IF MUSIC BE THE FOOD OF LOVE - Nederlandse Bachvereniging

IF MUSIC BE THE FOOD OF LOVE
De Nederlandse Bachvereniging
Nicola Wemyss sopraan
Mattijs van de Woerd bas
Fred Jacobs luit
Siebe Henstra klavecimbel
februari 2009
donderdag 12 Zutphen, St. Janskerk, 20.15 uur
vrijdag 13 Rotterdam-Delfshaven, Pelgrimvaderskerk, 20.30 uur
zaterdag 14 Maastricht, St. Janskerk, 20.15 uur

PROGRAMMA
Matthew Locke (ca. 1622-1677)
A Dialogue between Thyrsis and Dorinda
Wrong not your lovely eyes!
Lucinda, wink or veil those eyes
A Dialogue: Alas, alas who has been here?
Suite in D: Prelude - Almain - Corant - Saraband - Rant
John Blow (1649-1708)
A Dialogue between a Man and his Wife
Love and Life: a Song
Grant me, ye gods
Go, perjured man
Matthew Locke
Hornpipe - The Simerons Dance - An Antick Dance - Alman - Saraband
John Blow
Orethea's bright eyes
Weep all ye nymphs
The self banished
When I drink, my heart is possessed
pauze
Henry Purcell (1659-1695)
Underneath this myrtle shade (Z516)
Ah, how pleasant 'tis to love (Z353)
Retir'd from any mortal's sight (Z581)
Hence, fond deceiver; a Dialogue between Love and Despair (Z492)
Chaconne - Jig
If music be the food of love (Z379A)
When Myra sings (Z521)
Ground in c
Go tell Amynta, gentle swain (Z489)
Sawney is a bonny lad (Z412)
When first Amintas sued for a kiss (Z430)
'Twas within a furlong of Edinboro' town(uit Z605)
Sit down, my dear Sylvia; a Dialogue between Alexis and Sylvia(Z509)
2

TOELICHTING
De Engelse burgeroorlog en het gemenebest (1642-1660) hebben hun stempel
gedrukt op de kunst van die tijd. Voordat de absolutist Charles I door het leger van de
puriteinse Oliver Cromwell in 1647 gevangen werd gezet en na een proces in 1649
onthoofd, waren musici, dichters en toneelschrijvers financieel afhankelijk van het
naar katholicisme neigende koningshuis of van de adel. Tijdens het gemenebest werd
kerkmuziek niet toegestaan, de publieke theaters waren gesloten en veel kunstenaars
vluchtten (vaak naar Nederland) of doken min of meer onder bij heimelijk
koningsgezinde beschermheren.
Toch was niet alle muziek en theater verboden, getuige de kameropera Cupid and
Death, die in 1653 werd opgevoerd voor de Portugese ambassadeur, met muziek van
onder andere Matthew Locke. Locke was opgeleid in het koor van Exeter Cathedral
onder leiding van Edward Gibbons. Hij componeerde veel theatermuziek en bij de
restauratie van het koningschap in 1660 muziek voor de kroning van Charles II. Een
jaar later werd hij diens hofcomponist en organist.
The dialogue between Thyrsis and Dorinda heeft de vorm van een tweespraak
tussen pastorale figuren, met de generieke herdertjes- en herderinnetjesnamen die
kenmerkend zijn voor het genre, en is bedoeld voor zowel entr’actes in het theater als
in de huiskamer. De tekst is van de beroemde dichter Andrew Marvell, die aan het
begin van de gemenebestperiode naar Holland vluchtte, maar later in Engeland een
diplomatieke post vervulde en na de restauratie parlementariër werd. De kids uit de
tekst zijn jonge geitjes, niet kinderen! Met Lucinda, wink or veil those eyes, gezongen
voor de verliefde koning, opent The Injur’d Lovers (1688) van de acteur William
Mountfort.
Op 28 augustus 1648 vond een mislukte opstand van royalisten in Essex
plaats. Sir Charles Lucas en Sir George Lisle gaven zich over aan Cromwells generaal
Fairfax op Colchester Castle. Zij werden terechtgesteld, ongebruikelijk na overgave,
maar Lucas kwam op erewoord vrij en was betrokken geweest bij de terechtstelling
van gevangenen. De dialoog Alas, alas, who has been there is geschreven voor de
herbegrafenis van deze Royalist Martyrs in 1661, in de stijl van de Cavalierdichters,
royalisten uit de vroege veertiger jaren.
John Blow werd op zijn negentiende aangesteld als organist van Westminster Abbey.
Zes jaar later werd hij lid van de hofkapel en kreeg de leiding over de kinderen van het
koor, die hij tot zijn dood behield. Zijn kameropera Venus and Adonis was het
voorbeeld voor Dido and Aeneas van zijn leerling Henry Purcell.
De Dialogue between a man and his wife is een aangepaste versie van een
herdersdialoog uit The Rival Sisters (1696) van Robert Gould. Het laatste deel is
toegevoegd. Het staat in schril contrast tot het cynische All my past life op een tekst
van de notoire losbol John Wilmot, Earl of Rochester. In Grant me, ye gods bezingt de
man vervolgens het pastorale leven, gevolgd door de aanklacht van een stervende
vrouw, zijn slachtoffer. De tekst is van de Cavalierdichter Robert Herrick, een
geestelijke die door de regering Cromwell uit zijn ambt werd gezet, waarna hij tijd
kreeg om een bundel met 1200 gedichten te schrijven. Na de restauratie van het
koningschap werd hij weer door Charles II in zijn ambt bevestigd.
Weep, all ye nymphs komt uit het laatste bedrijf van een toneelstuk van
Nathaniel Lee, The Princess of Cleve (1682). Lee, een populaire toneelschrijver die
verder alleen tragedies schreef, maakte een rauwe tragikomische parodie op het
jammerende heroïsche ethos (de prins) en de liederlijke schurk die de prinses wil
3

versieren; een verwijzing naar Rochester. Dit treurlied wordt gezongen terwijl de
prinses rouwt om haar dode prins. The Self Banished is een menuet op tekst van de
Cavalier Edmund Waller en ziet eruit als een liefdeslied, maar gezien het feit dat de
dichter door Cromwell verbannen werd na een poging om in 1643 anti-monarchisten
uit het parlement te zetten, kan het ook een verhuld teken van koningsgezindheid
zijn. Waller draaide in zoverre bij dat hij een loflied op Cromwell schreef, door hem
werd teruggeroepen en na de restauratie weer door Charles II in ere hersteld. When I
drink, my heart is possessed, op tekst van toneelschrijver Sir Robert Howard, is een
carpe diem (pluk de dag).
350 Jaar geleden werd Henry Purcell geboren, een van de beroemdste Engelse
componisten aller tijden. Hij is wat jonger dan de eerder genoemde musici en werd
pas aan het einde van de burgeroorlog geboren. Hij werd opgeleid bij de Children of
the Chapel Royal en kreeg les van onder andere John Blow, met wie hij levenslang
bevriend zou blijven. Toen zijn stem brak, werd hij assistent van de bewaarder van de
koninklijke muziekinstrumenten en toen hij zeventien of achttien was stierf Matthew
Locke, die hij opvolgde als hofcomponist. Vanaf de vroege tachtiger jaren schreef hij
in toenemende mate voor het toneel.
Underneath this myrtle shade is een carpe diem, met verwijzing naar de
mirtenplant van Aphrodite, dat wil zeggen de liefde, op tekst van Abraham Cowley,
een Cavalier die al in 1644 Koningin Henrietta Maria vergezelde op haar vlucht naar
Frankrijk (zij was een zuster van Louis XIII). Hij keerde in Engeland terug in 1654 en
heeft daarna vermoedelijk voor de royalisten gespioneerd tot het herstel van het
koningschap in 1660, waarna hij zich weer volledig op zijn dichterschap kon
concentreren.
Retir’d from any mortal’s sight is uit The History of King Richard the Second van
Shakespeare. In tragedies moest een voorwendsel gevonden worden om een lied in
te lassen, want muziek was in dit genre niet gebruikelijk. Hier wordt Richard, die
gevangen zit in Pomfret Castle, gekweld met een tafel vol heerlijks, die de grond in
zakt zodra hij ervan probeert te eten. Dit lied uit 1687 wordt vervolgens ingeleid met
zijn uitroep: “Ha- Musick too! Ev’n what my Torturers please,” en na afloop wordt hij
vermoord. Let op het melisme van twaalf noten in de voorlaatste maat.
Hence, fond deceiver, a Dialogue between Love and Despair is theatraal en
vermoedelijk een entr'acte. De eerste regel van If Music be the food of love komt uit
Shakespeares Twelfth Night, de rest is van ene Colonel Henry Heveningham. Het
gedicht werd in juni 1692 afgedrukt in de Gentleman's Journal van Peter Motteaux en
trof Purcell kennelijk bijzonder: hij heeft het drie maal getoonzet, de enige keer dat hij
zoiets deed.
When Myra sings is een late compositie uit 1695 en Purcell maakt gebruik van
de dubbel(zinnig)e betekenis van het woord “die”. Go tell Amynta is misschien de
eerste tekst van de beroemde hofdichter John Dryden (1631-1700) die Purcell heeft
getoonzet, in de vroege tachtiger jaren. Van dit lied bestaan verschillende versies,
zowel een- als tweestemmig. Dryden bekeerde zich tot het katholicisme en verloor in
1689 zijn functies aan het hof. Wellicht kreeg hij hierdoor tijd om met Purcell de
opera King Arthur te schrijven.
Peter Motteaux schreef in 1694 Sawney is a bonny lad, een nep Schots gedicht,
waarvoor Purcell muziek schreef. Nadat Charles II in 1685 was overleden, werd zijn
broer James II koning en probeerde het land weer richting rooms-katholicisme te
drijven. Hij werd afgezet en in 1689 opgevolgd door zijn dochter Mary II en haar
man, William III, onze stadhouder, beide ferme protestanten. In de Schotse
Hooglanden waren veel van de clans katholiek en onder hen werd door Willems
4

