PESACH - xsp - Messiaans het levend water
PESACH - xsp - Messiaans het levend water
PESACH - xsp - Messiaans het levend water
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
<strong>PESACH</strong> - <strong>xsp</strong><br />
Volgens Leviticus 23 wordt <strong>het</strong> mo'ed, dat volgt op de Shabbat, Pesach genoemd. In werkelijkheid<br />
worden onder Pesach vier verschillende mo'adiem gerekend: Pesach, <strong>het</strong> feest van de Ongezuurde<br />
Broden, de Eerstelingen, en de Omerperiode. Aangezien al deze mo'adiem een relatie hebben met Pesach,<br />
worden ze heden ten dage samengebald in wat <strong>het</strong> Pesachseizoen genoemd wordt. Onze studie van de<br />
Omerperiode hebben wij echter gekoppeld aan de les over Shavuot.<br />
Pesach<br />
<strong>PESACH</strong> (<strong>xsp</strong>) en ONGEZUURDE BRODEN (twcmh gx)<br />
Exodus 12:3 - <strong>het</strong> apart zetten van <strong>het</strong> Pesachlam<br />
Exodus 12:6 - <strong>het</strong> slachten van <strong>het</strong> lam - in de avondschemering<br />
Exodus 12:8-13 - de maaltijd, de laatste plaag en de uittocht<br />
1. De tijd<br />
Interpretaties van ‘in de avondschemering’: ~ybr[h !yb (ben ha'arbajim)<br />
a. "Tussen de twee avonden"<br />
b. Tussen zonsondergang en de duisternis (Karaïeten, Samaritanen)<br />
c. Tussen <strong>het</strong> minderen van de zon en <strong>het</strong> onder zijn van de zon (Josephus, Misjna en de huidige<br />
praktijk)<br />
d. Volgens de Misjna (Pesachiem 1:1) begon de jaarlijkse zoektocht naar zuurdesem op de avond van de<br />
14 de Nisan, dat is de avond voor de dag van de 14 de Nisan. Dit betekent dan dat volgens de oude<br />
Joodse traditie <strong>het</strong> Pesachlam op de middag van de 14 de Nisan werd geslacht en dat <strong>het</strong> gedenkmaal<br />
van deze gebeurtenis plaatsvond op de avond van de 15 de Nisan. In onze huidige terminologie en naar<br />
onze Westerse cultuur zag <strong>het</strong> er als volgt uit. Laten we aannemen dat de zoektocht naar zuurdesem<br />
plaatsvindt op maandag 1 april:<br />
De zoektocht naar zuurdesem: maandagavond 1 april – 14 de Nisan<br />
Het slachten van <strong>het</strong> Pesachlam: dinsdagmiddag 2 april – 14 de Nisan<br />
De sedermaaltijd: dinsdagavond 2 april – 15 de Nisan<br />
2. De gebeurtenis<br />
De Tora geeft ons opdracht om de 15 de Nisan apart te zetten als een gedenkdag: "Want Ik zal in deze<br />
nacht <strong>het</strong> land Egypte doortrekken en alle eerstgeborenen, zowel van mens als dier, in <strong>het</strong> land Egypte<br />
slaan en aan alle goden van Egypte zal Ik gerichten oefenen, Ik, de Here" (Exodus 12:12). In de<br />
avondschemering van de 14 de Nisan, voordat de 15 de aanbrak, werd <strong>het</strong> Pesachlam geslacht. Het bloed<br />
van <strong>het</strong> lam werd aan de beide deurposten en de bovendorpel van de Hebreeuwse huizen gestreken en<br />
diende als een teken voor de Heer dat Hij aan dat huis zou voorbijgaan, wanneer de doodsengel zou<br />
komen om de eerstgeborene te doden. Daarna moest <strong>het</strong> lam gebraden worden en door de hele familie<br />
opgegeten.<br />
3. De gedachtenis<br />
Pesach is dus de tijd om de laatste plaag, de dood van de eerstgeborenen, te gedenken. In de nacht van<br />
Pesach trok de doodsengel van huis tot huis, zowel bij de Egyptenaren als de Israëlieten, en doodde iedere<br />
eerstgeborene. God had echter opdracht gegeven dat ieder huis waarop <strong>het</strong> bloed van een Pesachlam<br />
gestreken was, beschermd zou zijn tegen de dood. Al haar bewoners zouden in leven blijven. De<br />
bewoners moesten <strong>het</strong> offerlam eten, tezamen met bittere kruiden en ongezuurde broden. Deze plaag<br />
bereidde de weg voor <strong>het</strong> tweede aspect van deze historische gebeurtenis, de uittocht (exodus) van de<br />
Israëlitische slaven uit Egypte.<br />
De viering van Pesach duurt een dag. Het werd oorspronkelijk gevierd door <strong>het</strong> eten van een gebraden<br />
