DE JOURNALIST

N^ 354
Int.
'nstitüut
Soc
Gesch
'edenis
^"«ertfair»
7 December 1922
DE JOURNALIST
Orgaan van den Nederlandschen Journalisten-Kring
Adres voor Redactie en Administratie
BUS SUM Kon. Emmalaan 13
INHOUD. Locale en Gewestelyke Vereenigingen: Haagsche
Journalisten-Vereeniging; Het 25-jarig bestaan der Rotterdamsche
Journalisten-Vereeniging. — Algemeene belangen:
Uit zonnige jaren. — Indische belangen: Redactie-geheim;
Bataviaasch Handelsblad, enz. — Advertentiën.
Locale en Gewestelijke Vereenigingen.
Haagsche Journalisten-Vereeniging.
Als lid heeft zich opgegeven de heer A. J. BOTHENIUS
BROUWER, Nieuwe Courant. Het Bestuur beslist over deze
aanvrage niet binnen een week nadat zij ter kennis van de
leden is gebracht.
Het 25-jarig bestaan der R. J. V.
In een gisteravond gehouden bijeenkomst is besloten het
25-jarig bestaan der Rotterdamsche Journalisten-Vereeniging
— opgericht 10 Januari 1898 — Zaterdag 13 Januari 1923
officieel te herdenken met een receptie en een feestmaaltijd
in het societeitsgebouw der Rotterdamsche Diergaarde.
Algemeene belangen.
Uit zonnige jaren,
— — (Toen ik onlangs de parlementaire perstribune
had verlaten, rijpte bij mij het voornemen, eenige collegiale
herinneringen uit de jaren, die ik er doorbracht, saam te
vatten. Een gesprek met den redacteur van ons orgaan
deed mij ervaren, dat hij er gaarne plaatsruimte voor wilde
afstaan, waarvoor ik hem oprecht erkentelijk ben. Alvorens
deze herinneringen „uit zonnige jaren" hier gepubliceerd
werden, maakten de drukkers van ons orgaan, de firma
A. de la Mar Azn., er een sierlijk boekje van, dat haar
alle eer aandoet, en waarvan ik aan m'n collega's van de
perstribune en aan m'n mede-leden van het Kringbestuur
een exemplaar aanbood. Wanneer ik nu van alle Kringleden
in eenige achtereenvolgende nummers wat belangstelling
vraag voor m'n eenvoudige werk, dan vraag ik
die niet voor mij-zelf, maar omdat de parlementaire perstribune
werkelijk een klein, maar typisch en belangwekkend
wereldje-van-journalisten vormt) .
* *
*
I
Vreest niet dat nieuwe dagen uit mijn ziel
Uw . , . erinnring bannen! — Neen,
Ik doe als V meisje dat haar paerelsnoer
Zag breken: eiken paerel, die daar viel,
Raapt zij zorgvuldig van den gladden vloer
En telt ze na — en daar ontbreekt niet een.
Redacteur:
CORN. A. CRAYÉ
(Helene Swartli)
Toen ik op Vrijdag 20 October uit de vergadering der
Tweede Kamer naar huis terugkeerde, was m'n hart meer
dan vol. De laatste maal! de laatste maal! zoo sprak,
met cynische regelmaat, een stem in me.
De laatste maal dat je op de perstribune gezeten hebt . . .!
Toen dacht ik terug aan den dag, dat ik, als jonge-man
Dit blad verschijnt den eersten en
derden Donderdag van iedere maand
van 23 jaar, voor de eerste maal de parlementaire perstribune
betrad. Het was op Zaterdag 16 September 1905,
bij de sluiting. Den l en Augustus 1904 was ik — na eenige
jaren in de sport-journalistiek te hebben gewerkt — aan
De Telegraaf benoemd, bij de redactie te Amsterdam.
Ik moest er dadelijk, min of meer, de vuurproef doorstaan,
want reeds kort na m'n intrede in het vak kreeg ik een
Koninginne-reis naar Den Helder, ter gelegenheid van het
gouden feest van het Marine-instituut, te bewerken. Het
waren moeilijke, maar blijde dagen voor me. Ik maakte
reeds toen kennis met vooraanstaande journalisten, waaronder
BRUSSE, tegen wien ik in eerbiedige bewondering
opzag, en die ook als verslaggever in Den Helder aanwezig
was. En kort daarop volgde ik generaal VAN HEUTSZ
op een eere-tocht door het land . . .
In den winter, die daarop volgde, nadat ik dus een
half jaar in de dagblad-journalistiek had gewerkt, werd
ik ziek. Mijn ongesteldheid duurde verscheidene maanden.
