Zeven verdedigingen en de doolhof van dwalingen der medici

aanduidt. Want de praktijk moet niet uit de speculatieve theorie,
doch de theorie moet uit de praktijk voortkomen. De praktijk is,
wat ik tot nu toe - en vervolgens - over die boeken vertel.
Wanneer de medicus aldus het anatomische register van beide
voortbrengselen, de werking der aarde 212 en het stoffelijk
lichaam, op een evenwichtige manier heeft samengesteld, elk op
zijn eigen plek, dan volgt daaruit, dat de ene ziekte in het bot
zit, de andere in het vlees, weer een andere in het bloed, et
cetera. Net zoals de ene soort worm in hout zit, de andere in
gewas, weer een andere in bladeren, et cetera. En zoveel soorten
lichamen 213 als er zijn, zoveel ziekten zijn er ook qua
geslacht 214 . Dat wil zeggen, dat elk qua aantal evenveel soorten
heeft, die zich delen. Met dit verschil, dat de ene groep in de
elementen zit, de andere qua lichaam en substantie in de mens,
doch niet qua eigenschap. Toch kunnen ze in de mens gelijkvormig
uitvallen. Want al naar gelang het lichaamsdeel is, is
ook de ziekte. De wormen in het merg zijn anders dan de
wormen in de ingewanden, et cetera. Aan dergelijke dingen
ontspringt de oorzaak van de ziekten der mensen. Tot dusverre
is men ervan uitgegaan, dat er in de aderen een gelijksoortig
bloed zit, in al hun aderen, en dat dit maar van één soort is, en
daarom rood is. En men zegt, dat het bloed warm en vochtig is.
Maar toch zijn er, op dezelfde wijze als er vele soorten hout
zijn, vele soorten bloed. Men zegt dan ook niet, dat één boom
genoeg is om de hele soort aan te duiden. Laten we een
voorbeeld nemen. Zoals men zegt, dat een boom een stam heeft,
en dat daaruit takken voortkomen, zo is het ook met de aderen
in de mens. Maar is er dan sprake van één soort 215 ? Niet alle
bomen horen echter bij elkaar, en ook niet alle takken. Wanneer
men nu bevindt, dat er velerlei aderen zijn, zo zijn er ook vele
andere takken, en elke stam heeft weer unieke. Daaruit volgt,
212 “Machinae Mundi”.
213 “Species corporales”.
214 “Genera morborum”.
215 “eine Natur”.
102