Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

dezelfde die in zijn jongere jaren kritische uitbarstingen had.
Die had daar sinds 1464 als leraar gewerkt en had wellicht reeds
vader Wilhelm von Hohenheim in de geneeskunde ingewijd. De
reeds 75-jarige vermocht evenwel het jonge heethoofd niet
effectief in de zin van een neogalenisme te beïnvloeden. Het
kan echter zijn, dat de levenslange verering van Hohenheim
voor Hippocrates hem door Leoniceno was ingeplant. Doorslaggevend
voor Hohenheim was echter de hippocratische,
natuurgetrouwe waarneming aan het ziekbed, en het in aanmerking
nemen van de invloed van het klimaat, de
bodemgesteldheid, de ligging en de algemene levensvoorwaarden
op het verloop van de ziekten. Ook al was hij volledig
vervreemd van de galenisten, toch groette hij de „hippocratische
doctor‟ in zijn laatste pennenvruchten.
Het kan op basis van Hohenheim niet met volledige zekerheid
gezegd worden, wanneer precies zijn gezindheid en denken zich
volledig van de schoolgeleerdheid van zijn dagen losmaakte.
Het heeft er alle schijn van, dat dit niet lang na zijn promotie tot
doctor in Ferrara heeft plaatsgevonden. Aanvankelijk schijnt hij
nog meer Italiaanse studieplaatsen bezocht te hebben, en daar te
hebben gezien en geleerd wat zich aan zijn open zintuigen
voordeed. Zijn bemoeienis met de chemische techniek kan al
wel terug te voeren zijn op de periode dat hij thuis nog
studeerde, doch misschien drong nu pas de grote betekenis van
dit natuurwetenschappelijke pad naar kennis volledig tot hem
door, en viel zijn werk bij de smeltovens van graaf Füger - in en
bij Schwaz in het Unterinntal - pas in de tijd nadat hij zijn
geleerde hogeschoolstudies had afgesloten. Hij had genoeg
gekregen van de afgetakelde studiewijsheid van de laat-antieken
met hun omscholing in de syllogistische haarkloverij van het
Arabisme. Hij hunkerde naar een frisse dronk uit de bron van de
vrije waarneming der natuur; naar een nieuwe fundering van
alle natuurwetenschappelijke en geneeskundige kennis op basis
van de directe ervaring; aangevuld met een constante heroverweging,
gecontroleerd door het experiment. Op lange trek-
19