Psalm 145

Preek over Psalm 145, mn. vs.8.9, gehouden in de middagdienst van 16 mei 2004. In deze dienst werd ook het
huwelijk van Jan Dries Berendsen en Els Voerman ingezegend.
Gemeente van onze Heer Jezus Christus,
Het moest zoveel mogelijk een ‘gewone’ dienst worden, zo zei-den Els en Jan Dries me, toen ze van hun
plannen vertelden. Het gaat niet om ons, maar om God. Daarom hadden ze ook het liefst gewild dat ik over een
bijbelgedeelte zou preken dat ik al had gekozen, als dat ten-minste wat uitkwam. Maar bij onze doorgaande lezing
uit Marcus zou vandaag het deel aan de beurt zijn, waarin het gaat over de zogeheten zonde tegen de Heilige
Geest. En dat ging zelfs jullie een brug te ver…
Toen jullie dus konden kiezen, zonder daarin op wie of wat ook maar enige inbreuk te maken, kwamen
jullie bij de Psalm die we hoor-den. En dan met name bij die ontroerende verzen 8 en 9:
De HEER is genadig, barmhartig,
geduldig en in liefde groot.
De HEER is goed voor alles en iedereen,
barmhartig voor alles wat Hij heeft gemaakt.
Volgens mij is dit de kern van heel de Bijbel. En rond die kern cirkelen een aantal andere zaken. En die
hebben allemaal met name te maken met de grootheid van de HERE God. En daarover gaat de Psalm wel heel
nadrukkelijk. Ik noem het alleen maar. U wil ik roemen, God mijn koning, uw naam zegenen, uw naam loven,
groot is de HEER, lof-waardig bovenmate, zijn grootheid is niet te doorgronden, uw machtige daden, uw
luisterrijke glorie, uw majesteit, uw wonderwerken, uw ont-zagwekkende kracht, uw grootse daden, uw rijkdom
aan goedheid, uw rechtvaardigheid, uw prachtige koningschap, uw machtige daden, uw pracht en koningschap,
uw heerschappij, een steun voor iedereen die struikelt, U opent uw handen, rechtvaardig. Het spettert er werkelijk
van af: de grootheid van de HEER. Dat was trouwens mede een reden voor jullie keus voor dit lied. Elk vers
begint met de volgende letter van het hebreeuwse alfabet. En dat geeft de volheid aan. Volheid, mag je zeg-gen,
van de grootheid van God. Je ziet dat ook nog op een andere ma-nier. De naam ‘God’ komt één keer voor, de
onuitsprekelijke naam, die bij ons vertaald wordt met ‘HEER’, in hoofdletters, noemt de dichter ne-gen keer.
Samen wordt hij dus tien keer genoemd en tien staat voor vol-heid.
En alle letters doen dus heel bewust hier mee. Aan het begin van ieder vers de volgende letter van het
alfabet. Wij zouden zeggen: het gaat van a tot z. We hebben alle letters nodig om de HERE God te loven, te
prijzen, te roemen, te zegenen. Je kunt werkelijk niet groot genoeg van hem denken! Je raakt nooit uitgedacht en
uitgezongen over hem. Hij is echt geweldig! Geweldig groot! Geweldig goed!
Je hebt in het lied in feite drie snoeren. En alle drie grijpen in elkaar in en bepalen elkaar. En alle drie de
snoeren gaan over en tot de HERE God. Hij staat werkelijk in het middelpunt. En dat is direct een les, een
evangelische les, voor ons, voor ieder van u. Laat hem centraal staan! Wij zetten zo vaak, bewust en ook zeker
onbewust, onszelf en ons eigen leven centraal. De psalm roept je hier impliciet op: doe het niet. Laat God het
middelpunt zijn van je leven, van je loven.
En wat zijn nu die drie snoeren? De ene is God in zijn grootheid. Ik noem maar weer wat de Psalm

ezingt, dan wordt het wel duidelijk: Groot is de HEER, zijn grootheid is niet te doorgronden, uw luisterrijke
glorie, uw majesteit, uw ontzagwekkende kracht, machtig, hoe groot uw pracht en koningschap. Dat is het eerste
snoer, Gods grootheid. Je hebt hem als mens nooit in handen, nooit in je greep, je hebt nooit grip op hem.
