IJZERVLECHTEN Cursuscode: 0002/C/07 Uitgave: Juni '03

111 

IJZERVLECHTEN 

Cursuscode: 0002/C/07 Uitgave: Juni ‘03 

3535351 

PS artikelnummer: 29.048 

Wettelijk Depot: D2003/5535/263 

Deze cursus is eigendom van de VDAB©

INHOUDSOPGAVE 

1. Gewapend beton blz. 4 

2. Soorten ijzer 

2.1 Glad ijzer blz. 5 

2.2 Staven met verbeterde hechting blz. 6 

2.3 Gelaste netten blz. 7 

3. Planaanduidingen blz. 8 

4. Soorten wapening 

4.1 Hoofdwapening blz. 12 

4.2 Verdeelwapening blz. 13 

4.3 Beugels blz. 13 

4.4 Montagewapening - Ophangstaven blz. 14 

4.5 Dwarskrachtwapening blz. 14 

4.6 Drukwapening blz. 15 

4.7 Wachtstaven blz. 15 

5. Wapeningsstaat blz. 16 

6. Berekenen van de kniplengte blz. 17 

7. Knippen van ijzer 

7.1 Manueel blz. 18 

7.2 Machinaal blz. 18 

8. Plooien van ijzer 

8.1 Manueel blz. 19 

8.2 Machinaal blz. 20 

9. Vlechten van wapening 

9.1 Enkelvoudige binding blz. 22 

9.2 Enkelvoudige binding met rondslag blz. 22 

9.3 Broekbinding (open) blz. 22 

9.4 Broekbinding met kruising achteraan blz. 23 

9.5 Broekbinding met kruising vooraan blz. 23 

9.6 Stalen bindsels met 2 ogen blz. 23 


Cursuscode: 0002/C/07 Uitgave: Juni ’03 

2

10. Betondekking 

10.1 Wat is betondekking blz. 24 

10.2 Doel van betondekking blz. 24 

10.3 Hoeveel betondekking blz. 25 

10.4 Nadelen van te grote en te kleine betondekking blz. 26 

11. Afstandhouders 

11.1 Staanders – voetjes blz. 27 

11.2 Ringvormige blz. 27 

11.3 Overige blz. 27 

12. Plaatsen van wapening 

12.1 Overlapping van rechte staven blz. 28 

12.2 Overlapping van netten blz. 28 

12.3 Minimale afstand tussen wapeningsstaven blz. 28 

12.4 Plaatsing hoofd– en verdeelwapening bij wanden blz. 29 

13. Oefeningen 

13.1 Kolom 1 blz. 30 

13.2 Balk 1 blz. 30 

13.3 Kolom 2 blz. 31 

13.4 Balk 2 blz. 31 

13.5 Kolom 3 blz. 32 

13.6 Balk 3 blz. 32 

13.7 Kolom 4 blz. 33 

13.8 2 Kolommen + balk blz. 34 

Colofon blz. 35 



3

1. GEWAPEND BETON 

Een betonconstructie waarin wapening is aangebracht op plaatsen waar men bij 

belasting trekspanningen verwacht, noemt men gewapend beton. 

* Eigenschappen beton ↔ staal: 

a. Goede hechting van beton aan staal. 

b. Cement belet roestvorming. 

c. Thermische uitzetting en krimp is voor beide materialen quasi gelijk 

- beton: 0,12 mm/m°C, 

- staal: 0,14 mm/m°C. 



4

2. SOORTEN IJZER 

2.1 Glad ijzer 

BE 220 

B = warm gewalst betonstaal 

E = elasticiteitsgrens 

Symbool : ∅ 

Gebruik : - komt nog weinig voor als betonstaal in België, 

- wel nog om bekistingen af te binden met betonspansloten, 

- (bijv. onderaan: om opwaartse druk bij conische wanden en muurkolommen tegen te gaan.) 



5

2.2 Staven met verbeterde hechting 

- Torstaal: 

- Gekarteld: BE 400 (wordt nog weinig gebruikt in België) 

BE 500 

BE 500 S (S staat voor lasbaar staal) 

- Symbool: 

BE 500S: naargelang de fabrikant kan het profiel van het geribd ijzer variëren. 