Ik dacht, dat ik mijn functie aan De Telegraaf kwijt zou
zijn, kreeg lust in „de politiek" (ben er thans grondig van
genezen!) en vervulde vele spreekbeurten in den vóórzomer
van 1905, toen de verkiezingen naderden. Tot m'n
verrassing bood De Telegraaf mij daarna de plaats van
parlementair redacteur aan. Met beide handen aanvaardde
ik deze benoeming.
En zóo betrad ik, op 16 September 1905, de parlementaire
perstribune ... het heilige der heiligen . . . vervuld van
schroom en eerbied, en völ verwachting.
Aan dit oogenblik dacht ik, toen ik onlangs, op m'n
laatsten parlementairen dag, huiswaarts keerde.
Meer dan zeventien jaren waren voorbijgegaan. Tijden
van zwaren en ingespannen arbeid. Twaalf jaar lang heb
ik verslag èn overzicht beide geschreven. Ik heb, op onze
onvergetelijke tribune, véél, maar gelukkig en opgewekt
gewerkt. In 1905 was ik de jongste, nu stond ik naar
anciënniteit nummer drie van de 18. ELOUT was de nestor,
dan BELINFANTE, dan ik ...
* *
Onze tribune!
Och, hoe schamel, hoe bescheiden ziet. zij er uit. Een
pijpenla. Een kippenhok. Een ietwat corpulent collega is
al dadelijk uitgesloten van een benoeming tot parlementair
journalist: hij kan er niet óp. Noch op de „groote", noch
op de „kleine" tribune. Nooit heb ik beter ons sjofele
bezit beseft, dan toen ik enkele jaren geleden in een
buitenlandsch parlement stond, en daar de perstribune, en
daar de persvertrekken zag: m'n oogen èn m'n mond
gingen wijd open van pure verbazing. Maar de Kamer
zélf was ook steeds ellendig behuisd, en vandaar dat wij
over ons deel nooit hard mochten klagen. Toch hebben
we (weet ge 't nog, collega's?) jaren geleden geweigerd
ons „nieuwe" wachtvertrek in de Eerste Kamer te betrekken,
omdat een blind paard er geen scha kon doen. Het hielp.
We kregen meubeltjes. Kleedjes. Een zeil. Victorie! Is er
dan in die 17 jaar niets aan ons home in de Tweede
Kamer verbeterd? Ondankbare! Ik heb allerlei ingrijpende
reorganisatie-plannen zien uitvoeren. Er is een snoezig
alcoofje bijgebouwd, dat wij „de bedstee" noemden, en
waarin collega PLEMP vroeger nog al eens ging zitten, als
een leeuw in een hondehok. Er zijn electrische belletjes
naar de looperskamer gekomen. Er is een rand glas-metkippengaas
aangebracht, opdat we geen ongerechtigheden
beneden op de kostbare en kostelijke hoofden kunnen
laten vallen, gelijk vroeger wel gebeurde. We hebben
sleutels op onze lessenaars gekregen. En de jongste
hervorming, de allerjongste, kort voor mijn aftreden, was:
het aanbrengen van kleppen op de inktkokers.
(— Hoe gelukkig voel ik me, dat ik dit laatste nog heb
mogen meemaken! —)

148 DB JOURNALIST
Maar overigens is onze knusse tribune in den loop van
mijn parlementaire jaren dezelfde gebleven, en moesten
we, aan alle kanten vastgeklemd, ons werk doe». We
hébben het gedaan. En ik mag niet de keerzij van deze
medaille vergeten. Onze primitieve tribune gaf ons altijd
een sensatie van gezelligheid, van huiskamer-vreugde, en
ik wil eerlijk bekennen, dat ik altijd weer met opgewektheid
m'n knusse steegje inwandelde, waar het werk wachtte.
Raum ist in der kleinsten Hütte Jür ein glücklich Hebend
Paar. De journalist die z'n beroep mint kan overal werken,
en is een aanhanger van die Schilleriaansche philosofie.
Maar een enkelen keer heb ik wel eens aanvechting
gekregen, om de étage-vreugde van onzen knussen griffelkoker
op te sieren met een paar bloempotjes: een welvarende
resida of een doorvoede geranium . . .
