Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

Wundarznei, en wel etiologisch, klinisch en therapeutisch. Zijn
werk over de „Bergsucht‟ 16 , waarin hij de ziekten van de
arbeiders in de smeltovens voor het eerst op grond van eigen
waarnemingen gestalte gaf, is een standaardwerk over kennis
van beroepsziekten. Van een geheel ander kaliber is zijn
Philosophia sagax 17 , dat eveneens voorlopers heeft in zijn
vroegere levensperioden. In dit grote, onvoltooide werk toont
zich de geniale vlucht van zijn gedachten op haar best, die zich
vermeten dat zij - ver het mystieke voorbijstrevend -
doordringen tot aan de laatste correlaties binnen het
wereldgebeuren, om ook daar begrip te verkrijgen voor de
processen in het menselijk lichaam, het ziek worden, de
genezing en de kosmische beïnvloeding daarvan.
Over zijn algemene inzichten heeft hij zich bijzonder helder
uitgesproken in het scherp polemische Paragranum 18 , waarin
hij de zware teleurstellingen van Bazel van zich afschreef. Op
andere wijze heeft hij nog eenmaal zijn stelling omschreven in
16
Lees: Von der Bergsucht oder Bergkranckheiten drey Bücher, 1533-
1534.
17
Lees: Astronomia Magna: Oder Die gantze Philosophia sagax der
grossen und kleinen Welt. Darinn er lehrt des gantzen natürlichen
Leichts vermögen, und unuermögen, auch alle Philosophische, und
Astronomische geheimnussen der grossen und kleinen Welt, und deren
rechten brauch, und miszbrauch, Zu dem andern, die Mysteria des
himlischen Leichts, Zu dem dritten, das vermögen des Glaubens, Und
zum vierdten, was die Geister durch den Menschen wirken (De Grote
Astronomie: Ofwel de gehele filosofische alertheid van de grote en
kleine wereld. Waarin het vermogen en onvermogen van het ganse
natuurlijke licht wordt onderwezen, alsook alle filosofische en
astronomische geheimenissen van de grote en kleine wereld, benevens
het juiste gebruik en het misbruik ervan. Ten tweede, de geheimen van
het hemelse licht; ten derde, het vermogen van het geloof; en ten
vierde, wat de geesten via de mens bewerkstelligen), 1537-1538.
18
Lees: Das Buch Paragranum. Blijkens Sudhoff is dit werk door
Strunz opnieuw gedrukt in 1903, in Jena, op basis van de tekstbewerking
door Huser.
25