Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
vereniging van ne<strong>de</strong>rlandse verkeersvliegers <strong>januari</strong> <strong>2012</strong><br />
Analyseren of<br />
Archiveren?<br />
Jongensboek<br />
Remember<br />
riding this one?
ABN AMRO PILOTENDESK:<br />
OOK VOOR FISCALE<br />
AANGELEGENHEDEN UW STARTPUNT<br />
In weinig tijd veel kunnen regelen. Dat kan bij <strong>de</strong> ABN AMRO<br />
Piloten<strong>de</strong>sk. Hier werken professionals die volledig thuis zijn<br />
in uw wereld, weten wat voor u belangrijk is en bovendien<br />
beschikken over essentiële fiscale kennis voor <strong>de</strong> bancaire<br />
dienstverlening. Hierdoor hoeft u weinig uit te leggen en<br />
komt u samen met uw banker vliegensvlug tot <strong>de</strong> kern. Ook bij<br />
fiscale aangelegenhe<strong>de</strong>n met betrekking tot onze producten en<br />
diensten kan <strong>de</strong> Piloten<strong>de</strong>sk daarom uw startpunt zijn. Laat u<br />
bij complexe fiscale vragen echter ook altijd adviseren door een<br />
belastingadviseur.<br />
‘ONZE UITDAGING? OP EEN<br />
VERANTWOORDE MANIER VOOR ELKE<br />
KLANT DE SLIMSTE OPLOSSING ZOEKEN’<br />
“Standaardoplossingen kennen we hier eigenlijk niet. Ook wel<br />
logisch, omdat <strong>de</strong> persoonlijke situatie van een verkeersvlieger<br />
nogal specifiek is”, legt Jan Depping, preferred banker op <strong>de</strong><br />
Piloten<strong>de</strong>sk Schiphol uit. “Zo’n situatie vraagt om individueel<br />
maatwerk, bre<strong>de</strong> kennis en inventiviteit. Neem piloten die in<br />
Ne<strong>de</strong>rland wonen, maar vliegen voor een buitenlandse<br />
maatschappij en daarom buitenlands belastingplichtig zijn. We<br />
hebben dan te maken met twee fiscale regimes. Ondanks <strong>de</strong>ze<br />
complexiteit kunnen we bijvoorbeeld toch een woningfinanciering<br />
op een Ne<strong>de</strong>rlands on<strong>de</strong>rpand verstrekken. Door bei<strong>de</strong> regimes<br />
goed te verwerken kunnen en mogen we het buitenlandse inkomen<br />
vrijwel volledig meenemen binnen <strong>de</strong> huidige Gedragsco<strong>de</strong><br />
Hypothecaire Financieringen. Deze oplossing lever<strong>de</strong> een klant<br />
recentelijk nog <strong>de</strong> door hem gewenste hypotheek op. Daardoor<br />
kon hij met zijn partner in Ne<strong>de</strong>rland een huis kopen. Het ging<br />
om een Ne<strong>de</strong>rlandse piloot met een studieschuld die in dienst is<br />
bij een Duitse maatschappij en daardoor Duits belastingplichtig<br />
is. Samen met het Ne<strong>de</strong>rlandse inkomen van zijn partner is het<br />
bij <strong>de</strong>ze complexe aanvraag toch gelukt om <strong>de</strong> financiering rond<br />
te krijgen. Ook voor <strong>de</strong> financiering van onroerend goed in het<br />
buitenland kunnen we <strong>de</strong> piloot van dienst zijn. Daarbij maakt het<br />
voor ons niet uit of er sprake is van Ne<strong>de</strong>rlands of buitenlands<br />
inkomen. Voor ons is het een uitdaging om op verantwoor<strong>de</strong> wijze<br />
bij elke vraag <strong>de</strong> best mogelijke oplossing voor <strong>de</strong> klant te zoeken.<br />
Daar gaat het ons om.”<br />
Ook ú bent voor gespecialiseerd advies van harte welkom bij onze<br />
Piloten<strong>de</strong>sk. Onze preferred bankers nemen graag alle tijd voor u.<br />
Kijk voor meer informatie op abnamro.nl/piloten
<strong>januari</strong> <strong>2012</strong><br />
evi<strong>de</strong>nt p. 2<br />
voorwoord p. 3<br />
analyseren of archiveren p. 4<br />
uit <strong>de</strong> post geplukt p. 8<br />
remember riding this one? p. 10<br />
portret p. 13<br />
jongensboek p. 14<br />
vnv-feest <strong>2012</strong> p. 16<br />
luchtvaartverhalen p. 18<br />
van het bestuur p.19<br />
van <strong>de</strong> le<strong>de</strong>nraad p.28<br />
ABN AMRO Piloten<strong>de</strong>sk<br />
Aanbiedingen m.i.v. 1 juli 2009<br />
■ Preferred Banking-bediening<br />
■ Persoonlijk Financieel Plan<br />
■ BIJZONDER Preferred Banking<br />
■ Prestige Pakket<br />
■ VNV Studielening<br />
■ (Buitenland) Hypotheek tegen VNV-(rente)tarieven<br />
■ Kortingen op tarieven Formaat Notarissen<br />
■ Premiekortingen op particuliere scha<strong>de</strong>verzekeringen<br />
■ Premiekorting op Ne<strong>de</strong>rlandse Luchtvaartpool Loss of License-verzekering<br />
■ Extra <strong>de</strong>kking Doorlopen<strong>de</strong> Reisverzekering<br />
■ Premiekorting op Overlij<strong>de</strong>nsrisicoverzekering<br />
Arrangement voor <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n van<br />
<strong>de</strong> Vereniging van Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
Verkeersvliegers<br />
Uw Flightplan op pagina 6<br />
1
2<br />
evi<strong>de</strong>nt<br />
Evert van Zwol, presi<strong>de</strong>nt<br />
<strong>Op</strong>passen geblazen!<br />
Schiphol is weer <strong>de</strong> nummer 4 van<br />
Europa qua passagiersaantallen.<br />
Een goe<strong>de</strong> prestatie waar we trots<br />
op mogen zijn. Deze prestatie wordt<br />
geleverd door alle betrokkenen rondom <strong>de</strong><br />
luchthaven en zeker niet in <strong>de</strong> laatste plaats<br />
door <strong>de</strong> luchtvaartmaatschappijen die er hun<br />
thuisbasis hebben en <strong>de</strong> prachtige netwerken<br />
die zij daarmee aan <strong>de</strong> Ne<strong>de</strong>rlandse economie<br />
aanbie<strong>de</strong>n. Ook op vrachtgebied is Schiphol<br />
een toonaangeven<strong>de</strong> luchthaven. Het is een<br />
beetje jammer dat sommige concurrenten<br />
op oneerlijke wijze misbruik maken van al<br />
het moois dat Schiphol te bie<strong>de</strong>n heeft, maar<br />
daar ligt dan tegelijkertijd weer een mooie<br />
uitdaging voor overheid en bedrijfsleven in<br />
Ne<strong>de</strong>rland om daar weerstand tegen te bie<strong>de</strong>n<br />
en han<strong>de</strong>lend op te tre<strong>de</strong>n. Het is in ons aller<br />
belang om <strong>de</strong>ze goe<strong>de</strong> uitgangspositie nog<br />
beter te maken door gericht in <strong>de</strong> luchthaven<br />
te investeren en vooral niet in <strong>de</strong> valkuil te<br />
trappen om <strong>de</strong> tarieven flink op te voeren. Het<br />
zou van échte visie getuigen als we niet alleen<br />
een heel erg goe<strong>de</strong> luchthaven zou<strong>de</strong>n hebben<br />
maar tegelijkertijd ook nog eens een relatief<br />
goedkope, of ben ik nu aan het dagdromen?<br />
In mijn nieuwjaarsspeech refereer<strong>de</strong> ik aan ‘<strong>de</strong><br />
vijand’ die weer traditioneel buiten zit, daarbij<br />
on<strong>de</strong>r meer doelend op <strong>de</strong> gesubsidieer<strong>de</strong><br />
carriers uit het Mid<strong>de</strong>n-Oosten die inmid<strong>de</strong>ls<br />
ook lekker met hun boodschappenkarretje<br />
door Europa aan het rij<strong>de</strong>n zijn. Air Berlin<br />
en mogelijk straks ook Spanair zijn al in het<br />
karretje gelegd en gaan proberen met vers<br />
olie- en gaskapitaal <strong>de</strong> concurrentie met ons<br />
te verhevigen. Dit alles uiteraard tot grote<br />
vreug<strong>de</strong> van veel Europese politici, die <strong>de</strong>nken<br />
dat ons ‘vrijemarkt<strong>de</strong>nken’ ook door <strong>de</strong> rest<br />
van <strong>de</strong> wereld volgens <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> regels wordt<br />
omarmd. In dit nieuw begonnen jaar zullen<br />
bedrijven, vakbon<strong>de</strong>n en an<strong>de</strong>re stakehol<strong>de</strong>rs<br />
alles op alles moeten zetten om <strong>de</strong>ze steeds<br />
groter wor<strong>de</strong>n<strong>de</strong> bedreiging te bestrij<strong>de</strong>n; onze<br />
toekomst staat immers op het spel!<br />
Terwijl op diverse plekken in Europa en el<strong>de</strong>rs<br />
(cargo) airlines omvallen of in zeer zwaar weer<br />