troepen in 1692 een slachting aangericht. De populariteit van alles dat Schots was,
kon in de jaren daarna als pro-James en pro-katholiek worden gezien. Het lied krijgt
tijdens het concert nog een extra dimensie, want gezongen door een Schotse
sopraan!
Van de toneelschrijver Thomas d'Urfey is de ondeugende tekst When first
Amintas, evenals ‘Twas within a furlong uit het derde bedrijf van The Mock Marriage
(1695), geschreven door Thomas Scott. Dit is een van de beste Schotse liedjes,
waarvan door het volksliedachtige karakter vele versies zijn ontstaan. Het lied heeft
niets met de intrige te maken, het wordt door een groep muzikanten uitgevoerd voor
de hoofdfiguren, maar het geeft wel de teneur van het stuk aan. Er bestaat enige
twijfel of Purcell de muziek heeft gecomponeerd; het oudste manuscript (1696) geeft
dat niet aan. Jeremiah Clarke wordt wel genoemd in een aangepaste versie van 1705,
maar misschien wel alleen als bewerker. Sit down, my dear Sylvia, a Dialogue between
Alexis and Sylvia brengt de geliefden tenslotte bij elkaar. Sylvia noemt zich een "silly
girl", hetgeen in de zeventiende eeuw "onschuldig" betekende.
© Juul Muller 2009
5

TEKSTEN
Matthew Locke A Dialogue between Thyrsis and Dorinda
Dorinda Dorinda
When death, shall part us from these kids, Als de dood ons scheidt van deze geitjes
And shut up our divided lids, en onze geopende oogleden sluit,
Tell me Thyrsis, prithee do, zeg me Thirsis, alsjeblieft, zeg me
Whither thou and I must go?
waarheen jij en ik dan moeten gaan?
Thyrsis
Thirsis
To the Elizium. Naar het Elysium.
Dorinda
Oh! where is’t?
Thyrsis
A chaste soul, can never miss't.
Dorinda
O! Waar is dat?
Thirsis
Een zuivere ziel zal het altijd kunnen vinden.
Dorinda
Dorinda
I know no way, but one, our home: Ik ken maar een weg, die naar ons huis:
Is our cell Elizium?
is ons thuis het Elysium?
Thyrsis
Thirsis
Turn thine eye to yonder sky, Kijk naar de hemel ginds,
There the milky way doth lie; daar ligt de Melkweg;
'Tis a sure but
het is een duidelijk maar
rugged way,
moeilijk begaanbaar pad
That leads to everlasting day.
dat naar de eeuwigheid leidt.
Dorinda
There birds may nest,
but how shall I,
That have no wings and cannot fly?
Dorinda
Vogels kunnen daar nestelen,
maar hoe moet dat met mij?
Ik heb geen vleugels en kan niet vliegen.
Thyrsis
Thirsis
Do not sigh, fair nymph, for fire Vrees niet, schone nimf, want ook vuur
Hath no wings, yet doth aspire heeft geen vleugels, maar toch reikt het
Till it hit, against the pole, tot aan de pool,
Heaven's the center of the soul.
de hemel is het middelpunt van de ziel.
Dorinda
Dorinda
But in Elizium how do they Maar hoe verdrijven ze in het Elysium
Pass eternity away?
de eeuwigheid?
Thyrsis
Thirsis
Oh! There is neither hope nor fear O! Er heerst geen hoop noch angst
There is no wolf, nor fox, nor bear. er is geen wolf, geen vos, geen beer.
No need of dog
Er is geen hond nodig om de
to fetch our stray,
achtergebleven dieren terug te brengen,
Our Lightfoot we may give away; we kunnen onze snelle viervoeter weggeven;
No oatpipe needful, there thy ears een herdersfluit is overbodig, want je oren
May sleep with music of the spheres. worden er gestreeld met hemelse muziek.
6

Dorinda
Dorinda
Sweet! Oh, sweet, how I
Prachtig! O, hoe mooi, zoals ik
my future state
mijn toekomst
By silent thinking, antidate: alvast in stilte beleef:
I prithee let us spend our
laat ons alsjeblieft die tijd
time to come,
die komen gaat doorbrengen,
In talking of Elizium. door over het Elysium te praten.
Thyrsis
Thirsis
Then I'll go on.
Dan zal ik verder gaan.
There, sheep are full
Schapen kunnen er zich tegoed doen
Of softest grass, and
aan het zachtste gras en
softest wool;
hebben de zachtste wol;
There, birds sing consort,
vogels zingen er tezamen,
garlands grow,
er groeien bloemenkransen,
Cool winds do whisper,
koele briesjes fluisteren,
springs do flow.
watervallen stromen.
There always is a rising sun, De zon komt er altijd op,
And day is ever but begun. en de dag is voor eeuwig nog maar jong.
Shepherds there bear equal sway, Alle herders zijn er gelijk,
And every nymph's a Queen of May. En elke nimf is een meikoningin.
Dorinda
Dorinda
Ah me! Ah me! Wee mij! Wee mij!
Thyrsis
Thirsis
Dorinda, why dost cry? Dorinda, waarom huil je?
Dorinda
Dorinda
I'm sick, I'm sick,
Ik voel me ziek, ik voel me ziek
and fain would die!
en zou graag sterven!
Convince me now, that this is true, Overtuig me ervan dat dit waar is
By bidding with me, all adieu. door samen met mij vaarwel te zeggen.
Thyrsis
Thirsis
I cannot live, without thee, I Ik kan niet zonder je leven, voor jou
Will for thee, much more with thee die. wil ik nog liever samen sterven.
Together
Samen
Then let us give Clorillo
Laten we Clorillo dan de
charge o'th’ sheep,
schapen toevertrouwen,
And thou and I'll pick poppies
jij en ik zullen papavers plukken
and them steep
en ze doordrenken
In wine, and drink on't even till we weep, met wijn, en we drinken tot huilens toe,
So shall we smoothly pass away in sleep. en zo zullen we geleidelijk inslapen.
7

