Tactiek bij het Alpiene Rotsklimmen - Kongor.be

Een uitgave
van de Vlaamse Bergsport- en Speleologiefederatie

Tactiek bij het alpine rotsklimmen
Met tactiek bij het alpine rotsklimmen
duiden we op het geheel van keuzes en
beslissingen die je vóór, tijdens en nà een
beklimming voortdurend moet maken of
nemen. Het gaat dan om keuzes tussen of
beslissingen omtrent het materiaal, de toe te
passen technieken of omtrent het
routeverloop.
Bij een dagje klimmen in de Belgische
Ardennen horen weinig tactische overwegingen.
Je spreekt af met je klimmaat waar je
gaat klimmen, hoe laat je vertrekt, en wie
het klimtouw meedoet. Bij een onvoorziene
tegenslag (een regenbui bvb) kan snel op
een alternatief overgestapt worden: stoppen
en een pint gaan pakken, uitwijken naar een
klimzaal, enz. Je wordt bvb ook maar zelden
verrast door de duisternis.
Bij een (voor)alpine rotsbeklimming zijn de
aanloop, afdaling en de beklimming echter
veel langer. Met de omgeving (de Alpen of
Vooralpen) zijn we minder vertrouwd dan
met ons vlakke land. Er kunnen dan ook een
aantal onverwachte dingen gebeuren.
De keuzes die je vóór, tijdens en nà het
klimmen maakt kunnen veel ernstigere
gevolgen hebben.
• Tactische overwegingen
vóór de beklimming
➤ De juiste routekeuze
De klimroute moet aangepast zijn aan het klimniveau en aan de alpine
rotsklimervaring van alle leden van je touwgroep! Overschatting
van je eigen capaciteiten of ervaring kan gevaarlijk zijn. Verhoog dus
stelselmatig het niveau en het alpine karakter van je routes.
De keuze van je route is ook afhankelijk van het seizoen. Sommige
lagergelegen routes zijn al goed te klimmen in april en mei, maar het
kan dan nog koud zijn, en er kan nog veel sneeuw op de rotsen liggen.
Eind juni heb je de langste dagen, maar je treft vaak nog veel sneeuw
aan bij de aanloop en afdaling, en soms ook nog op de rotsen. Dat
hoeft niet onoverkomelijk te zijn, maar je gemiddelde klimsnelheid
gaat er wel door naar beneden. In de ‘hoogzomer’ - juli en augustus -
is er dan weer meer kans op onweer. September en zelfs begin oktober
hebben vaak stabiel weer, maar de dagen beginnen merkbaar te korten,
en het kan opnieuw al voelbaar kouder zijn.
➤ Materiaalkeuze
Je zal ook een keuze moeten maken in de hoeveelheid materiaal die
je meeneemt (zie hiervoor ook ‘de klimrugzak en zijn inhoud’, en ‘persoonlijk
klimmateriaal’). Het is kiezen tussen:
‘Go light’: kiezen voor een lichte rugzak en dus snelheid maken (je
rekent er op dat de snelheidswinst veroorzaakt door het niet meenemen
van bepaalde uitrustingsstukken er voor zal zorgen dat je precies
deze uitrustingsstukken niet nodig hebt).
ofwel
Een zware rugzak meedoen, waarmee je het comfort en de veiligheid
verhoogt. Vooral bij een lange beklimming, als een onvoorziene
tegenslag je tijdschema overhoop kan halen en je tot een bivak dwingen,
is dit een eeuwig twijfelpunt.
Naarmate je ervaring met alpine rotsklimmen toeneemt, zal je merken
dat je meer voor het ‘go light’-principe zal kiezen.