zitten of kampen met stakingen, gaan <strong>de</strong> VNV<br />
en <strong>de</strong> bedrijven in een goe<strong>de</strong> sfeer kijken naar<br />
<strong>de</strong> problematieken van dit moment. Ik heb<br />
nogmaals aangegeven dat <strong>de</strong> <strong>de</strong>ur van <strong>de</strong> VNV<br />
altijd openstaat voor <strong>de</strong> constructieve dialoog.<br />
Ik wens u en <strong>de</strong> uwen al het goe<strong>de</strong> voor <strong>2012</strong>.<br />
Afwachten<br />
voorwoord<br />
Francis van Haaff, hoofdredacteur<br />
Het nieuwe jaar lijkt spannend<br />
te gaan wor<strong>de</strong>n, voor <strong>de</strong> luchtvaartmaatschappijen,economisch<br />
gezien. Gaat <strong>de</strong> dollar<br />
weer stijgen? De olieprijs weer<br />
wat naar bene<strong>de</strong>n? Blijft <strong>de</strong> rente<br />
stabiel? Houdt <strong>de</strong> euro stand?<br />
Kunnen kosten beheerst wor<strong>de</strong>n<br />
zon<strong>de</strong>r dat het <strong>de</strong> kwaliteit<br />
van het product of het bedrijf<br />
aantast? Het is afwachten. Maar<br />
misschien is afwachten, net<br />
als <strong>de</strong> Europese ministers en<br />
banken met Griekenland ook<br />
hebben gedaan, niet iets dat<br />
oplevert. Juist in een tijd waarin<br />
er <strong>de</strong>uken komen in bedrijven<br />
en organisaties, moet men zich<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n. Maar hoe?<br />
Het antwoord daarop kunnen<br />
we afwachten, maar we proberen<br />
het voor te zijn.<br />
<strong>Op</strong> <strong>de</strong> <strong>Bok</strong> wil nog steeds graag<br />
online. Een ‘app’ om meer dan<br />
alleen platte tekst aan te kunnen<br />
klikken. De mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
wor<strong>de</strong>n ineens zoveel groter,<br />
zoals een filmpje van een<br />
spreker en een interview met<br />
bijzon<strong>de</strong>re gasten. Er kan meer<br />
en beter een beeld gegeven<br />
wor<strong>de</strong>n van hoe en waaraan<br />
<strong>de</strong> VNV werkt. De wens en <strong>de</strong><br />
plannen zijn gevormd, hoewel...<br />
hoe moet het bijvoorbeeld met<br />
Social Media. Kunnen we dat<br />
aan? Durven we dat? Is het wel<br />
handig? Is het ‘leuk’? We willen<br />
dit niet meer afwachten. We<br />
gaan er aan geloven.<br />
De VNV heeft een bijzon<strong>de</strong>re<br />
organisatie met vele specialisten.<br />
Een jaar zal niet genoeg<br />
zijn om te vertellen waar <strong>de</strong><br />
VNV mee bezig is, aan meewerkt<br />
en aan mee<strong>de</strong>nkt. Een<br />
wens voor het nieuwe jaar is om<br />
dit niet alleen te <strong>de</strong>len met <strong>de</strong><br />
le<strong>de</strong>n, maar ook dit naast het<br />
werk en gedachten van an<strong>de</strong>re<br />
vliegervakbon<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> rest<br />
van <strong>de</strong> wereld te leggen. Met<br />
name <strong>de</strong> i<strong>de</strong>eën en het werk dat<br />
gedaan wordt in Parijs en <strong>de</strong> VS<br />
moeten nodig naast die van ons<br />
gelegd wor<strong>de</strong>n. En niet alleen<br />
die. Ook IFALPA en ECA moeten<br />
nodig journalistiek bekeken<br />
wor<strong>de</strong>n, vooral nu er bestuur<strong>de</strong>rs<br />
uit eigen gele<strong>de</strong>ren daar in<br />
<strong>de</strong> board zitten. René <strong>de</strong> Groot<br />
en Nico Voorbach, we staan binnenkort<br />
op <strong>de</strong> stoep!<br />
Juist in een tijd waarin er <strong>de</strong>uken komen in<br />
bedrijven en organisaties, moet men zich<br />
on<strong>de</strong>rschei<strong>de</strong>n, maar hoe?<br />
<strong>Op</strong>nieuw tra<strong>de</strong>n er drie redacteuren<br />
toe tot <strong>de</strong> redactie. Het<br />
wordt nu een grote groep met<br />
vooral jonge le<strong>de</strong>n. Bij een eerste<br />
bijeenkomst bleek ie<strong>de</strong>reen<br />
elkaars taal goed te spreken.<br />
Dit jaar gaat <strong>de</strong> groep zich<br />
verdiepen in alles waar het zijn<br />
neus graag in wil steken, in <strong>de</strong><br />
goe<strong>de</strong> zin van het woord. Meer<br />
schrijvers maken meer smaken,<br />
meer visies. De grootste vindingrijkheid<br />
put men immers uit<br />
dat wat men zelf meegemaakt<br />
heeft, of waar men zelf het<br />
meest in geïnteresseerd is.<br />
3
Analyseren<br />
of archiveren? 5<br />
Tekst: David Treffers, assistent bestuurslid Vliegtechnische Zaken<br />
Een vlieger weet als geen an<strong>de</strong>r hoe belangrijk het is<br />
om van in het verle<strong>de</strong>n gemaakte fouten te leren. En<br />
nog belangrijker, om mogelijke fouten in <strong>de</strong> toekomst<br />
te voorkomen. Zo weten we ook dat gemaakte fouten<br />
grondig moeten wor<strong>de</strong>n on<strong>de</strong>rzocht om <strong>de</strong> juiste lessen te leren.<br />
In <strong>de</strong> luchtvaart analyseren we (serious) inci<strong>de</strong>nts en acci<strong>de</strong>nts om<br />
waar mogelijk procedures en regelgeving aan te passen en daarna<br />
te controleren of <strong>de</strong> aanpassing(en) hebben gewerkt; lees: tot<br />
min<strong>de</strong>r (serious) inci<strong>de</strong>nts en acci<strong>de</strong>nts hebben geleid.<br />
Klinkt mooi en werkzaam, toch? Speciaal voor<br />
dit doel is er het Analyse Bureau Luchtvaartvoorvallen<br />
(ABL), dat on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el is van IVW en<br />
werkt volgens het eer<strong>de</strong>rgenoem<strong>de</strong> principe van<br />
analyseren, aanpassen en controleren.<br />
Melding voorvallen<br />
Wat is precies <strong>de</strong> rol van het ABL? Alle ingevul<strong>de</strong><br />
formulieren ‘melding voorvallen’, voor <strong>de</strong> meeste<br />
vliegers een air safety report (ASR), komen bij<br />
het ABL terecht. In het meren<strong>de</strong>el van <strong>de</strong> gevallen<br />
gebeurt dit via <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling Flight Safety van<br />
<strong>de</strong> maatschappij, maar rechtstreekse meldingen<br />
zijn ook mogelijk. Denk hierbij aan <strong>de</strong> ballonvaartmaatschappijen,<br />
general aviation, etc. Alle<br />
meldingen wor<strong>de</strong>n geclassificeerd, gecategoriseerd<br />
en geco<strong>de</strong>erd. Door op <strong>de</strong>ze manier een<br />
database op te bouwen kunnen trendanalyses<br />
wor<strong>de</strong>n gemaakt, hotspots gepinpoint en rapportages<br />
wor<strong>de</strong>n opgemaakt. Een voorbeeld: aan <strong>de</strong><br />
hand van <strong>de</strong> meldingen over birdstrikes kan het<br />
aantal birdstrikes per jaar, per maand, vergelijkingen<br />
met voorgaan<strong>de</strong> jaren, <strong>de</strong> locaties en <strong>de</strong><br />
trend die dit laat zien wor<strong>de</strong>n aangetoond. Zo is<br />
uit <strong>de</strong> analyses van het ABL op te maken dat het<br />
aantal birdstrikes van 135 in 2008 is gestegen<br />
tot 310 in 2010, er in <strong>de</strong> zomermaan<strong>de</strong>n een<br />
forse piek is in het aantal vogelaanvaringen, <strong>de</strong><br />
meeste voorkomen op Schiphol, 60% tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
na<strong>de</strong>ring en landing plaatsvindt en 33% bij <strong>de</strong><br />
start en het uitklimmen.<br />
Doorsturen naar IVW<br />
Dat is echter niet het enige wat het ABL doet.<br />
Binnen <strong>de</strong> overheid is het ABL het eerste filter<br />
om te bepalen of er mogelijk sprake is van opzet<br />
en/of grove nalatigheid. Ook in <strong>de</strong>ze just cultureomgeving<br />
– gericht op het leren van gemaakte<br />
fouten – wordt bij een vermoe<strong>de</strong>n van opzet en/<br />
of grove nalatigheid <strong>de</strong> melding het vervolgtraject<br />
ingestuurd, met als mogelijk eindstation<br />
het <strong>Op</strong>enbaar Ministerie (OM). Om een vermoe<strong>de</strong>n<br />