¬ 

in mm 

MASSA 

Kg/m 

VERVANGTABEL VOOR STAVEN 

TOTALE NOMINALE OPPERVLAKTE BIJ GEBRUIK VAN x IDENTIEKE STAVEN (mm²) 

1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 

6 0,22 28 57 85 113 141 170 198 226 254 283 

8 0,39 50 101 151 201 251 302 352 402 452 503 

10 0,62 79 157 236 314 393 471 550 628 707 785 

12 0,89 113 226 339 452 565 679 792 905 1018 1131 

14 (*) 1,21 154 308 462 616 770 924 1078 1232 1385 1539 

16 1,58 201 402 603 804 1005 1206 1407 1608 1810 2011 

18 (*) 2,00 254 509 763 1018 1272 1527 1781 2036 2290 2545 

20 2,47 314 628 942 1257 1571 1885 2199 2513 2827 3142 

25 3,85 491 982 1473 1963 2454 2945 3436 3927 4418 4909 

32 6,31 804 1608 2413 3217 4021 4825 5630 6434 7238 8042 

40 9,86 1257 2513 3770 5027 6283 7540 8796 10053 11310 12566 

(*) De diameters 14 mm en 18 mm behoren niet tot de reeks voorkeursdiameters 

en worden beter niet gebruikt. 

Bijvoorbeeld: 3 staven van ∅ 20 mogen vervangen worden door 5 staven van ∅ 16 

(nominale opp. is groter). 



6

2.3 Gelaste netten 

De voornaamste afmeting van de standaardnetten is 5.00 m op 2.00 m. 

Doch bestaan er maatnetten in alle afmetingen, vormen en diameters. 

Om netten eenvoudig te kunnen overlappen, gebruikt men netten met 

stekeinden. Overlappingslengte = 40x ∅. 

Netten zonder stekeinden Netten met stekeinden 

(Spaarnetten) 

VERVANGTABEL VOOR NETTEN 

Bijvoorbeeld: netten van ∅ 10 met maasopening 200 mogen vervangen worden door netten van 

∅ 8 met maasopening 125 (= nominale opp. is groter). 

¬ MASSA 

TOTALE NOMINALE OPPERVLAKTE (mm²) PER STREKKENDE METER 

(mm) (kg/m) 50 75 100 125 150 175 200 225 250 275 300 400 

4 0,10 251 167 125 100 83 71 62 55 50 46 41 31 

4,5 0,13 318 212 159 127 106 90 79 70 63 57 53 39 

5 0,15 393 262 196 157 131 112 98 87 79 71 65 49 

5,5 0,19 475 317 238 190 158 136 119 106 95 86 79 59 

6 0,22 565 377 383 226 188 162 141 126 113 103 94 61 

6,5 0,26 664 442 332 265 221 190 166 147 133 121 111 83 

7 0,30 770 513 385 308 257 220 192 171 154 140 128 96 

7,5 0,35 884 589 442 353 295 252 221 196 177 161 147 110 

8 0,39 1005 670 503 402 335 287 251 223 201 183 168 126 

8,5 0,45 1135 757 567 454 378 324 284 252 227 206 189 142 

9 0,50 1272 848 636 509 424 364 318 283 254 231 212 159 

9,5 0,56 1418 945 709 567 473 405 354 315 284 258 236 177 

10 0,62 1571 1047 785 628 524 449 393 349 314 286 262 196 

10,5 0,68 1732 1155 866 693 577 495 433 385 346 315 289 216 

11 0,75 1901 1267 950 760 634 543 475 422 380 346 317 238 

11,5 0,82 2077 1385 1039 831 692 594 519 462 415 378 346 260 

12 0,89 2262 1508 1131 905 754 646 565 503 452 411 377 283 

13 1,04 2655 1770 1327 1062 885 758 664 590 531 483 442 332 

14 1,21 3079 2053 1539 1232 1026 880 770 684 616 560 513 385 

16 1,58 4021 2680 2010 1608 1340 1148 1005 893 804 731 670 502 



7

3. PLANAANDUIDINGEN 

Daar er nog geen algemene normen bestaan in het bouwkundig tekenen, hanteert ieder tekenbureau z’n eigen 

legendes, afhankelijk van het tekenprogramma. Daarom zijn andere planaanduidingen mogelijk. 

