Preek over Mattheüs 5, 7.8 in de ochtenddienst van 8 aug.2004 ...
Preek over Mattheüs 5, 7.8 in de ochtenddienst van 8 aug.2004 ...
Preek over Mattheüs 5, 7.8 in de ochtenddienst van 8 aug.2004 ...
Create successful ePaper yourself
Turn your PDF publications into a flip-book with our unique Google optimized e-Paper software.
<strong>Preek</strong> <strong>over</strong> <strong>Mattheüs</strong> 5, <strong>7.8</strong> <strong>in</strong> <strong>de</strong> <strong>ochtenddienst</strong> <strong>van</strong> 8 <strong>aug.2004</strong>. Schriftlez<strong>in</strong>g: Psalm 15 en Psalm 24.<br />
Gemeente <strong>van</strong> Christus Jezus,<br />
In zijn won<strong>de</strong>rlijke felicitaties heeft Jezus het tot nu toe vooral gehad <strong>over</strong> uw <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g, <strong>over</strong> ons hart.<br />
Geestelijk arm, het heeft alles te maken met je houd<strong>in</strong>g. Voor treuren geldt dat ook, net als zachtmoedig zijn.<br />
Twee week gele<strong>de</strong>n had<strong>de</strong>n we het <strong>over</strong> honger en dorst naar <strong>de</strong> ge-rechtigheid, naar het doen <strong>van</strong> Gods wil. Ik<br />
heb toen on<strong>de</strong>rmeer gezegd dat Jezus niet zegt dat je gelukkig bent wanneer je Gods wil doet. Maar: zalig wie<br />
<strong>in</strong>tens, met z’n hele ziel en zaligheid daarnaar verlangt. Het gaat om je <strong>in</strong>stell<strong>in</strong>g allereerst, je houd<strong>in</strong>g. Als die niet<br />
goed is, dan is <strong>de</strong> rest, <strong>de</strong> buitenkant, hooguit schone schijn. Dat is natuurlijk ook <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n waarom Jezus altijd<br />
zo diep graaft, zo grondig te werk gaat, altijd door stoot naar het niveau <strong>van</strong> het hart, <strong>van</strong> je b<strong>in</strong>nenste, <strong>van</strong> je<br />
wezenlijke kern om zo te zeggen. En wat dat betreft is <strong>de</strong> volgor<strong>de</strong> <strong>van</strong> zijn zalig-sprek<strong>in</strong>gen, z’n felicitaties, niet<br />
toevallig. In <strong>de</strong> beloftes <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze och-tend maken we <strong>de</strong> <strong>over</strong>gang mee; <strong>de</strong> <strong>over</strong>gang <strong>van</strong> b<strong>in</strong>nen- naar buiten-<br />
kant. Want het kan natuurlijk niet bij <strong>de</strong> b<strong>in</strong>nenkant blijven. Het moet eruit. Als het er niet <strong>in</strong> zit, dan kan het er<br />
niet uit. Als het er wel <strong>in</strong> zit, dan kan het er niet <strong>in</strong> blijven zitten, dan moet het er uit. Beter nog: dan wil het eruit.<br />
Dat zie je wel heel sterk <strong>in</strong> Jezus’ eerste woord <strong>van</strong> <strong>de</strong>ze ochtend.<br />
Zalig <strong>de</strong> barmhartigen. Wel, wie is barmhartig? Wat is barmhar-tig? Zoals ik bijna steeds heb gedaan,<br />
verwijs ik ook nu terug naar het milieu waar<strong>in</strong> Jezus groot gewor<strong>de</strong>n is en waar<strong>in</strong> hij sprak. Het milieu <strong>van</strong> het<br />
jo<strong>de</strong>ndom, <strong>van</strong> wat wij zijn gaan noemen het Ou<strong>de</strong> Testament. Daar<strong>in</strong> waren zijn luisteraars opgevoed, gepokt en<br />