te toetsen maakt het ABL gebruik van<br />
<strong>de</strong>skundigen om hier een oor<strong>de</strong>el over te geven.<br />
Dit zijn <strong>de</strong> inspecteur-vliegers van <strong>de</strong> Inspectie<br />
Verkeer en Waterstaat (IVW).<br />
Een an<strong>de</strong>re, zorgelijke functie van het ABL is <strong>de</strong><br />
doorstuurfunctie naar <strong>de</strong> inspectie. Alle binnengekomen<br />
meldingen wor<strong>de</strong>n één op één<br />
doorgestuurd naar <strong>de</strong> inspectie. Wel wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong><br />
meldingen geanonimiseerd, maar je hoeft geen<br />
Sherlock Holmes te zijn om met vluchtnummer<br />
en datum te achterhalen wie <strong>de</strong> vliegers in dit<br />
verhaal waren. De inspectie kan dit eenvoudig<br />
gerechtelijk laten opvragen bij <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />
maatschappij. Hiermee rijst <strong>de</strong> vraag hoe goed<br />
<strong>de</strong> mel<strong>de</strong>r dan eigenlijk wordt beschermd? Terwijl<br />
bescherming toch een van <strong>de</strong> ankerpunten is<br />
van het ABL.<br />
Binnen <strong>de</strong> overheid is het ABL het<br />
eerste filter om te bepalen of er<br />
mogelijk sprake is van opzet en/of<br />
grove nalatigheid.<br />
Totdat er Europese regelgeving kwam voor <strong>de</strong><br />
melding van voorvallen in <strong>de</strong> luchtvaart, was een<br />
melding niet meer dan het woord inhoudt. Erna<br />
was het klaar. De Europese richtlijn 2003/42/EG<br />
‘Melding van voorvallen in <strong>de</strong> burgerluchtvaart’<br />
moest zorgen voor een Europees meldingssysteem<br />
met een individuele invulling per lidstaat,<br />
gebaseerd op het European Co-ordination<br />
Centre for Aviation Inci<strong>de</strong>nt Reporting Systems<br />
(ECCAIRS). Met dit systeem kon<strong>de</strong>n voorvallen<br />
(verzameling van inci<strong>de</strong>nts, serious inci<strong>de</strong>nts en<br />
acci<strong>de</strong>nt) wor<strong>de</strong>n gecategoriseerd en geanalyseerd<br />
op Europees niveau.<br />
De beginjaren<br />
In Ne<strong>de</strong>rland grepen <strong>de</strong> inspectie, beroepsverenigingen,<br />
maatschappijen en verkeerslei<strong>de</strong>rs<br />
<strong>de</strong> richtlijn aan om in een samenwerkingsverband<br />
het ABL te starten. En in 2007 was het<br />
zover. Het ABL was geboren en ging in <strong>de</strong> beginfase<br />
voortvarend van start. Het ABL werd als het<br />
ware in het diepe gegooid en bleek (nog) niet zo<br />
goed te kunnen zwemmen. De drie starten<strong>de</strong><br />
FTE’s had<strong>de</strong>n onvoldoen<strong>de</strong> mankracht en knowhow<br />
om ongeveer 11.000 à 12.000 ASR’s per jaar
6<br />
te kunnen categoriseren. Daar kwam nog bij<br />
dat <strong>de</strong> meeste ASR’s zeer beknopt wer<strong>de</strong>n, en<br />
wor<strong>de</strong>n, ingevuld waardoor het voor <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers<br />
niet goed dui<strong>de</strong>lijk is in welke categorie<br />
<strong>de</strong> ASR thuishoort. Het was bijvoorbeeld lastig<br />
om een Go-Around (G/A) op waar<strong>de</strong> te schatten<br />
en dus juist te categoriseren. Een on<strong>de</strong>rscheid in<br />
G/A vanwege een niet vrije baan, technisch mankement,<br />
ATC request, WX of pilot induced kon in<br />
veel gevallen niet wor<strong>de</strong>n gemaakt. Deze ASR’s<br />
kwamen terecht in <strong>de</strong> bak ‘G/A algemeen’, maar<br />
<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rliggen<strong>de</strong> oorzaak, die hier juist het<br />
belangrijkste is, blijft onbekend en <strong>de</strong> Go-Around<br />
zelf is niet eens meldingsplichtig.<br />
ABL Plus<br />
Naast het ABL, is er het ABL+. Deze pluscomponent<br />
bestaat uit luchtvaart<strong>de</strong>skundigen uit<br />
<strong>de</strong> sector en overheid, als het ware <strong>de</strong> ‘kennispool’.<br />
Zij hou<strong>de</strong>n zich on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>re bezig met<br />
het interpreteren van trends, het opstellen van<br />
classificatiemo<strong>de</strong>llen en het bepalen van <strong>de</strong><br />
focusgebie<strong>de</strong>n (runway incursions, birdstrikes,<br />
laseraanstralingen, etc).<br />
Deze op afroep beschikbare kennispool trok in<br />
2009 aan <strong>de</strong> bel bij <strong>de</strong> IVW met <strong>de</strong> me<strong>de</strong><strong>de</strong>ling<br />
dat het functioneren van het ABL op onvoldoen<strong>de</strong><br />
niveau was en dat reorganiseren noodzakelijk<br />
was. Het ABL+ trok <strong>de</strong> analysecapaciteiten van<br />
het ABL in twijfel, met als basis het (on)vermogen<br />
om op <strong>de</strong> correcte manier het grote aantal<br />
ASR’s te kunnen categoriseren en vervolgens te<br />
analyseren.<br />
Na on<strong>de</strong>rzoek door <strong>de</strong> commissie Van Del<strong>de</strong>n<br />
is het aantal FTE’s binnen het ABL verhoogd<br />
naar vijf. Dit zijn drie vaste me<strong>de</strong>werkers en<br />
twee FTE’s wor<strong>de</strong>n ingevuld door inspecteurs en<br />
me<strong>de</strong>werkers van <strong>de</strong> IVW die parttime assisteren<br />
bij het verwerken van binnengekomen ASR’s.<br />
Voor<strong>de</strong>el van <strong>de</strong>ze ‘samenwerking’ is dat <strong>de</strong><br />
luchtvaartkennis van <strong>de</strong> IVW-inspecteurs binnen<br />
het ABL wordt gebracht wat het categoriseren<br />
ten goe<strong>de</strong> komt. Door <strong>de</strong>ze betere categorisering<br />
heeft <strong>de</strong> database van het ABL meer waar<strong>de</strong><br />
gekregen en kunnen er op termijn ook waar<strong>de</strong>volle<br />
analyses uit voortkomen.<br />
Flight safety<br />
Binnen <strong>de</strong> luchtvaartmaatschappijen zijn het <strong>de</strong><br />
flight safety-af<strong>de</strong>lingen waar een door <strong>de</strong> vlieger<br />
ingedien<strong>de</strong> ASR wordt behan<strong>de</strong>ld. Concreet<br />
houdt dit in dat wanneer je als vlieger een melding<br />
(ASR) van een voorval doet, <strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong><br />
flight safety-af<strong>de</strong>ling <strong>de</strong>ze melding verwerkt<br />
in haar eigen database en afhankelijk van <strong>de</strong><br />
ernst van <strong>de</strong> situatie actie kan on<strong>de</strong>rnemen om<br />
herhaling in <strong>de</strong> toekomst te voorkomen. Naast<br />
<strong>de</strong>ze werkzaamhe<strong>de</strong>n door <strong>de</strong> af<strong>de</strong>ling is er <strong>de</strong><br />
wettelijke verplichting om als vlieger voorvallen<br />
te mel<strong>de</strong>n aan <strong>de</strong> controleren<strong>de</strong> instantie, IVW.<br />
De praktische afhan<strong>de</strong>ling hiervan wordt in het<br />
algemeen ook door <strong>de</strong> flight safety-af<strong>de</strong>ling van<br />
<strong>de</strong> betreffen<strong>de</strong> maatschappij gedaan. Deze zal<br />
een geanonimiseer<strong>de</strong> kopie van <strong>de</strong> melding doen<br />
toekomen aan het ABL.<br />
72 uur<br />
Om KLM als voorbeeld te nemen, gaat dit als<br />
volgt. De ASR’s kunnen op twee manieren<br />
binnenkomen, schriftelijk en/of digitaal. Deze<br />
rapporten wor<strong>de</strong>n handmatig overgezet in <strong>de</strong><br />
Sentinel database. Als dit is gebeurd zullen<br />
<strong>de</strong> rapportages door het Inci<strong>de</strong>nt Assessment<br />
Team (IAT) wor<strong>de</strong>n geclassificeerd in een van<br />
vijf categorieën: low risk, medium risk, high<br />
risk, serious inci<strong>de</strong>nt en als laatste categorie,<br />
acci<strong>de</strong>nt. De binnengekomen en geclassificeer<strong>de</strong><br />
rapporten wor<strong>de</strong>n verzameld en drie maal per<br />