Natuurlijk hebben mensen, kerken, dat steeds weer geprobeerd, vaak ook wel uit oprechte bedoelingen. Maar het
is belangrijk om te zeg-gen, om te beseffen: God is groot en wij begrijpen hem niet. Hij is groot, groots, ons te
groot. Zoals een andere Psalm zegt: God is in de hemel, en: de hemel behoort aan de Heer. En ook met zijn
Evangelie, met zijn beloften, met zijn geboden, hebben wij hem niet! Zeker, het Evangelie, ook zoals wij dat in de
Bijbel hebben ontvangen, de beloften, de gebo-den, ze zijn allemaal afgeleiden van de HERE God zelf, hebben
een on-losmakelijke link met hem, maar ze zijn geen substituut van hem. Gebo-den en beloften kunnen nooit God
zelf vervangen. Hij blijft ook boven hen verheven.
Het tweede snoer is God in zijn trouw, in zijn mens-betrokken-heid. Opnieuw citeer ik eerst iets uit de
Psalm. Elke generatie verkondigt uw werken, maakt melding van uw machtige daden, zij roemen uw rijk-dom
aan goedheid, uw rechtvaardigheid bejubelen zij, de HEER is gena-dig, barmhartig, geduldig en in liefde groot,
de HEER is goed voor alles en iedereen, barmhartig voor alles wat hij heeft gemaakt, zo weten de
mensenkinderen hoe machtig U bent, de HEER is een steun voor ieder-een die struikelt; ligt iemand verslagen,
dan richt hij hem op, de ogen van alle mensen kijken naar U uit, U geeft hun voedsel op de juiste tijd, de HEER is
nabij voor iedereen die hem roept, hij vervult het verlangen van wie hem vreest, hij hoort hun kreten, hij brengt
hun redding. Wel, je hoort het wel, wat een trouw, wat een gerichtheid op mensen! En die lijn, die wezenlijke lijn
in Gods werken, of beter nog gezegd: dat wezen-lijke deel van God zelf, mogen we zeker ook zien in deze dag, in
deze week, waarin jullie elkaar officiëel trouw beloofden. Niet alsof er niets gebeurd is, alsof er geen verleden is,
alsof er geen geschiedenis geweest is. Maar dit is wel zó wezenlijk voor de HERE God: trouw, mensen niet los
latend, mensen niet vastpinnend op het verleden, je niet vastspijkeren aan je schuld, ook niet aan je onmacht. Dat
geldt voor iedereen. Als dat niet zo was, beter gezegd: als God niet zo was, dan zaten we hier niet, dan konden
we het allemaal wel schudden. Niemand van u wordt vastge-pind op haar of op zijn verleden.
Nieuwtestamentisch gezegd: God heeft ons aller verleden en zelfs ons aller heden, de onmacht, de schuld, het fa-
len, de zonden van ieder van ons al vastgepind op zijn Zoon, hem heeft hij daarop vastgespijkerd. En zelf zei hij
ook daarvan: Het is volbracht. Zoals een uitdrukking zo geweldig mooi en raak en evangelisch zegt: God is een
God van nieuwe kansen.
En het derde snoer is God die zich niet opsluit, maar die werk-zaam is, die dingen doet. Weer noem ik wat
zaken uit de Psalm. Elke generatie verkondigt uw werken, maakt melding van uw machtige da-den, uw
wonderwerken blijf ik overdenken, uw ontzagwekkende kracht, uw grootse daden, de HEER is goed voor alles
en iedereen, uw koning-schap is voor alle tijden, uw heerschappij voor alle generaties, U geeft hun voedsel op de
juiste tijd, U opent uw handen, iedereen die hem lief-heeft houdt hij in leven, maar de bozen verdelgt hij –
allemaal. Hier proef je sterk, dat God werkt. En wat hij dan doet, het wordt –gek ge-noeg- niet zo heel expliciet
gezegd. Het blijft bij ‘grote’ termen: werken, machtige daden, wonderwerken, ontzagwekkende kracht en ga zo
maar door. Maar wat dan wel wordt gezegd hiervan, is meer dan indrukwek-kend. En dan kom je uiteindelijk
terecht niet eens zozeer bij wat de HEER doet, al speelt het zeker een rol. Denk maar aan zo’n veelbeteke-nend

zinnetje als: liefdevol is de HEER in alles wat hij doet. Maar je komt vooral bij de intentie van waaruit de HEER
bezig is, die drie snoe-ren; de snoeren van zijn grootheid, zijn mens-betrokkenheid, zijn werk-zaamheid. En dan
kom je bij de diepste intentie daarin, het meest we-zenlijke van de HERE God, de woorden van de tekst.