Rechte doorlopende staaf 

Staaf met haak naar U toe 

Staaf met haak weg van U 

Wanneer meerdere staven naast 

elkaar liggen worden de uiteinden 

van een rechte staaf met een 

schuin streepje aangegeven 

VAR 



Bundel variabele staven 

Een op het plan afgebroken staaf 

die in werkelijkheid doorloopt 

Strook waarover de wapening is 

verdeeld 

15 Ø10 A 20 – 1,95 m = 15 staven met verbeterde hechting, diameter 10, alle 20, lengte 1,95 meter 

10 Ø8 – 5pm – 2,10 m = 10 gladde staven, diameter 8, 5 stuks per meter = alle 20, lengte 2,10 meter 

Plaat: bovenwapening 

4 de laag vanonder gezien 

Wand: voorwapening, 4de laag van 

de achterkant gezien 

Plaat: bovenwapening 


Wand: voorwapening, 3de laag van 


Plaat: onderwapening 


Wand: achterwapening, 2de laag van 


Plaat: onderwapening 

1ste laag vanonder gezien 

Wand: achterwapening, 1ste laag van 


8

Voorbeeld: Vloerplaat met trapopening 

VL 1 1 10 10 10 10 3,20 m 32,00 m I 

3,20 m 

2 9 9 9 10 2,00 m 18,00 m I 

2,00 m 

3 15 15 15 10 2,16 m 32,40 m I 

2,16 m 

4 11 11 11 8 4,20 m 46,20 m I 

4,20 m 



9

Varianten op aanduidingen van wapening op een tekening 

Onder -en voorwapening in de buitenste laag 

Het driehoekje wijst naar binnenzijde wand of plaat 

Onder -en voorwapening in de 2de laag van buitenaf 

De driehoekjes wijzen naar binnenzijde wand of plaat 

Onder -en voorwapening in de 3de laag van buitenaf 

= extra bijlegwapening 


Planaanduiding op vloerplaten 

12 

+ 3,20 

of 

+ 3.20 

Vloerplaat met als plaatdikte: 12 cm 

en met plaatpeil (niveau bovenkant vloerplaat) 

+3.20 m. 

of 

of 

of 

12 



Boven –en achterwapening in de buitenste laag 

Het driehoekje wijst naar binnenzijde wand of plaat 

of 

of 

Boven –en achterwapening in de 2de laag van buitenaf 


of 

Boven –en achterwapening in de 3de laag van buitenaf 

= extra bijlegwapening 


Bovenwapening 2 e Bovenwapening 1 

laag 

e laag 

Onderwapening 2 e laag 

Onderwapening 1 e Onderwapening 3 

laag 

e laag = extra laag 

PL 1 

+ 3.20 

Vloerplaat nr.: 1 met als plaatdikte: 12 cm 

en met plaatpeil (niveau bovenkant vloerplaat) 

+3.20 m. 

12 

10

Planaanduidingen bij netten 

Voorbeeld van een net vermeld op het plan met volgende eigenschappen: 

Gelast wapeningsnet DE 500 BS /150 X 250 / ¬10 X ¬6 / 3875 X 2500. 

Afmetingen net: 3875 mm op 2500 mm. 

Maasgrootte 150 mm op 250 mm. 

Diameters van de staven met verbeterde hechting: 10 mm en 6 mm. 

Vloerplaat met netten 

Ø10 150 x 150 



11

4. SOORTEN WAPENING 

4.1 Hoofdwapening Is de wapening die wordt aangebracht met als doel de voornaamste 

trekspanningen in de betonconstructie op te nemen. 



12

4.2 Verdeelwapening In vloerplaten en wanden ligt deze haaks op de hoofdwapening 

Doel: - De trekspanning over meerdere hoofdwapeningsstaven 

te verdelen. 

- Op de plaats houden van de hoofdwapening bij het storten 

van beton. 

onderverdeelwapening 

onderhoofdwapening 

bovenverdeelwapening 

bovenhoofdwapening 

4.3 Beugels In kolommen zijn de beugels een soort verdeelwapening die het knikken van 

de hoofdwapening (langsstaven) beletten. In balken verbinden ze de trekzone 

met de drukzone, ze houden tevens ook de hoofdwapening op de plaats. 



13

4.4 Montagewapening - ophangstaven 

4.5 Dwarskrachtwapening 

Zijn wapeningsstaven die ertoe dienen een volledige montage van 

de constructie te verkrijgen. 

Bij balken dienen zij om de beugels aan op te hangen. 

Extra wapening om trekspanningen op te vangen. 

Bijvoorbeeld: extra beugels, hellende staven. 



14

4.6 Drukwapening Bij grote kolommen en balken worden 

soms extra beugels (spelden) geplaatst. 

4.7 Wachtstaven Zorgt voor de verbinding van 2 constructiedelen die in verschillende 

fases worden gebetonneerd. 