lam, bittere kruiden en ongezuurde broden. De Israëlieten moesten <strong>het</strong> overhaast eten omdat God hen op<br />
een uiterst wonderbare manier uit de slavernij en uit Egypte zou leiden.<br />
10
Ongezuurde broden<br />
1. De tijd<br />
Van de 15 de tot de 21 ste Nisan. De Israëlieten kregen de opdracht om op de hielen van Pesach - in feite<br />
begint <strong>het</strong> dezelfde avond en duurt zeven volle dagen - tevens <strong>het</strong> feest van ongezuurde broden te vieren.<br />
2. De gebeurtenis<br />
De tekst in Exodus luidt: "Onderhoudt dan <strong>het</strong> (feest der) ongezuurde broden, want op deze zelfde dag<br />
leid Ik uw legerscharen uit <strong>het</strong> land Egypte. Daarom moet gij deze dag onderhouden in uw geslachten als<br />
een altoosdurende inzetting" (Exodus 12:17).<br />
3. De gedachtenis<br />
Het Pesachoffer herinnert aan de plaag. Het feest van ongezuurde broden herinnert aan de uittocht. De<br />
tekst geeft aan dat, terwijl Pesach specifiek gegeven is om de plaag te gedenken van de dood van de<br />
eerstgeborenen en de bevrijding daarvan, door vertrouwen te stellen op <strong>het</strong> bloed van <strong>het</strong> Pesachoffer, <strong>het</strong><br />
feest van de ongezuurde broden gegeven is om <strong>het</strong> hele gebeuren van de uittocht te gedenken. Het feest<br />
werd onderhouden door een hele week brood te eten dat niet gerezen was, omdat er geen zuurdesem in<br />
was. Dit brood ("matse" genaamd) vormt een beeld van <strong>het</strong> feit dat de kinderen van Israël zo vlug<br />
weggetrokken zijn uit Egypte dat er geen tijd was om <strong>het</strong> brood te laten rijzen.<br />
Beide als een geheel gezien - In onze tijd worden alle zeven dagen van <strong>het</strong> feest "Pesach" genoemd. In<br />
feite wordt dat al zo gedaan vanaf de periode van de Tweede Tempel. Josephus zegt dat de term "Pesach"<br />
gewoonlijk zowel voor Pesach gebruikt wordt, als voor <strong>het</strong> feest van de ongezuurde broden. 1 Dat gebruik<br />
zien we ook al in de Tenach: Exodus 34:25; Ezechiël 45:21; Deut. 16:16; 2 Kronieken 30:13,21 en Ezra<br />
6:22.<br />
In essentie is Pesach een dag waarop specifiek de dood van de eerstgeborenen en de redding door <strong>het</strong><br />
bloed van <strong>het</strong> lam worden herdacht. Ongezuurde broden begint op Pesach en duurt een week. Het<br />
specifieke van deze week is dat er ongedesemd brood wordt gegeten. Het doel van <strong>het</strong> feest is dat de<br />
uittocht van de Israëlieten uit Egypte naar de vrijheid, welke overhaast plaatsvond, herdacht wordt.<br />
Het historisch belang voor Israël<br />
1. De traditionele Joodse benaming<br />
Z'man Cheroeteenoe, wntwrx !mz, of "De tijd van onze bevrijding". Volgens de Thora duurt <strong>het</strong><br />
Pesachfeest een dag. Deze ene dag is echter van enorm historisch belang voor Israël. Dit vinden we terug<br />
in de traditionele Joodse benaming voor deze dag: Z'man Cheroeteenoe, wntwrx !mz, of "De tijd van<br />
onze bevrijding." Het is de tijd waarin <strong>het</strong> volk Israël door de sterke hand van God bevrijd is uit de<br />
slavernij van Egypte en uit <strong>het</strong> land Egypte is weggevoerd.<br />
2. Veel verwijzingen in de Tenach<br />
Pesach is gedurende de gehele Joodse geschiedenis een van de belangrijkste mo'adiem. Aangezien deze<br />
feestdag de belangrijkste viering was van de vrijheid en de onafhankelijkheid van Israël, is <strong>het</strong> geen<br />
wonder dat "de regelmatige verwijzingen in <strong>het</strong> Oude Testament naar die bevrijding een bron van hoop<br />
vormden voor de toekomstige verlossing van <strong>het</strong> volk." 2<br />
3. De doodstraf<br />
Inderdaad geldt: "<strong>het</strong> grote belang van de riten van Pesach verschaften dit feest een bijzondere centrale<br />
plaats in <strong>het</strong> godsdienstige leven van <strong>het</strong> antieke Jodendom." 3 We zien bijvoorbeeld dat <strong>het</strong> niet vieren<br />