gemazeld. En dat woord barmhartig is <strong>in</strong> dat eerste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel afgeleid <strong>van</strong> het woord dat ‘baarmoe<strong>de</strong>r’<br />
betekent. Barmhartigheid wil zeggen ‘baarmoe-<strong>de</strong>rlijkheid’. En dan natuurlijk niet alsof alleen vrouwen<br />
barmhartig kun-nen zijn en God het <strong>van</strong> hen alleen verwacht. Maar dit kernwoord <strong>van</strong> <strong>de</strong> Bijbel, echt een<br />
grondwoord, een basis-begrip, wil je <strong>in</strong>dr<strong>in</strong>gend laten proeven wie <strong>de</strong> HERE God zelf is. Een Psalm zegt dat hij<br />
zeer hoog woont en dat hij zeer laag neerziet. Dat geeft wel zijn verbon<strong>de</strong>nheid aan met ons, met <strong>de</strong> aar<strong>de</strong>. Een<br />
verbon<strong>de</strong>nheid die gewoon niet sterker kan wor<strong>de</strong>n uitgedrukt dan met dit woord barmhartigheid.<br />
En ik zei al: het is een grondwoord <strong>in</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Een grondwoord voor <strong>de</strong> HERE God zelf en dan ook<br />
voor zijn omgang met ons. U bent zeer kostbaar <strong>in</strong> zijn ogen. Hij draagt jou, jij heel persoonlijk, <strong>in</strong> zijn hart<br />
Barmhartigheid, het is een <strong>van</strong> <strong>de</strong> dragen<strong>de</strong> woor<strong>de</strong>n <strong>in</strong> <strong>de</strong> Bijbel. Niet een losse zwerfsteen of zo. Maar een zeer<br />
wezenlijke eigenschap, karaktertrek <strong>van</strong> God zelf. Op het moment dat Jezus zegt: Gelukkig zijn <strong>de</strong> barmhartigen,<br />
hoor<strong>de</strong> ie<strong>de</strong>reen daar<strong>in</strong> direct God, zag men <strong>de</strong> HERE daarachter. Wie barmhartigheid <strong>van</strong> God losmaakt, die<br />
amputeert hem om het zo maar eens te zeggen. De kracht <strong>van</strong> barmhartigheid is wel zo ontiegelijk sterk bij <strong>de</strong><br />
Heilige, enorm. Een heel mooi voorbeeld daar<strong>van</strong> is wat je kunt horen bij Hosea. Ja, zegt <strong>de</strong> HEER daar, mijn<br />
volk vol-hardt <strong>in</strong> het afdwalen <strong>van</strong> Mij. En al roepen zij tot hem omhoog, hij zal hen zeker niet opheffen. En dan<br />
opeens: Hoe zou ik u prijsgeven, Efra-im, u <strong>over</strong>leveren, Israël? Hoe zou ik u prijsgeven als Adama, u maken als<br />
Zeboïm? Mijn hart keert zich om <strong>in</strong> mij, ten volle wordt mijn ontfer-m<strong>in</strong>g opgewekt. En dat dat niet betekent dat<br />
God zomaar aan onze zon-<strong>de</strong>n voorbijgaat, zie je <strong>in</strong> dit woord <strong>van</strong> Jesaja: Daarom verlangt <strong>de</strong> HERE er naar u<br />
genadig te zijn en daarom zal hij zich verheffen om zich <strong>over</strong> u te ontfermen, want <strong>de</strong> HEER is een God <strong>van</strong><br />
recht; welzalig allen die op hem wachten. En bij Jesaja wordt God zelfs ergens genoemd: ‘hun Ontfermer’. Je
kunt ook vertalen met: ‘hun Barmhartige’.<br />
En bij <strong>de</strong>ze barmhartigheid gaat het steeds om Gods gevoelens voor <strong>de</strong> armen, <strong>de</strong> verdrukten, <strong>de</strong><br />
zondaars, <strong>de</strong> ellendigen, <strong>de</strong> ne<strong>de</strong>rigen. Voor hen heeft hij hart. Voor hen is Jezus met ontferm<strong>in</strong>g bewogen, zo-als<br />