Bijvoorbeeld: vloer en kolom 

- vloer en wand 

- wand en trap 

Lengte wachtstaaf onder betonopp.: 

min. 40x ∅ 



Lengte wachtstaaf boven betonoppervlakte: 

min. 40x ∅ 

15

5. WAPENINGSSTAAT 

Studie, datum, dossier nr., plan nr., ijzerlijst nr. zijn gegevens die betrekking hebben met het 

studiebureau. Zoals naam, opmaakdatum en nummering van plans, enz. 

Onderdeel = naam van het deel van de constructie: vb. Kolom 1, Vloer 3. 

Staafmerk = nr. van de staaf vb. 1 of a. 

Aantal = aantal constructiedelen vb 2 kolommen. 

Hoeveelheid per onderdeel = aantal staven per constructiedeel vb. 14 beugels van een kolom. 

Hoeveelheid totaal = aantal x hoeveelheid per onderdeel: vb. 2 kolommen x 14 beugels = 28. 

∅ BE 500 = diameter en kwaliteit van het ijzer. 

Kniplengte per staaf = totale lengte van de staaf. 

Kniplengte totaal = totale hoeveelheid x kniplengte. 

Vorm = model van de staaf: in code of getekend. 

ONDERAAN: 

Diameter = de verschillende diameters die gebruikt zijn. 

Tot. lengte in m. = per ∅ de tot. Lengte van de wapeningsstaat. 

Tot. massa in kg. = per ∅ het totale gewicht. 

Massa buigstaat = Totale gewicht van de wapeningsstaat. 

Totale massa = Totale gewicht van het totale aantal wapeningsstaten. 



16

6. BEREKENEN VAN DE KNIPLENGTE 

Plooien van een rechte hoek Plooien van een hoek 135° 

A 

A + B – 2x ∅ 

Kniplengte van een rechte haak (voor beugel) 

A 

A 

-2 

B 

B 

A+B – A 1x∅ 

A + B – 1x ∅ 

A + 8x ∅ hoogte A = hoogte x 1.41 x 1.41 



Kniplengte van een schuine 

Berekenen van een open beugel Berekenen van een gesloten beugel 

1x A + 2x B + 12 x ∅ 2x A + 2x B + 10x ∅ 

A 

A 

B 

-1 

B 

17

7. KNIPPEN VAN IJZER 

7.1 Manueel: met de ijzerschaar 

7.2 Machinaal 



18

8. PLOOIEN VAN IJZER 

8.1 Manueel: met de plooiplaat en het plooiijzer 

L.haak 

FIG.1 

FIG.2 

FIG.3 

A 

FIG.4 



A 

B 

B 

B 

2O 

FIG.7 

A 

L 

FIG.6 

FIG.5 

19

8.2 Machinaal - Plooien van een beugel 

d = diameter beugel (staafdiameter) 

D = diameter draaispil van de plooimachine 

WERKVOLGORDE 

1. Machine instellen op het plooien van een rechte hoek 90°. 

2. Aftekenen lengte R1 en R2 (van tegen de draaispil). 

R1 = lengte beugel – (d + D). 

R2 = breedte beugel – (d + D). 

3. Plooien van een haak ± 5 maal de staafdiameter (d). 

4. Buitenkant van de rechte hoek tot aan punt R1 schuiven + plooien 2 de hoek. 

5. Buitenkant van de 2 de hoek tot aan punt R2 schuiven + plooien 3 de hoek. 



8. Nameten en zo nodig de merktekens aanpassen. 

A 

R1 



B 

R2 

R1 

R2 

R1 

A 

draaispil 

20 

B



21

9. VLECHTEN VAN WAPENING 

9.1 Enkelvoudige binding 

9.2 Enkelvoudige binding met rondslag 

9.3 Broekbinding (open) 



22

9.4 Broekbinding met kruising achteraan 

9.5 Broekbinding met kruising vooraan 

9.6 Stalen bindsels met 2 ogen 



23

10. BETONBEDEKKING 

10.1 Wat is betondekking 

Afstand tussen het buitenste vlak van de wapening en het dichtst bijzijnde betonoppervlakte. 

10.2 Doel van betondekking 

Het beschermen van de wapening tegen roestvorming. 

Een goede hechting van de wapening met het beton verzekeren. 

betondekking 



24

10.3 Hoeveel betondekking 

BLOOTSTELLINGSKLASSE 

¬ 

Kan variëren van 15 mm tot 45 mm naar gelang de diameter en omgevingsvoorwaarden: 

ook blootstellingsklasse genoemd. Droog milieu tot chemisch agressief milieu. 