van Pesach in de Thora een van de redenen is voor <strong>het</strong> voltrekken van de doodstraf (Numeri 9:13).<br />
Daarbij komt dat regelmatig in de Tenach <strong>het</strong> vieren van Pesach opnieuw opgestart wordt, zoals in de tijd<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
11
van Jozua (Jozua 5:10-11) en tijdens de koningen Hizkia (2 Kronieken 30:1) en Josia van Juda (2<br />
Koningen 23:22-23; 2 Kronieken 35:18).<br />
4. Na de terugkeer uit de ballingschap<br />
Bovendien is Pesach een van de feesten die de Judeërs die uit de ballingschap uit Babel teruggekeerd<br />
waren, vierden. We kunnen dit lezen in Ezra 6:22. Tenslotte is er overvloedig bewijs dat Israël Pesach<br />
vierde gedurende de periode van de Tweede Tempel, toen de <strong>Messiaans</strong>e verwachtingen zeer hoog waren.<br />
5. Niet altijd een gelukkige tijd<br />
Het is zeker niet zo dat Pesach altijd een gelukkige tijd geweest is voor <strong>het</strong> volk Israël. Josephus vertelt,<br />
bijvoorbeeld, over <strong>het</strong> Pesachfeest dat vlak voor de verwoesting van de Tweede Tempel heeft<br />
plaatsgevonden. Hij vertelt ons dat de stad Jeruzalem dat jaar - <strong>het</strong> jaar 70 van onze jaartelling -<br />
aangegroeid was tot meer dan twee miljoen mensen. Omdat de Romeinen de stad belegerden en<br />
uiteindelijk innamen, werden de meeste van deze arme feestvierders jammerlijk <strong>het</strong> slachtoffer van deze<br />
situatie. De meeste van de gelovigen zijn door hongersnood en door <strong>het</strong> zwaard gedood. Josephus schrijft<br />
derhalve: "Nu was <strong>het</strong> hele volk door een lotsbeschikking opgesloten in een gevangenis en de stad was,<br />
terwijl de oorlog haar omringde, volgepakt met mensen. Het aantal slachtoffers was dan ook groter dan<br />
welke menselijke of goddelijke oorzaak ooit eerder bewerkt had." 4<br />
6. De toekomstige uittocht<br />
Ondanks dergelijke tragische gebeurtenissen is Pesach altijd <strong>het</strong> symbool bij uitstek geweest voor de hoop<br />
van <strong>het</strong> Joodse volk op verlossing en bevrijding. Dit vinden we bijzonder in de geschriften van de<br />
Bijbelse profeten. Jeremia schrijft, bijvoorbeeld, dat Pesach zal dienen als een model voor een grote<br />
toekomstige bevrijding die God zal bewerken voor <strong>het</strong> volk Israël, wanneer Hij hen op een wonderbare<br />
wijze vanuit de verstrooiing terug zal voeren naar <strong>het</strong> land (Jeremia 16: 14-15). Ezechiël kijkt ver vooruit<br />
naar de <strong>Messiaans</strong>e tijd, wanneer Yeshua terug zal keren naar de aarde en als koning zal regeren te<br />
Jeruzalem. De profeet verklaart dat een van de dingen waar de Messias voor zal zorgen zal zijn dat Israël<br />
weer Pesach zal vieren op een manier die de Heer waardig is (Ezechiël 45:21-24).<br />
De betekenis voor de geloofsleer<br />
Pesach is een feest vol theologie. Kijk eens naar de volgende theologische termen die met regelmaat<br />
gebruikt worden om de historische gebeurtenissen van Pesach te beschrijven. Het is niet moeilijk <strong>het</strong><br />
geestelijke belang hiervan in te zien.<br />
1. Verlossing<br />
De definitie - De eerste en belangrijkste soteriologische (redding) leer verbonden met Pesach is de leer<br />
van de verlossing. Verlossing heeft te maken met <strong>het</strong> bevrijden van slaven door <strong>het</strong> betalen van een som<br />
geld.<br />
De verlossing uit Egypte - Dit is natuurlijk de belangrijkste boodschap van Pesach. De slaven waren de<br />
Israëlieten. De meesters waren de Egyptenaren. Het boek Exodus vertelt ons dat <strong>het</strong> een zware en brute<br />
slavernij was. De kinderen van Israël werden totaal gedomineerd door hun Egyptische meesters. Het was<br />
een zware tirannie waaraan de kinderen van Israël hulpeloos overgeleverd waren. Ze waren niet in staat<br />
zichzelf te bevrijden. Ze hadden een verlosser nodig. En dat is precies wat de Heilige voor Israël gedaan<br />
heeft. Ze werden uit de slavernij weggevoerd door een groot wonderwerk van God, dat Hij ten uitvoer<br />