Hoe schitterend zijn ook onze couloirs. Niet waar? in
de couloirs van een parlement ontmoeten de Kamerleden
en de journalisten elkaar. De onze ligt beneden achter
de tribune. Het is het ruim van de pers-aak. Er hangt
een vervaarlijke brandslang en een pampier, waarop met
gothische letters wordt verzocht niet te praten, „teneinde
de journalisten niet in hun werk te storen". Het is er
gezellig-donker. Je weet nooit, of je ertegen SUZE aanloopt
of tegen BEUMER. In deze couloir is het gebeurd, dat een
afgevaardigde een bode toevoegde: „Ga jij maar weer
weg, vriendje, 't is nog geheime vergadering!", en zie, het
vriendje bleek de Minister van Koloniën. De vergissing
bleek zelfs bij daglicht alleszins vergeeflijk. Neen, ons
contact met de Kamer heeft meermalen plaats gehad over
den rand van de tribune heen, en, vrienden, mag ik jullie
dringend verzoeken, DUYS niet te laten profiteeren van
mijn afscheid? en hem voor en na de thee te herinneren
aan z'n „studie-reis"?
Ja, royaal hebben we 't nooit gehad. Maar zie, juist nu
ik heenga worden de bij de tribune behoorende appartementen
uitgebreid. Ge krijgt er kamers bij, collega's. Zelfs
werd over de versiering daarvan reeds gemompeld in de
laatste dagen dat ik er was. Het wordt ruim. Het wordt
vorstelijk. Is het geen schrikkelijke pech voor me? Ik heb
den tijd meegemaakt, dat we, als er comité-generaal was,
aan de voeten van den Roomsch-Koning moesten gaan
zitten, op den rand der Binnenhof-fontein. Die dagen van
ballingschap zijn reeds jaren voorbij. Maar nu het nog
beter wordt, nu ge een eigen vleugel van het gebouw
krijgt, nu moet ik weg. Aan de grens van het beloofde
land moet ik blijven staan . . .
* *
*
Ik nam de parlementaire taak van J. E. STOKVIS over,
die naar Het Vaderland was verhuisd. Nog prijs ik mij
gelukkig, dat ik de opvolger mocht zijn van een man als
hij, een van de meest bekwame dagbladschrijvers die ik
ooit ben tegengekomen, een schitterend werker, een kaerel
met een fijnen, sprankelenden geest. De ware journalist is
de geboren journalist, schreef CHARLES BOISSEVAIN eens.
Zulk één is STOKVIS. Reeds vóór ik mijn werk aan de
dagbladpers begon, had ik hem in de sport-journalistiek
ontmoet en groote vriendschap voor hem opgevat. Het
toeval wilde, dat ik zijn parlementaire werk moest overnemen:
mijn taak was er dés te zwaarder om. Aan het
verslaan van groote vergaderingen had ik toen nog niet
veel gedaan. M'n première als zoodanig was van een
merkwaardige pikanterie geweest. In Amsterdam werd een
metaalbewerkers-congres gehouden. De openings-vergadering
moest ik verslaan: het was m'n eerste. En zie! ik werd
door den voorzitter vriendelijk uitgenoodigd onmiddellijk
heen te gaan, aangezien de directie van De Telegraaf, een
zetter had ontslagen en de krant werd geboycot. Terwijl
uit de propvolle zaal vele booze blikken op mij gericht
waren, ging ik heen, en de collega's volgden mij, als
protest, op den voet. Aldus m'n intrede in de verslaggeverij.
Veel ervaring had ik werkelijk niet, toen ik het parlement
binnenkwam.
M'n debuut op de perstribune werd — een flater.
Zooals ik reeds zeide, was de sluitings-zitting in 1905
de eerste die ik bijwoonde. Er waren toen, als gewoonlijk
bij die plechtigheid, slechts weinig collega's op de tribune.
Ik ontmoette er wijlen S. VAS DIAS, die mij een gedrukt
exemplaar van de sluitingsrede overhandigde. In die dagen
was die speech nog héél lang en bevatte een opsomming
van alle eenigszins belangrijke afgedane ontwerpen. Toen
ik haar in handen kreeg, zond ik haar aanstonds naar het
telegraafkantoor, en zij werd, in heel haar eerbiedwaardige
lengte, getrouwelijk geseind. Ik glom van activiteit. Maar
jk wist niet, dat de speech reeds den vorigen avond naar
de bladen was verzonden. Het was een duur, maar leerzaam
debuut, en ik heb dergelijke flaters nooit meer. . .
nu jok ik,
(— ik vertel hier maar, zonder samenhang, en niet lettend
op chronologische volgorde, eenige herinneringen —),
want ik heb nog eens een flater begaan, een leelijke.
Ik moge het dramatische moment vereeuwigen.
