Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

More documents

Recommendations

Info

Paracelsus staat bekend om zijn vele neologismen, waaronder deze twee werken gelukkig niet gebukt gaan. Zolang ze een Latijnse basis hebben, valt er wel iets mee te doen, maar dan kan de betekenis evengoed onduidelijk zijn. Werkelijke neologismen zouden echt een struikelblok hebben gevormd. Het is niet voor niets, dat er diverse pogingen zijn gedaan om zijn vocabulaire nader te duiden. Zo heeft Karl-Heinz Weimann (1922-2006) uitkomst gebracht met zijn Die deutsche medizinische Fachsprache des Paracelsus, Berlijn, 1951. Daarbij volgde hij een mooie en reeds zeer vroege traditie, van onder andere het Dictionarium Theophrasti Paracelsi van Gerard Dorn, 1584. Aangezien dat werk in het Latijn gesteld is, zal het in de praktijk wel niet meer breed hanteerbaar zijn. Grammaticaal is het werk van Paracelsus zeer onvolkomen, hetgeen bij het vertalen voor de nodige hoofdbrekens zorgt. Vele zinnen lopen hortend en stotend, waarbij de gezegden niet goed ontwikkeld zijn, en dubbele ontkenningen worden gebruikt die toch enkelvoudig bedoeld zijn. Vragende zinnen zijn ingekort tot zelfstandige naamwoorden met een vraagteken erachter. Maar dat alles is een verschijnsel dat ik al in vele oude werken heb aangetroffen. Paracelsus schakelt regelmatig tussen diverse persoonsvormen. Dan heeft hij het bijvoorbeeld in een zin over „wij‟, en direct daarna over „zij‟, terwijl dan niet duidelijk is op wie het terugslaat. Of met „zij‟ wordt in de ene zin een andere groep bedoeld dan met „zij‟ in de zin daarna. Redactionele nazorg, zoals wij die tegenwoordig heel gewoon vinden, ontbrak kennelijk vaak. Paracelsus heeft enkele opmerkingen over de Joden gemaakt die wij thans als uiterst onwelkom moeten betitelen. Ze zitten nu eenmaal in de tekst, en ik verwacht dat men ze ziet in de context van het denken van het tijdsgewricht waarvan hij een exponent was. Uiteraard neem ik er zelf volledig afstand van. Bovendien geeft Paracelsus tal van andere schrijvers op 16
medisch gebied er ook van langs. Maar onplezierig blijft het. De bewuste passages schrappen, zou neerkomen op geschiedvervalsing. Genoeg hierover. Professor Sudhoff heeft in zijn eigen voetnoten soms correcties aangebracht in de Duitse druk van Paracelsus. In de vertaling is het niet nodig gebleken om deze stuk voor stuk te vermelden, gezien hun strekking. In de voetnoten heb ik mijn commentaar gegeven. Voor zover voetnoten van Sudhoff gehandhaafd moesten blijven, heb ik die met naam en toenaam binnen mijn eigen voetnoten aangeduid. Ruud Muschter 17
Page 1 and 2: SIEBEN DEFENSIONES UND LABYRINTHUS
Page 3 and 4: INHOUDSOPGAVE Bronvermelding ......
Page 5 and 6: BRONVERMELDING Sieben Defensiones (
Page 7 and 8: INLEIDING VAN DE VERTALER In Parace
Page 9 and 10: vloed. Omdat het menselijk lichaam
Page 11 and 12: al de oude geschriften heeft zich i
Page 13 and 14: daarin waarnemen, en de gelijkenis
Page 15: De titels van de zeven hoofdstukken
Page 19 and 20: dezelfde die in zijn jongere jaren
Page 21 and 22: gemeenteraad af, en ruimde hij tege
Page 23 and 24: september 1541 zijn noodlot voltrok
Page 25 and 26: Wundarznei, en wel etiologisch, kli
Page 27 and 28: de leefgewoonten en het klimaat van