1. Droge omgeving - bijvoorbeeld: binnenkant van gebouwen. 

2. a : Vochtige omgeving zonder vorst - bijv. binnenkant gebouw met hoge vochtigheidgraad. 

b : Vochtige omgeving met vorst - bijv. buitenkant van een gebouw blootgesteld aan vorst. 

3. Vochtige omgeving met vorst en ontdooiingmiddelen – bijv. betonnen wegen. 

4. a : Zeewateromgeving zonder vorst - bijv. (of elementen ondergedompeld in zeewater). 

b : Zeewateromgeving met vorst - bijv. gebouwen aan de kust. 

5. a : Agressieve chemische omgeving zwak. 

b : Agressieve chemische omgeving matig. 

c : Agressieve chemische omgeving sterk. 

dg 

1 

PLATEN 

2a 

OVERIGE 

ELEMENTEN 

PLATEN 

2b of 5b 

OVERIGE 

ELEMENTEN 

5b 

PLATEN 



OVERIGE 

ELEMENTEN PLATEN 

3, 4a en 4b, 5c 

25 

OVERIGE 

ELEMENTEN 

≤32 >32 ≤32 >32 ≤32 >32 ≤32 >32 ≤32 >32 ≤32 >32 

6 15 20 25 30 35 40 

8 15 20 25 30 35 40 

10 15 20 25 30 35 40 

12 15 17 20 25 30 35 40 

14 15 19 20 25 30 35 40 

16 16 21 20 21 25 30 35 40 

20 20 25 20 25 25 30 35 40 

25 25 30 25 30 25 30 30 35 40 

28 28 33 28 33 28 33 30 35 40 

32 32 37 32 37 32 37 32 37 35 37 40 

40 40 45 40 45 40 45 40 45 40 45 40 45 

dg : maximale diameter van de granulaten, in mm 

¬ : diameter van de staven, in mm

10.4 Nadelen van te grote en te kleine betondekking 

Te weinig betondekking: snellere roestvorming. 

slechte hechting van de wapening aan het beton. 

Te veel betondekking: verlies van nuttige hoogte. 

verzwakking van de constructie. 

= snellere scheurvorming 

Goede betondekking. 



26

11. AFSTANDHOUDERS 

11.1 Staanders - voetjes 

11.2 Ringvormige 

11.3 Overige 



27

12. PLAATSEN VAN WAPENING 

12.1 Overlappen van rechte staven 

12.2 Overlappen van netten 

12.3 Minimale afstand tussen wapeningsstaven 

Stortsleuf min. 50 mm 

Overlappingslengte = 40x ∅ 

Overlappingslengte = 40x ∅ 

d 

d = betondekking 

min. afstand = de diameter van beide staven 

de max. afmeting van het granulaat 



28 

min. afstand = 0.75 x de grootste diameter 

0.50 x de grootste afmeting van het granulaat

12.4 Plaatsing hoofd– en verdeelwapening bij wanden 

De verdeelwapening komt aan de buitenzijde van de hoofdwapening 

(§2.5.3.6 van de norm NBN B 15-002). 

hoekwand 

Detail: horizontale doorsnede met eindkop. 

Verdeelwapening 

Hoofdwapening 



Detail verticale doorsnede 

T-wand 

29

13. OEFENINGEN 

13.1 Kolom 1 

13.2 Balk 1 



betondekking 3cm 

betondekking 3cm 

30

13.3 Kolom 2 

13.4 Balk 2 



31

13.5 Kolom 3 

13.6 Balk 3 



32

13.7 Kolom 4 



33

13.8 2 Kolommen + balk 

OPDRACHT 1: Maak van deze oefeningen de borderel. 

VERGEET DE SAMENVATTING NIET ONDERAAN DE BORDEREL 

OPDRACHT 2: Bereken de hoeveelheid beton. 



34

COLOFON 

Sectorverantwoordelijke: 

Cursusverantwoordelijke: 

Didactiek en lay-out: 

Medewerkers: 



Remi Cornelis 

De Bock Johan 

Steynen Geert 

De Bock Johan 

Steynen Geert 

Versie: Juni 2003 

Nummer dotatielijst: 29049 

35

IJZERVLECHTEN Cursuscode: 0002/C/07 Uitgave: Juni '03

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?