Het rapport - De Nationale DenkTank

74
Het derde toekomstscenario kenmerkt zich door een behoefte aan flexibiliteit en een oriëntatie
op het individu, dit leidt tot strijden. Individuen werken flexibel, bijvoorbeeld als zzp’er, en concurreren
intensief en per opdracht met elkaar. Een voorbeeld hiervan is de takenmarktplaats oDesk
waar individuen zich inschrijven op opdrachten en wereldwijd met elkaar concurreren.
Ook bij plaatsgebonden werk zoals in de zorgsector of in productiebedrijven zijn contracten
en uren flexibel en worden mensen afgerekend op individuele prestaties. In dit scenario zijn de
kansen om snel succesvol te worden groot. Tegelijkertijd staan mensen die niet mee komen in de
concurrentiestrijd er alleen voor. Privé en werk lopen door elkaar doordat mensen veel vanuit huis
werken. Dit scenario kan in 2030 werkelijkheid worden als meer flexibiliteit noodzakelijk wordt om
internationaal concurrerend te blijven en als de trend van individualisering doorzet.
Het vierde en bij experts populairste 186 toekomstscenario richt zich op samenwerken. Hierbij is
behoefte aan flexibiliteit, maar organiseren mensen dat collectief in wisselende groepen. Dit
scenario kan ontstaan doordat er een tegenbeweging komt tegen individualisering. Mensen werken
samen in flexibele en wisselende netwerken als zzp’er of binnen een organisatie in loondienst.
Sociale zekerheid en kantoorruimte worden door zzp’ers in groepen georganiseerd. Voorbeelden
hiervan zijn The Hub Amsterdam waar groepen zzp’ers samen kantoorruimte huren, en het Broodfonds
waarbij groepen zzp’ers samen een sociaal vangnet organiseren. Binnen organisaties zijn
geen vaste afdelingen en functies, maar werken mensen flexibel in projectgroepen. Werknemers
nemen samen de verantwoordelijkheid voor het invullen van een dienstrooster. Werk en privé
lopen sterk door elkaar heen, collega’s zijn ook vrienden.
Deze vier scenario’s laten zien hoe het werken er in 2030 uit zou kunnen zien. Hoe het werken er in
2030 daadwerkelijk uit ziet, hangt af van de mate waarin de beschreven trends zich doorzetten.
Uit deze mogelijke toekomstscenario’s selecteerde de Nationale DenkTank elementen die al invulling
kunnen geven aan de oplossingsrichtingen van volwaardige arbeidsrelaties, een flexibele
organisatie van arbeid en een stimulerende werkomgeving.
9.2 Een dag uit het werken van de toekomst
Volgens de Nationale DenkTank zorgen volwaardige arbeidsrelaties, een flexibele organisatie
van arbeid en een stimulerende werkomgeving voor het verhogen van de arbeidsproductiviteit,
de arbeidsparticipatie, de arbeidsmotivatie en het verandervermogen in Nederland. Hoe ziet dit
werken van de toekomst er dan eigenlijk uit voor werknemers, leidinggevenden en organisaties?
De Nationale DenkTank werpt een blik in de toekomst van werkenden en organisaties in 2030. 187
2011 2030
In 2030 is de relatie tussen werknemers en leidinggevenden volwaardig. Een leidinggevende
denkt mee met de werknemers. Zijn of haar rol verschuift van een sturende naar een faciliterende
rol. 188 Werknemers hebben inspraak in het beleid van de organisatie. Werknemers en leidinggevenden
zoeken de dialoog op: ze kennen elkaars behoeften. Ook in de formele arbeidsrelatie
hebben werknemers zeggenschap. Een democratische vakbond vertegenwoordigt werknemers
die zelf hun cao samenstellen op basis van à-la-cartebepalingen.
186 Door stemmen konden bezoekers van het Expertforum aangeven welk toekomstscenario zij het meest wenselijk vinden
voor de samenleving. Samenwerken kreeg hierbij 13 van de 15 stemmen.
187 Gebaseerd op analyse Nationale DenkTank 2011, interviews en toekomstscenario’s.
188 Interview Mickey Huibregtsen, Aukje Nauta, Louis van Woerden.