Het Bureau Financieel Toezicht als goede toezichthouder
Het Bureau Financieel Toezicht als goede toezichthouder Het Bureau Financieel Toezicht als goede toezichthouder
die nu wel zo gelukkig zijn en navolging verdienen. Ik denk daarbij aan de procedures die door het BFT tegen notarissen werden gevoerd in het kader van WWFT-controles. Het BFT verlangt dan soms inzage in een wel heel groot aantal dossiers. Die inzage resulteert dan in een rapport. Tegen dat rapport mag de notaris zich uiteraard verweren. Maar bedacht zal moeten worden dat er sprake kan zijn van ‘overkill’. Dat wordt door de rechter soms al zo ervaren, die het aantal aangedragen dossiers in bepaalde gevallen terugbracht.17 Voor de notaris die zich zal willen verdedigen, betekent dat a fortiori een grote belasting. Hij zal zich genoodzaakt zien zich van kostbare rechtsbijstand te verzekeren. Is het soms niet gewoon te veel van het goede? Wordt aldus steeds het proportionaliteitsbeginsel voor ogen gehouden (art. 5:13 Awb)? Wat te denken van de notaris die constateert dat abusievelijk een verkeerde uitboeking van gelden heeft plaatsgevonden die resulteert in een negatieve bewaringspositie. De notaris meldt dat zelf bij het BFT. Het BFT dient hierop een klacht in bij de kamer van toezicht. Financiële zuiverheid is voor het notariaat van essentieel belang en verdient dus streng toezicht. Maar fouten maken we allemaal. Is een klacht nodig als duidelijk is dat de notaris ondertussen alles op alles heeft gezet om de gelden gerestitueerd te krijgen, dat is gelukt en niet blijkt van structurele administratief-organisatorische slordigheid op kantoor? Draagt het indienen van een klacht bij aan een gezonde, constructieve dialoog van de toezichthouder met de onder toezicht gestelden, wier melding aan het BFT en opstelling getuigt van de wil om verantwoording af te leggen?18 Het BFT schrijft in circulaires voor dat notarissen hun financiële gegevens jaarlijks uiterlijk op 1 mei ter beoordeling van het BFT digitaal indienen. Er zijn echter notarissen die dat toch schriftelijk deden. In een van die gevallen gebeurde dat in verband met personele mutaties op de administratie van het notariskantoor, waardoor de inlogcode niet voorhanden was. De notaris heeft, nadat het digitaal niet lukte, de door het BFT bedoelde gegevens wel tijdig, want op 30 april 2011, per e-mail en (tele)fax ingediend. Het BFT dient klachten in bij de tuchtrechter. De tuchtrechter honoreert het verweer van de notarissen dat er geen wettelijke basis is om notarissen te dwingen hun stukken digitaal in te dienen. Art. 24 lid 4 Wna dwingt niet tot zodanige indiening.19 Was het nodig om het zover te laten komen? Had het BFT hier niet op voorhand het voordeel van de twijfel behoren te geven aan de notarissen? Wat kan, moet, of niet mag in de beroepsuitoefening van de notaris, dat is vaak niet duidelijk. De deontologie ontwikkelt zich voortdurend. Kijken we nu niet op van de taak van de notaris toe te zien op informed consent van zijn cliënt, de tijd dat die opstelling volstrekt onbekend was, ligt nog maar betrekkelijk kort achter ons. Ook het leerstuk van de Belehrungspflicht zal zich verder ontwikkelen. Als gekeken wordt waar de grenzen behoren te liggen, wordt ervoor gekozen dat duidelijk te krijgen door de kwestie in de vorm van een klacht aan de tuchtrechter voor te leggen. Aangenomen dat het inderdaad om een verkenning of een tuchtrechtelijk desideratum gaat en dus niet om een overduidelijke misstap gebaseerd op geschreven recht, zou het dan niet passend zijn dat de tuchtrechter wordt gevraagd bij zijn oordeel geen sanctie op te leggen? Het is goed dat het BFT zich als professioneel beroepsklager blijft realiseren dat het enkele indienen van een klacht voor iedere notaris al een organisatorische en financiële belasting is. Dat geldt natuurlijk ook voor de tuchtrechter. 7. Tot slot: Een wens Van de Amsterdamse hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen is de uitspraak dat een goede toezichthouder wordt gehaat. Is het werkelijk zo? Dat sluit in ieder geval wel aardig aan bij de hiervoor genoemde eis dat goed toezicht afschrikwekkend dient te zijn. Dat klinkt voor onder toezicht gestelden niet om naar uit te zien. Zonder dat het BFT direct Mister Nice Guy behoeft te worden, denk ik dat het in het belang is van zowel het notariaat als de toezichthouder dat door beiden constructief wordt samengewerkt. Met instandhouding van de eis van onafhankelijkheid voor het BFT, moet dat toch mogelijk zijn. Om met Daalder te spreken: laten we proberen wat vaker normaal te doen.20 Daar zal nog wel wat vallen en opstaan aan voorafgaan, maar toch lijkt mij dat we zo de meeste kans hebben om te komen tot een bevordering van integriteit en kwaliteit van het notariaat. Voetnoten 1. De naam Bureau Financieel Toezicht is thans dan ook te beperkt. Gedacht w ordt aan de naam Bureau Toezicht Notariaat en