week naar het ABL verstuurd – dit om aan <strong>de</strong><br />
wettelijke eis te voldoen dat een voorval binnen<br />
72 uur aan <strong>de</strong> controleren<strong>de</strong> instantie wordt<br />
gemeld. De gegevens wor<strong>de</strong>n vóór het verzen<strong>de</strong>n<br />
geanonimiseerd, maar vluchtnummer en datum<br />
moeten vermeld zijn en blijven. Per maatschappij<br />
kunnen er verschillen zijn in het verwerkingsproces<br />
van ASR’s. Zo is het bij KLM voorgeschreven<br />
om in geval van een voorval niet alleen een<br />
ASR in te dienen, maar ook altijd <strong>de</strong> dispatcher<br />
te informeren.<br />
De gegevens wor<strong>de</strong>n vóór het<br />
verzen<strong>de</strong>n geanonimiseerd, maar<br />
vluchtnummer en datum moeten<br />
vermeld zijn en blijven.<br />
Leren en straffen<br />
Het overgrote <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> ASR’s die bij het ABL<br />
binnenkomen behelzen weinig interessante<br />
zaken voor <strong>de</strong> inspectie. Ze wor<strong>de</strong>n dan ook<br />
slechts gebruikt, via categorisering, om trendanalyses<br />
te maken en tijdig mogelijk onveilige<br />
situaties het hoofd te kunnen bie<strong>de</strong>n.<br />
Een binnengekomen melding waarbij mogelijk<br />
sprake is van opzet en/of grove nalatigheid wordt<br />
bij het ABL na<strong>de</strong>r getoetst door <strong>de</strong> inspecteurs<br />
van IVW en kan vervolgens via <strong>de</strong> hoofdinspecteur<br />
(HI) en <strong>de</strong> inspecteur-generaal (IG) naar het<br />
<strong>Op</strong>enbaar Ministerie (OM) gaan.<br />
Reeds jaren is artikel 5.3 uit <strong>de</strong> luchtvaartwet<br />
voer voor discussie met bijvoorbeeld het OM:<br />
Het is verbo<strong>de</strong>n op zodanige wijze aan het luchtverkeer<br />
<strong>de</strong>el te nemen dan wel luchtverkeersleidingsdiensten<br />
te verlenen dat daardoor personen<br />
of zaken in gevaar wor<strong>de</strong>n of kunnen wor<strong>de</strong>n<br />
gebracht.<br />
Inmid<strong>de</strong>ls is er een vorm van consensus met het<br />
OM. Om <strong>de</strong>ze te laten groeien zijn er verschillen<strong>de</strong><br />
overlegplatformen. Een daarvan is het<br />
casusoverleg tussen OM, IVW en <strong>de</strong> sectorpartijen,<br />
inclusief <strong>de</strong> VNV. Hier wor<strong>de</strong>n fictieve en<br />
feitelijke meldingen besproken om te bepalen of<br />
zo’n melding zou moeten wor<strong>de</strong>n gedaan aan het<br />
<strong>Op</strong>enbaar Ministerie (OM).<br />
Zoals eer<strong>de</strong>r gesteld moeten voorvallen gemeld<br />
wor<strong>de</strong>n om er überhaupt van te kunnen leren.<br />
Het maken van eerlijke fouten – nobody goes to<br />
work to do a bad job – en het leren ervan, moet<br />
een veiliger werkomgeving en betere procedures<br />
voortbrengen. Just Culture heeft voor ogen te<br />
leren van eerlijk gemaakte fouten en opzet en/of<br />
grove nalatigheid te bestraffen.<br />
Het beoor<strong>de</strong>len van <strong>de</strong>ze meldingen<br />
op opzet en/of grove nalatigheid is<br />
moeilijk wanneer je niet over alle<br />
feiten en kennis kunt beschikken.<br />
Bekendheid vergroten<br />
Naast dat er wettelijke bepalingen zijn die stellen<br />
welke voorvallen gemeld moeten wor<strong>de</strong>n,<br />
speelt <strong>de</strong> meldingsbereidheid een extreem grote<br />
rol. Uit <strong>de</strong> onlangs gehou<strong>de</strong>n enquête van het<br />
Directoraat Generaal Luchtvaart en Maritiem<br />
is gebleken dat het met <strong>de</strong> meldingsbereidheid<br />
on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> verkeersvliegers niet slecht is gesteld.<br />
Ook kwam naar voren dat <strong>de</strong> bekendheid van het<br />
ABL zeer klein is. En daarmee dus ook <strong>de</strong> kennis<br />
van <strong>de</strong> taken van het ABL. Je zou hieruit kunnen<br />
conclu<strong>de</strong>ren dat maar weinig vliegers ervan op<br />
<strong>de</strong> hoogte zijn dat hun ingevul<strong>de</strong> ASR bij het ABL<br />
terechtkomt, die <strong>de</strong> ASR weer doorstuurt naar<br />
<strong>de</strong> inspectie, met als ultimo het OM.<br />
<strong>Op</strong> het ASR, dan wel het formulier melding<br />
voorvallen, kan men wel aangeven dat men niet<br />
wil dat <strong>de</strong>ze melding wordt doorgestuurd naar <strong>de</strong><br />
inspectie. Dit neemt natuurlijk niet weg dat wanneer<br />
er een vermoe<strong>de</strong>n is van opzet en/of grove<br />
nalatigheid dit altijd zal wor<strong>de</strong>n beoor<strong>de</strong>eld door<br />
<strong>de</strong> inspecteur-vlieger(s) van IVW en dan mogelijk<br />
alsnog het vervolgtraject wordt ingegaan met als<br />
eindstation het OM.<br />
Samengevat heeft <strong>de</strong> instantie die <strong>de</strong> ASR’s<br />
binnen <strong>de</strong> muren van <strong>de</strong> overheid verwerkt en<br />
analyseert een zware taak. Het beoor<strong>de</strong>len van<br />
<strong>de</strong>ze meldingen op opzet en/of grove nalatigheid<br />
is moeilijk wanneer je niet over alle feiten en<br />
kennis kunt beschikken. Dit soort meldingen zijn<br />
er (gelukkig) maar bar weinig.<br />
Ook al die an<strong>de</strong>re duizen<strong>de</strong>n meldingen moeten<br />
handmatig verwerkt wor<strong>de</strong>n. Met <strong>de</strong> uitbreiding<br />
van het aantal werknemers en <strong>de</strong> kennis<br />
bij het ABL is dit naar een hoger niveau getild.<br />
Inmid<strong>de</strong>ls is het zover dat er ook daadwerkelijk<br />
geanalyseerd kan wor<strong>de</strong>n en zijn <strong>de</strong> eerste rapportages<br />
een feit.<br />
7
uit <strong>de</strong> post<br />
geplukt<br />
8<br />
Uitgerust aan het<br />
werk<br />
De Amerikaanse luchtvaartautoriteit<br />
FAA heeft – nadat<br />
hierover al jaren werd gesproken<br />
– een aantal maatregelen<br />
afgekondigd die ervoor moeten<br />
zorgen dat piloten beter uitgerust<br />
in <strong>de</strong> cockpit verschijnen.<br />
Het maximum aantal uren<br />
waarop piloten een vliegtuig<br />
mogen besturen, of dat op <strong>de</strong><br />
grond is of in <strong>de</strong> lucht, is naar<br />
negen uur bijgesteld. Daarnaast<br />
gaat <strong>de</strong> minimale rusttijd tussen<br />
diensten omhoog van acht<br />
naar tien uur. Van die tien uur<br />
moeten vliegers acht uur kunnen<br />
slapen. Ook heeft <strong>de</strong> FAA<br />
on<strong>de</strong>r meer het aantal dagen<br />
vastgelegd dat piloten maximaal<br />
per maand mogen werken.<br />
De maatregelen zijn het gevolg<br />
van <strong>de</strong> crash van een vliegtuig<br />
van Colgan Air in februari 2009,<br />
waarbij 48 mensen omkwamen.<br />
Bij dat ongeluk zou vermoeidheid<br />
van <strong>de</strong> gezagvoer<strong>de</strong>r een<br />
rol hebben gespeeld.<br />
De wetgeving gaat alleen op<br />
voor <strong>de</strong> rusttij<strong>de</strong>n van piloten<br />
van grote passagierstoestellen.<br />
Verschillen<strong>de</strong> organisaties<br />
willen dat <strong>de</strong> regels ook<br />
gaan gel<strong>de</strong>n voor vliegers van<br />
vrachttoestellen en kleinere<br />
passagiersvliegtuigen. Zo ook<br />
<strong>de</strong> Amerikaanse on<strong>de</strong>rzoeksraad<br />
voor <strong>de</strong> transportveiligheid,<br />
NTSB. Zij staat achter<br />
<strong>de</strong> plannen, maar betreurt<br />
het tegelijkertijd dat <strong>de</strong> regels<br />
alleen gel<strong>de</strong>n voor vluchten met<br />
grotere passagierstoestellen.<br />
De vakbon<strong>de</strong>n die <strong>de</strong> piloten van<br />
vrachtmaatschappijen UPS en<br />
FedEx vertegenwoordigen zijn<br />
boos omdat <strong>de</strong> nieuwe wetgeving<br />
volledig voorbij gaat aan<br />
piloten die vracht vervoeren.<br />
Bron: luchtvaartnieuws.nl<br />
Luchtvaart<br />
veiliger<br />
Het Nationaal Lucht- en Ruimtevaartlaboratorium<br />