bracht toen de doods engel aan de huizen voorbij ging waar <strong>het</strong> bloed van <strong>het</strong> Pesachlam aan gestreken<br />
was. Dit werk vond zijn hoogtepunt toen God Israël door Zijn sterke en uitgestrekte arm uit Egypte<br />
leidde. Ze werden bevrijd uit <strong>het</strong> slavenjuk opdat zij hun nieuwe meester, de Heer hun God, zouden<br />
kunnen dienen.<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
12
Verlossing van de zonde - Op dezelfde manier beschrijft <strong>het</strong> B'riet Chadasja (Nieuwe/Vernieuwde Verbond) de<br />
wrede tirannie waar alle mensen onder lijden wegens de slavernij onder de zonde. De zonde is zo dominant dat<br />
we niet alleen beschreven worden als slaaf aan de zonde (Romeinen 6), maar ook als geestelijk dood wegens de<br />
zonde! (Efeziërs 2:1). Omdat de ketenen waarmee de zonde ons gevangen hield zo sterk waren, was er iemand<br />
anders nodig om ons te verlossen. We konden <strong>het</strong> zelf niet bewerken. Daarom heeft God Yeshua aan de boom<br />
laten gaan, opdat Hij verzoening zou brengen voor onze zonden. God zond de Geest van God om ons tot leven te<br />
wekken. Hij heeft de verzoening voor ons individueel toegepast en heeft ons geïdentificeerd met de dood, de<br />
begrafenis en de opstanding van Messias. Daar komt nog bij, zoals in Efeziërs 2 staat, dat zelfs <strong>het</strong> vermogen om<br />
in Yeshua te geloven, om zo de volbrachte verlossing te ontvangen, een geschenk is geweest van God Zelf. Aldus<br />
kunnen we zeggen dat onze verlossing van begin tot einde een genadegave is.<br />
Daar komt bij dat er een prijs betaald is om te verlossen. Het B'riet Chadasja vertelt ons dat <strong>het</strong> bloed van<br />
Messias ons verlost heeft. Het bloed van Messias is de losprijs die betaald is om ons vrij te zetten.<br />
d. Vrijheid om te dienen - Tenslotte wordt ons ook geleerd dat we niet vrij gemaakt zijn om te doen wat we maar<br />
willen. Omdat de Messias ons gekocht heeft met Zijn bloed, zijn we nu Zijn eigendom! Dit lezen we duidelijk in<br />
1 Korintiërs 6:19-20: "... en dat gij niet van uzelf zijt. Want gij zijt gekocht en betaald. Verheerlijkt dan God met<br />
uw lichaam."<br />
2. Bevrijding<br />
De definitie - Naast <strong>het</strong> thema verlossing komen bij Pesach ook de thema's bevrijding en redding sterk<br />
naar voren. Er zijn drie termen die we voortdurend met elkaar kunnen verwisselen bij <strong>het</strong> bestuderen van<br />
deze leer. Dat zijn bevrijding, redding, en gespaard zijn voor.<br />
De bevrijding tijdens de exodus - Naast <strong>het</strong> thema verlossing komen bij Pesach ook de thema' s<br />
bevrijding en redding sterk naar voren. Er zijn drie termen die we voortdurend met elkaar kunnen<br />
verwisselen bij <strong>het</strong> bestuderen van deze leer. Dat zijn bevrijding, redding, en gespaard zijn voor.<br />
Misschien is <strong>het</strong> beste beeld van Pesach dat bij deze concepten past, wanneer we ons de kinderen van<br />
Israël voorstellen aan de oever van de Rietzee. Hier ligt een <strong>water</strong>vlakte voor hen die ze niet kunnen<br />
oversteken, rechts en links van hen ligt een dodelijke woestijn, en <strong>het</strong> tot de tanden gewapende<br />
Egyptische leger komt in grote haast naderbij. Terwijl <strong>het</strong> gevaar van een totale uitroeiing zo nabij was,<br />
leidde Moshe hen naar de oever van de zee, stak zijn staf voor zich uit en riep: "Vreest niet, houdt stand,<br />
dan zult gij de verlossing des Heren zien!" (Exodus 14:13)<br />
Op <strong>het</strong> moment dat ze geconfronteerd werden met de volledige hulpeloosheid van hun situatie, kwam<br />
God hun te hulp en bevrijdde hen.<br />
Onze redding - Dit is precies wat er is gebeurd in ons geestelijk leven. Op een soevereine wijze heeft God<br />
de gebeurtenissen in ons leven zo bewerkt dat we op een punt gekomen zijn waarop we ons zijn gaan<br />
realiseren dat we geestelijk volledig hulpeloos waren om ons te kunnen redden uit de slavernij van de<br />