➤ Keuze van de klimschoenen
Meestal klim je met comfortabel zittende klimschoenen. Je moet ze
immers gedurende meerdere uren aan je voeten houden! Indien het
gaat om een route met meerdere lengtes op het maximum van je kunnen,
kan het de moeite zijn om nauwer zittende klimschoenen mee te
doen. Maar let op: deze zitten meestal zó nauw, dat je ze regelmatig
zal willen uitdoen op de standplaatsen. Pas er dan voor op dat je ze
niet laat vallen, maar zorg bvb voor extra lusjes aan de schoenen om
239

ze aan je gordel of aan de standplaats vast te maken. En
hou er desgevallend rekening mee dat je diezelfde nauwe
schoentjes nog zal moeten dragen bij het afzeilen van de
route.
➤ Een correcte timing
Je moet je vertrekuur vastleggen in functie van de totale
tijd die je voor de gehele beklimming hebt berekend.
Inclusief het pakken van je rugzak ‘s morgens, de aanloop,
het gereedmaken vóór het klimmen, de klim zelf mét rustpauzes,
het zoeken naar het juiste routeverloop, een rustpauze
op de top en de afdaling. En reken ook een reserve
mee voor onvoorziene gebeurtenissen. Die berekening zal
in sterke mate beïnvloed worden door de tijd die je
gemiddeld nodig hebt om één touwlengte te klimmen.
Schat dit realistisch in! De aldus berekende tijd voor je
beklimming kan afwijken van de topotijd. Pas je vertrekuur
dienovereenkomstig aan!
• Tactiek tijdens de beklimming
➤ Materiaaldepot
Vaak moet je naar je route aanlopen over een sneeuwhelling
(gletsjer of firnveld), en meestal strekt deze sneeuwhelling
zich dan uit tot aan de voet van de rotswand. Het
gesteente accumuleert echter de zonnewarmte, het wordt
warm en daardoor smelt de sneeuw weg vlakbij de rotswand.
Er ontstaat een soort ‘randkloof’ met een smalle
bovenrand. Het is dan altijd zoeken naar de meest geschikte
plaats om je klaar te maken voor de klim (je schoenen te
wisselen, eventueel je gordel en helm aan te doen, je rugzak
te herpakken, enz.). Soms loont het de moeite enige
meters onder deze randkloof te blijven, waar de sneeuw
vlakker is. De voorklimmer moet dan wel enkele meters op
240
Start van de ‘Niedermann-route’ (Graue Wand, Urner Alpen).
Materiaaldepot aan de voet van de westwand
van de Petites Jorasses.
klimschoenen omhoog door
de sneeuw. Je kan ook bovenop
de randkloof gaan zitten,
maar dan hak je hier best een
vlak plateautje uit om enigszins
comfortabel te staan
(pikkel meedoen!). En zelfs
dàn wordt het nog een heel
geturn om je op de beperkte
oppervlakte klaar te maken.
Maak dus best een verankering
om te voorkomen dat je
materiaal enkele honderden meters over de sneeuwhelling
naar beneden glijdt, of dat het, en dat is vaak veel lastiger,
in de randkloof zelf verdwijnt. Boor je pikkel stevig in de
sneeuw, maak een dodemanszekering, of gebruik een vast
punt op de rotsen. Gebruik die verankering om materiaal
aan vast te maken als je het aan de voet van de beklimming
kan achterlaten.
➤ Reversibele touwgroep?
In een reversibele touwgroep klimt elk om beurt voor,
omdat beide klimmers ongeveer even sterk zijn. Dit is
sneller en efficiënter dan wanneer één van beide alle lengtes
voorklimt. In dat laatste geval vragen het ombouwen
op de standplaats en het uitwisselen van materiaal immers
meer tijd. Hoe meer beide leden van de touwgroep op
elkaar zijn afgestemd, en elkaars klimgewoontes en -technieken
kennen, hoe vlotter de beklimming zal verlopen.
Twee qua klimniveau gelijkwaardige klimmers laten ook
toe dat er regelmatig aan verkort touw kan worden
geklommen op de relatief makkelijkere stukken.