Matthew Locke Wrong not your lovely eyes!
Wrong not your lovely eyes!
Doe je mooie ogen geen onrecht aan,
My fair,
mijn lief,
So much as to suspect door te vrezen dat
The charms that on another’s are de bekoorlijkheden van een ander
Can make me yours neglect: mij de jouwen kunnen doen verwaarlozen:
Wrong not, my love,
doe geen onrecht, mijn liefste,
where you adore,
waar je aanbidt,
With such respect to say in die zin dat ik je zeg
That this respect is just no more dat deze eerbied niet meer is
Than I to others pay. dan die ik aan een ander toon.
A general desire to please Een algemene wens om te behagen
Dwells in all human kind; is in ieder mens aanwezig;
Such, I am sure,
dat, daar ben ik zeker van,
would you confess,
zou je wel toegeven,
In your own heart you find: vind je ook in je eigen hart:
And if the light of others’eyes en als het lijkt of ik
To follow I appear, het licht in andere ogen volg,
‘Tis that to yours a sacrifice dan is dat zodat ik een waardevoller offer
More worthy I may bear. aan de jouwen kan brengen.
Your beauty thus more triumph gains, De triomf van jouw schoonheid groeit aldus,
I nothing from it take; ik neem er niets van af;
But only of your glorious chains ik zorg dat ik jouw prachtige ketenen
Myself more worthy make. steeds meer waardig ben.
Then is this fear of yours but vain, Jouw angst is dus slechts ijdel,
You cannot be betrayed; je kunt niet worden bedrogen;
Whatever trophies I can gain welke trofeeën ik ook vinden kan,
Must at your feet be laid. ik leg ze aan jouw voeten.
Let other beauties apprehend Laat andere schoonheden vrezen
To lose their lover’s heart; het hart van hun geliefde te verliezen;
But you have charms
maar jouw betoverende charmes
that may pretend
doen het lijken
To scorn Love’s utmost art. of je Liefde’s listen minacht.
To others therefore, you the show Jij kunt daarom de liefdevolle blik
Of love may well endure, naar anderen wel aan,
Since only yours my heart you know omdat jouw ogen zien dat mijn hart
In your own eyes secure. alleen jou toebehoort.
Matthew Locke Lucinda, wink or veil those eyes
Lucinda, wink or veil those eyes, Lucinda, sluit je ogen of bedek ze,
Where thousand loves
daarin liggen duizenden liefdes
in ambush lie;
in een hinderlaag;
Where darts are pointed with such skill, pijlen worden er zo kundig gescherpt
They're sure to hurt,
dat ze zeker zullen verwonden,
if not to kill.
als ze al niet doden.
Let pity move thee
Moge meelij je bewegen je blind
to seem blind,
voor te doen,
Lest seeing, thou destroy mankind. want door te zien verwoest je de mens.
8

Lucinda, shut those lips for fear Lucinda, sluit je lippen om te voorkomen
The treasures of thy teeth appear; dat je schat aan tanden zich toont;
For pearls and coral
want mannen zijn zo gek op
men so love
parels en koralen
That for them they all thieves would prove. dat ze hen allen tot dieven maken.
Then shut those lips and close those eyes, Dus sluit je lippen en je ogen,
Lest thou connive at robberies. of je bent medeplichtig aan diefstal.
Lucinda, hide that swelling Breast, Lucinda, verberg je volle borst,
Lest that the phoenix change her Nest: of de feniks kiest een ander nest:
Yet do not; for, when she expires, of doe het niet; want, als hij sterft,
Her heat may light in thee soft fires kan zijn hitte een teder vuur ontsteken
Of love and pity, so that I van liefde en meelij, en alleen daardoor
By this one way may thee enjoy. zou ik van je kunnen genieten.
Matthew Locke A Dialogue: Alas, alas, who has been here?
“Alas, alas, who has been here? “Ach en wee, wie is hier geweest? Wat zie ik:
What’s this I see: two bleeding ghosts
t’embrace and kiss.”
twee bloedende geesten die elkaar
omhelzen en kussen.”
“Welcome thou lovely loyal maid,
“Welkom, lieftallige en trouwe maagd,
Come lend thy charitable aid; kom en schenk uw menslievendheid;
These were in life and death
zij waren bij leven en dood
two noble friends,
twee trouwe vrienden,
Glorious in life,
roemrijk tijdens hun leven,
now glorious in their ends,
en nu roemrijk gestorven,
Killed in cold blood and killed
in koelen bloede, maar ook
in mercy too.”
in genade gedood.”
“If mercy kill, what then will fury do?”
“Nay, killed by saints.”
“By saints? Help litany!
From such saints’mercy,
Lord deliver me.”
“Good lord and me.”
“Als genade doodt, wat doet furie dan?”
“Neen, gedood door heiligen.”
“Door heiligen? Sta me bij!
God, behoed me voor de
genade van deze heiligen.”
“Verlos ook mij, goede god.”
Chorus Koor
Help, help bless’d litany! Lieve heer, sta ons bij!
From such saints’mercy,
God, behoed ons voor de genade van deze
Lord deliver me.
heiligen.
Is this to treat? What is it then to storm? Is dit belonen? Hoe ziet straffen er dan uit?
What is ‘t to damn,
Hoe ziet verdoemenis eruit,
if this be to reform?
als dit verlossing is?
“O, this huge sea of blood…”
“No, virgin no, not blood but honour from
these wounds doth flow.”
9
“O, deze grote zee van bloed …”
“Nee, maagd, nee, niet bloed, maar eer
vloeit uit deze wonden.”

“Wounds, gaping wounds…”
“Wonden, gapende wonden …”
“Not wounds, but stars, my dear:
“Geen wonden, maar sterren, mijn beste:
‘Tis a rich constellation thou seest here.” veel sterren ziet u aan dit gesternte.”
“Good sir, the crime?”
“Too great to be forgiv’n:
Love of their God, King, country, laws and
heav’n.”
“No sins but these that did for vengeance
cry?”
“Yes, two more: they were valient and durst
die.”
“What vial’s that?”
“A vial full of tears.”
“From whence?”
“Beste man, het vergrijp?”
“Te ernstig om te kunnen vergeven:
Liefde voor hun god, koning, land, wetten en
voor de hemel.”
“Vroegen alleen deze zonden om wraak?”
“Nog twee andere: ze waren moedig en niet
bang te sterven.”
“Wat zit er in dat flesje?”
“Het is gevuld met tranen.”
“Van wie?”
“From two most kingly fountains clear: “Uit twee koninklijke, heldere fonteinen:
‘Tis sovereign balm wept from a gilead’s eye.” het is krachtig balsem uit een van Gilead’s
schreiende ogen.”
“Will’t make these live?”
“’Twill make they shall not die.”
“Zal het hen tot leven brengen?”
“Het zal maken dat ze niet sterven.”
Chorus Koor
Then weep we balm too, from our fearfull’st Dan huilen ook wij balsem, vanuit onze
parts;
diepste vrees;
When kings lend eyes, ‘tis fit we spend als koningen hun ogen geven, past het als wij
our hearts.
onze harten schenken.
Here in this place let’s weep,
Laten wij huilen op deze plek,
so famed of yore
al lang zo befaamd
For Constantine’s great birth; but now famed vanwege de grootse geboorte van
more
Constantijn; maar nu nog beroemder
For Lisle and Lucas’ death. Weep then, ne’er door de dood van Lisle en Lucas. Huil
cease;
daarom, en houd niet op;
Religion’s born with him, but bleeds with het geloof werd met hem geboren, maar
these.
bloedt vanwege hen.
John Blow A Dialogue between a Man and his Wife
Wife Vrouw
To me you made a thousand vows, Je hebt me duizend beloftes gedaan,
A thousand tender things you’ve said; hebt duizend tedere dingen gezegd;
I gave you all that love allows, ik schonk je alles waarin de liefde voorziet,
The pleasures of the nuptial bed: de genoegens van het huwelijksbed:
10

But now my eyes have
maar nu mijn ogen hun charme
lost their charms,
hebben verloren,
Or you abate in your desire, of jouw verlangens getemperd zijn,
You with another in your arms jij met een ander in je armen,
And burn with an unhallowed fire. en in jou brandt een overspelig vuur.
Husband Man
That charming Celia I admire, Ik bewonder die bekoorlijke Celia,
I must with pleasure own is true; dat moet ik met genoegen bekennen;
But had I ten times the desire, maar hoe zou mijn vertienvoudigde passie
How would my passion injure you? jou pijn kunnen doen?
Wife Vrouw
Love is a sacred tree of life, Liefde is een heilige levensboom,
That up to heaven it’s branches rears, zijn takken reiken tot aan de hemel,
But admiration’s but the leaf, bewondering is daarvan slechts het blad,
Enjoyment is the fruit it bears; hij draagt vruchten van genot;
Thus while you raise this vain dispute, dus met deze zinloze woordenstrijd
Your passion but itself deceives, bedrieg je slechts je eigen passie.
While you yourself have all the fruit, Waarom zou je, als het fruit jou toekomt,
What need you envy me the leaves? mij de bladeren misgunnen?
Both Samen
Away then all fondness, I find ‘tis in vain Weg dus met alle tederheid, het is tevergeefs
For wives when neglected to sigh and om als verwaarloosde vrouw te zuchten en
complain;
klagen;
We raise the loose wishes we strive to we wakkeren de begeerten aan die we
restrain,
trachten te bedwingen,
Away then all fondness, I find ‘tis in vain. weg met alle tederheid, het is tevergeefs.
‘Tis a folly to whine,
to languish and grieve,
Let us rather endeavour
ourselves to deceive.
What we wish to be true, love bids us
believe,
Time, reason or change at last
will relieve.
‘Tis a folly to whine,
to languish and grieve.
John Blow Love and Life: a Song
Het is dwaas om te jammeren, te smachten
en te treuren,
laten we liever pogen
onszelf te bedriegen.
De liefde draagt ons op te
geloven
dat tijd, rede of verandering onze droom zal
doen vervlieden.
Het is dwaas om te jammeren,
te smachten en te treuren.
All my past life is mine no more, Mijn voorbije leven is niet langer het mijne,
The flying hours are gone, de vervlogen uren zijn weg,
Like transitory dreams giv'n o'er, voorbij als vergankelijke dromen,
Whose images are kept in store ik zie de beelden ervan nog slechts
By memory alone. in mijn herinnering.
11