<strong>Mattheüs</strong> ergens schrijft.<br />
En nu zegt Jezus ons: Gefeliciteerd, wanneer je barmhartig bent. Wanneer je dus lijkt op je Va<strong>de</strong>r <strong>in</strong> <strong>de</strong><br />
hemel. En dan zie je hier wel heel mooi <strong>de</strong> <strong>over</strong>gang <strong>van</strong> <strong>in</strong>nerlijk naar uiterlijk, <strong>van</strong> b<strong>in</strong>nenkant naar bui-tenkant,<br />
<strong>van</strong> houd<strong>in</strong>g naar daad. Zalig <strong>de</strong> barmhartigen. Dat zijn <strong>de</strong> men-sen die zich <strong>van</strong> b<strong>in</strong>nen diep verbon<strong>de</strong>n voelen<br />
met mensen die hulp no-dig hebben, die zijn aangewezen op barmhartigheid. En het zijn <strong>de</strong> men-sen die hun<br />
gevoel dan ook volgen, die barmhartigheid bewijzen. Van-daar natuurlijk dat <strong>de</strong>ze ochtend <strong>de</strong> wetslez<strong>in</strong>g dat<br />
beken<strong>de</strong> verhaal <strong>van</strong> Jezus was; het verhaal dat wij kennen als ‘<strong>de</strong> barmhartige Samaritaan’. Het is werkelijk geen<br />
toeval dat Jezus niet alleen dat verhaal vertelt, met daar<strong>in</strong> <strong>de</strong> goe<strong>de</strong> daad <strong>van</strong> <strong>de</strong> Samaritaan. Hij vertelt meer en<br />
geeft zo blijk <strong>van</strong> een uitsteken<strong>de</strong> mensenkennis. Van <strong>de</strong> priester en <strong>de</strong> leviet ver-telt hij dat zij <strong>de</strong> gewon<strong>de</strong> man<br />
zagen, maar aan <strong>de</strong> an<strong>de</strong>re kant <strong>van</strong> <strong>de</strong> weg voorbij g<strong>in</strong>gen. Punt. De Samaritaan ziet <strong>de</strong> gewon<strong>de</strong> ook. En dan<br />
zegt Jezus maar niet: hij g<strong>in</strong>g naar hem toe en hielp hem. Nee, Jezus laat ook <strong>de</strong> motivatie uitkomen. Toen hij hem<br />
zag, werd hij met ontferm<strong>in</strong>g bewogen. En daaruit kwam zijn daadwerkelijke hulp tevoorschijn.<br />
Een volgel<strong>in</strong>g <strong>van</strong> Jezus is niet allereerst iemand die bepaal<strong>de</strong> d<strong>in</strong>gen doet en an<strong>de</strong>re zaken nalaat. Dan<br />
zou een christen vooral iemand zijn die zich aan een stel regels houdt; bijna simpelweg omdat die regels er zijn.<br />
Nee, essentiëel voor u mag zijn, voor een christen is dat je chris-ten bent, dat je k<strong>in</strong>d bent <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse Va<strong>de</strong>r<br />
en dat je een aardje naar <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r hebt. Kortom: Jezus feliciteert je <strong>van</strong> harte, wanneer het hart <strong>van</strong> <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r ook<br />
<strong>in</strong> jou is; wanneer je <strong>in</strong>gaat op Jezus’ uitnodig<strong>in</strong>g om je door hem barmhartig te laten maken. En dat kan door echt<br />
naar hem te luisteren, steeds maar weer, door zijn woor<strong>de</strong>n op te dr<strong>in</strong>ken, door je te laven aan zijn woor<strong>de</strong>n, zijn<br />
werken, hemzelf.<br />
En dan zul je het merken, haast als <strong>van</strong>zelf, het komt er ‘gewoon’ <strong>in</strong> mee: dan zul je zelf barmhartigheid<br />