➤ De topotijden respecteren
Belangrijk tijdens de beklimming is dat je in staat bent de
opgegeven tijden te respecteren (‘tenir un horraire’, zeggen
ze in het Frans). Snel zijn betekent in de bergen immers
vaak veiligheid! Beginnende alpine rotsklimmers staan
dikwijls te kijken van de opgegeven topotijden, en vragen
zich af hoe men in die korte tijd de route kan beklimmen.
Nochtans volstaat het om een aantal regels regelmatig toe
te passen. Na enige beklimmingen zorgt dit voor een aanzienlijke
tijdwinst.
- De meeste tijd gaat verloren op de standplaats;
werk hier dus snel en efficiënt, maar toch veilig.
Maak je zelfzekering niet te kort, zodat je ‘werkruimte’
hebt, en je voor- of naklimmer goed kan observeren.
Zorg voor orde in de touwen! Hou het ingehaalde
touw steeds bij je als je de naklimmer zekert.

Als de naklimmer op de standplaats is toegekomen,
zorgt hij of zij zélf voor een zelfzekering. Daarna
wordt het nodige klimmateriaal uitgewisseld.
Degene die gaat voorklimmen kiest dit zelf uit en
sorteert dit zelf aan zijn gordel! Ondertussen kan
degene die op de standplaats zal blijven reeds het verdere
verloop van de route bestuderen.
Zorg voor orde in de touwen!
- Vaak ligt de volgende standplaats buiten gezichts- en
gehoorsafstand. Spreek dan duidelijk af hoe de
voorklimmer aan zijn naklimmer te kennen zal geven
dat hij op die volgende standplaats is toegekomen.
Een methode die altijd werkt is de volgende: de voorklimmer
gebruikt een van de twee halftouwen om
een zelfzekering te maken. Het andere halftouw gaat
dan, aan de kant van de naklimmer, in een bocht hangen.
Daardoor weet de naklimmer dat zijn voorklimmer
stand heeft gemaakt. Enkele momenten later
worden beide halftouwen snel ingehaald. Als dat
gestopt is, en na nog een halve minuut, kan de
naklimmer voorzichtig beginnen klimmen. Worden
de touwen systematisch ingehaald, dan is dat een
teken dat de voorklimmer hem zekert.
- Maak geen overbodige bewegingen bij het klimmen
Dat betekent echter niet dat je overhaast tewerk
moet gaan. Naarmate je klimervaring toeneemt,
bouwt je lichaam onbewust een repertorium aan
bewegingen op. Daardoor zal je ook in moeilijke passages
snel de oplossing van een bewegingsprobleem
vinden. Op makkelijke passages gaat het dan des te
vlotter. Vermijd om op één passage herhaalde pogingen
te doen. Aarzel niet om na de tweede poging de
passage artificieel te beklimmen. Gebruik de tussenzekering
of hang er eventueel een bandsling in, en
gebruik die als voetsteun (laat ze achter voor de
naklimmer!). Kijk ook links en rechts, en aarzel niet
om een meter te traverseren om een moeilijke passage
te ontwijken.
- Spreek duidelijk af op welke manier voorklimmer
en naklimmer elkaar zullen zekeren, en pas
dit consequent toe bij alle touwlengtes.
Dat zekeren kan:
Op het lichaam
maar dan via een tussenzekering
die op de standplaats
zelf is aangebracht
(alleen bij een voldoende
solide standplaats).
Ofwel via een tussenzekering
die zich zo kort
mogelijk boven de
standplaats bevindt. Dat
laatste kan ook een tussenzekering
zijn die vooraf door de voorklimmer is
aangebracht. Daartoe is hij de standplaats voorbij
geklommen, heeft iets
hogerop een tussenzekering
ingepikt, en is dan
teruggekeerd naar de
standplaats. Of het kan een
tussenzekering zijn die je
zeer gemakkelijk van op de
standplaats zelf kan aanbrengen.
Een tussenzekering die zich zo
kort mogelijk boven de standplaats
bevindt.
