CLAIRLIEU - Canons Regular Blog

KRONIEK 83
bevond zich op de bibliotheek van het Kruisherenklooster te Keulen (KHA, GB4,
246) en is op naam van Bonaventura geschreven. Het is in werkelijkheid van de
hand van Thomas Gallo, een regulier kanunnik van de abdij Sint Victor te Parijs
en naderhand prior en abt van de abdij te Vercelli. Een soortgelijk is ook de
Spiegel der Volcomenheit van Henricus van Herp oi.m. Dit tractaat bevond zich in
de bibliotheken van de Kruisherenkloosters te Hoei (LSB, 6K7), Keulen (KHA
GB8, 89) en Beyenburg (Brussel, K.B. 2140). Een volgende is de Sermo de pas'stone
van Willem Jordaans van Groenendael, in de bibliotheek te Keulen (KHA,
GB4, 57). Er zullen er zeker meerdere aan te wijzen of op te noemen zijn.
De teal van de meeste commentaren was het Latijn. B. Spaapen wees in Ons
Geesteltjk Erf, 1945, p. 85-172 op een verklaring van het Hooglied uit het Oude-
Gelder. Deze verklaring of commentaar vond hij in een handschrift, dat thans in de
bibliotheek van de paters Trappisten te Westmalle wordt bewaard (Liturgia A 15).
Het handschrift is afkomstig van het Birgitinessenklooster Marienboom nabij Kleef\
en is op het einde van de vijftiende eeuw in Oost-Middel-Nederlands dialect
geschreven. Spaapen veronderstelde, dat deze commentaar op het Hooglied zou zijn
samengesteld door een Kruisheer van het klooster Marienfrede, dat niet zo ver
verwijderd van het Birgitenessenklooster Marienboom lag. Hij kwam tot deze
veronderstelling, omdat het handschrift in de zeventiende eeuw in het Kruisheren
klooster te Venlo berust had. Op een van de folio's vond hij de woorden geschre
ven : pettineo ad fratres Cruets Venlo en ad f Venlo pertineo. Na de opheffing van
Marienboom zou het handschrift als oorspronkelijk erfgoed der Kruisheren eerst
naar Marienfrede en dan naar Venlo overgebracht zijn. Een andere reden, waarom
een Kruisheer de auteur van het tractaat zou zijn, is dat de overweging van Jezus'
lijden en dood aan het kruis in deze commentaar een voorname plaats innam (zie
ook Clairlieu, 8 (1956), p. 47 en L. Heere, Gescbiedenis van het Kruisherenklooster
te Venlo, in "Publications ... de limbourg, XCII-XCIII (1956-57), p. 278).
De kloosters Marienboom en Marienfrede zullen elkaars handschriften gekopieerd
hebben. De geschriften van de H. Birgitta werden b.v. te Marienfrede gekopieerd,
maar verder bijna in geen enkel ander Kruisherenklooster. Marienfrede bleef echter
voortbestaan tot 1803.
Een andere vraag is : hoe geraakte dit handschrift in de abdij Westmalle ?
Volgens Rafael Hoedt o.c.r. zou het best kunnen, dat Dr. C. R. Hermans, de
schrijver van de Annales ... Ordinis Sanctae Crucis, het geschonken heeft aan'zijn
neef fr. Bonaventura, die in de vorige eeuw bibliothecaris te Westmalle was en
oude handschriften en oude documenten verzamelde. Ook waren er te Westmalle
enkele archivalia van het Kruisherenklooster Sint Agatha, die sedert 1950 weer in
dit klooster teruggekeerd zijn (zie Clairlieu, 8 (1950), p. 96).
Wie zich op de hoogte wenst te stellen van de spiritualiteit in de middeleeuwse
kloosters moet het boek van Dom de Monleon lezen. Hij is een van de Benedictijnen,
die zich op verlangen van de paus, tot taak hebben gesteld vertalingen te bezorgen
van de klassieke monastieke literatuur ofwel van de bronnen van de christelijke
spiritualiteit. Ook in Nederland verscheen een dergelijk boek van Dr. J. Boot:
De allegorische uitlegging van het Hooglied, voornamelijk in Nederland, Woerden
1971. Beschouwden Kerk en Wetenschap de mystiek als een geestelijke afwijking,
nu mag er weer over geschreven worden.
P. v. d. B.
In de publicatie nr. 2 van het Centrum voor landelijke geschiedenis van de
Katholteke Untversiteit te Leuven (Leuven 1964) is een artikel opgenomen van