WONEN IN UW REGIO

Het schooltje’, zoals hij het zelf vertederend omschrijft,
ligt hem na aan het hart. Toch had directeur Jan Voorsluijs
van de christelijke basisschool in Zwingelspaan
nooit gedacht dat zijn schoolgebouw voorgedragen zou
worden voor de Brabantse Monumentenprijs 2010. Het
thema van deze verkiezing is ‘monumentale schoolgebouwen’.
Heemkundige Kring Fijnaart en Heijningen
vond het pand bijzonder genoeg om aan te melden.
In november maakt de Monumentenfederatie Noord-
Brabant de winnaar bekend.
CBS Zwingelspaan is een van de oudste bijzondere scholen
van Nederland. In 1848 werd de nieuwe grondwet van
kracht, die dit schooltype mogelijk maakte. “Twee jaar
later is deze school geopend. We waren er dus vroeg bij”,
concludeert Voorsluijs. De eerste bovenmeester was Joost
Sonneveldt. Meer dan vijftig jaar gaf hij leiding aan de
school. Met zijn bijna 35 jaar doet Voorsluijs het ook niet
onaardig.
Directeur Jan Voorsluijs bij zijn schooltje.
Schooltje genomineerd voor monumentenprijs...
“Zonder de school zou het heel stil
zijn in Zwingelspaan”
Eerste steen
Ter gelegenheid van het 150-jarig bestaan schreef de
schooldirecteur een boek over de historie van de school.
“De eerste steen van het huidige schoolgebouw is op 5
oktober 1929 gelegd. In mei 1930 was het werk voltooid.
Het is het vierde schoolgebouw van CBS Zwingelspaan. Het
derde staat nog aan de overkant met het bovenmeesterhuis
ervoor. Naast het huidige schoolgebouw staat eveneens
een bovenmeesterhuis. Daarin heb ik tot 1991 gewoond”,
blikt de naar Bergen op Zoom verhuisde directeur terug.
Recordaantal leerlingen
De school is in 1929 gebouwd, omdat de vorige – aan de
andere kant van de Tonsedijk – te klein was geworden. In
1925 lag het leerlingenaantal op 123 en dat was te veel voor
drie klassen. In 1930 had Zwingelspaan een recordaantal
leerlingen van 146. De daaropvolgende jaren is dat aantal
gedaald tot veertien in 1985. Aan het begin van het schooljaar
2010/2011 telt de school 33 leerlingen. “Toen ik hier
De originele granieten vloer ligt nog in de gang. Eén van de klaslokalen met digitaal schoolbord.
op 1 oktober 1975 begon, zei de voorzitter dat het maar
voor drie jaar zou zijn, want het schooltje zou wel opgeheven
worden. Maar het bestaat nog steeds. De wettelijke
ondergrens is 23. Als ik gemiddeld vier nieuwe leerlingen
per jaar heb, zitten we goed”, rekent Voorsluijs voor. “We
hebben drie klassen met groep 1 en 2, groep 3, 4 en 5 en
groep 6, 7 en 8. We doen dat zo al 35 jaar en dat gaat goed.
Door die kleine groepen kent en helpt iedereen elkaar. De
meerderheid van de leerlingen komt uit Zwingelspaan en
Tonnekreek, mijn voedingsgebied.”
Vlasschuur van Janus Sweere
Het schoolgebouw was oorspronkelijk een verdieping hoger.
Sinds de nadagen van de Tweede Wereldoorlog is de school
‘een kopje kleiner’. “Op 5 november 1944 zaten de Engelsen
met hun vliegtuigen achter de Duitsers aan. Ze hebben toen
iets geraakt wat niet de bedoeling was. Dat iets was de vlasschuur
van Janus Sweere. De schuur vloog in brand en het
vuur sloeg over naar de school, die vervolgens samen met de
inventaris grotendeels afbrandde. De school is opgeknapt,
zonder de bovenverdieping. In 1950 was de school, tijdens het
100-jarig bestaan, klaar”, vertelt Voorsluijs.
Watersnoodramp
De brand was niet het enige dat het schoolgebouw heeft
doorstaan. “Tijdens de watersnoodramp op 1 februari 1953
stond de school tot aan de dakgoot in het water. Het duurde
vervolgens heel lang voordat het vocht uit de muren was.
Alle muren zijn van onderen doorgezaagd en in de muren
zijn glasplaten geplaatst, zodat het vocht niet meer kon optrekken.
Daarna is alles dichtgemaakt en opnieuw gestuukt”,
vertelt de directeur. “Voor de watersnoodramp hing er aan
de buitengevel een grote klok. Die heeft sinds de rampnacht
niet meer gelopen. Met de opbrengst van het jubileumboek
in 2000 hebben we genoeg geld in kunnen zamelen voor een
nieuwe klok. Nu kan iedereen vanaf de dijk weer zien hoe laat
het is.”
Telefoon
Toen Voorsluijs in 1975 in het bovenmeesterhuis ging
wonen, had de school geen keuken en telefoon. “In onze
keuken werd koffie gezet en als de telefoon ging, dan kwam
m’n vrouw me roepen. Uiteindelijk hebben we zelf nog een
telefoonkabel ingegraven van het huis naar de school. Ook
is er een keuken gekomen.” Tegenwoordig is de school
helemaal bij de tijd. “De leerlingen van de midden- en
bovenbouw hebben allemaal een mini-laptop op hun
bureau en een digitaal schoolbord in de klas”, zegt de directeur
trots. Ook aan het gebouw hoeft de komende tijd
weinig te veranderen. “In 2002 hebben we een compleet
nieuw dak gekregen. Het gebouw heeft dubbel glas en
kunststof kozijnen en in 2004 is op de plaats van de fietsenstalling
een zijvleugel gebouwd.”
Leven in de brouwerij
Voorlopig blijft Zwingelspaan zijn schooltje houden. “En
daar zijn de omwonenden blij mee”, hoort Voorsluijs regelmatig.
“De kinderstemmen op het schoolplein geven wat
leven in de brouwerij, Zonder de school zou het heel stil
zijn in Zwingelspaan. Er zijn geen winkels en geen kerk, het
is echt een gehucht. Het is op zich al verwonderlijk dat de
school er nog staat. In Fijnaart zijn de mavo en de huishoudschool
al verdwenen en ik krijg dit schooltje maar
niet dicht”, lacht hij, om er meteen aan toe te voegen: “Dat
laatste is een grapje natuurlijk!” (JWvB)
18 Wonen in uW Regio • Moerdijk - Halderberge • september 2010 Wonen in uW Regio • Moerdijk - Halderberge • september 2010 19