Bij zekeren op het lichaam
mag het gewichtsverschil
tussen voor- en naklimmer
niet meer bedragen dan
ongeveer 15 kg. De meest
aangewezen zekeringsme-
241

242
thode is nog steeds de halvemastworp, ofwel de tuber
en zijn varianten, waaronder bvb ook de Reverso.
Als je zekert op het lichaam bij een reversibele touwgroep,
kan de naklimmer die op de standplaats toekomt,
zonder verder ombouwen vertrekken in de volgende
touwlengte.
Direct op de standplaats
Maar dan met een geschikte zekeringsmethode. De
halve mastworp is nog steeds de eenvoudigste methode,
de Magic Plate en zijn varianten, waartoe ook de
Reverso is gaan behoren, zijn de meest flexibele voor
het zekeren van (de) naklimmer(s).
Als de naklimmer op de standplaats toekomt, kan hij
eveneens zonder ombouwen vertrekken voor de volgende
lengte, terwijl er verder op de standplaats
gezekerd wordt. Nochtans ervaren vele mensen het
zekeren van een voorklimmer op de standplaats als
onhandig of belemmerend, zeker als het centrale
punt van de standplaats over een grotere afstand kan
bewegen (vergelijk beide tekeningen hieronder).
Als deze standplaats echter enkel naar boven belastbaar
is, moet je ze belasten met je lichaamsgewicht.
Voor het zekeren van de voorklimmer moet je dan
ombouwen naar zekeren op het lichaam (vergelijk
beide tekeningen hieronder).
Beide tekeningen met toestemming overgenomen uit ‘Berg & Steigen, Zeitschrift für Risikomanagement’.
- Vermijd om té lange touwlengtes te klimmen
In goed behaakte moderne routes zal dat niet snel
gebeuren, omdat de standplaatsen op afstanden van
35-45 m zijn aangebracht. In de klassieke routes zijn
de touwlengtes soms korter, de standplaatsen vaak
schaars behaakt en moeilijker te vinden, en is het
routeverloop minder rechtlijnig. Een standplaats
voorbijklimmen is dan snel gebeurd. Dat leidt
meestal tot tijdverlies, omdat je dan zelf een standplaats
tussenin moet inrichten, ofwel terug een stuk
afklimmen.
- Spaar je krachten, en hang de rugzak weg op de
standplaats. En in het geval de afdaling gebeurt door
afzeilen over de route, loont
het soms de moeite om de
rugzak (of een deel van de
inhoud ervan) achter te
laten op één van de laatste
standplaatsen en de laatste
touwlengtes zonder rugzak
te klimmen.
- Zorg dat je voldoende getraind bent
In de weken of maanden vóór je klimverlof moet je
vooral veel geklommen hebben (15 tot 20 lengtes per
klimsessie zijn niet overdreven!).
- Drink voldoende!
Vochtgebrek vermindert je prestatie- en concentratievermogen.
- Indien over de route wordt afgezeild, kijk regelmatig
eens achterom (naar beneden dus), om je een
beeld te vormen van hoe de route er op die manier
uitziet. Je zal ook merken waar er bij het afzeilen problemen
zouden kunnen optreden, bvb een touw dat

vast komt te zitten, of een plaats met losse rotsblokken,
of afzeilstanden die niet mooi onder elkaar liggen,
waar je zal moeten pendelen. Of een touwlengte
in overhangend terrein, waar je best één of meerdere
tussenzekeringen aanbrengt om bij de rotswand te
blijven. Bij dit achterom kijken, kan je al nadenken
over wat je zal kunnen doen om die problemen op te
lossen.
➤ Gedrag t.o.v. andere touwgroepen
Wees hoffelijk tegenover andere touwgroepen die in
dezelfde route onderweg zijn. Als je ervaart dat je als touwgroep
trager bent dan de anderen, dan is het gepast om hen
op een veilige plaats en op een correcte manier te laten
voorbijgaan. Als je integendeel véél sneller bent, vraag hen
dan of je zelf voorbij kan. Zonder overleg voorbij steken is
dikwijls de oorzaak van wrevel. Als je het vraagt, erken je
hen, en als het verschil in snelheid duidelijk is, zal dit zelden
geweigerd worden. Desnoods steek je nog een tandje
bij op het moment dat je hen inhaalt, wat het verschil nog
meer accentueert.