Page 29 and 30: evinden zich in het menselijk licha
Page 31 and 32: menige bijdrage. Ze laten ons in zi
Page 33 and 34: leerstelling presenteert die accept
Page 35 and 36: DE EERSTE VERDEDIGING - AANGAANDE D
Page 37 and 38: geven en uitvoeren. 43 Dus hoewel v
Page 39 and 40: tevens kunnen zeggen: “Onderzoek
Page 41 and 42: DE TWEEDE VERDEDIGING - AANGAANDE D
Page 43 and 44: enamingen gewijzigd zijn. Hoewel so
Page 45 and 46: Mij is ook tegengeworpen, dat ik de
Page 47 and 48: DE DERDE VERDEDIGING - AANGAANDE HE
Page 49 and 50: Er is niets wat geen gif bevat. Sle
Page 51 and 52: ook mogelijk om uit het kwade het g
Page 53 and 54: DE VIERDE VERDEDIGING - AANGAANDE M
Page 55 and 56: alleen de weifelaars 95 , die zonde
Page 57 and 58: Als hij die wil zijn, moet hij de m
Page 59 and 60: DE VIJFDE VERDEDIGING - AANGAANDE H
Page 61 and 62: worden. Het behoort niemand te bevr
Page 63 and 64: daarentegen allen gelijk acht, zoda
Page 65 and 66: DE ZESDE VERDEDIGING - TER VERONTSC
Page 67 and 68:
verdedigd met deze analyse. Weliswa
Page 69 and 70:
veertig of zestig regels 125 , wein
Page 71 and 72:
te komen. Want met de verborgen zie
Page 73 and 74:
schied? 137 En als de schade in de
Page 75 and 76:
SLOTREDE Wanneer gij, lezer, mij al
Page 77 and 78:
HET TWEEDE BOEK, LABYRINTHUS MEDICO
Page 79 and 80:
loffelijke heren in de gemeente van
Page 81 and 82:
ven. Zoals de meester is, is ook de
Page 83 and 84:
Theophrastus - De Lezer Heil 159 On
Page 85 and 86:
HET EERSTE HOOFDSTUK - OVER HET EER
Page 87 and 88:
eweegreden is als volgt. Wie kent h
Page 89 and 90:
HET TWEEDE HOOFDSTUK - OVER HET TWE
Page 91 and 92:
Want de arts wordt gedwongen - zoal
Page 93 and 94:
Christus spreekt: waar het lichaam
Page 95 and 96:
herkent als een boek waarin de filo
Page 97 and 98:
tegen de aard van de moeder kunnen
Page 99 and 100:
voortgang immers niets van en weet
Page 101 and 102:
HET VIERDE HOOFDSTUK - OVER HET LIC
Page 103 and 104:
dat er de aderen van de cypres zijn
Page 105 and 106:
en gij moet u niet door de substant
Page 107 and 108:
hand zijn, maar niet alsof ze in on
Page 109 and 110:
werkt de natuur met ons samen in de
Page 111 and 112:
de bakker, die maken brood. Zo moet
Page 113 and 114:
ment. Hoewel dit experimenten zijn,
Page 115 and 116:
Waar die niet is, is er slechts het
Page 117 and 118:
vitriool 247 als wetenschap heeft g
Page 119 and 120:
onzichtbaar; ook haar arts. Daaruit
Page 121 and 122:
ftisis 257 , ethica, et cetera, gen
Page 123 and 124:
HET ACHTSTE HOOFDSTUK - OVER HET BO
Page 125 and 126:
Daarmee moet men ook begrijpen wat
Page 127 and 128:
zodat daaruit in een uur tijds een
Page 129 and 130:
HET NEGENDE HOOFDSTUK - OVER HET BO
Page 131 and 132:
ook in andere. Daarom moet gij ters
Page 133 and 134:
conclusies over hoe de kunsten zich
Page 135 and 136:
steeds verstandiger, et cetera. Zo
Page 137 and 138:
overeenkomstige afbeelding. Als die
Page 139 and 140:
samenstellingen 306 , niet in de ge
Page 141 and 142:
HET ELFDE HOOFDSTUK - OVER HET BOEK
Page 143 and 144:
praktijk hiervan blijkt: wurg de zi
Page 145 and 146:
zonder schade, was het des te beter
Page 147 and 148:
God verlaten, en niets van Hem gele
Page 149:
verderf leidt, dan tot datgene wat
show all

Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?