Het rapport - De Nationale DenkTank

2
Samenvatting
Hoe kunnen we in Nederland een vernieuwing in arbeidsrelaties, arbeidsorganisatie en werkomgeving
tot stand brengen zodanig dat: organisaties beter presteren, werknemers in alle levensfasen
meer gemotiveerd zijn en talent beter benut en duurzaam inzetbaar wordt?
Met deze onderzoeksopdracht is de Nationale DenkTank 2011 gedurende drie maanden aan de
slag gegaan. Met behulp van interviews met experts, doelgroepenquêtes, bezoeken aan organisaties
en een uitgebreide literatuurstudie heeft de Nationale DenkTank gezocht naar knelpunten
en oplossingen voor het werken van de toekomst.
Het rapport ‘Maak Werk van de Toekomst’ begint met een algemene inleiding. Vervolgens
worden vier aspecten van de Nederlandse arbeidsmarkt in kaart gebracht: de arbeidsproductiviteit,
de arbeidsparticipatie, de arbeidsmotivatie en het verandervermogen van organisaties.
Voor al deze aspecten heeft de Nationale DenkTank oplossingen bedacht en gegroepeerd in
drie categorieën: volwaardige arbeidsrelaties, flexibele organisatie van arbeid en stimulerende
werkomgeving.
Schets van de problematiek
De behoeften van de beroepsbevolking veranderen, de kosten door vergrijzing van de samenleving
stijgen en de internationale concurrentie neemt toe. Hierdoor staat Nederland voor
een grote uitdaging. Organisaties vinden het lastig zich snel aan te passen aan veranderende
omstandigheden. Om het huidige welvaartsniveau te behouden, moeten prestaties omhoog op
het gebied van arbeidsproductiviteit, arbeidsparticipatie en arbeidsmotivatie. Om deze veranderingen
door te kunnen voeren, moeten organisaties beschikken over een groot verandervermogen.
Toename arbeidsproductiviteit voor het behouden van de welvaartsgroei
Hoewel de arbeidsproductiviteit in Nederland hoog is, blijft de economische groei sinds 1995
achter ten opzichte van economisch vergelijkbare landen. Deze lagere groei wordt voornamelijk
veroorzaakt doordat de arbeidsproductiviteit in bepaalde sectoren lager is dan in het buitenland.
Als de arbeidsproductiviteit voor iedere sector stijgt tot het niveau van de top drie best presterende
landen, is een aanzienlijke welvaartsstijging mogelijk. Hiermee kan de Nederlandse
arbeidsproductiviteit in tien jaar met 20 procent groeien: dit komt overeen met een groei van het
bruto binnenlands product (BBP) van ruim honderd miljard euro.
De grootste winst is te behalen in de sectoren met veel werkuren en de grootste productiviteitsachterstand
ten opzichte van de best presterende landen: de financiële sector en de
detailhandel. Daarnaast is een productiviteitsstijging in de zorgsector noodzakelijk voor het
ondervangen van het naderende arbeidstekort en het behouden van de kwaliteit, de betaalbaarheid
en de toegankelijkheid van de zorg. In de financiële sector gaat door een grote groep
uittredende 55-plussers veel kennis verloren. In de detailhandel is winst mogelijk met het bedienen
van klanten buiten winkeltijden. Ten slotte kan de zorgsector de arbeidsproductiviteit verhogen,
onder andere door afstemming tussen zorginstellingen en zorgpaden te verbeteren en door te
investeren in managementvaardigheden van leidinggevenden.