The time that is to come is not; De toekomst is nog niet aangebroken;
How can it then be mine? hoe kan deze dan de mijne zijn?
The present moment's all my lot; Slechts het heden is mijn deel;
And that, as fast as it is got, En dat, zo gauw het er is,
Phyllis, is only thine. Phyllis, behoort alleen jou toe.
Then talk not of inconstancy, Dus spreek niet over ontrouw,
False hearts, and broken vows; onoprechte harten en gebroken beloften;
If I, by miracle, can be als ik jou, door een wonder,
This live-long minute
gedurende deze eeuwigdurende minuut trouw
true to thee,
kan zijn,
'Tis all that heav'n allows. is dat al waar de hemel in voorziet.
John Blow Grant me, ye gods
Grant me, ye gods, the life I love Gun mij, o goden, het leven dat ik liefheb
And lead me to a shady grove; en leid mij naar een lommerrijk bos;
There let the trees’ verdant hair laat de bomen daar bij ieder zuchtje wind
Sport with each kind blast of air. trots met hun groene pruiken pronken.
Let birds, the choristers of the wood, Laat vogels, de koorzangers van het bos,
Sing all that’s pleasant, all that’s good. zingen van al wat mooi en goed is.
Make some liquid silver stream Maak dat een zilveren stroom
In soft whisp’ring court the plain zacht fluisterend de vlakte vleidt
And let me here flowers behold, en toon me er bloemen
Fringing its banks with native gold. die zijn oevers met puur goed omzomen.
Then tell, ye gods, tell if ye can, En zeg dan, o goden, zeg als u kunt,
What prince, what great, unhappy man welke prins, welk groot, triest man
Would not thus a cell prefer niet het liefst hier in een cel
And choose to live a hermit here. als een kluizenaar zou leven.
John Blow Go, perjured man
Go, perjured man, and if thou e'er return Ga, meinedige, en als je ooit terugkeert
To see the small remainder of my urn, om te zien wat van mijn urn rest,
When thou shalt laugh at my
en als je lacht om mijn
religious dust,
vrome stof,
And ask, where's now the colour,
en vraagt, waar is nu de kleur,
form and trust
de vorm en het vertrouwen gebleven
Of woman's beauty,
van de vrouwelijk schoonheid,
and perhaps with rude
en als je misschien
Hands rifle the flowers which the virgins met je handen de bloemen die de maagden
strewed,
zaaiden ruw vernielt, weet dan: ik heb Meelij
Know, I've prayed to Pity that the wind gebeden dat de wind mijn as moge
May blow my ashes up and strike thee blind. meevoeren en je moge verblinden.
12

John Blow Orethea’s bright eyes
Orethea’s bright eyes do all mortals surprise
But oh! There’s more charms in her wit.
How happy were I,
with joy I should die,
Orethea’s stralende ogen overvallen iedere
sterveling. Maar o wee! Haar geest is nog
betoverender. Hoe gelukkig zou ik zijn, ik zou
graag heengaan
If she’d let me expire at her feet. als ze me aan haar voeten liet sterven.
Triumphing Orthea, why, oh why Triomfantelijke Orthea, waarom, ach waarom
Can nothing waive your cruelty? kan niets jouw wreedheid temperen?
Give me my life, I often pray, Geef mij mijn leven, smeek ik vaak,
But you give life to make me die maar het leven dat jij geeft doet mij
A thousand, thousand times a day. iedere dag duizend doden sterven.
Be warned, heedless youth, be warned by my Wees gewaarschuwd, achteloze jongeling,
harms,
wees gewaarschuwd door mijn leed,
When her wit, her voice and her beauty take zodra haar geest, stem en schoonheid zich
arms,
wapenen
There is no resisting her powerful charms. kan niets haar krachtige betovering weerstaan.
John Blow Weep all ye nymphs
Weep all ye nymphs, your floods unbind, Ween, gij nimfen, laat uw tranen de vrije loop,
For Strephon's now no more; want Strephon is niet meer;
Your tresses spread before the wind, werp uw vlechten in de wind,
And leave the hated shore: en verlaat de gehate kust:
See, see, upon the craggy rocks, Zie, zie, hoe op de woeste rotsen
Each goddess stripped appears; alle godinnen ontkleed verschijnen;
They beat their breasts,
ze kastijden hun borsten
and rend their locks,
en trekken aan hun haar
And swell the sea with tears. en doen de zee met hun tranen aanzwellen.
The God of Love that fatal hour, De God der Liefde zwoer, op dat fatale uur
When this poor youth was born, waarop deze arme jongeling geboren werd,
Had sworn by Styx to show his power, bij de Styx om zijn krachten te tonen,
He'd kill a man e'er morn: iedere ochtend doodde hij een man:
For Strephon's breast he armed his dart, hij scherpte zijn pijl voor Strephons borst
And watch'd him as he came; en keek toe toen hij verscheen;
He cried and shot him
hij schreeuwde en schoot hem
through the gart,
door het hart,
Thy blood shall quench my flame. ‘Jouw bloed zal mijn passie doven.’
On Stella's lap he laid his head, Hij legde zijn hoofd op Stella’s schoot
And looking in her eyes, en keek haar in de ogen,
He cried, remember when I'm dead, hij riep: gedenk dat, als ik dood ben,
That I deserve the prize: mij de belonging toekomt:
Then down his tears like rivers ran, toen stroomden zijn tanen als rivieren,
He sigh'd, you love, 'tis true; hij zuchtte, jij houdt, ‘t is waar,
You love perhaps a better man, misschien van een betere man,
But ah! he loves not you. maar ach! hij houdt niet van jou.
13

John Blow The self banished
It is not that I love you less ‘t Is niet dat ik minder van je houd
Than when before your feet I lay, dan toen ik aan je voeten lag,
But to prevent the sad increase maar om te voorkomen dat hopeloze liefde
Of hopeless love,
nog meer verdriet veroorzaakt,
I keep away.
blijf ik op afstand.
In vain (alas!) for everything Tevergeefs (helaas!) want alles
Which I have known belong to you, dat in mijn hoofd jou toebehoort
Your form does to my fancy bring, roept jouw verschijning bij me op
And makes my old wounds
en doet mijn oude wonden
bleed anew.
opnieuw bloeden.
Who in the spring from the new sun Wie door de nieuwe voorjaarszon
Already has a fever got, al een zonnesteek oploopt
Too late begins those shafts to shun, mijdt de stralen te laat,
Which Phœbus through his veins has shot. die Phœbus door zijn aderen spoot.
Too late he would the pain assuage, Te laat zal hij de pijn verlichten,
And to thick shadows does retire; als hij zich in dichte schaduw terugtrekt;
About with him he bears the rage, hij draagt de bezetenheid met zich mee,
And in his tainted blood the fire.
en zijn bloed is door het vuur besmet.
But vow'd I have, and never must Maar ik heb gezworen, en nooit zal ik,
Your banish'd servant trouble you; je verbannen dienaar, je tot last zijn;
For if I break, you may distrust
want als ik die belofte breek,
The vow I made
wantrouw je ook
to love you, too. mijn gelofte om van je te houden.
John Blow When I drink, my heart is possessed
When I drink, my heart is possessed, Als ik drink, is mijn hart bezeten
With a joy that slides through my breast; door een geluk dat door mijn borst stroomt;
My thoughts and my fancy grow fired, mijn gedachten en fantasieën worden vurig
By the wine, not the muses inspired; van de wijn, niet de muzen inspireerden mij;
My cares grow becalmed when I drink mijn zorgen verminderen als ik drink
And down with the stream they all sink; en samen met de wijn spoel ik ze weg;
The god I enjoy with the wine Door de wijn geniet ik van de god
And my humour grows more divine; en mijn stemming wordt steeds hemelser;
Like Bacchus, with fresh roses crowned; als Bacchus, gekroond met verse rozen;
The fragrant odours
voorzichtig verspreiden zich de
stealing round:
welriekende geuren:
Thus I triumph above all strife zo overwin ik ieder probleem
And sing the sweetness of this life. en bejubel ik de zoetheid van dit leven.
When I drink with glasses full charged, Als ik gevulde glazen drink,
My spirits grow free and enlarged; voel ik mij vrij en groots;
Among troops of beauties I play ik vermaak me met massa’s schoonheden
And raised above thoughts
en ben verheven boven gedachten over
of decay.
vergankelijkheid.
When I drink, I sing the soft charms Als ik drink, bezing ik de tedere charmes
Of Venus and clasp in my arms van Venus en sluit ik mijn geliefde
14