Gerechtsdeurw aarders. (De verw ijzing naar gerechtsdeurw aarders dient te w orden gelezen in verband met art. 30, eerste lid GDW.) Het is begrijpelijk dat de naam van de kamers van toezicht w ordt gew ijzigd in Kamers voor het Notariaat. 2. Deze commissie heeft tot taak te bezien of degene die voor benoeming tot notaris in aanmerking w enst te komen, in bedrijfseconomisch opzicht in staat zal zijn tot een verantw oorde praktijkuitoefening. 3. Ik volsta met te verw ijzen naar het rapport Toezicht notariaat, november 1999, geschreven door een commissie onder voorzitterschap van A.H. van Delden, het rapport Het beste van tw ee w erelden, Commissie Evaluatie Wet op het notarisambt, september 2005, hoofdstuk 6, en TK, vergaderjaar 2009-2010, 32 250, nr. 3, par. 2.1. 4. B.C.M. Waaijer, Nieuw e ronde, nieuw e kansen voor de toezichthouder: van Centraal Bureau van Bijstand naar het Bureau Toezicht Notariaat en Gerechtsdeurw aarders. Hand in hand met het notariaat? WPNR 09/6808. 5. Besproken door J.S.L.A.W.B. Roes en B.C.M. Waaijer in WPNR 10/6856 en C.A. Kraan in FTV maart 2011. 6. M. Stouten, De w itw asmeldplicht, diss., RUU, 2012, hoofdstuk 2, met verdere literatuur verw ijzingen. 7. Daarover M. Stouten, a.w ., par. 2.3. 8. Deze drie eisen w orden genoemd in de Kaderstellende visie op toezicht, TK, vergaderjaar 2000-2001. 27 831, nr. 1. 9. Zie Kaderstellende visie op toezicht, TK, vergaderjaar 2005-2006, 27 831, nr. 15. 10. M. Stouten, a.w ., par. 2.5. 11. Wie zich in de historie van toezicht en tucht w il verdiepen, beveel ik van harte lezing aan van: Peccatum non Dimittitur, onder redactie van R. Huijbrecht, Nationaal Archief Publikatiereeks nr. 9, 2002. Voor een overzicht van de geschiedenis van toezicht en tucht met meer nadruk op recenter tijden, zie Melis/Waaijer, De Notarisw et, zevende druk 2003, hoofdstuk 1. 12. Daaruit blijkt overigens ook al dat voor uitgebreider onderzoek ondersteuning van buiten de burelen van de kamers van toezicht noodzakelijk w as. 13. Veelzeggend is in dat opzicht het jaarverslag 2011 van het BFT. Op bladzijde 30 w ordt expliciet verw oord dat in acht gevallen een ‘normoverdragend gesprek’ plaatsvond, w aarmee w erd volstaan. Dit moet dus blijkbaar manifest w orden gemaakt. 14. Interessant in dit verband S. Grimmelikhuijsen, Transparancy and trust. An experimental study of online disclosure and trust in government, diss., RUU 2012, w aarin kritische kanttekeningen w orden gesteld bij de optimistische veronderstellingen met betrekking tot de effecten van transparantie. 15. In dit verband w ijs ik op de mooie beschouw ingen van G.J.C. Lekkerkerker, De notaris en zijn eigen w aarde: een kijk op het beroep, beroepsplichten en realiteiten van het hier en nu, p. 20-29, in Preadvies KNB 2010. Zie ook A.H.M. Santen, Het gezag van de Broederschap, WPNR 85/5766, p. 836, w iens artikel vandaag een duidelijk verstreken tijdsgew richt w eerspiegelt. 16. Jaarverslag BFT 2011, p. 35: begin 2010 zijn enkele medew erkers aangenomen die zich speci?ek gaan bezighouden met het ontw ikkelen en implementeren van de nieuw e toezichtstaak. ‘Daarmee is voorzien in de w ens om meer notariële kennis in huis te hebben.’ Het BFT getuigt daarmee van inzicht in de eis van professionaliteit, hiervoor in paragraaf 3 genoemd. 17. Zie bij voorbeeld Hof Amsterdam (Notariskamer) 25 oktober 2007, RN 2007, 116. In dit geval w as sprake van een onderzoek in vijftig zaaksdossiers. 18. Vrij naar de casus aan de orde gesteld door de Nijmeegse notaris M. de Wit, tijdens het Nijmeegse congres Wikken en w egen in de tuchtrechtspraak, Notariaat Magazine december 2008. 19. KvT Amsterdam 20 december 2011, LJN: YC0744 en LJN: YCO745. 20. E.J. Daalder, Juridisering van het toezicht, Tijdschrift voor Toezicht 2012 (3) 1, p. 5, w aarbij hij uitdrukkelijk ook de opstelling van onder toezichtgestelden in zijn beschouw ing betrekt. Ik zou menen dat die w ijsheid vooral van de toezichthouder mag w orden verw acht.
