Het rapport - De Nationale DenkTank

Als een persoon over wil stappen naar een baan in een andere sector, is het vaak nodig nieuwe
competenties en vaardigheden te leren. Een dergelijke overstap brengt veel kosten met zich
mee, voornamelijk opleidingskosten en inkomstenderving ten tijde van de opleiding. Voor de
huidige werkgever is er geen financiële prikkel om een overstap te betalen. Immers, deze zal
de investering niet terugverdienen als de werknemer na afronding van de opleiding de sector
verlaat. De nieuwe werkgever heeft beperkt geld voor omscholingstrajecten. 119 Bovendien is
voor de nieuwe werkgever het risico hoog, omdat de kans op uitval van een in de sector nieuwe
werknemer groot is. De risicospreiding voor omscholingstrajecten is daarentegen onwenselijk
laag, omdat werkgevers in een sector afzonderlijk het risico dragen.
De veranderende Nederlandse arbeidsmarkt maakt sectoroverstijgende baanwisselingen noodzakelijk.
Sectoren en daarbij behorende banen verliezen of winnen steeds sneller hun aandeel in
de economie. 120 Een makkelijke overstap naar een andere sector kan werknemers en de samenleving
veel opleveren. Er ontstaan grote tekorten in de zorg, die moeten worden opgevuld. 121
Bovendien bestaat de kans dat mensen in het begin van hun carrière een opleiding hebben
gekozen waarmee ze nu geen nuttige bijdrage aan de samenleving meer kunnen leveren. Als
het wisselen van baan moeilijk is, remt dat de economische groei. Aanbod en vraag van mensen
kunnen dan niet snel genoeg bij elkaar worden gebracht.
Oplossing
Met geld van institutionele beleggers (bijvoorbeeld pensioenfondsen) en de nieuwe werkgever
kan een investeringsmaatschappij worden opgericht. Deze investeert in menselijk kapitaal door
opleidingskosten of inkomensverlies te financieren bij het vinden van een betere baan. De zorgsector
biedt hiervoor een aantrekkelijk begin, omdat deze te maken krijgt met grote arbeidstekorten.
Investeren in menselijk kapitaal in de zorg heeft een laag risico door de baanzekerheid. 122 Bovendien
kan in de zorgsector het risico beter worden gespreid, doordat een centraal investeringsfonds
het risico van 23. afzonderlijke zorginstellingen om werknemers op te leiden (over)neemt. Een goede
selectie en koppeling van de werknemers houdt het risico op de investering laag.
Mobiliteit
Oude werkgever Opleiding Nieuwe werkgever
Inkomen werknemer
InvestMens
Reguliere opleiding
Figuur 16: De baanmobiliteit verhogen door te investeren in mensen
119 De meest gebruikte omscholingstrajecten zijn leerwerktrajecten. Hierbij leert en werkt de werknemer tegelijk tegen
minimumloon. Deze leerwerktrajecten vinden bijvoorbeeld plaats in de zorg en in de industrie.
120 Lawler & Worley. (2006). Winning support for Organizational Change: Designing Employee Reward Systems that keep on
Working.
121 Ministerie van Volksgezondheid, Welzijn en Sport. (2011). Tekort zorgpersoneel tegengaan.
122 Zorginnovatieplatform. (2009). Zorg voor Mensen, Mensen voor de Zorg: Arbeidsmarktbeleid voor de Zorgsector richting
2025.
Tijd
| 13
51