Het is een jaar of tien geleden, en het gebeurde op
den avond voor Kerstmis. Den allerlaatsten avond. De
Staatsbegrooting en de Indische Begrooting waren achter
den rug, en in die stille, vredige avondvergadering waren
we bezig het laatste restje af te doen: de begrooting van
Suriname. Nog zie ik de zaal voor me: tien kanonnen
konden afgeschoten worden zonder een grijntje intellect te
raken. Hier en daar bloeide een afgevaardigde op de groene
banken, als een eenzame paardebloem op een weiland.
Maar dóór de za

les lazen, meedeelden dat er van „een seinfout" geen sprake
was geweest, en mij verzochten hen in het openbaar te
rehabiliteeren. Ik op m'n achtersten zolder. De toon van
den brief vond ik zoo scherp, dat ik op staanden voet
een protest-schrijven ontwierp aan den directeur van het
telegraafkantoor. Met den ambtenaren-brief en mijn protest
begaf ik mij naar de Eerste Kamer (waar dien dag vergadering
was) en aan de daar verzamelde collega's las ik
beide stukken voor.
Toen — eensklaps — barstte er een luid gelach los.
Ik was er ingeloopen. De brief-van-de-ambtenaren was
een brief-van-eenige-collega's ....
Zulke vroolijkheidjes waren vroeger (tegenwoordig gaat
het wat bezadigder toe) niet zeldzaam.
Kort voor bovenstaand incident b.v. had ik, met medewerking
van de geheele tribune, onzen vriend NARDUS
VAS DIAS (ridder van wijlen den Rooden Adelaar en
wijlen de Stanislaus-orde, maar zélf tot op heden levend
en . . . levendig) er met een gefingeerd-berichtje zoo
„tusschen"-genomen, dat hij zijn evenwicht ganschelijk
kwijt was en alle autoriteiten van de residentie opbelde
om te informeeren. En dan onze ontgroenings-methode.
Ook die is tegenwoordig uit de mode. Doch in vroeger
jaren hadden we, in twee naast-elkaar gelegen kamertjes,
een telefoontoestel. Als een nieuwe parlementaire verslaggever
dan had gedebuteerd, werd hij (door één onzer die,
omringd van alle anderen, in de eene kamer bij het toestel
stond) in de andere kamer aan de telefoon geroepen,
en ontving hij een geweldige schrobbeering van zijn
„hoofdredacteur" over zijn verslag van den vorigen dag.
Onze goede, altijd opgewekte vriend BON was specialist
in het uitdeelen van zulke standjes. Hoe vaak heb ik een
debutant, ganschelijk verslagen, bleek om den neus, bij
ons zien terugkeeren, waar we met gemeene gezichten hem
zaten op te wachten, vol vreugde om z'n leed. Zöo kreeg
VAN MEURS na zijn eerste optreden telefonisch een geweldig
standje van PLEMP (alias BON), ZÖO ontving RITMAN een
DE J O U R N A L I S T 149
scherpe critiek van het Kamerlid LIMBURG (alias BON) die
een groote speech had gehouden, „waarvan in de krant
niets was terechtgekomen". Maar de collega, die probeerde,
in den oorlogstijd, mij — re/egraa/-redacteur — met een
opdracht van den Duitschen gezant te belasten, had toch
wat al te veel op m'n argeloosheid gespeculeerd.
Intusschen: wij waren humaan genoeg, om het slachtoffer
niet te lang in z'n ontgroenings-leed te laten. En het was
een verkwikking, om de opluchting te zien als wij het
geheim hadden onthuld . . .
Grapjes. Zeker. Maar die een bewijs waren van de
uitstekende stemming onder ons. Van de goede verstandhouding
en genegen collegialiteit.
Redactie-geheim.
Indische belangen.
De Java Bode wist onlangs mede te deelen dat een assistentresident
eervol ontslagen werd, die in zijne qualiteit van
gemeenteraadsvoorzitter zijn gemeente groot financieel nadeel
had berokkend door een transactie, waarbij hij zelf een
douceurtje opstak. De zegsman van het blad moest zijne
gegevens uit een geheim stuk hebben geput. En nu werd de
hoofdredacteur van de Java Bode, DE VRIES, door de justitie
ontboden om gehoord te worden in een aanklacht tegen den
onbekenden schrijver. De heer DE VRIES weigerde getuigenis
af te leggen, met een beroep op het redactie-geheim, waarop
de meer geuite bedreiging met gijzeling tegen den weerspannigen
getuige volgde.
