Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

noemde en waarmee hij zich meer dan tien jaar lang had
beziggehouden - in druk uit te geven, hetgeen echter door de
intriges van de medische stand in de keizerstad op een fiasco
uitliep. Zeer verbitterd trok hij zich terug in het gebergte waar
hij thuis was. Daar schreef hij, als de laatste manifestatie van
zijn nieuwe opvattingen over de natuur- en geneeskunde, en als
scherpe verdediging van zijn afwijkende denk- en handelwijze
en zijn persoonlijke stellingname, de beide hier wederom
gepubliceerde strijdschriften. De standen in Kärnten namen hun
uiteenzetting in ontvangst en boden de zeer beroemd en bekend
geworden landgenoot hoop op publicatie in druk. Het is bij deze
vooruitblik gebleven, en hoewel hij reeds leed, volgde de
ontgoochelde anderhalf jaar later graag de roep van Ernst von
Bayern 10 , die sinds kort op de aartsbisschoppelijke zetel van
Salzburg zat. Daar, in de zo onvergelijkelijk aan de voet van de
bergen gelegen stad aan de Salzach, heeft zich dan op 24
deze - of verwante - stoffen in het algemeen in voedsel en drank zaten,
en daardoor bijdroegen aan het veroorzaken van vele ziekten, met
name die van de steen. De term „tartar‟, die wordt toegepast op de
tandplak die op tanden ontstaat, is een hardnekkig overblijfsel van de
paracelsische leerstellingen. Deze theorie betreffende tartar, als iets
wat in al het eten en drinken aanwezig zou zijn, en de oorzaak van
ziekte zou wezen, werd door Van Helmont scherp bestreden. Hij wees
erop, dat de tartar van wijn kon worden opgelost in kokend water,
hetgeen niet geldt voor stenen die in de blaas worden gevormd. Met
chemische werkwijzen probeerde hij tot een goed begrip te komen van
de aard en oorzaak van deze stenen. En hoewel de chemie van de 17e
eeuw niet voldoende gevorderd was en hij daardoor geen succes kon
behalen, wees hij bepaald wel de richting aan waarin onderzoek zich
succesvoller kon ontwikkelen.” H. Stanley Redgrove, B.Sc., F.C.S. en
I.M.L. Redgrove, Joannes Baptista van Helmont, alchemist, physician
and philosopher (Joannes Baptista van Helmont, alchemist,
geneesheer en filosoof), H. VI, 1922. Zie mijn vertaling op
www.archive.org. De substantie tartar bestaat uit ruw kaliumwaterstoftartraat,
ofwel KC4H5O6.
10 De hertog.
22