Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

zieken bewijst het, de ogen zien het, en de oren horen het. Over
het begin en de herkomst bestaan dwaling en misleiding, tenzij
men over het zaad theoretiseert en de humores aan de kant zet.
Anders is alles vergeefs. Zijn er humores, dan zijn ze slechts
vanuit ziekte ontstaan, en komt de ziekte niet van hen. Maar
omdat ze predominant zijn, zouden ze de oorzaak van ziekte
zijn. 266 Een voorbeeld. Stel, dat iemand last krijgt van diarree 267
en veel stoelgang heeft die bijna geel is en dergelijke. Wanneer
gij het ziet, zegt ge, dat het door de cholera is veroorzaakt en
dat de cholera het doet. Daarbij vergeet ge, dat er een zaad is
wat ooit in dergelijke materie is opgegroeid. Het zaad is vanuit
zichzelf neergeslagen in de gal en stimuleert de gal. Het is niet
de gal zelf, maar de kleur ervan, en de materie van het zaad. Net
zoals een wijn die naar aarde smaakt, daarom nog niet van de
aarde stamt, doch van druiven, de druiven van het hout, het hout
van zijn wortel, de wortel van zijn zaad. Waar is nu de cholera
of de humor van de zwaarmoedige 268 ? Of iemand is een
waterzuchtige 269 , en dan zegt gij, dat hij een koude lever heeft,
et cetera, en dat hij neigt naar waterzucht. Zulke redeneringen
schieten zwaar te kort. Zo gij echter zegt, dat het een meteorisch
zaad is, dat tot een regen wordt, en dat de regen van bovenaf
naar beneden valt, vanuit de tussenruimten 270 naar de onderste
delen, zodat uit het zaad een water wordt, een poel, een meer,
dan slaat ge de spijker op de kop. Want wanneer gij een louter
heldere hemel ziet, waarin geen bewolking is, daar verheft zich
in een oogwenk een klein wolkje, dat opgroeit en toeneemt,
266 “und darum, daß sie prädominieren, so sollen sie Causae Morbi
sein”. Dit “so sollen sie” („moeten ze wel ...‟) lijkt in strijd te zijn met
de voorgaande zin en met Paracelsus‟ stelling. Vandaar dat ik ervan
ben uitgegaan dat Paracelsus bedoeld heeft, de tegenstellingen tussen
beide visies weer te geven.
267 “Fluxum Ventris”.
268 “Humor melancholicus”.
269 “Hydropicus”.
270 “Mediis Interstitiis”.
126