Brinkhoven De Bongerd Hanzeheerd - Hanzeheerd, gastvrije zorg ...
Brinkhoven De Bongerd Hanzeheerd - Hanzeheerd, gastvrije zorg ...
Brinkhoven De Bongerd Hanzeheerd - Hanzeheerd, gastvrije zorg ...
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
deelnamen. Daarbij trokken jonge meisjes,<br />
versierd als pinksterbloem of pinksterbruid,<br />
door dorp of buurt. Ze werden begeleid door<br />
een gevolg van vrienden en vriendinnen die<br />
liedjes zongen en snoep en geld ophaalden.<br />
Dit lopen of omgaan met de Pinksterbloem<br />
kwam in verschillende vormen overal in het<br />
land voor en bleef ondanks verboden vanwege<br />
bedelarij en ander aanstootgevend gedrag<br />
tot in de achttiende eeuw bestaan. Sindsdien<br />
raakte het langzamerhand in onbruik. Dat gaf<br />
weer aanleiding tot pogingen het feest kunstmatig<br />
in stand te houden. In een aantal plaatsen<br />
in de oostelijke en zuidelijke provincies en<br />
op de Waddeneilanden komt het tot op de dag<br />
van vandaag voor, vooral als feest voor kleine<br />
kinderen en in georganiseerde vorm.<br />
Pinksterkroon en Kallemooi<br />
Een andere vorm van de pinkstervoorjaarsviering<br />
is het feest van de Pinksterkroon.<br />
Bij het lopen met de Pinksterbruid werd wel<br />
een met bloemen versierde krans of kroon boven<br />
het hoofd van de bruid gedragen. In sommige<br />
plaatsen werd ook een versierde krans<br />
opgehangen boven de straat. <strong>De</strong>gene die daar<br />
onderdoor liep moest tol betalen. Net als de<br />
Pinksterbloem en -bruid komt de Pinksterkroon<br />
nog incidenteel voor, vooral als georganiseerd<br />
kinderfeest.<br />
In Friesland en op de Waddeneilanden werd<br />
om de kroon heen gedanst en gezongen. Dat<br />
gebeurde ook in <strong>De</strong>venter. Uit een verbodsbepaling<br />
in 1679 blijkt dat jonge meisjes en kinderen<br />
daar op de pinksterdagen onder kronen<br />
zaten die over de straat heen waren opgehangen,<br />
en daaronder dansten en zongen. Wegens<br />
onbetamelijk gedrag en ontering van de<br />
heilige dagen werd dat verboden. In 1704 werd<br />
het opnieuw verboden. Het feest bleef in <strong>De</strong>venter<br />
echter bestaan. Sinds de tweede helft<br />
van de negentiende eeuw wordt het georganiseerd<br />
door buurtcommissies, niet uitsluitend<br />
als kinderfeest maar voor de hele buurt. Tegenwoordig<br />
wordt het feest door het stadsbestuur<br />
niet meer verboden maar juist aangemoedigd.<br />
Het wordt gezien als middel om de sociale<br />
cohesie in gesaneerde wijken te bevorderen.<br />
In 1982 is de Pinksterkroon weer in ere her-<br />
Hanzemare | mei 2012<br />
steld in het Noordenbergkwartier, waar hij in de<br />
jaren zestig door de wijksanering verdwenen<br />
was. <strong>De</strong> gehele buurt danst rond de kroon<br />
die intussen de vorm heeft gekregen van een<br />
kunstboom, een paal versierd met hoepels,<br />
lampions, slingers en papieren bloemen. Het<br />
feest is opgezet om buurtbewoners met elkaar<br />
kennis te laten maken. <strong>De</strong> Pinksterkroon is<br />
niet langer een kennismakingsplek voor mannen<br />
en vrouwen in huwbare leeftijd. Wel kan er<br />
nog gedanst worden. Dit ‘rozen’ vindt plaats op<br />
eerste en tweede pinksterdag.<br />
Op Schiermonnikoog kent men een vergelijkbaar<br />
feest, de Kallemooi. Daar wordt op pinksterzaterdag<br />
een haan ‘gestolen’ van één van<br />
de eilandbewoners. <strong>De</strong>ze wordt met eten en<br />
drinken in een mand aan een paal (de Kallemooi<br />
– de naam is waarschijnlijk een verbastering<br />
van kale mei(boom) – ) gehangen. <strong>De</strong><br />
paal wordt, voorzien van de Kallemooi-vlag, op<br />
pinksternacht om ongeveer 23:30 uur geplant<br />
door de elf leden van de feestcommissie. <strong>De</strong>ze<br />
zijn herkenbaar aan hun half-hoge hoed met<br />
wit-groen lint en een rozet op de revers. Na het<br />
planten van de paal wordt het Kallemooibitter<br />
geschonken in het nabijgelegen hotel. Op pinksterdrie<br />
wordt de boom weer ontmanteld. <strong>De</strong><br />
pinksterkermis maakt traditiegetrouw deel uit<br />
van het feest. Kallemooi wordt nu nog alleen<br />
op Schiermonnikoog gevierd. Uit de achttiende<br />
eeuw dateert ook een vermelding uit Zoutkamp<br />
(Groningen)<br />
Kermissen, markten, wedstrijden<br />
Op de vrije pinksterdagen vinden van oudsher<br />
nog allerlei andere festiviteiten plaats. Vooral<br />
pinkstermaandag en pinksterdrie waren de<br />
dagen waarop kermissen, markten, bedevaarten,<br />
processies, schuttersfeesten en andere<br />
wedstrijdfeesten werden gehouden, vaak in<br />
combinatie met elkaar.<br />
Het gedrag op kermissen en markten gaf<br />
regelmatig aanleiding tot verbodsbepalingen.<br />
In 1729 werd bijvoorbeeld in Scheveningen de<br />
kermis in het Haagse Bos verboden. Berucht<br />
was in die tijd ook de pinksterkermis in de Haringpakkerij<br />
in Amsterdam.<br />
In Antwerpen wordt nog steeds de Sinksenfoor<br />
gehouden. Een andere pinkstermarkt met<br />
11<br />
<strong>Brinkhoven</strong> <strong>De</strong> <strong>Bongerd</strong><br />
<strong>Hanzeheerd</strong>
Change language