ont<strong>van</strong>gen. Ongetwijfeld zit daar-<strong>in</strong> ook dat je door je werkelijk op Jezus te richten, oog en hart krijgt voor <strong>de</strong><br />
kle<strong>in</strong>e goe<strong>de</strong> d<strong>in</strong>gen <strong>in</strong> je leven. En dan mag en zal je daar<strong>in</strong> Gods barmhartigheid voor jou opmerken. De belofte<br />
ligt er. Als stimulans. Laat u door Gods barmhartigheid v<strong>in</strong><strong>de</strong>n, door <strong>de</strong> God <strong>van</strong> barmhartig-heid.<br />
We z<strong>in</strong>gen Gez.324,3.4<br />
En het twee<strong>de</strong> dat Christus ons <strong>van</strong>morgen zegt is: Zalig <strong>de</strong> rei-nen <strong>van</strong> hart. De mensen die naar Jezus<br />
luister<strong>de</strong>n hebben direct <strong>de</strong> l<strong>in</strong>k gelegd met Psalm 15 en 24.<br />
is<br />
HERE, wie mag verkeren <strong>in</strong> uw tent?<br />
Wie mag wonen op uw heilige berg?<br />
Hij, die onberispelijk –dat is: oprecht- wan<strong>de</strong>lt en doet wat recht en waarheid spreekt <strong>in</strong> zijn hart.<br />
En Psalm 24, <strong>in</strong> <strong>de</strong> Nieuwe Bijbelvertal<strong>in</strong>g:<br />
Wie mag <strong>de</strong> berg <strong>van</strong> <strong>de</strong> HEER bestijgen,<br />
wie mag staan op zijn heilige plaats?
Wie re<strong>in</strong>e han<strong>de</strong>n heeft en een zuiver hart,<br />
zich niet <strong>in</strong>laat met leugens<br />
en niet bedrieglijk zweert.<br />
Wel, je ziet hier precies wat ik eer<strong>de</strong>r ook zei: <strong>in</strong>nerlijk en uiter-lijk gaan hand <strong>in</strong> hand. Motivatie en daad,<br />
houd<strong>in</strong>g en actie. Re<strong>in</strong> <strong>van</strong> hart, het heeft te maken met je <strong>in</strong>nerlijk. En dan niet alleen maar je ge-voel. Dat ook<br />
zeker. Maar on<strong>de</strong>r je hart verstaat het E<strong>van</strong>gelie ook uw wil en je verstand. Jezus spreekt uit dat je dan gelukkig<br />
bent, wanneer dat geheel, die diepe plek <strong>van</strong> je mens-zijn, wanneer dat re<strong>in</strong> is, zuiver. Re<strong>in</strong>e han<strong>de</strong>n en een zuiver<br />
hart, daar heb je ze <strong>in</strong> één a<strong>de</strong>m bij elkaar.<br />
Er zijn uitleggers, die bij Jezus´ woord nogal wat nadruk leggen op dat ‘hart’. En ze zeggen dan: Jezus<br />
maakt hier een tegenstell<strong>in</strong>g tot wat vaak <strong>de</strong> praktijk was <strong>in</strong> Israël. Dan g<strong>in</strong>g het maar al te vaak om ui-terlijke<br />
re<strong>in</strong>heid. Het kan meespelen, dat is zo. Maar liever dan me daar-op te richten, focus ik me hierop. Zij ken<strong>de</strong>n<br />
tenm<strong>in</strong>ste nog het i<strong>de</strong>e <strong>van</strong> re<strong>in</strong>heid. Ik vraag u: kennen wij dat nog wel? Hebben wij nog wel besef dat je<br />
<strong>in</strong><strong>de</strong>rdaad onre<strong>in</strong>, smerig, kunt wor<strong>de</strong>n door wat je doet, door wat je ziet, door wat je hoort, door wat je leest? Het<br />
is toch onmiskenbaar dat alles wat je opsnuift, dat het heel gemakkelijk effect op je heeft? Denk aan grove<br />