De HEER is genadig, barmhartig, geduldig en in liefde groot. De HEER is goed voor alles en iedereen,
barmhartig voor alles wat hij heeft gemaakt. Hoor je het? In zijn grootheid is de HEER genadig. In zijn doen en
laten is hij barmhartig. Zijn grootheid is dat hij geduldig is. Zijn werkzaamheid is dat hij in liefde groot is. Het is
de rode draad in ons lied. God is groot, hoog verheven. Laten we alsjeblieft niet denken dat wij hem wel in onze
vingers, in onze formules te pakken krijgen. Hij is hoog verheven. En juist in zijn verhevenheid is hij goed. Het
sterke, het krachtige van de Psalm vind ik dat het die beide kanten om zo te zeggen zo heel dicht bij elkaar houdt.
God wordt duidelijk getekend als de Ver-hevene, de Grote, de Koning. En tegelijk wordt hij in zijn verhevenheid,
z’n grootsheid, z’n koningschap getekend, verkondigd als de Nabije, de Barmhartige, de Genadige. Dat kun je
ook proeven in de opmerkelijk af-wisseling in het lied tussen het spreken over de HEER –hij- en het spre-ken tot
hem –U. En zo kun je hem vooral typeren als royaal. Daarin zit de betekenis van ‘koning’ en van ‘ruim’. Een
prachtig beeld!
Royaal, koninklijk en ruim. En zo mogen jullie elkaar en je hu-welijk beleven, ontvangen: een kostbaar,
onverwacht geschenk van God. Niet gezocht, maar vooral: gegeven, en door jullie in diepe dankbaarheid en
intense verwondering aanvaard. Precies het bij elkaar komen lijkt mij van de drie snoeren waarover ik het had!
De HEER is goed, dat is de hoofdstroom van het lied. Daarom heen cirkelt de rest, het hele lied. En dat
goed-zijn wordt dan als het wa-re uitgelegd in de rijke woorden: genadig, barmhartig, geduldig, in liefde groot.
En dat niet beperkt tot een bepaald deel van de scheppingn, van de mensen, een selectie. Nee, hij is goed voor
alles en iedereen, barmhartig voor alles wat hij heeft gemaakt. Hij, de Schepper van hemel en aarde immers! Deze
Schepper wordt hier vooral bezongen als de Koning van de wereld. En als je dan ziet wat voor een Koning hij is
en wil zijn… Ik laat het nog eens horen. Uw koningschap is voor alle tijden, uw heer-schappij voor alle
generaties. De HEER is een steun voor iedereen die struikelt; ligt iemand verslagen, dan richt hij hem op. De
ogen van alle mensen kijken naar U uit, U geeft hun voedsel op de juiste tijd; U opent uw handen en voldoet aan
het verlangen van alles wat leeft. Dat is pas werkelijk koningschap, meesterschap. Het is het model voor alle
heer-schappijen, die rechtvaardig willen heten. Net zoals alle eigenschappen als ik het zo mag noemen van de
HERE God model zijn voor ons. Zijn trouw, zijn liefde, zijn gerechtigheid willen model staan voor trouw, liefde,
gerechtigheid die mensen tegenover elkaar hebben te tonen. Dat geldt voor ieder mens tegenover een ander, in
welke verhouding ook maar. Het geldt zeker voor de relatie in je huwelijk. Daar wil God door jou heen als het
ware er zijn voor de ander.
