Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

dat er de aderen van de cypres zijn, de aderen van de aster, de
aderen van de rozemarijn, en dergelijke. Evenmin zit het bloed
in één wezen, en ook niet in één soort. Dat de mens in staat is
om de elementen, de samenstelling van de microkosmos, de
proporties, et cetera, te vergelijken, dat alles vormt het juiste
boek van waaruit de anatomie moet worden afgeleid. Het is niet
voldoende dat men het lichaam van de mens waarneemt, en ook
niet dat men hem opengesneden en vol afzettingen ziet. Het
zien, is slechts een zien zoals een boer die een psalm
waarneemt: hij ziet alleen letters. Verder valt er niets over te
zeggen. Daarom moet men het niet zo aanpakken. Neem in dit
verband ook dit voorbeeld: Zoals er vele soorten water zijn, zijn
er ook vele soorten bloed. Dat wil zeggen, dat wanneer wij het
stoffelijk lichaam per element 216 bekijken, en elk afzonderlijk
element aan het daarbij behorende lichaam koppelen, het bloed
het waterelement is. Zoals al het bloed warm is, terwijl niet al
het water even warm is, zo is niet alles warm van aard, zoals
ook niet alle wateren warm zijn. Deze warmte wordt namelijk
van buiten door de zon van het lichaam ontstoken, zoals de
aarde door de zon. 217 En zoals een vuur verwarmt, zo verwarmt
ook het elementale vuur in de mens de andere elementen, zoals
reeds gemeld is. Door de zon wordt de aarde warm. Zo wordt
ook door de zon van de mens het element aarde, water, et
cetera, warm. Toch blijft de aard daarvan geheel behouden
216 Bedoeld is hier niet „element‟ in de zin van element in het
Periodiek Systeem, maar in de zin van de elementen aarde, water,
vuur en lucht.
217 “sondern entfacht dieselbige Wärme äußerlich an sich vom Sale
Physico, wie die Erde von der Sonne.” Vertaling onzeker. „entfacht‟
betekent „ontsteekt‟, hetgeen hier voor het eerste zinsdeel inpasbaar is,
en ook in de relatie aarde-zon. Daarenboven zou „entpfacht‟, wat
„ontvangt‟ betekent, hier ook heel goed passen, ook in de relatie
aarde-zon. Dan zou de vertaling luiden: “Deze warmte wordt namelijk
van buiten door de zon van het lichaam ontvangen, zoals de aarde die
van de zon ontvangt.” Ik sluit dan ook niet uit, dat hier sprake is van
een zetfout.
103