(NLR)<br />
stelt vast dat 2011 een van <strong>de</strong><br />
veiligste jaren voor <strong>de</strong> luchtvaart<br />
was.<br />
Ook IATA stelt dat <strong>de</strong> veiligheid<br />
in <strong>de</strong> luchtvaart is in 2011 wereldwijd<br />
sterk verbeterd. Vooral<br />
<strong>de</strong> Afrikaanse luchtvaartmaatschappijen<br />
zijn er flink op<br />
vooruit gegaan op dit gebied. Dit<br />
in tegenstelling tot Rusland en<br />
<strong>de</strong> an<strong>de</strong>re lan<strong>de</strong>n die tot het<br />
Gemenebest van Onafhankelijke<br />
Staten (GOS) horen.<br />
IATA geeft aan dat van <strong>januari</strong><br />
tot eind november negen in het<br />
westen gebouw<strong>de</strong> vliegtuigen<br />
verloren gingen, tegenover<br />
zeventien vorig jaar. In<br />
Europa en Noord-Azië gingen<br />
zelfs helemaal geen westerse<br />
toestellen verloren. In bijna alle<br />
regio’s zijn het afgelopen jaar<br />
<strong>de</strong> veiligheidscijfers verbeterd.<br />
In Noord-Amerika bleef het<br />
resultaat stabiel.<br />
In West-Europa en Noord-<br />
Amerika waren er op 18 miljoen<br />
vluchten slechts twee do<strong>de</strong>lijke<br />
ongevallen. Wereldwijd wer<strong>de</strong>n<br />
24 fatale vluchten geteld, waarbij<br />
455 passagiers omkwamen.<br />
Alleen in het GOS, zijn<strong>de</strong><br />
Rusland en an<strong>de</strong>re voormalige<br />
Sovjet-staten, steeg het aantal<br />
ongelukken in vergelijking met<br />
vorig jaar. Het totale aantal<br />
vliegtuigongelukken kwam<br />
wereldwijd uit op 75, waarvan<br />
22 fataal, tegenover 92 een jaar<br />
eer<strong>de</strong>r.<br />
Bron: <strong>de</strong> Telegraaf en luchtvaartnieuws.nl<br />
Lufthansa in <strong>de</strong><br />
fout<br />
Tussen KLM en Lufthansa is<br />
ruzie over <strong>de</strong> tulpenvluchten<br />
van KLM vanuit Zuid-Amerika.<br />
De Duitse luchtvaartmaatschappij<br />
wordt ervan beschuldigd<br />
op slinkse wijze vluchten<br />
met snijbloemen in te pikken.<br />
Het gaat om <strong>de</strong> import van<br />
snijbloemen uit Colombia en<br />
Ecuador, die vanuit Zuid-Amerika<br />
naar <strong>de</strong> veiling in Aalsmeer<br />
wor<strong>de</strong>n gebracht. Met die import<br />
is jaarlijks meer dan tien miljoen<br />
euro gemoeid. KLM heeft als<br />
enige toestemming <strong>de</strong>ze directe<br />
vluchten uit te voeren. Lufthansa<br />
mag dat niet.<br />
Door met <strong>de</strong> Colombiaanse bloemen<br />
aan boord een tussenlanding<br />
te maken in <strong>de</strong> Caribische<br />
vrijstaat Puerto Rico en dan alsnog<br />
naar Amsterdam te vliegen,<br />
probeert <strong>de</strong> Duitse luchtvaartmaatschappij<br />
on<strong>de</strong>r dat verbod<br />
uit te komen. Lufthansa schendt<br />
hiermee <strong>de</strong> luchtvaartverdragen,<br />
aldus KLM.<br />
Lufthansa heeft toegegeven een<br />
keer in <strong>de</strong> week met bloemen<br />
van Colombia naar Puerto<br />
Rico te vliegen. Omdat <strong>de</strong><br />
bloemen daar door <strong>de</strong> douane<br />
gaan mag je vervolgens van<br />
twee aparte vluchten spreken,<br />
volgens Lufthansa. Het is dan<br />
geen directe verbinding meer,<br />
waarmee er volgens <strong>de</strong> Duitse<br />
maatschappij niets illegaals<br />
gebeurt.<br />
Bron: <strong>de</strong> Telegraaf<br />
ArkeFly vliegt<br />
fans naar EK<br />
In juni gaan alle tien vliegtuigen<br />
van ArkeFly voetbalfans<br />
naar het EK voetbal in Polen en<br />
Oekraïne vliegen.<br />
ArkeFly beschikt over vijf<br />
Boeing 737’s en vijf Boeing<br />
767’s met een totale capaciteit<br />
van ongeveer 2.300 stoelen.<br />
Bij reisorganisatie TUI wordt<br />
rekening gehou<strong>de</strong>n met drie-<br />
tot vierduizend Oranjesupporters<br />
die tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> groepsfase<br />
van Euro <strong>2012</strong> naar Kharkov, <strong>de</strong><br />
speelstad van het Ne<strong>de</strong>rlands<br />
Elftal, willen reizen. Naast<br />
Foto: André Bonacin<br />
tweedaagse reizen voor een<br />
wedstrijd kunnen voetbalfans<br />
die al een wedstrijdticket hebben<br />
ook op een dag heen en<br />
weer naar Kharkov.<br />
Bron: luchtvaartnieuws.nl
Remember<br />
riding this one?<br />
Voor <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>, maar blinken<strong>de</strong> Boeing 367-80 jet staan twee<br />
Amerikaanse gepensioneer<strong>de</strong> vliegers. De heren geven<br />
rondleidingen door het Udvar-Hazy Museum, on<strong>de</strong>r<strong>de</strong>el van<br />
het Smithsonian Instituut te Washington DC. Ze heten Harry<br />
en Walt en lijken evenveel aan elkaar vergroeid als aan het<br />
museum. Vliegen doen ze, tot hun spijt, al menig <strong>de</strong>cennium<br />
niet meer. Het vliegersvuur is echter nog verre van gedoofd.<br />
Vol passie weten <strong>de</strong> twee grijsaards over alles in het museum<br />
Het voorgaan<strong>de</strong> is <strong>de</strong> inleiding van een verslag<br />
van een rondleiding door Harry en Walt dat jaren<br />
terug is geschreven voor <strong>Op</strong> <strong>de</strong> <strong>Bok</strong>. Niet lang<br />
gele<strong>de</strong>n doken <strong>de</strong> A4-tjes op in een map toen het<br />
redactiearchief werd opgeschoond. ‘Vulgair, niet<br />
geschikt voor publicatie’ staat er met ro<strong>de</strong> letters<br />
op. Hoezo?, vroeg <strong>de</strong> redactie zich af, er staat<br />
geen schunnig woord in. Vandaar nu alsnog:<br />
Samen met nog zeven an<strong>de</strong>ren luister ik<br />
aandachtig naar wat <strong>de</strong> gewezen vliegers<br />
met hun kraken<strong>de</strong> stemmen vertellen.<br />
“Deze Boeing 367 is <strong>de</strong> voorloper van<br />
<strong>de</strong> 707. U weet wel, die boven Lake Washington<br />
die legendarische ‘barrel-roll’ maakte”, vertelt<br />
Harry. “Weet je nog, Harry ol’ boy, that iron lady?”<br />
“‘Oh yeah!” Harry trekt zijn wenkbrauwen hoog<br />
op, “een zij<strong>de</strong>n schoonheid in <strong>de</strong> ochtenddauw.<br />
Een stuk knapper dan die gigantische wi<strong>de</strong>bodies<br />
van tegenwoordig met hun ETOPS. That’s<br />
not real flying.”<br />
“Nope, geef mij maar slank, rank en nice curves.<br />
Straight jets, dat waren tij<strong>de</strong>n!”<br />
“Straight jets, straight shooters!”<br />
“No chaser!”<br />
“<strong>Op</strong> een ou<strong>de</strong> piston moet je het leren, maar eenmaal<br />
jets en ‘you’re hooked”, zegt Walt die ineens<br />
tientallen jaren jonger lijkt.<br />
“Look at those pipes”, verzucht Harry terwijl hij<br />
met zijn wan<strong>de</strong>lstok een tikje tegen een motorcowling<br />
geeft. “Geen grotere furie dan <strong>de</strong> furie<br />
van die stalen gordingen, fluiten<strong>de</strong> ventielen en<br />
krassen<strong>de</strong> nagels.”<br />
“Ze rookte wel behoorlijk. Marlene Dietrich was<br />
er niks bij.”<br />
“Yeah, but her perfume, lord sta me bij. Inhaleren<br />
was ongezond, maar bedwelmend.”<br />
Even vallen <strong>de</strong> mannen stil, overmand, zo lijkt<br />
het, door hun herinneringen. De toehoor<strong>de</strong>rs<br />
kijken wat ongemakkelijk om zich heen.<br />
“En ze lustte ook wel een slokje”, zet Walt <strong>de</strong> trip<br />
down memory lane voort. “Dat <strong>de</strong><strong>de</strong>n ze natuurlijk<br />
allemaal. Dat was <strong>de</strong> generatie, <strong>de</strong> tijd. En<br />
niets van dat stille gefluister. Echte passie, volle<br />
bak.”<br />
“Als <strong>de</strong>ze baby loskwam, dan wist ie<strong>de</strong>reen het in<br />
<strong>de</strong> wij<strong>de</strong> omgeving.”<br />
“Hou op man! Burnin’ rubber!”<br />
“Helemaal niet. Toen had je nog geen Aircraft<br />
I<strong>de</strong>ntification Detection System. Dat was niet<br />
nodig. Goed luisteren, kijken en voelen, dan wist<br />