En het zou niet best zijn, wanneer een huwelijk een onderonsje zou zijn, hoe goed je het dan ook kunt
hebben. Zoals de inleiding op jul-lie trouwbelofte voor God en de gemeente het straks verwoordt: sta niet alleen
voor elkaar in, maar ook voor andere mensen. Stel het huis van uw liefde open, zodat er iets uitgaat van uw gezin,
want het huwelijk is meer dan de liefde voor elkaar. Het is een roeping in deze wereld en een
verantwoordelijkheid voor de toekomst. Wanneer de Psalm ons bezingt hoe God Koning is, is dat per definitie
een roeping voor ons, voor u. De gemeente van Christus kan en mag nooit, net zoals Gods volk Israël, mag er

nooit en te nimmer zijn voor zichzelf alleen. Wanneer het lied in onze ogen wellicht enorm overdreven zo
jubelend over God spreekt, zijn goedheid voor alles en allen, dan kun je uiterst cynisch worden. Zo van: ja ja, kijk
eens om je heen, dan weet je wel beter…. Het lijkt mij meer gepast om te zeggen: wat geweldig dat deze God
zo’n God is. En nu wil hij door ons heen zijn goedheid uitdelen. Zo Vader, zo kind. Zo Vader-lijk-genadig, zo
kinderlijk-genadig, zo hemels-barmhartig, zo aards-barmhartig, zo majesteitelijk geduldig, zo konings-kinderlijk-
geduldig, zo goddelijk in liefde groot, zo menselijk in liefde groot. Als wij zijn goedheid niet willen ontvangen,
wie dan wel? Hij opent zijn handen, zegt de Psalm. Wel, als wij ze niet openen om te ontvangen…. Het is
daarom, Els en Jan Dries, een mooie zin –en dan ‘zin’ in een dubbele be-tekenis!- die we horen in de inleiding die
jullie kozen. Deze zin: God heeft u een mens gegeven om voor te leven. Jullie ontvangen slechts, om zo te
zeggen. En doorgaand op een eventuele cynische stem, die niet zo-veel van Gods goedheid ziet. Ik zeg: en als wij
Gods goedheid niet wil-len doorgeven, wie doet het dan?
En ik besef: wie haalt dit niveau? … Je kunt, als je goed hoort, niet gezocht meen ik, maar je kunt
werkelijk door alles heen hier Jezus Christus horen, de vleesgeworden genade, barmhartigheid, geduld en grote
liefde van de HERE God. Hij, Gods grootheid en goedheid in ei-gen persoon. We mogen leven vanuit hem en in
zijn spoor. Niet kramp-achtig. Wie krampachtig z’n best doet, lijkt op z’n minst de Psalm wat onderuit te halen.
Zo van: ja, ik wil het toch niet helemaal hebben van Gods genade. En oké, hij is wel barmhartig, maar om me nu
met huid en haar aan die barmhartigheid uit te leveren...
Nog één ding. Ik zei aan het begin dat de Psalm een zogeheten alfabetische Psalm is. Elk vers begint met
een volgende letter van het al-fabet. Het gaat van a tot z. We hebben alle letters nodig om de HEER te loven. Maar
er ontbreekt één letter. De noen, de ‘n’ zeg maar. Er is voor dit ontbreken een verklaring die ik u niet wil
onthouden.
De noen is de beginletter van het hebreeuwse woord voor ‘val-len’. Voor de HERE God, in zijn
koningschap, is er nooit een definitief vallen. Maar er is steeds opnieuw oprichten. De volgende letter, in het
hebreeuws de ‘s’, die staat voor ‘steun’. En zo neemt de steun van God, de God die steunt, het vallen, de
vallenden in zich op. Amen
Welkom en mededelingen Ps.145,5.6
Gez.432,1 Huwelijksvragen
Votum en Groet Zegen
Gez.432,2.3 Ps.107,1.3.4 (staande)
Gebed Overhandiging trouwbijbel
Schriftlezing: Psalm 145 Gebed en dankzegging
Ps.145,1.2 Collecte
Verkondiging Credo
Ps.145,3.4 Zegen
Inleiding tot de huwelijksbevestiging