Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

daarin waarnemen, en de gelijkenis daarvan in het menselijk
lichaam opsporen. Vervolgens moet men die kennis toepassen,
wederom met de blik gericht op hoe de natuur iets herstelt. De
natuur werkt magisch, en de ware geneesheer houdt rekening
met de alchemistische verwerking in het lichaam van tal van
stoffen. Deze kennis is volgens hem belangrijker dan alles wat
geleerden in het verleden op papier hebben gezet. Het tweede
punt is zijn stelling, dat kennis weliswaar via de natuur tot ons
komt, maar niet dankzij een licht dat wij er zelf op doen
schijnen, doch dankzij een goddelijk licht dat ons deze
samenhang doet beseffen en toepassen. Ten derde stelt
Paracelsus, dat niets in de natuur met gif kan worden
aangeduid. Elke stof bezit een giftige en een niet-giftige
component. Gif kan geneutraliseerd worden tot een niet-gif,
maar een niet-gif kan ook giftig worden gemaakt. Bij de
toepassing van elke stof komt alles aan op de dosering.
Paracelsus verwijst ook hier naar de natuur. De zon kan de
aarde verwarmen en de gewassen tot bloei brengen. Maar bij
een te ver doorgevoerde hitte verbrandt alles. De regen kan de
schade van de zon weer goedmaken, maar te veel regen doet
alles verdrinken. De zon en de regen helpen elkaar, of
vernietigen elkaars werk. Zo moeten de processen van
gezondheid en ziekte in het menselijk lichaam ook worden
bekeken.
De alchemie vormt in dezen de actieve kracht, of eigenlijk is
het geen kracht, maar een manier waarop wij de
geheimenisvolle en transmuterende werking der natuur in
organismen beschrijven en sturen. Paracelsus heeft het over de
oerstof, bijvoorbeeld het brood dat iemand eet. In de maag vindt
een transmutatie plaats. Daar wordt het brood omgevormd in
een tweede stof. Tot slot wordt die stof alchemistisch
omgewerkt tot vlees en bloed, dus tot de eindstof. Niet alleen is
reeds dit een wonderlijk gebeuren, maar als er een spijs op tafel
staat en een mens eet die op, dan wordt de spijs omgezet in
13