je zo welke valve wat extra maintenance nodig<br />
had.”<br />
Een van <strong>de</strong> toehoor<strong>de</strong>rs verontschuldigt zich naar<br />
het toilet. Een twee<strong>de</strong> verbaast zich over <strong>de</strong> tijd<br />
en maakt zich uit <strong>de</strong> voeten. Onverstoord lopen<br />
Walt en Harry ver<strong>de</strong>r on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> vleugels.<br />
“Kijk naar die flaps. Zo wor<strong>de</strong>n ze niet meer<br />
gemaakt. Gesmeerd en toch nog piepen, heerlijk.<br />
Soms een klein vastlopertje.”<br />
“Ach, niets dat een beetje flapvet niet kon verhelpen.<br />
<strong>Op</strong> naar <strong>de</strong> stuurhut. Daar kun je zien waar<br />
echte mannen mee moesten werken.”<br />
Terwijl <strong>de</strong> twee oudjes <strong>de</strong> trap op stiefelen,<br />
maken <strong>de</strong> drie jongste le<strong>de</strong>n van het groepje zich<br />
stilletjes uit <strong>de</strong> voeten. In het voorbijgaan hoor ik<br />
ze fluisteren: “Saai gemekker over ouwe prullen.”<br />
Ik snel <strong>de</strong> trap op, <strong>de</strong> cockpit in. De twee knarren<br />
hebben zich in <strong>de</strong> vliegerstoelen genesteld. <strong>Op</strong> <strong>de</strong><br />
stoel van <strong>de</strong> boordwerktuigkundige zit een man<br />
van in <strong>de</strong> vijftig. Hij en ik zijn <strong>de</strong> laatsten die zijn<br />
overgeblevenen van <strong>de</strong> rondleiding. Onze gidsen<br />
praten zon<strong>de</strong>r om te kijken door.<br />
“Kijk die flaphan<strong>de</strong>l. Gewelf<strong>de</strong> vormen, robuust<br />
maar toch elegant.”<br />
“Met remous moest je haar stevig vast hou<strong>de</strong>n.<br />
Iets wat jou, Harry, niet altijd lukte.”<br />
“Oh ja, Walt, je was erbij?”<br />
“Ja, zeker weten. Alsof jij je dat niet herinnert.<br />
Samen opstap, dat was me het tripje wel.”<br />
“Nou je het zegt, dat is waar ook. Dat was die<br />
keer met die turbulentie als hemelse spasmen.”<br />
“Alle hoeken van <strong>de</strong> enveloppe. Mo<strong>de</strong>rate to<br />
heavy loss of control. Klie<strong>de</strong>rboel!”<br />
“Grasp and hold! Tight in my arms!”<br />
“Ze kon zelfs uit <strong>de</strong> bocht vliegen, ze liet haar<br />
bank niet limit-en. En niets van <strong>de</strong> nieuwerwetse<br />
enhanced ground proximity onzin. Gewoon op<br />
gevoel: een beetje duwen, beetje trekken.”<br />
“Waar nodig waterinjectie, voor die extra boost.<br />
Helemaal als <strong>de</strong> temperaturen opliepen.”<br />
“En die landingseigenschappen. Je moest<br />
haar leid<strong>de</strong>n, trimmen. Maar als je dat kunstje<br />
eenmaal on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> knie had, dan gleed ze naar<br />
binnen.”<br />
Harry maakt een wegwerpgebaar. “Dat eeuwige<br />
gezever over trimmen en lei<strong>de</strong>n. Ze heeft zich<br />
nooit laten leid<strong>de</strong>n. Dat weet je net zo goed als ik,<br />
Walt. Te onstuimig, te rauw en eigenzinnig.”<br />
“Harry, dat is onzin. Je wist gewoon niet hoe je<br />
met haar om moest gaan. Je had gewoon niet the<br />
right stuff.”<br />
“Really, Walt? Van wie was die laatste very hard<br />
landing, mister-ik-prik-hem-er-flapless-weleven-in?”<br />
“Never judge a pilot by his landings. Kon ze nog<br />
vliegen?”<br />
“Bah, little double humper hier had meer klachten<br />
dan ik ooit kon accepteren voor een volgen<strong>de</strong><br />
vlucht.”<br />
“Nonsense. Je had gewoon te weinig ervaring om<br />
met een echt vliegtuig te durven vliegen. Admit<br />
it! Een beetje onsetbuffet en mijnheer liet gelijk<br />
zijn neus zakken.”<br />
talloze verhalen te vertellen. 11
Stilletjes schuifelt <strong>de</strong> vijftiger <strong>de</strong> cockpit uit.<br />
Onverstoord praten Harry en Walt door.<br />
“My lord, wat had ik haar graag nog een keer<br />
mee willen nemen op een vluchtje. Gewoon lekker<br />
vliegen”, verzucht Harry.<br />
“Het mooiste”, zegt Walt fluisterend, “was bij het<br />
opstarten die slight vibration of the innner core.”<br />
“Of die light rumble bij <strong>de</strong> cut off.”<br />
De gepensioneer<strong>de</strong> vliegers sluiten glimlachend<br />
hun ogen.<br />
“That roar that escapes her, when she’s put into<br />
rest”, murmelt Walt nu nog zachter.<br />
Ook Harry zegt nog iets, binnensmonds, maar<br />
dat kan ik niet meer verstaan. Ik laat ze, pruttelend<br />
slapend, achter in <strong>de</strong> cockpit.<br />
Jaarlijkse reünie 315 Sqn vliegers<br />
op 16 april in Officiers Casino Soesterberg<br />
Aanmel<strong>de</strong>n via e-mail: 315rip@kpnmail.nl<br />
Kosten voor <strong>de</strong> avond zijn € 15 per persoon. Voor 1 maart over te maken op<br />
rekening 3311.806.697 t.n.v. C.J. Stoutjesdijk te Westzaan o.v.v. RIP <strong>2012</strong> en<br />
je e-mailadres (en/of telefoonnummer). Bij tijdige annulering (voor 31 maart)<br />
wordt het bedrag volledig teruggestort, na die datum niet meer.<br />
Voor meer informatie kun je bellen met Bart Woortman, tel. 053-5696112 of<br />
mail naar bovenstaand e-mailadres.<br />
VAKANTIE IN ZUID FRANKRIJK<br />
ROMANTISCHE BOERENHOEVE MET PRIVÉ ZWEMBAD 14p,<br />
GITE 6p, TORENHUISJE 4p. MET GEZAMENLIJK ZWEMBAD.<br />
PRIVÉVALLEI OMRINGD DOOR EIKENBOSSEN EN AKKERTJES, EIGEN ERF 20 HA.<br />
ALLE MOGELIJKE COMFORT. SAT. TV, WIFI, GOLF OP EIGEN TERREIN! IN DE<br />
OMGEVING ZWEEFVLIEGEN, KANOËN, PARACHUTESPRINGEN, WANDELEN, ETC.<br />
www.bouteille.nl 0725 894555<br />
contactmogelijkhe<strong>de</strong>n met het Onafhankelijk<br />
Vertrouwensteam Burgerluchtvaart (OVB)<br />
12<br />
Marlies van Beek<br />
telefoon 023 531 49 49<br />
KLM postvak 1079<br />
Ruud Hijmans<br />
telefoon 0529 47 07 30<br />
KLM postvak 9051<br />
Stijn Konings<br />
telefoon 013 889 00 36<br />
ArkeFly postvak SKO<br />
Onno Pohlman<br />
telefoon 0228 52 17 77<br />
KLM postvak 1369<br />
Te huur in La Croix Valmer<br />
(vlakbij St. Tropez)<br />
VAKANTIEHUIS voor 5 personen,<br />
aan wijngaard met uitzicht op zee,<br />
5 min. lopen van het centrum van La Croix Valmer.<br />
Gelegen in rustig kleinschalig park met<br />
gemeenschappelijk zwembad.<br />
Voorzien van alle gemakken, o.a. airco,<br />
vaatwasser, wasmachine.<br />
Voor inlichtingen: Camiel.Bik@KLM4U.com<br />
Thijs van Roo<strong>de</strong>n<br />
coördinator<br />
telefoon 023 527 22 10<br />
KLM postvak 726<br />
Peter Zwager<br />
telefoon 0514 56 92 35<br />
* ) Of gebruik <strong>de</strong> OVB-postbus<br />
in het Bemanningencentrum,<br />
beg. grond, rechts v.d. trap.<br />
Secretariaat OVB<br />
Wagenweg 26, <strong>2012</strong> ND<br />
Haarlem<br />
www.vertrouwensteam.nl<br />
portret<br />
Ruud Geurtsen<br />
(Foto: Maarten van Haaff)<br />
Werkt <strong>de</strong>ze week voor het laatst in het ‘aquarium’,<br />
op het Bemanningencentrum.<br />
Hij werkte 13 jaar – in <strong>de</strong> ogen van menig vlieger<br />
dag in dag uit – aan het on<strong>de</strong>rhoud van <strong>de</strong> printers<br />
voor <strong>de</strong> vliegplannen. Ruud woont met zijn<br />
moe<strong>de</strong>r in Nieuwegein. Hij ging zes dagen in <strong>de</strong><br />
week, met zijn lunch in <strong>de</strong> tas, om zeven uur <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ur uit en was daarna om zes uur weer thuis.<br />
“Als een PC uitviel, ging ik dat doorbellen. Een<br />
printer wordt gauw te warm. Je moet ‘m er dan<br />
even uittrekken, af laten koelen en weer terugzetten.”<br />
“Om me te plagen gaven sommige vliegers<br />
een trap tegen <strong>de</strong> printers, zo van: hé Ruud,<br />
weer een naar <strong>de</strong> moeren! Grappig toch?”<br />
“Stiekem hoop ik dat ik een keer terug mag<br />
komen, maar an<strong>de</strong>rs moet ik iets nieuws zoeken,<br />
zoals pakketjes rondrij<strong>de</strong>n.”<br />
“Door Pier, Kees, Franciene en ook alle vliegers<br />
heb ik het hier erg naar m’n zin gehad.”