My mistress, who then seems to me in mijn armen, die mij dan ook
A goddess too, as bright as she. een godin lijkt, net zo stralend als zij.
When I drink, th’advantage I find Als ik drink, heb ik macht
From troubles, to shelter my mind; over zorgen en zo bescherm ik mijn geest;
This is the blessing alone dit is de enige zegen
That we that live can call our own. waarover wij die leven kunnen beschikken.
You that seek more, tell me
Gij die op zoek bent naar meer, zeg me
but why,
waarom,
Since all alike must one day die. want wij allen moeten eens sterven.
Henry Purcell Underneath this myrtle shade
Underneath this myrtle shade, In de schaduw van deze mirte
On flowery beds supinely laid, lig ik op mijn rug in bloembedden,
With od’rous oils my head o'erflowing, waar welriekende oliën mij overspoelen,
And around it roses growing, en waar rozen de boom omringen,
What should I do but drink away wat moet ik daar anders doen dan
The heat and troubles
of the day?
de drukte en de zorgen van de dag
verdrinken?
In this more than kingly state In deze meer dan koninklijke staat
Love himself on me shall wait. zal de liefde zelf mij opwachten.
Fill to me, Love!
Schenk me bij, Liefde!
Nay, fill it up!
Nee, schenk maar vol!
And mingled cast into the cup En in de beker vermengen zich
Wit and mirth and noble fires, spitsvondigheid, gelach en nobel vuur,
Vigorous health and gay desires. blakende gezondheid en vrolijke lusten.
The wheel of life no less will stay Het levensrad zal noch op een makkelijk,
In a smooth than rugged way: noch op een moeilijk pad stilstaan:
Since it equally doth flee, Als het hoe dan ook voortgaat,
Let the motion pleasant be. laat zijn wenteling dan aangenaam zijn.
Why do we precious ointments shower?— Waarom verspillen we kostbare zalven? —
Nobler wines why do we pour?— Schenken we nobeler wijnen? —
Beauteous flowers why do we spread Strooien we prachtige bloemen
Upon the monuments of the dead? bij monumenten voor de doden?
Nothing they but dust can show, Van hen rest niets dan stof,
Or bones that hasten to be so. of botten die spoedig tot stof zullen vergaan.
Crown me with roses whilst I live, Maak mij een rozenkrans terwijl ik leef,
Now your wines and ointments give: schenk me nu je zalven en wijnen:
After death I nothing crave, na mijn dood ken ik geen verlangens meer,
Let me alive my pleasures have: laat mij tijdens mijn leven plezier beleven:
All are stoics in the grave. in het graf zijn wij allen stoïcijns.
15

Henry Purcell Ah, how pleasant 'tis to love
Ah, how pleasant 'tis to love, Ach, hoe aangenaam om lief te hebben,
Every moment does improve; het verfraait ieder moment;
Joys surprising now I meet, zo ontdek ik verrassende heerlijkheden,
Nothing's like love, so charming, sweet. niets is als de liefde, zo mooi, zo zoet.
Some do make a god of pleasure, Sommigen aanbidden de god van het plezier,
Others worship hoarded treasure; anderen knielen voor verborgen schatten;
While the lover's still addressing maar de geliefde richt al zijn lof
To his nymph for ev'ry blessing. immer tot zijn schone lief.
Henry Purcell Retir'd from any mortal's sight
Retir'd from any mortal's sight Uit het zicht van enig sterveling
the pensive Damon lay; lag Damon te peinzen;
He blest the discontented night hij prees de treurige nacht
And cursed the smiling day. en vervloekte de stralende dag.
The tender sharers of his pain, De kwetsbare deelgenoten van zijn leed,
His flocks no longer graze, zijn schapen, grazen niet meer,
But sadly, fixed around the swain, maar staan treurig rondom de herder stil
Like silent mourners gaze. als rouwdragers te staren.
He heard the music of the wood, Hij hoorde de muziek van het bos,
And with a sigh replied; en antwoordde met een zucht;
He saw the fish sport in the flood, hij zag in de rivier de vissen spelen,
And wept a deeper tide. en huilde een nog diepere stroom.
In vain the summer’s bloom came on, Tevergeefs kwam de zomer tot bloei,
For still the drooping swain, want nog hoorde men de mismoedige herder
Like autumn winds, was heard to groan, kreunen als herfststormen,
Out-wept the winter’s rain. zijn tranen overtroffen de winterse buien.
Some ease (said he) some respite give! Geef me wat rust (sprak hij) en wat respijt!
Why, might pow'rs, Ah! why Waarom, grootse krachten, ach! Waarom
Am I too much distressed to live, ben ik te bedroefd om te leven,
And yet forbid to die? en mag ik toch niet sterven?
Such accents from the shepherd flew Zulke klanken bracht de herder voort
Whilst on the ground he lay; al liggend op de grond;
At last so deep a sigh he drew, ten slotte slaakte hij zo’n diepe zucht
As bore his life away. dat deze zijn leven wegdroeg.
Henry Purcell Hence, fond deceiver; a Dialogue between Love and Despair
Despair Wanhoop
Hence, fond deceiver, hence begone! Ga heen, dwaze bedrieger, ga heen!
Hence; and some tamer captive find; Ga heen; en vind een makkelijker prooi;
Since Hope, thy best companion’s flown, want Hoop, je beste vriend, is vervlogen,
Away, why lin’grest thou behind? ga weg, waarom blijf je hier treuzelen?
Naked at first and blind thou wert, Eerst was je naakt en blind,
Till blinder, I allowed thee part nog blinder liet ik je toe in mijn
In my unwary, hospitable heart; onnozele en gastvrije hart;
16

But now thou’rt so unruly grown, maar je bent inmiddels zo onuitstaanbaar,
You needs will make it all your own het moet zo nodig zoals jij het wil
And in my vanquished breast will tyrannize en in je eentje wil je als een tiran heersen over
alone.
mijn veroverde hart.
Love Liefde
Cease, poor mistaken wretch and know Hou op, arme stakker, je vergist je. Weet
I’ll seek some braver, nobler breast; dat ik een moediger, nobeler gemoed zal
zoeken;
To some more gen’rous heart I’ll go, ik ga heen naar een guller hart,
That will not blush to own its guest. dat zich niet schaamt voor zijn gast.
Blind though I was, my aim was sure, Al was ik blind, mijn doel was helder,
Yet won’t thy coward heart endure maar wil je laffe hart noch de aangename pijn,
The happy wound, nor wait the happier cure? noch het zelfs prettiger medicijn ondergaan?
Despair Wanhoop
Too long have I endured the wound, Te lang heb ik de wond verdragen,
Too long indulged the raging pain; te lang heb ik de vreselijke pijn ondergaan;
Till I by sad experience found tot ik door ervaring helaas leerde
The wound too sure,
dat de wond mij te zeer trof en het medicijn
the cure too vain.
te zinloos was.
Then mighty Love, for such thou art, Dus machtige Liefde, want dat ben je,
Withdraw thy fatal, certain dart berg je fatale, doeltreffende pijl op
Or else to both a mutual flame impart of schenk ons een gemeenschappelijke vlam
And warm Dorinda’s breast as thou hast fired en verwarm Dorinda’s hart zoals je het mijne
my heart.
in vuur en vlam hebt gezet.
Love Liefde
If then thou would’st victorious prove Als dan zou blijken dat je overwint
And with success thy wishes
en dat je je wensen succesvol vorm kan
crown,
geven,
With bold assurance speak thy love spreek dan moedig je liefde uit
And make thy gen’rous passion known. en maak je overvloedige passie kenbaar.
When beauty calls, to whine and die Als schoonheid roept, is het laf
Is cowardice, not modesty: om te klagen en sterven, niet bescheiden:
You by pale asking teach
door je zwakke verzoek leer je haar te
her to deny
ontkennen
And by your faint pursuit,
en door je voorzichtige jacht
encourage her to fly.
moedig je haar aan te vluchten.
Chorus
Koor
In vain, fond lovers, in vain, IJdel, dwaze geliefden,
Of your Phillis’s scorn you complain; is jullie klacht over Phillis’ minachting;
In vain do you talk of darts and of fire; tevergeefs spreken jullie over vuur en pijlen;
Sigh, languish, lament and expire, zucht, smacht, klaag en sterf,
Since the nymph dares not grant what you want de geliefde durft niet te bieden
dare not desire;
waarop je niet durft te hopen;
Whilst the brisk, eager lover at his prey boldly daar waar de vlotte, gretige geliefde juist
flies
dapper op zijn prooi afgaat
And takes the glad captive by welcome
surprise.
en zijn verheugde prooi te grazen neemt.
17

