Het rapport - De Nationale DenkTank

44
Representatieve vakbonden
Voer een vernieuwd systeem in van representatieve vakbonden en democratische besluitvorming
bij cao-onderhandelingen in. Directe democratie garandeert een eerlijke vertegenwoordiging
van werknemers in cao-onderhandelingen. Dit maakt de werknemersvertegenwoordiging
toekomstbestendig.
Probleemomschrijving
Vakbonden vertegenwoordigen werknemers bij caoonderhandelingen.
Cao’s kunnen zowel per bedrijf als
per bedrijfstak worden afgesloten. Ongeveer 70 procent
van alle werknemers valt onder een bedrijfstak-cao. Na
een algemeen verbindend verklaring (AVV) geldt een
cao voor alle werknemers en werkgevers in een bedrijfstak.
Op dit moment hebben niet-leden van vakbonden
formeel geen inspraak. In enkele bedrijfstakken is slechts
een op de tien werknemers lid van een vakbond. 91
Onder leden bevinden zich relatief weinig jonge werkenden;
de verhouding van 25-minners tot 65-plussers is
een op drie. Slechts 23 procent van de werkenden voelt
zich vertegenwoordigd door vakbonden. Voor mensen
jonger dan 35 jaar is dit slechts 13 procent. 92 Ondanks
langdurige inspanningen, slagen vakbonden er onvoldoende
in om jongere werknemers te betrekken, zeker
als het gaat om vertegenwoordiging in cao-onderhandelingen.
93
Het huidige systeem leidt tot drie problemen. Ten eerste worden belangen van niet-leden ondervertegenwoordigd.
Dit kan leiden tot scheve keuzen die gunstiger zijn voor de vakbondsleden
dan voor niet-leden: zo kwamen vakbonden in 2005 tot een akkoord over een vervroegde uittredingsregeling
waarvan de kosten per persoon voor jongere werknemers een stuk hoger zijn dan
die voor oudere werknemers. 94
Leeftijd Groepbijdrage aan kosten VUT Groepsgrootte Bijdrage p.p.
< 25 jaar € 2,5 mrd. 20% 51,000 € 49,024
5 tot 35 jaar € 2,5 mrd. 20% 215,000 € 11,616
36 tot 45 jaar € 3,4 mrd. 30% 282,000 € 12,073
46 tot 55 jaar € 3,0 mrd. 25% 355,000 € 8,456
> 56 jaar € 0,6 mrd. 5% 203,000 € 2,952
Totaal € 12,0 mrd. 100% 1,105,000
Figuur 12: De bijdrage per persoon aan de VUT-regeling van het ABP
Ten tweede betalen werkgevers doorgaans voor alle werknemers die onder een AVV-cao vallen
een verplichte bijdrage aan cao-fondsen of sectorfondsen, in de vorm van een heffing op de
loonsom. Een aantal cao-fondsen keert echter substantiële bedragen uit aan de cao-partijen
(zie bijlage 1).
91 Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). (2011). Organisatiegraad van Werknemers 1995-2010.
92 NewCom bevolkingsenquête, de Nationale DenkTank 2010, N=923.
93 Jongere werknemers zien wel het belang van lidmaatschap voor juridische hulp bij ontslagbescherming en loopbaanbegeleiding
in (zie ook De Graaff, 2008).
94 Pikaart. (2011). De Pensioenmythe.