14<br />
Jongensboek<br />
Tekst: Francis van Haaff<br />
Het verhaal van <strong>de</strong> ex F-16 vlieger die vorige maand<br />
veroor<strong>de</strong>eld werd tot vijf jaar onvoorwaar<strong>de</strong>lijke<br />
gevangenisstraf voor spionage, is een soort jongensboek. Een<br />
slecht jongensboek welteverstaan. Want het heldhaftige heeft<br />
niet <strong>de</strong> boventoon en het heeft vooralsnog ook nog geen goed<br />
ein<strong>de</strong>.<br />
Chris ‘Omelet’ V. is weliswaar al uit <strong>de</strong> Luchtmacht,<br />
maar hij is een vlieger, een echte vlieger,<br />
zoals hij zelf zegt. Vandaar dat <strong>de</strong> redactie zijn<br />
zaak heeft gevolgd.<br />
Alle informatie komt overigens uit <strong>de</strong> rechtbankuitspraak,<br />
die publiekelijk is.<br />
Dat er iets in <strong>Op</strong> <strong>de</strong> <strong>Bok</strong> over geschreven kan<br />
wor<strong>de</strong>n, heeft te maken met <strong>de</strong> vraag in hoeverre<br />
<strong>de</strong> schul<strong>de</strong>n, <strong>de</strong> financiële last, van Chris V. van<br />
belang waren bij zijn motieven.<br />
Elke zaak is an<strong>de</strong>rs, en niemand han<strong>de</strong>lt op<br />
<strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> manier, maar een flinke financiële druk<br />
kent elke beginnen<strong>de</strong> vlieger. De financiële positie<br />
van <strong>de</strong>ze vlieger is een molensteen gebleken.<br />
Carrière<br />
Chris V. begint zijn loopbaan bij <strong>de</strong> NLS en is<br />
daarmee klaar in 1997. Van 1997 tot 2001 vliegt<br />
hij bij <strong>de</strong> Luchtmacht. Eerst Fokker 50 en Fokker<br />
60 op Eindhoven als Vaandrig, 2e en 1e Luitenant.<br />
Daarna wordt hij omgeschoold naar <strong>de</strong> F-16<br />
en zit van 2002 tot en met 2004 in <strong>de</strong> VS. Terug<br />
in Ne<strong>de</strong>rland vliegt hij als kapitein bij het 313<br />
squadron op Twenthe. Als <strong>de</strong> basis Twenthe sluit<br />
gaat hij met het 313 squadron over naar Volkel.<br />
In <strong>de</strong> winter van 2006/2007 wordt hij uitgezon<strong>de</strong>n<br />
naar Kandahar, Afghanistan. Daarna is hij op<br />
<strong>de</strong> vliegbasis Volkel hoofdzakelijk als coach van<br />
het Ne<strong>de</strong>rlandse <strong>de</strong>mo-team van F-16 vliegers<br />
werkzaam.<br />
Met ingang van 1 april 2010 wordt hem op eigen<br />
verzoek eervol ontslag verleend. Geduren<strong>de</strong> zijn<br />
KLu-carrière heeft hij 4.000 vlieguren gemaakt.<br />
Schul<strong>de</strong>n<br />
Ingezoomd op <strong>de</strong> financiële nood van Chris V.<br />
blijkt <strong>de</strong> studielening van <strong>de</strong> NLS in <strong>de</strong> loop <strong>de</strong>r<br />
jaren niet snel afgelost. Na veertien jaar blijkt er<br />
nog een studieschuld van € 100.000 te zijn. Na <strong>de</strong><br />
KLu-tijd is hij betrokken bij het opstarten van een<br />
bedrijf. Een partner uit dit bedrijf vor<strong>de</strong>rt na het<br />
mislukken van het project € 50.000. Daarnaast<br />
zijn er nog an<strong>de</strong>re, min<strong>de</strong>r grote schul<strong>de</strong>n en een<br />
hypotheek.<br />
Het OM heeft opgetekend hoe groot <strong>de</strong> financiële<br />
druk is. Volgens een getuige in <strong>de</strong> zaak is er bij<br />
Chris V. op dit gebied merkbaar lij<strong>de</strong>n te zien<br />
geweest.<br />
Natuurlijk werkt <strong>de</strong> gemid<strong>de</strong>l<strong>de</strong> vlieger serieus<br />
aan het wegwerken van zijn/haar studiekosten.<br />
Dit geval lijkt een voorbeeld te zijn van uit <strong>de</strong><br />
hand gelopen financiën. De schuld van <strong>de</strong> NLS is<br />
niet <strong>de</strong> enige factor, maar het is wel een serieuze<br />
factor in <strong>de</strong> gehele optelsom, zeker als er geen<br />
regulier, substantieel salaris meer tegenover<br />
staat. Chris V. verklaar<strong>de</strong> op termijn bij <strong>de</strong> Verenig<strong>de</strong><br />
Arabische Emiraten F-16 te willen gaan<br />
vliegen.<br />
Het mag ontkend noch gebagatelliseerd wor<strong>de</strong>n<br />
dat veel vliegers tegen een enorme schuld<br />
aanhikken.<br />
Charles Dickens schreef dat als je inkomsten<br />
maar een kwartje meer zijn dan <strong>de</strong> uitgaven, dit<br />
geluk geeft. Zijn <strong>de</strong> uitgaven maar een dubbeltje<br />
meer dan <strong>de</strong> inkomsten: narigheid.<br />
Kafka<br />
Om nog een paar re<strong>de</strong>nen is het proces van Chris<br />
V. het meer dan waard om te volgen:<br />
Iemand moet al eer<strong>de</strong>r verdachte bewegingen<br />
of gedachten hebben gezien bij Chris V. Hij moet<br />
door iemand bij <strong>de</strong> MIVD of AIVD verlinkt zijn<br />
geweest. Dat maakte mogelijk dat hij gearresteerd<br />
werd met <strong>de</strong> Russische attaché in Den<br />
Haag.<br />
De vertrouwenspositie is voor wat betreft het<br />
han<strong>de</strong>len van een vlieger niet altijd dui<strong>de</strong>lijk.<br />
Zoals advocaat Knoops het zegt: “Als je een<br />
simpele PowerPoint-presentatie mee naar huis<br />
neemt riskeer je achter tralies te belan<strong>de</strong>n.”<br />
Dit is het zogenaam<strong>de</strong> lex certa-principe: voor<br />
het toekennen van een straf dient <strong>de</strong> (mis)daad<br />
dui<strong>de</strong>lijk omschreven te zijn. Dit geldt in dit geval<br />
veel min<strong>de</strong>r voor civiele piloten dan voor militaire<br />
piloten. Een parallel met bedrijfsgevoelige of<br />
beursgevoelige informatie is echter wel te trekken.<br />
Omdat het bewijs staatsgeheim is, heeft niemand<br />
het bewijs in kunnen/mogen zien, behalve<br />
<strong>de</strong> verdachte zelf. Ook het <strong>Op</strong>enbaar Ministerie<br />
niet, <strong>de</strong> advocaat niet en zelfs <strong>de</strong> rechter niet.<br />
De informatie die aan <strong>de</strong> Russische diplomaat<br />
Franz Kafka, vooral bekend van zijn boek ‘Het Proces’.<br />
overgegeven zou wor<strong>de</strong>n is alleen in grote lijnen<br />
beschreven. Het is aan specialisten met ‘insi<strong>de</strong>’<br />
kennis voorgelegd en toen als geheim bevestigd.<br />
Al met al heeft dit proces niet veel prece<strong>de</strong>nten.<br />
Het is als een scene uit Het Proces van Kafka<br />
waarbij niemand weet waarover het gaat.<br />
Geheimen<br />
Zeker in <strong>de</strong> Luchtmacht is het <strong>de</strong>len van belangrijke<br />
informatie vooral kwalijk als door die<br />
informatie collega’s in levensgevaar komen. Als<br />
het waar is dat het informatie is bijvoorbeeld<br />
over raketten (meer specifiek: o.a. informatie<br />
over Surface to Air Missile Threats, Tactical Air<br />
Designator-frequenties en F-16 Capabilities) dan<br />
dient er een zware straf te staan op het in gevaar<br />
brengen van je vrien<strong>de</strong>n. De advocaat zegt overigens<br />
dat het geen bijzon<strong>de</strong>re informatie betreft<br />
(SOP’s van <strong>de</strong> F-16) en dat dit gewoon op <strong>de</strong> sites<br />
van betreffen<strong>de</strong> fabrikanten staat. Dit lijkt echter<br />
niet aannemelijk, omdat er an<strong>de</strong>rs geen interesse<br />
geweest zou zijn van Russische zij<strong>de</strong>. De<br />
advocaat vecht <strong>de</strong>ze stelling ook aan.<br />
De aanklagers zeggen dat ze heus niet over een<br />
nacht ijs zijn gegaan voor wat betreft <strong>de</strong> getuigen,<br />
en het vaststellen om wat voor informatie<br />
het gaat. Het bewijs is ook wel overtuigend:<br />
sms-jes waarin een Russische diplomaat vlot<br />
gemaand wordt contact op te nemen [‘need to<br />
see you’], <strong>de</strong> afspraak zelf waarin Chris V. en <strong>de</strong><br />
diplomaat zijn opgepakt, twee Apple computers<br />
waar belasten<strong>de</strong> informatie op staat en een<br />
CD-ROM waar volgens <strong>de</strong> aanklager geheime<br />
informatie op staat.<br />
De verklaring van Chris V. is dat hij een afspraak<br />
met <strong>de</strong> Russische attaché had om gegevens over<br />
een vliegtuigongeval uit te wisselen. Een ongeval<br />
met een niet-Russisch vliegtuig op een vliegshow<br />
in Radom (Polen), augustus 2009. Dit vliegtuig<br />
kwam uit <strong>de</strong> Republiek Belarus (Wit-Rusland).<br />
De rechtbank acht <strong>de</strong>ze verklaring volstrekt<br />
onaannemelijk en ongeloofwaardig en kennelijk<br />
bedoeld als <strong>de</strong>kmantel voor zijn han<strong>de</strong>len.<br />
De straf is hoog: vijf jaar cel. De rechtbank rekent<br />
hem vooral aan dat hij zijn financieel gewin, zijn<br />
particuliere belang, zo voor heeft laten gaan op<br />
