Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

gemeenteraad af, en ruimde hij tegen het einde van februari
1528 het veld.
Voortdurend begeleid door een schare weetgierige leerlingen
van een vaak twijfelachtig allooi, trok hij daarop door de Elzas,
het noordelijke Schwaben en Franken, Beieren en oost-
Zwitserland, in Eßlingen, Neurenberg, St. Gallen en Appenzell,
waar hij zich langere tijd ophield. In Neurenberg bracht hij
enkele belangrijke geschriften over syfilis in druk uit, totdat ook
daar academische tegenstanders tussenbeide kwamen. Qua
schrijven was hij in deze jaren van 1528 tot 1534 bijzonder
ijverig bezig geweest, hoewel dat steeds meer op theologisch
gebied was, omdat hij door bittere ervaringen zijn bekomst had
van de geneeskunde. Doch in de theologie was de bodem niet
minder heet. De ellende van een pestepidemie in Tirol voerde
hem uiteindelijk naar de geneeskunde terug. De sinds lang
vertrouwde smelterijen van het Innental waren voor hem aanleiding
om zijn medische waarnemingen over de beroepsziekten
in bergwerken en metaalsmelterijen op te tekenen. In het
opperdal van Engadin, van Graubünden en van Glarus en het
dal van de Nederrijn deed hij zijn algemene waarnemingen,
waarna hij uiteindelijk weer het Beierse en Schwabenland
naderde. Tijdens zijn oponthoud in Augsburg bracht hij in de
zomer van 1536 een weergave van de algemene chirurgie (Die
Große Wundarznei 6 ) in druk uit. Die was in twee oplagen in een
paar maanden uitverkocht, en werd ook later nog dikwijls
herdrukt. Stroomafwaarts langs de Donau trok hij daarop naar
Mähren en Hongarije en tenslotte naar Wenen. Daar probeerde
hij zijn laatste concept over exsudaten 7 en concrementvormingen
8 in het menselijk lichaam - die hij tartarische 9 processen
6 Lees: Die Große Wundarztney. In Augsburg uitgegeven, maar in
1536 ook in Frankfurt am Main.
7 Ontstekingsvochten.
8 Steenvormingen in nier en galblaas.
9 “Paracelsus had in wijnvaten de formatie van een hard sediment van
de wijn geobserveerd, namelijk tartar ofwel argol, en nam aan, dat
21