Het rapport - De Nationale DenkTank

58
Succesvolle initiatieven zijn echter gefragmenteerd en weinig zichtbaar. Hierdoor leren overheidsinstanties
niet van elkaar en zetten zij succesvolle experimenten niet op grotere schaal
voort. Bovendien zijn bestaande initiatieven slechts voor een beperkt deel van de organisatie
beschikbaar. Zelfs als een breed deel van de organisatie zich kan aanmelden, benut een gering
aantal werknemers deze mogelijkheid. 143
De Nationale DenkTank is van mening dat in een ideale situatie elke ambtenaar kennismaakt
met het bedrijfsleven. Dit kan de werkgever faciliteren door de ambtenaar een dag per week
elders te laten werken, eventueel in ruil voor een werknemer uit de ontvangende organisatie. Een
andere optie is dat een ambtenaar tijdelijk fulltime stage loopt bij een andere organisatie.
Het overheidsbreed instellen van initiatieven over tijdelijke baanmobiliteit is op korte termijn niet
haalbaar, gezien de grootte en gelaagdheid van de overheid. Wel moeten dergelijke initiatieven
worden gestimuleerd.
De Nationale DenkTank gelooft dat de beste initiatieven vanuit de overheidsinstanties zelf komen.
Daarom moeten zij goede ideeën voor mobiliteit en kennisdeling verbinden, inzichtelijk maken
en stimuleren. Dit kan op verschillende manieren. Een eerste optie is het verzamelen en op
een website tonen van succesvolle initiatieven over personeelsuitwisselingen en samenwerking
met externe organisaties. Dit leidt tot meer transparantie en kennis over de mogelijkheden. Ten
tweede kan een overkoepelende instantie, bijvoorbeeld de Vereniging van Nederlandse Gemeenten
(VNG), overheden stimuleren om baanmobiliteit te bevorderen door het uitroepen van
een competitie. De competitie maakt zichtbaar hoe goed een organisatie scoort op mobiliteitsinitiatieven
en stimuleert andere organisaties de goede voorbeelden te volgen. Daarnaast kan
de overheid een sturende rol aannemen door in arbeidscontracten vast te leggen dat medewerkers
om de zoveel jaren een tijdelijke functie buiten de overheid moeten bekleden. Bovendien
moet er meer animo komen onder ambtenaren voor uitwisselingsprogramma’s. Hiervoor kan
de overheid beloningsstructuren voor deelnemende ambtenaren instellen.
Implementatie
De Nationale DenkTank ziet ruimte voor het overheidsprogramma Beter Werken in het Openbaar
Bestuur om met dit advies aan de slag te gaan. Dit programma beoogt kleiner, goedkoper en
beter openbaar bestuur en ondersteunt externe kennisdeling en mobiliteit van ambtenaren. Dit
programma kan Ambtenaar in het Veld gebruiken om transparantie over bestaande initiatieven
te creëren en nieuwe initiatieven te stimuleren.
De investering in externe kennisdeling en mobiliteit bestaat met name uit het financieren van
tijdelijke externe werkprojecten en uitwisselingstrajecten. De betaling van deze kosten komt
waarschijnlijk uit arbeidsmarkt- en opleidingsfondsen. Naar verwachting zal deze investering zich
op meerdere manieren terugbetalen. Ten eerste zorgen verbeterd beleid en betere loopbaanontwikkeling
voor kostenbesparing op de lange termijn. Bovendien vermindert de noodzaak tot
gedwongen ontslagen 144 wanneer medewerkers in tijden van personeelsoverschot tijdelijk zijn
gedetacheerd. Tot slot verkleint mobiliteit van overheidsmedewerkers de noodzaak tot inhuur
van dure externe werknemers op tijdelijke projecten. 145 Investeringen in externe kennisdeling en
mobiliteit verdienen zich volgens de Nationale DenkTank terug door kwalitatieve verbetering
van overheidsbeleid, meer productiviteit, gemotiveerde en duurzaam inzetbare werknemers en
betere aanpassingen aan schommelingen op de arbeidsmarkt.
143 Inzichten uit interviews en persoonlijke gesprekken met rijks- en gemeenteambtenaren.
144 De kosten voor het ontslaan van een ambtenaar bedragen gemiddeld 33.000 euro. Met name kosten van improductiviteit
en kosten van vergoedingen zijn dubbel zo hoog als in andere sectoren. Knegt & Tros (2007). Ontslagkosten van
werkgevers. Rapport uitgebracht aan de Ministeries van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, van Economische Zaken
en van Financiën. Hugo Sinzheimer Instituut, Universiteit van Amsterdam.
145 In 2010 was het Rijk nog ruim 1 miljard euro aan de inhuur van externen kwijt. Ministerie van Binnenlandse Zaken en
Koninkrijksrelaties. (2011). Jaarrapportage Bedrijfsvoering 2010.