Een andere touwgroep inhalen doe je best als zowel de naals
de voorklimmer van die touwgroep beiden op de standplaats
zijn. In dezelfde touwlengte vertrekken, leidt alleen
maar tot ergernis. Indien mogelijk, steek hen dan niet
voorbij in de route zelf, maar gebruik een alternatieve passage.
Maak daarvoor desnoods een standplaats op klemblokken
en friends.
Help indien mogelijk een tragere touwgroep. Laat een
klemblok of friend of een lange bandsling achter in moeilijke
passages, en spreek iets af om die later terug te krijgen.
➤ Blijf alert tot op de top!
De laatste touwlengtes verlopen dikwijls over gemakkelijker
rotsterrein, dat weinig of soms niet meer behaakt is.
Soms bevind je je hier zelfs in (gemakkelijk) gecombineerd
terrein (rotsen en sneeuw of ijs). Verlies hier je aandacht
niet, maar zorg voor een stevige standplaats, en voorzie de
noodzakelijke tussenzekeringen.
➤ Klimmen in een touwgroep
van 3 personen
Heeft voor- en nadelen. Het mee te dragen gewicht, én het
werk (zekeren, zorgen voor touworde, de topo lezen, drinken
en eten uit de rugzak halen, enz.) kunnen meer verdeeld
worden. Je staat als touwgroep ook psychologisch
sterker, je bent immers nooit alleen op de standplaats. Met
3 ben je echter vrijwel altijd trager dan met twee.
Het zekeren van de naklimmers doet de voorklimmer best
met een Magic Plate (of een aanverwant zekeringstoestel).
Dat laat toe om de 2 naklimmers tegelijkertijd gezekerd
naar boven te halen. Belangrijk hierbij is dat beide
naklimmers een tussenafstand van enkele meter respecteren,
en dus ongeveer tegelijk vorderen.
In een touwgroep met 3 werk je best altijd met dezelfde
voorklimmer. Indien op elke standplaats een andere persoon
moet gaan voorklimmen, vereist dit immers te veel
ombouwen van de zekeringsmethode. De voorklimmer
wordt gezekerd door één van beide naklimmers, op de
beide halftouwen. De andere naklimmer zorgt voor de touworde,
en geeft eventueel aanwijzingen aan de voorklimmer
omtrent het routeverloop.
➤ Simultaan klimmen
Simultaan klimmen (ook wel ‘klimmen met lopende zekeringen’
genoemd), bestaat er in dat voor- en naklimmer op
een bepaalde afstand van elkaar zijn ingebonden aan het
touw, en tegelijkertijd vorderen tijdens de beklimming.
Daarbij dragen ze er zorg voor dat het touw steeds strak
gehouden wordt. De voorklimmer plaatst regelmatig een
243

tussenzekering, die door de naklimmer weer wordt verwijderd.
Dit kan zolang doorgaan, tot de voorklimmer door
materiaalgebrek geen tussenzekeringen meer kan plaatsen,
en een standplaats moet bouwen. De tussenafstand tussen
voor- en naklimmer dient korter te zijn naarmate er meer
tussenzekeringen kunnen worden geplaatst, en naarmate
het touwverloop minder rechtlijnig is.
Simultaan klimmen gebeurt best alleen maar in rotsterrein
van een moeilijkheidgraad die beduidend onder het niveau
van de beide leden van de touwgroep ligt. En in voldoende
vast en stabiel gesteente. En op voorwaarde dat er meerdere
touwlengtes na elkaar voldoende makkelijk zijn om
simultaan te worden geklommen (als dat slechts voor één
of twee touwlengtes het geval is, is het beter om te blijven
voor- en naklimmen).