Henry Purcell If music be the food of love
If music be the food of love, Als muziek het voedsel der liefde is,
Sing on till I am filled with joy; zing dan tot ik vervuld ben van geluk;
For then my listening soul you move want dan voer je mijn luisterende ziel
To pleasures that can never cloy. naar genoegens die nooit verzadigd zijn.
Your eyes, your mien, your tongue declare Je ogen, je voorkomen, je tong spreken uit
That you are music everywhere. dat aan jou alles muziek is.
Pleasures invade both eye and ear, Genoegens dringen door tot oog en oor,
So fierce the transports are, they wound, zo sterk is de vervoering dat ze me verwondt,
And all my senses feasted are, en dat al mijn zintuigen worden verwend,
Though yet the treat is only sound, hoewel slechts klanken mij trakteren,
Sure I must perish by your charms, ik ga zeker aan jouw charmes tenonder,
Unless you save me in your arms. tenzij je me in je armen redt.
Henry Purcell When Myra sings
When Myra sings we seek th’enchanting Als Myra zingt, gaan wij op zoek naar de
sound;
betoverende klanken;
And bless the notes which do so sweetly en we loven de noten die zo zoetjes
wound;
verwonden;
What music needs must dwell upon that haar tong moet bezitten wat muziek
tongue
vereist,
Whose speech is tuneful as no other song: diens spraak is melodieus als geen ander lied;
Such harmony, such wit,
zo’n harmonie, zo’n esprit,
a face so fair,
een gezicht zo mooi,
So many pointed arrows, who can bear? wie kan zoveel scherpe pijlen verdragen?
The slave that from her wit or
De slaaf die haar geest of
beauty flies
schoonheid ontvlucht
If she but reach him with her voice, he dies. zal zodra haar stem alleen hem bereikt,
sterven.
Henry Purcell Go tell Amynta, gentle swain
Go tell Amynta, gentle swain, Vertel Amynta, beste jongen,
I would not die, nor dare complain. dat ik noch wil sterven, noch durf klagen.
Thy tuneful voice with numbers join, Voeg je welluidende stem bij die van anderen,
Thy voice will more prevail
jouw stem zal meer overheersen
than mine;
dan de mijne;
For souls oppressed and dumb
voor onderdrukte en door pijn verdoofde
with grief,
zielen
The gods ordained this kind relief: hebben de goden een fraaie troost bedacht:
That music should in sounds convey muziek kan in klanken overbrengen
What dying lovers dare not say. wat stervende geliefden niet zeggen durven.
A sigh or tear perhaps she'll give, Een zucht of traan toont zij misschien,
But love on pity cannot live. maar van meelij alleen kan liefde niet leven:
Tell her that hearts for hearts
zeg haar dat een hart voor een ander hart
were made,
geschapen is,
And love with love is
en dat liefde alleen met liefde kan worden
only paid,
beloond,
18

Tell her my pains so fast increase zeg haar dat mijn pijn zo snel toeneemt
That soon it will be past redress; dat hij binnenkort onherstelbaar wordt;
For the wretch that speechless lies, want die stakker die sprakeloos blijft,
Attends but death to close his eyes. wacht slechts tot de dood zijn ogen sluit.
Henry Purcell Sawney is a bonny lad
Sawney is a bonny lad, Sawney is een blakende knul,
But Sawney kens it well, maar Sawney weet dat zelf heel goed,
And Sawney might a boon have had, en Sawney had een gunst kunnen krijgen,
But Sawney loves to tell. maar Sawney houdt van optellen.
He weens that I mun love him soon, Hij hoopt dat ik van hem houden zal,
Gin lovers now are rare, want geliefden nu zijn schaars,
But I'd as lief have none, as one maar ik heb er liever geen dan één,
Whom twanty, twanty share. die twintig moeten delen.
When anent your love you come, Als je bij je liefje komt,
Ah! Sawney, were you true, ach! Sawney was je maar oprecht,
What though I seem to frown and gloom, dan zou ik, al lijk ik te fronsen en te treuren,
I ne'er could gang from you. je niet kunnen verlaten.
Yet still my tongue, do what I can, Wat ik ook probeer, mijn tong blijft weigeren,
With muckle woe denies, ondanks veel droevenis,
Wa'es me! when once we like a man, Helaas! Als we eenmaal een man liefhebben,
It boots not to be wise. hebben we niets aan ons verstand.
Henry Purcell When first Amintas sued for a kiss
When first Amintas sued
De eerste keer dat Amintas een kus kwam
for a kiss,
vragen,
My innocent heart was tender, was mijn onschuldig hart fragiel,
That though I pushed him away from the en hoewel ik hem wegduwde en het genot
bliss,
ontzegde,
My eyes declar'd my heart
verklapten mijn ogen dat mijn hart was
was won.
veroverd.
I fain an artful coyness would use, Graag wendde ik listige preutsheid voor,
Before I the fort did surrender, voor ik mijn fort overgaf,
But love would suffer no more such abuse maar de liefde verdroeg deze list niet meer
And soon, alas! my cheat
en al gauw, helaas!, kwam mijn bedrog aan
was known.
het licht.
He'd sit all day, and laugh and play, Hij bleef de hele dag, speelde en lachte,
A thousand pretty things would say; en zei wel duizend lieve dingen;
My hand he squeeze, and press my knees, hij kneep in mijn hand en streelde mijn
'Till further on he got by degrees.
knie, en geleidelijk ging hij steeds verder.
19

My heart, just like a vessel at sea, Mijn hart, als een schip op zee,
Would toss when Amintas came near me, ging tekeer als Amintas in mijn buurt kwam,
But ah! so cunning a pilot was he, maar ach! hij was zo’n kundig stuurman,
Through doubts and fears
he'd still sail on.
en ondanks twijfels en angsten voer hij voort.
I thought in him no danger could be, Ik dacht dat in hem geen gevaar kon schuilen,
So wisely he knew how to steer me,
zo goed wist hij mij te besturen, en al gauw,
And soon, alas! was brought to agree
To taste of joys before
unknown.
helaas! liet hij mij instemmen te
proeven van genoegens die ik nooit had
gekend.
Well might he boast his pain
Met recht kon hij opscheppen dat zijn moeite
not lost,
niet vergeefs was geweest,
For soon he found the golden coast, want al gauw bereikte hij de gouden kust,
Enjoyed the ore, and touched the shore bezat de erts, en deed het strand aan
Where never merchant went before. waar nog geen koopman ooit was geweest.
Henry Purcell ‘Twas within a furlong of Edinboro’ Town
‘Twas within a furlong of Edinboro’ Town, Binnen een furlong1 van de stad Edinburg,
In the rosy time of year
toen de rozen bloeiden en het gras was
when the grass was down,
gemaaid,
Bonny Jockey, blithe and gay, zei blakende Jockey, monter en vrolijk,
Said to Jenny, making hay, tegen Jenny, om haar in verwarring te brengen,
“Let’s sit a little, dear, and prattle,
“Laten we even zitten, schat, en kletsen, het is
‘Tis a sultry day.”
een zwoele dag.”
He long had courted
Hij maakte de meid met haar zwarte
the black-browed maid,
wenkbrauwen al tijden het hof,
But Jockey was a wag
Maar Jockey was een lolbroek en zou met een
and would ne’er consent to wed,
huwelijk nooit instemmen,
Which made her pish and phooh wat haar deed klagen en zuchten
And cry out “It will not do, en roepen: “Het is niet genoeg,
I cannot, cannot, cannot, wonnot, wonnot ik kannie, kannie, kannie, wilnie, wilnie
buckle to.”
toegeven.”
He told her marriage was
Hij zei haar dat het huwelijk louter een grap
grown a mere joke
was geworden,
And that no one wedded now but the en dat niemand trouwde behalve het lage
scoundrel folk,
volk,
“Yet my dear, thou should’st prevail, “Maar, schat, ik zou je gelijk moeten geven,
But I know not what I ail; maar ik weet niet wat er aan mij scheelt;
I shall dream of clogs and
ik moet dan op klompen lopen en
silly dogs with bottles at their tail.
onschuldige honden flessen aan hun staarten
binden.
But I’ll give thee gloves and a bongrace to Maar ik zal je een zonnehoed en
wear
handschoenen geven,
And a filly foal to ride out and
en een merrieveulen om op te rijden en
take the air,
mee vandoor te gaan,
If thou ne’er wilt pish and phooh als je nooit meer klaagt en zucht
1 Een furlong is een Engelse lengtemaat, die omgerekend neerkomt op 201,16 meter.
20