woor<strong>de</strong>n, aan smerig jargon, aan het makkelijk oor<strong>de</strong>len <strong>over</strong> an<strong>de</strong>ren; of dat nu ou<strong>de</strong>ren zijn of jongeren, leraars<br />
of wie ook maar, ge-brek aan respect voor mensen met verantwoor<strong>de</strong>lijkhe<strong>de</strong>n, je neemt zo gemakkelijk <strong>de</strong><br />
cultuur waar<strong>in</strong> je leeft en waar<strong>in</strong> je je begeeft <strong>in</strong> je op.<br />
Oprecht leven, waarheid spreken <strong>in</strong> je hart, zegt Psalm 15. Wie mag jaar <strong>in</strong> jaar uit, dag <strong>in</strong> dag uit leven<br />
met <strong>de</strong> HERE God? … Het is heel opvallend dat <strong>de</strong> Psalm het ver<strong>de</strong>r niet lijkt te hebben <strong>over</strong> onze ver-houd<strong>in</strong>g<br />
tot hem. Want alle zaken die wor<strong>de</strong>n genoemd, gaan <strong>over</strong> je verhoud<strong>in</strong>g tot mensen. Oftewel: alles komt aan op<br />
<strong>de</strong> d<strong>in</strong>gen <strong>van</strong> het dagelijkse leven, op je omgang met mensen. Recht doen, jezelf niet voor <strong>de</strong> gek hou<strong>de</strong>n, niet<br />
lasteren, je beloftes waarmaken, enzovoort. Ik zeg niet dat geloven <strong>in</strong> God en <strong>in</strong> Christus hier<strong>in</strong> opgaat, maar het<br />
heeft er wel alles mee te maken, het geloofsleven kan er niet zon<strong>de</strong>r. Om zo te zeggen: het draait <strong>in</strong> het leven <strong>van</strong><br />
<strong>de</strong> christelijke gemeente om <strong>de</strong> zon-dag, maar het gaat om het leven <strong>in</strong> <strong>de</strong> rest <strong>van</strong> <strong>de</strong> week.<br />
Re<strong>in</strong>, zuiver <strong>van</strong> hart. Ik zie een sterke parallel met het woord <strong>over</strong> <strong>de</strong> barmhartigen. Gefeliciteerd<br />
wanneer je barmhartig bent, wan-neer je lijkt op je hemelse va<strong>de</strong>r. Zo hier: gefeliciteerd wanneer je re<strong>in</strong> <strong>van</strong><br />
b<strong>in</strong>nen bent, wanneer je daar<strong>in</strong> lijkt op God. En mogen we zeggen: op Christus. Deze mensen –en <strong>de</strong> vraag ligt er<br />
natuurlijk: bent u zo ie-mand? Richt jij je op God, laat je je zuiveren door zijn Geest?-, <strong>de</strong>ze mensen zullen God<br />
zien, zo belooft Jezus. Ik proef er<strong>in</strong> dat waar je hart niet zuiver is, waar je tal <strong>van</strong> bijbedoel<strong>in</strong>gen hebt<br />
bijvoorbeeld, waar je toch wel vooral op je eigenbelang let, dat alles vertroebelt het zicht op God. Je raampje naar<br />
hem is dan vervuild. En laten we nuchter zijn. Wie beseft dat je nogal eens tegen God <strong>in</strong>gaat, soms of zelfs vaak<br />
eigenlijk ook heel bewust, je contact met <strong>de</strong> Heer lijdt eron<strong>de</strong>r. En daarmee het zicht op hem…<br />
God zien. Ik moet <strong>de</strong>nken aan een an<strong>de</strong>r woord <strong>van</strong> Jezus. Wie mij gezien heeft, heeft <strong>de</strong> Va<strong>de</strong>r gezien.<br />
Wil je God zien, kijk dan naar Jezus. Wees gericht op hem. En je zult het merken wanneer je echt openstaat voor<br />
hem, en dus ook alle vuiltjes en smerigheid wegdoet, dan zul je het merken dat hij je wat doet, heel wat. Dat hij<br />
werkelijk vol lief<strong>de</strong> is, voor jou, voor u.