zonde en de gevolgen daarvan. Op <strong>het</strong> punt aangekomen waar we geen stap meer verder konden, is Hij in<br />
ons leven gekomen en heeft ons gered. Galaten 4:4 zegt met <strong>het</strong> oog hierop: "Maar toen de volheid des<br />
tijds gekomen was, heeft God Zijn Zoon uitgezonden..."<br />
3. Heiliging<br />
De definitie - Heiliging betekent: apart gezet worden voor een speciaal doel. Er wordt niet noodzakelijk<br />
ethisch correct handelen mee bedoeld. Centraal staat <strong>het</strong> idee van apart gezet zijn.<br />
De Israëlieten - Een van de redenen waarom de Heer Israël verlost en bevrijd heeft, is om de kinderen van<br />
Israël los te maken van de ketenen van de zonde, opdat ze Hem volledig zullen kunnen dienen. Dat is toch<br />
wat Moshe voortdurend eist van farao met de woorden: "Laat mijn volk gaan, om mij te dienen in de<br />
woestijn" (Exodus 7: 16)<br />
Het idee waar hier uitdrukking aan gegeven wordt, is dat de. Heer Israël geheiligd heeft. Hij heeft Israël<br />
apart gezet van de rest van hun wereld en tot Zichzelf gebracht opdat ze Hem zouden kunnen dienen.<br />
Dit is wat de Schrift bedoeld wanneer Israël "een heilig volk" (Exodus 19:6) wordt genoemd. Heiligheid<br />
verwijst daarbij niet zozeer naar hun daden of leefstijl, maar naar <strong>het</strong> feit dat God ze apart heeft gezet<br />
voor Zichzelf. We kunnen op dit punt zeggen dat ze vanwege <strong>het</strong> feit dat ze heilig zijn ook moeten leven<br />
naar wat ze zijn: een heilig volk, dat een heilig leven leidt.<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
13
Alle gelovigen - Op dezelfde manier heeft God alle gelovigen van alle eeuwigheid af apart geplaatst en<br />
uitverkoren om eeuwig leven te beërven. Op <strong>het</strong> bepaalde moment in tijd en plaats in de geschiedenis is<br />
Messias gestorven voor onze zonden. Door in Hem te geloven, heeft God ons gemaakt tot een nieuwe<br />
schepping en noemt ons "heiligen", waarmee Hij aangeeft dat wij voor Hem apart gezet of geheiligd zijn.<br />
Heiliging betreft verleden, heden en toekomst:<br />
Van eeuwigheid her Efeziërs 1:3<br />
1 Korintiërs 6:11 (aoristus)<br />
Heden Hebreeën 10:14<br />
1 Petrus 3:15<br />
Toekomst 1 Thessalonissenzen 3:13; 5:23<br />
1 Johannes 3:2<br />
Het eten van de matse, brood zonder zuurdesem, is een goed beeld van onze heiliging. Zuurdesem is een<br />
Bijbels beeld voor de zonde. Wanneer we brood eten zonder zuurdesem, dan beeld ons dat af als een<br />
verlost volk waar alle zonde uit weggenomen is.<br />
De viering van <strong>het</strong> feest<br />
1. Er is geen door God aangewezen plaats meer om <strong>het</strong> Pesachoffer te brengen<br />
We kunnen de manier waarop in de Bijbel Pesach en Ongezuurde Broden werd gevierd niet meer nadoen<br />
omdat er eenvoudigweg geen mogelijkheid meer is om een Pesachlam te offeren. Er is geen door God<br />
aangewezen plaats meer waar <strong>het</strong> Pesachoffer gebracht kan worden en vanaf de vernietiging van de<br />
Tweede Tempel is er nooit meer zo een plaats geweest.<br />
2. Vernieuwingen tijdens de periode van de Tweede Tempel<br />
Ook in de dagen van de Tweede Tempel echter had <strong>het</strong> Joodse volk al aan de rite van de oorspronkelijke<br />
Bijbelse viering allerlei nieuwe zaken toegevoegd. Veel Bijbelgeleerden verwijzen voor de oorsprong van<br />
deze gebruiken naar de tijd van de Bijbelse Ezra, de wetgeleerde.<br />
Het zingen van de Hallel - Een Bijbelgeleerde, Abraham P. Bloch geeft als suggestie dat de eerste stap in<br />
de ontwikkeling van een vernieuwde Pesachviering plaatsvond toen de gewone Israëlieten zich gingen<br />
voegen bij <strong>het</strong> koor van de Levieten tijdens <strong>het</strong> zingen van de Hallelpsalmen (113-118) in de Tempel.<br />
Traditioneel werden deze psalmen gezongen tijdens de feesten, in <strong>het</strong> bijzonder wanneer tijdens <strong>het</strong><br />
Pesachfeest de lammeren geslacht werden.<br />