And cry ‘It ne’er shall do, en roept: ‘het is nooit genoeg,
I cannot, cannot, cannot, wonnot, wonnot
buckle to.’”
“That you’ll give me trinkets”, cried she, “I
believe,
But ah! What in return must your poor Jenny
give?
When my maiden treasure’s gone,
I must gang to London town
And roar and rant and patch and paint and
kiss for half a crown.
ik kannie, kannie, kannie, wilnie, wilnie
toegeven.’”
“Dat je me snuisterijen zal geven, dat geloof
ik,” riep ze,
“maar ach! Wat moet die arme Jenny jou dan
wel geven?
Zodra ik de schatten uit mijn jeugd niet meer
bezit moet ik naar London gaan
en razen en tieren en naaien en me optutten
en kussen voor een halve kroon.
Each drunken bully oblige for to pay Elke dronken pestkop verplichten te betalen
And earn a hated living in an odious, fulsome en mijn geld verdienen op een walgelijke,
way.
vreselijke manier.
No, no, it ne’er shall do, Nee, nee, het is nooit genoeg,
For a wife I’ll be to you, Want ik wil of je vrouw zijn,
Or I cannot, cannot, cannot, wonnot, wonnot of ik kannie, kannie, kannie, wilnie, wilnie
buckle to.”
toegeven.”
21

Henry Purcell Sit down, my dear Sylvia; a Dialogue between Alexis and Sylvia
Alexis Alexis
Sit down, my dear Sylvia and then tell me
true,
Ga zitten, mijn liefste Sylvia en zeg me eerlijk,
When we the fierce pleasure of passion first toen wij het vurig genot van de hartstocht
knew,
leerden kennen,
What senses were charmed and what raptures welke zinnen betoverd raakten en welke
did dwell
extasen je droeg
Within thy fond heart, my dear nymph, prithee in je onschuldige hart, mijn liefste, zeg het
tell,
me,
That when thy delights in their fullness are zodat, als ik jouw genoegens volledig ken,
known,
ook ik het genoegen heb
I may have the joy to relate all my own. de mijne te beschrijven.
Sylvia Sylvia
O fie, my Alexis! How dare you propose O foei, mijn Alexis! Hoe durf je aan mij,
To me, silly girl, things
onschuldig meisje, zulke ongepaste
immodest as those!
voorstellen te doen!
Nice candour and modesty glow in my breast, Ik ben vervuld van oprechtheid en
Whose virtue can utter no words so unchaste; bescheidenheid,
But if your impatience admits no delay, en kan dergelijke onreine woorden niet
Describe your own raptures and teach me the uitspreken; maar als jouw ongeduld geen
way.
uitstel toestaat, beschrijf dan jouw extasen en
wijs me de weg.
Alexis Alexis
A pain mixed with pleasure my senses first Mijn zinnen ervoeren eerst smart vermengd
found,
met genot,
When crowds of delight straight my heart did toen massa’s verrukkingen mijn hart
surround;
omsingelden;
A joy so transporting, I sighed when
een genot dat mij zo in vervoering bracht, dat
‘twas done
ik zuchtte toen het voorbij was
And fain would renew, but alas!
en graag opnieuw wilde beginnen, maar
All was gone.
helaas! Het was helemaal verdwenen.
Coy nature was treacherous when first she
meant
De ingetogen natuur misleidde mij want
A treasure so precious so soon should be
spent.
juist zo’n kostbare schat raakt al zo snel op.
Sylvia Sylvia
This free, kind confession does so much Deze vrije, lieve bekentenis overtuigt mij zo
prevail,
zeer,
That I in your bosom would blush out my tale; dat ik mijn verhaal blozend aan je zou willen
But, dearest, you know ‘tis too much to
declare
ontboezemen;
The joys that our souls, when united, do maar, liefste, je weet dat woorden niet kunnen
share.
uitdrukken welk geluk onze samengesmolten
zielen delen.
Let this then suffice: if the pleasure could last, Dus laat dit volstaan: als het genot zou
A saint would leave heav’n, still so to be kunnen voortduren zou een heilige er de
blessed.
hemel voor verlaten.
22

BIOGRAFIEËN
De Schotse sopraan Nicola Wemyss behaalde haar solo
diploma zang cum laude aan het Conservatorium van
Birmingham. Vervolgens studeerde ze bij Marius van
Altena en Rita Dams aan het Koninklijk Conservatorium in
Den Haag en behaalde het diploma Uitvoerend Musicus
barokzang in 2001. Nicola Wemyss' solocarrière begon met
het winnen van de eerste prijs van het Chimay Concours
voor Barokzang in 2000. Sindsdien is ze geregeld te gast
als soliste bij ensembles als Les Arts Florissants, het
Orkest van de Achttiende Eeuw, Musica ad Rhenum,
Combattimento Consort Amsterdam, het Radio
Kamerorkest en het Halcyon Ensemble. Ze werkt vaak
samen met dirigenten als Frans Brüggen, William Christie,
Roy Goodman, Florian Heyerick, Ton Koopman, Joachim C. Martini, Paul van Nevel,
Steven Sloane, Jos van Veldhoven, Jan Willem de Vriend en Jed Wentz.
Naast haar brede oratoriumrepertoire heeft Nicola Wemyss diverse operarollen
gezongen waaronder Dido in Dido en Aeneas van Purcell, Hébé in Rameau's Les Indes
Galantes, Orfeo in Orfeo van Rossi.
Nicola Wemyss heeft verschillende cd's opgenomen met belangrijke rollen in opera’s
en oratoria van onder andere Purcell, Charpentier, Mozart en Handel. Ook nam zij
muziek op van Demantius en Padovano met het Huelgas Ensemble. Nicola Wemyss
is geregeld te gast als solist bij De Nederlandse Bachvereniging.
Mattijs van de Woerd studeerde aan de conservatoria
van Rotterdam en Amsterdam bij Sylvia Schlüter,
Maarten Koningsberger en Margreet Honig. In 2001
won hij de Vriendenkrans (prijs van de Vereniging
Vrienden van het Concertgebouw en het Koninklijk
Concertgebouworkest) en de Concertgebouwprijs. In
2003 werd hem de eerste prijs van de Wigmore Hall
International Song Competition in Londen toegekend.
Mattijs van de Woerd treedt op met diverse
operagezelschappen, zoals De Nederlandse Opera, de
Nationale Reisopera, Opéra La Monnaie Brussel en
Opéra Monte-Carlo. Ook bij gezelschappen als het
Koninklijk Concertgebouworkest, het Deutsches
Symphonie-Orchester Berlin, het Brabants Orkest, het
Orkest van de Achttiende Eeuw, het ASKO Ensemble
en het Nieuw Ensemble is hij geregeld te gast.
Dirigenten met wie hij samenwerkt zijn onder andere: Kenneth Montgomery, Jaap
van Zweden, Paul McCreesh, Ed Spanjaard, Peter Eötvös, Jan Willem de Vriend,
Daniel Reuss, Tan Dun, Thomas Zehetmair en Frans Brüggen. Mattijs van de Woerd
treedt regelmatig als solist op voor concerten in binnen- en buitenland. Zijn
concertrepertoire reikt van Carissimi’s Jepthe en Haydns Paukenmesse tot Brahms’
Deutsches Requiem en Stravinsky’s Threni. Dikwijls heeft hij belangrijke rollen in
opera’s. Hij maakt deel uit van Frommermann, een ensemble dat repertoire van de
illustere Comedian Harmonists uitvoert. Mattijs van de Woerd zong al vaker bij De
Nederlandse Bachvereniging.
23