God zien, het wil ook zeggen: je leeft en zult leven <strong>in</strong> <strong>de</strong> werke-lijke aanwezigheid <strong>van</strong> hem. Je zult er<strong>van</strong><br />
mogen genieten. Het, hij, zal je rust geven, troost, bemoedig<strong>in</strong>g, kracht, levenslang, totdat we hem mogen zien <strong>in</strong><br />
volheid. Amen<br />
Welkom en me<strong>de</strong><strong>de</strong>l<strong>in</strong>gen door <strong>de</strong> ou<strong>de</strong>rl<strong>in</strong>g <strong>van</strong> dienst<br />
Orgelspel<br />
Votum en Groet<br />
We z<strong>in</strong>gen ons loflied met ELB 142*<br />
We bid<strong>de</strong>n om een zegen<br />
Jezus houdt ons Gods wil voor ons leven voor<br />
Ons antwoord is Gez. 62.<br />
Ons k<strong>in</strong><strong>de</strong>rlied is nr. 35<br />
Schriftlez<strong>in</strong>gen zijn Psalm 15 en Psalm 24*<br />
We z<strong>in</strong>gen Ps.15<br />
Het eerste <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> verkondig<strong>in</strong>g gaat <strong>over</strong> Mt.5,7<br />
waarna we Gez.324,3.4 z<strong>in</strong>gen.<br />
Het twee<strong>de</strong> <strong>de</strong>el <strong>van</strong> <strong>de</strong> verkondig<strong>in</strong>g gaat <strong>over</strong> Mt.5,8<br />
Hierna is ons antwoord Ps.24,1.2.3<br />
We danken en bid<strong>de</strong>n<br />
De collecte is bestemd voor<br />
Ons slotlied is ELB 314*<br />
We mogen Gods zegen ont<strong>van</strong>gen<br />
en beamen die met Gez.456,3<br />
We lezen Psalm 24 <strong>in</strong> <strong>de</strong> (voorlopige) Nieuwe Bijbel Vertal<strong>in</strong>g<br />
Van David. Een Psalm.<br />
Van <strong>de</strong> HEER is <strong>de</strong> aar<strong>de</strong> en het leven dat haar vult,<br />
<strong>de</strong> wereld en wie haar bewonen,<br />
hij heeft haar op <strong>de</strong> zeeën gegrondvest,<br />
op <strong>de</strong> stromen heeft hij haar verankerd.<br />
Wie mag <strong>de</strong> berg <strong>van</strong> <strong>de</strong> HEER bestijgen,<br />
wie mag staan op zijn heilige plaats?<br />
Wie re<strong>in</strong>e han<strong>de</strong>n heeft en een zuiver hart,<br />
zich niet <strong>in</strong>laat met leugens<br />
en niet bedrieglijk zweert.
Zegen zal hij ont<strong>van</strong>gen <strong>van</strong> <strong>de</strong> HEER<br />
en recht verkrijgen <strong>van</strong> God, zijn red<strong>de</strong>r.<br />
Dat valt hun ten <strong>de</strong>el die u zoeken,<br />
die zich tot u wen<strong>de</strong>n – het volk <strong>van</strong> Jakob.<br />
Hef, o poorten, uw hoof<strong>de</strong>n omhoog,<br />
verhef u, alou<strong>de</strong> <strong>in</strong>gangen:<br />
<strong>de</strong> kon<strong>in</strong>g vol majesteit wil b<strong>in</strong>nengaan.<br />
Wie is die kon<strong>in</strong>g vol majesteit?<br />
De HEER, machtig en heldhaftig,<br />
<strong>de</strong> HEER, heldhaftig <strong>in</strong> <strong>de</strong> strijd.<br />
Hef, o poorten, uw hoof<strong>de</strong>n omhoog,<br />
verhef ze, alou<strong>de</strong> <strong>in</strong>gangen:<br />
<strong>de</strong> kon<strong>in</strong>g vol majesteit wil b<strong>in</strong>nengaan.<br />
Wie is hij, die kon<strong>in</strong>g vol majesteit?<br />
De HEER <strong>van</strong> <strong>de</strong> hemelse machten,<br />
hij is <strong>de</strong> kon<strong>in</strong>g vol majesteit.