De seder thuis - Bloch zegt dan dat deze ontwikkeling nog een stap verder ging toen <strong>het</strong> Hallel gezongen<br />
ging worden tijdens de privévieringen in de huizen in Jeruzalem. Dit, zegt hij, was <strong>het</strong> begin van wat wij<br />
heden ten dage de Pesachseder noemen. 5<br />
De Mishna - We hebben ruimschoots bewijzen in de Mishna (Tractaat Pesachiem) dat tijdens de late<br />
periode van de Tweede Tempel, veel van de gebruiken die <strong>het</strong> joodse volk heden ten dage in de seder<br />
thuis verrichten, toen al in de seder in Israël thuis gedaan werden. Het woord "seder" (rds) is<br />
een Hebreeuws woord dat "orde" betekent. Het geeft aan dat er een vaste orde of ritueel is voor <strong>het</strong> vieren<br />
van Pesach. Daarbij komt dat er zowel in de Jeruzalemse Talmoed als in de Babylonische<br />
Talmoed bewijsmateriaal te vinden is dat er zelfs in de periode van de Tweede Tempel buiten Jeruzalem<br />
individuele vieringen thuis geweest zijn, uiteraard zonder <strong>het</strong> gebruik van een Pesachlam.<br />
- 4 bekers wijn<br />
- De kiddoesj (wijn)<br />
- Het kind stelt de vragen<br />
- De vader geeft de antwoorden<br />
- Het eten van de in de Bijbel geboden spijzen<br />
- Hallel<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
14
Zoals eerder gezegd, is een groot deel van de orde die heden ten dage gebruikt wordt voor de viering van<br />
Pesach al tijdens de late periode van de Tweede Tempel gebruikt. Dat zijn onder anderen: <strong>het</strong> uitspreken<br />
van een inleidende kiddoesj over de wijn, <strong>het</strong> indopen van de kruiden, de drie vragen (heden ten dage<br />
vier) die door een kind gesteld worden, de vader die de vragen beantwoordt, <strong>het</strong> nuttigen van de door de<br />
Bijbel bevolen spijzen: <strong>het</strong> Pesachlam, de bittere kruiden en de matses, <strong>het</strong> drinken van vier bekers wijn,<br />
en <strong>het</strong> zingen van de Hallel.<br />
De Haggada - Heden gebruiken de meeste van ons een boek om ons door de seder heen te leiden. Dit<br />
wordt een Haggada genoemd. Dat komt van <strong>het</strong> Hebreeuwse woord, l'hagid, dyghl, "vertellen." De<br />
eerste keer dat naar wij weten de term Haggada gebruikt is om te verwijzen naar de Pesachseder, was in<br />
<strong>het</strong> midden van de derde eeuw van onze jaartelling in Babylon. 6<br />
De eerste versie van een geschreven Haggada vinden we in een gebedsboek dat is samengesteld door Rav<br />
Amram Gaon, rond <strong>het</strong> jaar 850 van onze jaartelling. In deze siddoer vinden we de eerste complete tekst<br />
van een Haggada. De Haggada die <strong>het</strong> meest lijkt op onze huidige versie is samengesteld door de<br />
Rambam en staat in zijn Mishnah Torah (12 de eeuw van onze jaartelling). De eerste losse versies van de<br />
Haggada zijn niet verschenen voor de 12 de eeuw. 7<br />
De Haggada bevat teksten uit de Bijbel, uit de Midrasj (vroeg-rabbijns commentaar op de Bijbel), uit de<br />
Mishna, en andere teksten van onbekende of betwiste oorsprong. Het is samengesteld met slechts één doel<br />
voor ogen: om de mensen die deelnemen aan de seder <strong>het</strong> verhaal van Pesach te vertellen.<br />
Als de Haggada op de juiste manier begrepen wordt en aangepast wordt aan de standaard van de Bijbel,<br />
kan <strong>het</strong> een geweldig instrument zijn om ieder van ons te helpen in de Pesachviering thuis.<br />
Natuurlijk moeten alle Pesachvieringen de oorspronkelijke Bijbelse gebeurtenissen en spijzen vermelden.<br />
Er moet ook een sfeer van aanbidding en vreugde heersen, alsook moet er ruimte zijn om de belangrijke<br />
leerstellingen van Pesach, inclusief de dood en opstanding van Messias, te bespreken.<br />
De basis van de mo’ed van de eerstelingen<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
DE EERSTELINGEN (~yrwbybh ~wy)<br />
Tijdens <strong>het</strong> feest van de Ongezuurde Broden vindt een mo'ed plaats, dat vaak over <strong>het</strong> hoofd gezien<br />