➤ En tenslotte:
Op de standplaats: neem toch even de tijd voor een foto,
een drank, een snack, en ook om de omgeving te bewonderen:
daarvoor ben je er tenslotte aan begonnen!
• Na de beklimming
➤ Blijf geconcentreerd bij de afdaling
Neem je tijd om de veiligheidsmaatregelen in acht te
nemen. Ga niet overhaast te werk.
244

Alpine rotsklimmen is een volwaardige en aparte subdiscipline
van de bergsport geworden. De klimroutes hebben vaak een
sterk verschillend alpine karakter. In dit boek wordt een nieuwe
methode voorgesteld om dit alpine karakter te bepalen.
Vervolgens wordt deze methode toegepast op 50 geselecteerde alpine
rotsbeklimmingen, met een maximale moeilijkheidsgraad tussen
3C en 6A.
Daarnaast wordt ook heel wat bijkomende informatie aangereikt.
Op die manier kan de lezer een keuze maken uit de aangeboden
routes, en zelf zijn progressie binnen deze tak van de bergsport
bepalen. Tenslotte wordt in 16 technische fiches de kennis en kunde
uiteen gezet die specifiek is voor het alpine rotsklimmen.
Op die manier krijgt de lezer die al zelfstandig kan voorklimmen op
een goed behaakt rotsmassief, alle informatie aangereikt om vorderingen
te maken in deze boeiende natuursport.
‘De klimsport heeft de laatste 20 jaar een enorme evolutie doorgemaakt. Leren klimmen gebeurt tegenwoordig
hoofdzakelijk in een klimzaal en vervolgens op een goed behaakt rotsmassief. De stap zetten naar alpine rotsklimmen
vereist het verwerven van verdere specifieke kennis en kunde.
Koen Hauchecorne en medewerkers zetten in dit boek uiteen hoe die kennis en kunde stap voor stap verworven kunnen
worden. Daarnaast stelt Alpine Rotsklimmen 50 schitterende klimroutes voor, en biedt het ook zeer veel informatie
die een alpine rotsklimmer toelaat zelf het alpine karakter van andere beklimmingen in te schatten.
Alpine Rotsklimmen is een immens belangrijk boek!’
Michael Larcher
Chef-redacteur van ‘Berg und Steigen - Zeitschrift für Risikomanagement’
en opleidingsverantwoordelijke van de Oostenrijkse Alpenvereniging
‘Tien jaar geleden kocht ik het boek Le IV Sup, een boek met de mooiste 4de graads routes in de Alpen. Het was een
droom om ooit al deze routes geklommen te hebben. Voor alle liefhebbers van alpine rotsklimmen is het nu een
droom om de routes, aangegeven in dit boek, te kunnen klimmen. De Vlaamse Bergsport- en Speleologiefederatie is
dan ook fier een eerste Nederlandstalig werk te kunnen uitbrengen. Alpine Rotsklimmen is een boek om te hebben,
een boek om regelmatig vast te nemen, een boek om eigen notities in neer te schrijven.’
Lus Van den Bossche
Voorzitter VBSF
‘Een 20-tal jaren geleden werd het klimmen een deel van mijn leven. Ik herinner me hoe moeilijk het was om mijn
weg te vinden binnen het brede spectrum van de bergsport. In al die jaren is er veel veranderd, maar de zoektocht
van beginnende klimmers naar de juiste weg is blijven bestaan. Alpine Rotsklimmen biedt routes die voor iedereen
haalbaar zijn. Alle beklimmingen hebben voor de auteurs een speciale betekenis die ze via dit boek willen duidelijk
maken. Daarnaast hebben zij hun ervaringen gebundeld en een heleboel alpine randinformatie en cultuur opgenomen.
Alpine Rotsklimmen zal heel wat klimmersloopbanen bepalen.’
Jean Pierre Hollevoet
Coördinator bergsport VBSF