mogelijke scha<strong>de</strong> aan zijn eigen collega’s op <strong>de</strong><br />
F-16, die nota bene op dat moment aan het vechten<br />
waren in Libië.<br />
Al met al is <strong>de</strong>ze complexe zaak, met veel interessante<br />
gegevens voor militaire vliegers, maar<br />
ook civiele vliegers, nog lang niet gelopen. In <strong>de</strong><br />
week dat <strong>de</strong>ze woor<strong>de</strong>n geschreven wor<strong>de</strong>n is <strong>de</strong><br />
ver<strong>de</strong>diging in hoger beroep gegaan voor Chris V.<br />
Chris V. sprak in <strong>de</strong> rechtbank: “Niemand neemt<br />
een vlieger zijn trots af!”<br />
15
VNV-feest<br />
2 juni <strong>2012</strong><br />
<strong>Op</strong> zaterdag 2 juni <strong>2012</strong> opent Club Magenta haar <strong>de</strong>uren in<br />
Zaandam. In welke kleur u ook vliegt, gaat vliegen of gevlogen<br />
heeft, <strong>de</strong> kleur magenta is bij ie<strong>de</strong>r VNV-lid bekend. Om die<br />
re<strong>de</strong>n zullen <strong>de</strong> monumentale pan<strong>de</strong>n van Taets Art Gallery<br />
<strong>de</strong>ze avond magenta kleuren.<br />
Tekst: Feestcommissie<br />
De feestcommissie is trots om namens het<br />
bestuur alle le<strong>de</strong>n uit te nodigen en heeft<br />
daarom een zeer speciale opzet gemaakt voor<br />
het feest.<br />
Zo kun je in <strong>de</strong> Event Area helemaal uit je dak<br />
gaan bij een optre<strong>de</strong>n van Glennis Grace. Zij is in<br />
2011 bij <strong>de</strong> Buma NL Awards door het Ne<strong>de</strong>rlandse<br />
publiek voor <strong>de</strong> twee<strong>de</strong> maal op rij uitgeroepen<br />
tot ‘beste zangeres van Ne<strong>de</strong>rland’. U<br />
kent haar vast van het nummer ‘Afscheid’, waarmee<br />
zij in april 2011 een nummer 1-hit scoor<strong>de</strong><br />
en zelfs Xan<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Buisonjé wist te ontroeren.<br />
<strong>Op</strong> onze feestavond gaat ze live met <strong>de</strong> Boston<br />
Tea Party. Deze zevenkoppige topband wordt<br />
bijgestaan door drie zangeressen en staat garant<br />
voor een absolute spektakelshow van ou<strong>de</strong> en<br />
nieuwe dance&party classics. Houdt u van rock?<br />
Dan bent u hier op <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> plaats want het is<br />
Rochelle die ook zal optre<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> Boston<br />
Tea Party. Zij won in 2011 X-Factor en stond met<br />
haar single ‘No-air’ in no time op nummer 1 van<br />
alle belangrijke hitlijsten.<br />
Misschien vindt u het nu tijd wor<strong>de</strong>n om even bij<br />
te kletsen met uw collega en partner, want het is<br />
in het Concertgebouw goed gesproken had. In <strong>de</strong><br />
Gallery van Taets is er geen muziek, wel een bar.<br />
De mensen van Verhaaf Party Catering lopen<br />
af en aan met diverse overheerlijke hapjes en<br />
gerechtjes uit verschillen<strong>de</strong> windstreken.<br />
Met een schuin oog ziet u<br />
dan een podium staan in <strong>de</strong><br />
Event Gar<strong>de</strong>n met daarop <strong>de</strong><br />
heren van Cargo Vibes. Het<br />
zijn Vincent Vilouca en Duncan<br />
Bloom die u bereiken met een<br />
mix van akoestische gitaar,<br />
zang, percussie en diverse<br />
elektronische apparatuur, die<br />
zij zeer muzikaal bespelen en<br />
creatief bedienen. Vanuit een<br />
intense setting vullen zij <strong>de</strong><br />
lounge Event Gar<strong>de</strong>n aan, met<br />
een easy listening en midtempo<br />
gevoel van soul, pop en jazz.<br />
Met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n; een<br />
drietal zalen voor verschillen<strong>de</strong><br />
smaken, maar wel één groot feest voor één vereniging!<br />
Dit willen u en uw partner niet missen,<br />
hier gaat over nagepraat wor<strong>de</strong>n!!<br />
Houdt u vanaf februari goed <strong>de</strong> VNV website in<br />
<strong>de</strong> gaten. Hierop vindt u on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> Club Magenta<br />
button aanvullen<strong>de</strong> informatie over artiesten,<br />
locatie en tickets. Deze site wordt regelmatig<br />
ververst wor<strong>de</strong>n.<br />
Wij hopen u 2 juni aanstaan<strong>de</strong> in groten getale te<br />
verwelkomen.<br />
Feestelijke groet,<br />
Ruud Jurgens, Christophe Knaepen, Cees Tanja,<br />
Ernst Wiesman<br />
Dressco<strong>de</strong>: Party Chique<br />
16 al weer 2,5 jaar gele<strong>de</strong>n dat u ze op het galafeest<br />
17
18<br />
Luchtvaartverhalen<br />
– boekbespreking –<br />
Eind november kreeg ik het nieuwe<br />
boek van Aart van Wijk in han<strong>de</strong>n.<br />
Wat een kunststuk! Niet per se door<br />
het geraffineer<strong>de</strong> schrijven van het<br />
boek, maar door het bijeenbrengen<br />
van zoveel eerlijke en oprechte ervaringen uit<br />
vroeger tij<strong>de</strong>n. Aart heeft ongeveer 700 over het<br />
algemeen korte vliegverhalen van gepensioneer<strong>de</strong><br />
bemanningsle<strong>de</strong>n in een boek gebun<strong>de</strong>ld. Wat<br />
een plezier, wat een verslaving om ze te lezen!<br />
Het boek is geen dingetje om mee te nemen<br />
op reis. Niet vaak ziet men zo’n blok papier.<br />
Misschien wel twee kilo. Het is, zou ik zeggen,<br />
bij uitstek een boek voor op <strong>de</strong> koffietafel. Om<br />
tussen <strong>de</strong> middag op het gemak uit te lezen. Om<br />
je te verbazen over vroeger tij<strong>de</strong>n. Om nostalgie<br />
te proeven, om beken<strong>de</strong> namen te lezen en te<br />
<strong>de</strong>nken: ach, ja zeg.<br />
Natuurlijk heeft het soms <strong>de</strong> toon van het Polygoon<br />
Journaal. Als het uitlegt over <strong>de</strong> DC-4, of<br />
als een reisverslag van een mevrouw gaat over<br />
Viruly en Parmentier.<br />
Maar <strong>de</strong> verhalen zijn allemaal zo persoonlijk,<br />
dat het voelt alsof je er naast had kunnen zitten.<br />
En geen oubollige verhalen hoor: ‘zweetkakken’,<br />
heet een verhaal, of ‘blote KLM-kalen<strong>de</strong>r’.<br />
En dacht u dat To Be Captain nieuw is? Of Het<br />
Nieuwe Vliegen nieuw is? Niks, <strong>de</strong> gezagvoer<strong>de</strong>r<br />
dacht natuurlijk steeds aan zijn passagiers,<br />
getuige vele verhalen. Een prachtig verhaal is<br />
‘Non-standard/Brandstofbesparen<strong>de</strong> na<strong>de</strong>ring’,<br />
waarbij <strong>de</strong> copiloot een onwrikbare captain laat<br />
zien hoe je hard en toch zuinig moet vliegen op<br />
waarschijnlijk een Electra. “snelheid in <strong>de</strong> daling<br />
laten oplopen naar 467 kts (Vne) met gas bijna<br />
dicht. 12 mijl uit gear down en motoren fijn pitch.<br />
Nou, dat <strong>de</strong>cellereert als <strong>de</strong> mieter!”<br />
Door gepensioneer<strong>de</strong> bemanningsle<strong>de</strong>n van<br />
verkeersvliegtuigen.<br />
Verzameld door Aart van Wijk<br />
ISBN 978-90-79058-00-6<br />
496 bladzij<strong>de</strong>n. Via www.glostermeteor.nl te<br />
bestellen. (€ 40,- zon<strong>de</strong>r portokosten)<br />
Ook in een viertal boekwinkels te koop.<br />
En een verhaal<br />
over een hork<br />
van een collega<br />
is natuurlijk<br />
niet alleen<br />
van <strong>de</strong>ze tijd.<br />
Smullen wordt<br />
het – dat wat<br />
wij ook wel<br />
eens meemaken<br />
– om te lezen over die ‘maat’ in een DC-8.<br />
Aart, wat een document! Ie<strong>de</strong>reen zou het<br />
moeten lezen om even veertig verle<strong>de</strong>n jaren<br />
luchtvaart bij te tanken.<br />
Er is een beperkte voorraad van dit boek. Het is<br />
in eigen beheer uitgegeven.<br />
Hopelijk komt er een vervolg. Hopelijk is <strong>de</strong> lezer<br />
van dit boek, <strong>de</strong> schrijver van het volgen<strong>de</strong>.<br />
oog voor vliegers<br />
Van Noort Gassler & Co<br />
accountants & adviseurs<br />
Bloemendaalseweg 169<br />
2061 CJ Bloemendaal<br />
T (023) 526 09 92<br />
E bloemendaal@noortgassler.nl<br />
www.noortgassler.nl
De “Wientjesvoort”<br />
F r i s o W o u d s t r a A r c h i t e c t e n b n a<br />
Fotografie: Thea van <strong>de</strong>n Heuvel/DAPh<br />
Neoklassiek<br />
Jugendstil<br />
Amsterdamseschool<br />
Amerikaanse nieuwe stijl<br />
(Frank Lloyd Wright)<br />
Hollandse <strong>de</strong>rtiger jaren woningen<br />
Gespecialiseerd in het nieuw<br />
bouwen van historische villas<br />
en appartementen<br />
Detaillering, materiaalgebruik, in<strong>de</strong>ling en gebruikte kleuren zijn authentiek.<br />
Verzorging ontwerp/bouwbegeleiding/budgetbewaking<br />
Ruurloseweg 83 | 7251 LC Vor<strong>de</strong>n | Tel. (0575) 519455 | Fax (0575) 519550 | www.frisowoudstra.nl | info@frisowoudstra.nl
p<br />
e