wordt, waarin de eerstelingen (eerste vruchten) van de gerst, met kaf en koren, aan de Heer aangeboden<br />
worden. Het is <strong>het</strong> offer van de eerstelingen.<br />
1. De twee mo'adiem van de eerstelingen<br />
Later, nadat 49 dagen afgeteld zijn, is er een ander offer van de eerstelingen, namelijk <strong>het</strong> offer van de<br />
tarweoogst. In <strong>het</strong> licht daarvan, verwijzen we naar <strong>het</strong> offer van de Pesachweek als <strong>het</strong> "eerste offer van<br />
de eerstelingen." Zo lezen we in Leviticus 23:10-11: "Spreek tot de Israëlieten en zeg tot hen: Wanneer<br />
gij komt in <strong>het</strong> land dat Ik u geef, en de oogst daarvan binnenhaalt, dan zult gij de eerstelingsgarve van<br />
uw oogst naar de priester brengen, en hij zal de garve voor <strong>het</strong> aangezocht des Heren bewegen, opdat gij<br />
welgevallig zijt; daags na de sabbat zal de priester die bewegen."<br />
2. De problemen<br />
Hoewel <strong>het</strong> zo eenvoudig klinkt, is dit offer omringd met controversen. De problemen komen voort uit<br />
twee oorzaken. Ten eerste is er een flink verschil van mening over de vraag wanneer dit offer moet<br />
plaatsvinden. Het probleem is dat de tekst van de Thora zegt dat de mo'ed van de eerstelingen gevierd<br />
moet worden: "daags na de Shabbat" (Lev.23:11). Naar welke Shabbat gedurende de Pesachweek verwijst<br />
de tekst? Er zijn twee mogelijkheden:<br />
a. De 7 de dag, Shabbatdag, van de Pesachweek "De priester kaste van de Sadduceeën hield eraan vast<br />
dat de Shabbat waar hier naar verwezen wordt, de Shabbat is tijdens de Pesachweek." 8 Volgens de<br />
Sadduceeën moest <strong>het</strong> offer dus altijd gebracht worden op de zondag die volgde op de Shabbat van de<br />
Pesachweek.<br />
15
. De dag van Pesach zelf, aangezien deze een dag van Shabbatsrust genoemd wordt.<br />
De Farizeeën, de voorlopers van de rabbijnen, meenden dat Shabbat in deze context niet letterlijk<br />
"Shabbat" betekent maar "rustdag", en dat met die rustdag de dag van Pesach bedoeld wordt." 9<br />
Volgens de Farizeeën moest <strong>het</strong> offer gebracht worden op de tweede dag van Pesach.<br />
De controverse beperkte zich echter niet tot <strong>het</strong> verschil tussen de Sadduceeën en de Farizeeën. De<br />
Karaïeten, een klein Joodse groep tijdens de Middeleeuwen die de autoriteit van de rabbijnen<br />
verwierpen, stemden in met de Sadduceeën. De grote meerderheid van de Joden is echter tot op de<br />
dag van vandaag trouw gebleven aan de uitleg van de Farizeeën. We moeten niet vergeten dat er ook<br />
nog andere meningen zijn. Bijvoorbeeld: "de Falasja's [nogal een negatieve naam] uit Ethiopië leggen<br />
deze woorden zo uit: de dag nadat Pesach voorbij is..." 10<br />
Ten tweede is er de betekenis van de "omer" - in Leviticus 23:10, rmw[. Volgens Michael Strassfeld<br />
betekent <strong>het</strong> woord "omer" letterlijk "een maat." 11 Wanneer we echter de andere plaatsen bekijken waar<br />
<strong>het</strong> woord in de Tenach gebruikt wordt (naast onze passage in Leviticus wordt <strong>het</strong> nog vier keer gebruikt<br />
12 ), dan zien we al snel dat de primaire betekenis van <strong>het</strong> woord "schoof" is, zoals <strong>het</strong> ook meestal<br />
vertaald wordt. 13 De hoeveelheid graan die op dit eerste Eerstelingenfeest geofferd moest worden, was<br />
een schoof gerst, die een hoeveelheid moest hebben van een omer.<br />
Wat heeft de mo’ed van de eerstelingen voor Israël betekent?<br />
1. Moeilijk vast te stellen<br />
Het is moeilijk om precies vast te stellen wat dit mo'ed betekend heeft voor <strong>het</strong> volk Israël in die dagen.<br />
De reden daarvoor is dat er zo weinig geschreven materiaal over is.<br />
2. Een feest met een dubbele betekenis<br />
Wat we wel weten is dat door deze feestdag de dubbele betekenis van de Pesachweek benadrukt werd,<br />
namelijk <strong>het</strong> gedenken van de verlossing en <strong>het</strong> danken voor <strong>het</strong> land. De verlossing stond centraal<br />