Fred Jacobs studeerde luit en theorbe bij Anthony Bailes
aan het Sweelinck Conservatorium in Amsterdam. Hij is lid
en medeoprichter van The Locke Consort, dat naam
maakte op het gebied van zeventiende-eeuwse Engelse
kamermuziek.
Daarnaast is hij continuospeler bij The Gabrieli Consort
and Players, The Parley of Instruments, De Nederlandse
Bachvereniging en het Monteverdi-ensemble van de
Bayerische Staatsoper (Münchner Festspielpreis 1997).
Fred Jacobs treedt regelmatig op als begeleider van o.a.
Anne Azéma, Johannette Zomer, Michael Chance en
Maarten Koningsberger. Hij speelde op belangrijke
festivals voor oude muziek (onder meer Utrecht, Beaune,
Venetië, York, Moskou en San Antonio) en in
operaprodukties in Nancy, Bath, München, Amsterdam en
Florence. Hij werkte met dirigenten als Gustav Leonhardt, Christopher Hogwood,
Robert King, Jos van Immerseel, Andrew Parrot en Ivor Bolton en is te horen op
talrijke cd-opnamen. Met Carolyn Watkinson en Anne Azéma verzorgde hij
workshops rond het Engelse luitlied en het Franse Air de Cour. Hij gaf masterclasses
aan de conservatoria van Rotterdam, Arnhem en Amsterdam. Sinds 1995 is Fred
Jacobs als luitdocent verbonden aan het Conservatorium van Amsterdam.
Siebe Henstra studeerde klavecimbel bij Gustav
Leonhardt en Ton Koopman in Amsterdam. Als
continuospeler maakt hij deel uit van vele
kamermuziekensembles en kamerorkesten,
onder meer het Leonhardt Consort, La Petite
Bande, het Ricercar Consort, Tokio Barok en het
Koninklijk Concertgebouworkest. Hij vormt een
duo met celliste Lucia Swarts en is vast
verbonden aan De Nederlandse Bachvereniging
als organist en klavecinist. Onder leiding van
dirigenten als Gustav Leonhardt en Frans Brüggen werkte hij mee in plaat- en
operaprodukties. Hij gaf concerten als klavecinist, klavichordspeler of continuospeler
in de meeste Europese landen, de Verenigde Staten en Japan en hij gaf masterclasses
in onder andere Finland, Duitsland, Portugal, Italië, Frankrijk, de Verenigde Staten,
Catalonië en Tsjechië. Hij werkte mee aan vele televisie-, radio- en cd-opnamen. Hij
was prijswinnaar op klavecimbelconcoursen in Edinburgh (1982) en Amsterdam
(1987). Als hoofdvakdocent klavecimbel is hij verbonden aan het Conservatorium te
Utrecht. Hij werkte mee aan cd-opnames met zeventiende-eeuwse Italiaanse
klavecimbelmuziek en de volledige klavierwerken van Weckmann. Voorts maakte hij
een opname voor het MIM in Brussel met klavichord werken en werkte hij mee aan
de integrale opname van de volledige werken van Sweelinck, onder meer
onderscheiden met een Edison in 2003, Deutsche Schallplatten Kritik Preis en een 10
in Luister.
24

RECITAL GUSTAV LEONHARDT
Al tientallen jaren geniet De Nederlandse Bachvereniging van de bijzondere band
met Gustav Leonhardt. Deze keer staat hij garant voor een bijzonder
klavecimbelrecital met onder meer werken van de jonge Johann Sebastian Bach,
Buxtehude, Böhm, Johann Christoph Bach, Domenico Scarlatti, W. Fr. Bach,
D'Anglebert, Pachelbel en Antoine Forqueray.
• vrijdag 27 februari, 20.15 uur, Geertekerk, Utrecht
(bel voor kaarten 030 - 2 513 413 of kijk op www.bachvereniging.nl)
• zaterdag 28 februari, 20.15 uur, Waalse Kerk, Amsterdam
(bel voor kaarten 030 - 2 513 413 of kijk op www.bachvereniging.nl)
• zondag 1 maart, 15.30 uur, Stadsgehoorzaal, Kampen
(bel voor kaarten 038 - 331 73 73)
MATTHÄUSPASSION NAARDEN
Ervaar de unieke sfeer en de geweldige akoestiek van de Grote Kerk in Naarden
Er zijn nog kaarten!
• Palmzondag 5 april 2009: uitverkocht
• woensdag 8 april 2009, 19.00 uur: derde rang (luisterplaatsen)
• Witte Donderdag 9 april 2009, 19.00 uur: derde rang (luisterplaatsen)
• Goede Vrijdag 10 april 2009: uitverkocht
• Paaszaterdag 11 april 2009: uitverkocht
U kunt kaarten bestellen via onze publieksservice 030 - 2 513 413 of via
www.bachvereniging.nl.
Er zijn ook nog kaarten beschikbaar voor de Matthäuspassion op:
• dinsdag 31 maart, 19.30 uur, Vredenburg Leidsche Rijn, Utrecht
(bel voor kaarten 030 - 231 45 44)
• woensdag 1 april, 19.30 uur, De Doelen, Rotterdam
(bel voor kaarten 010 - 217 17 17)
25

VERKRIJGBAAR BIJ DE VRIENDENSTAND
Music for a while
Henry Purcell Solo Songs
Maarten Koningsberger, bariton
Fred Jacobs, theorbe
Aanbieding
De actieprijs van deze cd is € 14,95.
Verkrijgbaar bij de vriendenstand tijdens de pauze en na het concert.
26

COLOFON
De Nederlandse Bachvereniging
dagelijks bestuur
Aart van Bochove voorzitter
drs. Kees Beuving secretaris
drs. Henk van Wijk penningmeester
Peter Bree
mr. Marry de Gaay Fortman
algemeen bestuur
Reurt Gisolf
drs. Harry Hendriks
Atzo Nicolaï
drs. Kees Storm
bestuur Stichting Vrienden van de Nederlandse Bachvereniging
mr. Laetitia Griffith voorzitter
Marian van der Meer vice-voorzitter
drs. Ing. Simon Schaap RA penningmeester
mr. Erik Habers secretaris
Siebe Henstra
Pim Mol
Pol Schevernels
mr. Ben Schmitz
leiding
Jos van Veldhoven artistiek leider
Mark Vondenhoff zakelijk leider
bureau
afdeling productie
Erik van Lith coördinator, Hilde Van Ruymbeke koormedewerker,
Jacques de Rijck medewerker podium en vervoer, Gerrit Maas medewerker podium,
Jan Hemmer bibliothecaris
afdeling marketing & communicatie
Harold Kerkhof coördinator, Hans Schimmel manager marketing,
Sytske Slager medewerker marketing & communicatie,
Marit Boersma hoofd publieksservice, Rebecca Schoon medewerker publieksservice
afdeling financiën & subsidiewerving
Liesbeth van der Luit coördinator, Martin Scholten financieel medewerker
Sara Pleyte directiesecretaresse
Wilma van Egmond bestuurssecretaresse
Pedro Stubert, Wim Helder medewerkers vriendenstand
Rom Molemaker, Christien van Oostveen vrijwilligers
programmaboekje
Sytske Slager samenstelling en redactie
Marco Borggreve fotografie (Mattijs van de Woerd en Fred Jacobs)
Vertaal- en Redactiebureau Pelgrom vertaling zangteksten
Juul Muller toelichting
27

subsidiënten en fondsen
Ministerie van OCW
SNS Reaal Cultuurfonds
Provincie Utrecht
Gemeente Alkmaar
Gemeente Kampen
Gemeente Maastricht
Gemeente Naarden
Gemeente Utrecht
Gemeente Zutphen
sponsors
ABN AMRO Bank nv
Stichting Pensioenfonds ABP
Achmea Holding
Aegon nv
Aon Groep Nederland nv
Atradius nv
Ballast Nedam nv
Boer & Croon Strategy and
Management Group
De Brauw Blackstone Westbroek nv
Chairy Control bv
Classic FM
CNR Music bv
Connexxion Holding nv
Corus Groep
DAF Trucks nv
Delta Lloyd nv
Deutsche Bank ag
DSM nv
ERA Bouw bv
Ernst & Young
Essent nv
Fortis Vastgoed Ontwikkeling nv
Generali Verzekeringsgroep nv
Havenbedrijf Rotterdam nv
Heijmans nv
ING Groep
ING Commercial Finance bv
Bank Insinger de Beaufort nv
Interpolis
het Kadaster
KLM
28
Koninklijke Joh. Enschedé
KPMG
F. van Lanschot Bankiers
McKinsey & Company
nv Nederlandse Spoorwegen
Nederlandse Vereniging van Banken
Nuon
Obvion
Oranje-Nassau Groep bv
Philips Nederland bv
Pon Holdings bv
Rabobank Maastricht e.o.
Rabobank Tilburg
RAI Holding bv
Randstad Holding nv
Royal Haskoning
RWE Energy Nederland nv
Schiphol Group
Sdu nv
Sena
Siemens Nederland nv
Spigthoff Advocaten en Belasting-
adviseurs
TBI Holdings bv
Theodoor Gilissen Bankiers nv
Stichting Topas
Towers Perrin HR Services
Transfer Solutions
TKH Group nv
Verbond van Verzekeraars
Royal Wessanen nv
Westplan Investors nv
In het bijzonder bedanken we Stichting Elisabeth Strouven, Stichting Edmond
Hustinx, Stichting Pensioenfonds ABP, DSM NV, Rabobank Maastricht e.o.
en Obvion voor het mede mogelijk maken van het concert in Maastricht.