Het N. v. d. D. v. N.-l. en het Bat, Nbl. protesteerden
tegen dit optreden der justitie, eerstgenoemd blad er op
wijzende, dat de justitie zich hier in dienst der wraak stelt,
wat niet op haren weg ligt, laatstgenoemd blad o. a. in
herinnering brengend, dat de heer VIERHOUT, omstreeks 15
jaar geleden, inderdaad voor veertien dagen de straf der

150 D È J O U R N A L I S T
DDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDODDDDDDDDDDDaDDDDDDDDDDDDDDDDDD
HIM A's zijn goede rijwielen.
DDDDDDDDDDaaDDDDaDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDDD
gijzeling moest ondergaan. Het N. v. d. D. v. N.-I. schreef
nog:
„Het is inderdaad een allerzonderlingste geschiedenis.
„Een ambtenaar, die een onwaardige daad zou hebben
bedreven, krijgt eervol ontslag, en de journalist die in het
publiek belang die daad aan de groote klok hangt, wordt
met gijzeling bedreigd. Nietwaar? — daarop komt het geval
practisch neer!
„Indië blijkt toch maar het land der onbekende mogelijkheden
!
„De Java Bode kan zich echter troosten met de wetenschap,
dat ook wij enkele jaren geleden een in opzet gelijke poging
weerstonden om het redactie-geheim te schenden. Wij waren
toen echter heel wat dichter bij de gevangenis dan de collega
thans.
„Men eischte drie maanden tegen ons voor een artikel dat
een ander geschreven had. En de hooge eisch tegen iemand
die nog nooit veroordeeld was, wekte den schijn uit dépit
zoo hoog te zijn gesteld, omdat men ons den vurig begeerden
auteurs-naam niet kon ontwringen. Raad en Hof beide spraken
ons toen vrij.
„Maar de publieke achting voor het Hooge Recht in Indië
gaat er met dergelijke ervaringen en manipulaties niet op
vooruit."
Bataviaasch Handelsblad.
Omtrent de liquidatie van de N. V. Het Bataviaasch
Handelsblad wordt gemeld:
„Tot liquidateur is benoemd de directeur van het Anetakantoor
BERRETTY. De geheele oplaag van het Bat. Handelsblad
gaat over naar de Java Bode." Met die „oplaag" is
waarschijnlijk niet bedoeld de overgebleven exemplaren van
het B. H, maar de lijst van abonné's.
Benoemd tot lid van de hoofdredactie van het N. v. d. D.
v. N. I., E. VAN LIDTH DE JEUDE. Genoemd blad teekent
hierbij aan:
„De bedoeling onzer directie is een aanvang te maken met
de verwerkelijking van het plan, nog niet lang geleden door
Jhr. JAN FEITH ontworpen en in de Ind. Post ontwikkeld:
om een zoodanigen redactie-staf te kweeken, dat deze afwisselend
nu eens enkele jaren in Indië, dan weer eene periode
in Nederland kan werkzaam zijn.
„Zoo heeft een geregelde verfrissching van werkkrachten
plaats, welke aan de betrokken bladen en periodieken zoowel
als derzelver redacties niet anders als ten goede kan komen."
Met verlof naar Nederland vertrok de hoofdredacteur van
de Deli-Courant, J. J. VAN DER LAAN, waarn. hoofdredacteur
W. C. VAN MEURS.
Overgegaan naar de afdeeling journalistiek van Aneta te
Batavia, de redacteur bij de Indische Courant te Soerabaja,
VAN RIJNBERK.
Benoemd tot vertegenwoordiger in Nederland van de
Indische Courant de correspondent van dit blad in Midden-
Java J. SCHAAP.
De prijs van losse exemplaren van De Journalist is 15 cent.
Gedrukt bij A. de la Mar Azn., Amsterdam
Advertentiën.
Andere tijden, andere zeden.
Bij POLMAN kon men vroeger
alleen a la carte eten.
Thans zijn van 5-8 uur in Polmans Huis
ook Diners a prix fixe verkrijgbaar.
Het fixum is bepaald op f 2.50.
Het diner is goed.
De bediening is oplettend.
De wijnkelder geniet nog
altijd een goede reputatie.
Warmoesstraat 197-199 Amsterdam.
Advertenties in „De Journalist"
Heele pagina f 60.— (± 550 cM z )
Halve „ „ 30.— (± 270 „ )
Kwart „ „ 15.— (+ 130 „ )
Zesde , „ 10.- (± 84 „ )
Twaalfde „ „ 5.— (± 42 „ )
Kleine advertenties kosten 30 cents per regel.
Bij 6 plaats, eener advertentie op dezelfde grootte 10 °/0 kort.
12 20
)) *" n rt n n » n ^^ » »