gedurende Pesach en Ongezuurde Broden. Het land stond centraal tijdens de eerste Eerstelingen.<br />
3. Een vreugdevol vooruitzien op de dingen die nog komen.<br />
Tijdens de Pesachweek begon de eerste graansoort, namelijk gerst, te rijpen. Volgens veel gezaghebbende<br />
stemmen (zie de discussie hierboven) werden de eerste gerijpte schoven van de gerstoogst (de omer)<br />
tijdens de Pesachweek op <strong>het</strong> feest van de Eerstelingen geofferd. De afsluiting van dit landbouwfeest zou<br />
50 dagen later plaatsvinden op Shavuot, wanneer de eerstelingen van de nieuwe tarweoogst in de Tempel<br />
geofferd zouden worden.<br />
Natuurlijk zijn alle eerstelingenfeesten vreugdevolle feesten. Het beste en mooiste van de nieuwe oogst<br />
werd aan de Heer geofferd, uit dank voor wat Hij de aarde had doen voortbrengen, alsook in vertrouwen<br />
vooruitlopend op de overvloedige oogst die te rijpen stond.<br />
We hebben de volgende samenvatting van <strong>het</strong> feest van de Eerstelingen: "In verslagen die daarmee<br />
overeenstemmen lezen we dat in de tijd waarin de Tempel nog in Jeruzalem stond, de pelgrims ook na <strong>het</strong><br />
vieren van de Pesachavond nog in de stad bleven. Op een bepaald moment van die week ging men ertoe<br />
over om voor <strong>het</strong> altaar van God een omer van de vroegst gerijpte gerst te bewegen, waarmee de telling<br />
van de 49 dagen begon waarin de gerstoogst op de verschillende akkers door <strong>het</strong> gehele land Israël tot<br />
rijping zou komen - een telling die zelf tot haar volle rijping zou komen op <strong>het</strong> feest van Shavuot. En na<br />
de zevende dag keerden zij terug naar huis." 14<br />
De betekenis voor de geloofsleer<br />
1. Aanvaarding<br />
Er is een aspect dat dit offer sterk doet verschillen van <strong>het</strong> tweede eerstelingenoffer dat op Shavuot<br />
gebracht moest worden en dat we binnenkort zullen behandelen. De tekst in Leviticus 23:11 zegt ons: "En<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
16
hij zal de garve voor <strong>het</strong> aangezicht des Heren bewegen, opdat gij welgevallig zijt" (cursivering is van de<br />
auteur). Het feit dat de hele schoof (garve) voor de Heer bewogen werd, betekent dat zowel <strong>het</strong> kaf als <strong>het</strong><br />
koren aan de Heer geofferd werden, "opdat gij welgevallig zijt."<br />
2. Het beeld in de Thora<br />
Dit verschaft ons een <strong>levend</strong>ig beeld in de Thora waarin we onszelf mogen zien als aanvaard in Messias.<br />
a. In Messias zijn we een nieuwe schepping. Het "graan" is een beeld van de nieuwe schepping.<br />
b. Als nieuwe scheppingen hebben we een "voorhang" van vlees, waar de zonde heerst. Het "kaf" is een<br />
beeld van de voorhang van <strong>het</strong> vlees.<br />
c. God heeft ons onvoorwaardelijk aanvaard. Romeinen 5:8<br />
3. De opstanding van Yeshua?<br />
Er zijn nogal wat gelovigen die menen dat Yeshua op de mo'ed van de eerstelingen opgestaan is uit de<br />
dood. De kwestie van de tijd en datum van Zijn dood en opstanding is veel te gecompliceerd voor onze<br />
studie.<br />
1 Flavius Josephus, Antiquities of the Jews XJV.2.1 and XVII 9.3.<br />
2 The International Standard Bible Encyclopedia. "Passover", p. 676.<br />
3 Abraham P. Bloch, The Biblical and Historical Background of the Jewish Holy Days, p. 119.<br />
4<br />
Flavius Josephus, The Jewish War, VI.9.3-4.<br />
5<br />
Bloch, op. cit., pp. 124-125.<br />
6<br />
Idem., p. 146.<br />
7<br />
Philip Goodman, The Passover Anthology, pp. 70-79.<br />
8<br />
Idem., p. 166.<br />
9<br />
Idem.<br />
10<br />
Michael Strassfeld, The Jewish Holidays: A Guide and Commentary, p. 49.<br />
11 Idem., p. 47.<br />
12 Zie Deuteronomium 24:19; Rut 2:7,15; en Job 24:10.<br />
13 Brown, Driver, and Briggs Hebrew and English Lexicon, p. 771.<br />
14 Arthur I. Waskow, Seasons of Our Joy, p. 137.<br />
De Moadiem – Ariël & D’vorah Berkowitz<br />
© 2001 – Torah Resources International<br />
17