- Page 1 and 2: Het Bureau Financieel Toezicht als
- Page 3: 4. Retrospectief: De kamers van toe
die nu wel zo gelukkig zijn en navolging verdienen.<br />
Ik denk daarbij aan de procedures die door het BFT tegen notarissen werden gevoerd in het kader van<br />
WWFT-controles. <strong>Het</strong> BFT verlangt dan soms inzage in een wel heel groot aantal dossiers. Die inzage<br />
resulteert dan in een rapport. Tegen dat rapport mag de notaris zich uiteraard verweren. Maar bedacht zal<br />
moeten worden dat er sprake kan zijn van ‘overkill’. Dat wordt door de rechter soms al zo ervaren, die het<br />
aantal aangedragen dossiers in bepaalde gevallen terugbracht.17 Voor de notaris die zich zal willen<br />
verdedigen, betekent dat a fortiori een grote belasting. Hij zal zich genoodzaakt zien zich van kostbare<br />
rechtsbijstand te verzekeren. Is het soms niet gewoon te veel van het <strong>goede</strong>? Wordt aldus steeds het<br />
proportionaliteitsbeginsel voor ogen gehouden (art. 5:13 Awb)?<br />
Wat te denken van de notaris die constateert dat abusievelijk een verkeerde uitboeking van gelden heeft<br />
plaatsgevonden die resulteert in een negatieve bewaringspositie. De notaris meldt dat zelf bij het BFT. <strong>Het</strong><br />
BFT dient hierop een klacht in bij de kamer van toezicht. Financiële zuiverheid is voor het notariaat van<br />
essentieel belang en verdient dus streng toezicht. Maar fouten maken we allemaal. Is een klacht nodig <strong>als</strong><br />
duidelijk is dat de notaris ondertussen alles op alles heeft gezet om de gelden gerestitueerd te krijgen, dat<br />
is gelukt en niet blijkt van structurele administratief-organisatorische slordigheid op kantoor? Draagt het<br />
indienen van een klacht bij aan een gezonde, constructieve dialoog van de <strong>toezichthouder</strong> met de onder<br />
toezicht gestelden, wier melding aan het BFT en opstelling getuigt van de wil om verantwoording af te<br />
leggen?18<br />
<strong>Het</strong> BFT schrijft in circulaires voor dat notarissen hun financiële gegevens jaarlijks uiterlijk op 1 mei ter<br />
beoordeling van het BFT digitaal indienen. Er zijn echter notarissen die dat toch schriftelijk deden. In een<br />
van die gevallen gebeurde dat in verband met personele mutaties op de administratie van het notariskantoor,<br />
waardoor de inlogcode niet voorhanden was. De notaris heeft, nadat het digitaal niet lukte, de door het BFT<br />
bedoelde gegevens wel tijdig, want op 30 april 2011, per e-mail en (tele)fax ingediend. <strong>Het</strong> BFT dient<br />
klachten in bij de tuchtrechter. De tuchtrechter honoreert het verweer van de notarissen dat er geen<br />
wettelijke basis is om notarissen te dwingen hun stukken digitaal in te dienen. Art. 24 lid 4 Wna dwingt niet<br />
tot zodanige indiening.19 Was het nodig om het zover te laten komen? Had het BFT hier niet op voorhand<br />
het voordeel van de twijfel behoren te geven aan de notarissen?<br />
Wat kan, moet, of niet mag in de beroepsuitoefening van de notaris, dat is vaak niet duidelijk. De<br />
deontologie ontwikkelt zich voortdurend. Kijken we nu niet op van de taak van de notaris toe te zien op<br />
informed consent van zijn cliënt, de tijd dat die opstelling volstrekt onbekend was, ligt nog maar betrekkelijk<br />
kort achter ons. Ook het leerstuk van de Belehrungspflicht zal zich verder ontwikkelen. Als gekeken wordt<br />
waar de grenzen behoren te liggen, wordt ervoor gekozen dat duidelijk te krijgen door de kwestie in de vorm<br />
van een klacht aan de tuchtrechter voor te leggen. Aangenomen dat het inderdaad om een verkenning of een<br />
tuchtrechtelijk desideratum gaat en dus niet om een overduidelijke misstap gebaseerd op geschreven recht,<br />
zou het dan niet passend zijn dat de tuchtrechter wordt gevraagd bij zijn oordeel geen sanctie op te leggen?<br />
<strong>Het</strong> is goed dat het BFT zich <strong>als</strong> professioneel beroepsklager blijft realiseren dat het enkele indienen van<br />
een klacht voor iedere notaris al een organisatorische en financiële belasting is. Dat geldt natuurlijk ook voor<br />
de tuchtrechter.<br />
7. Tot slot: Een wens<br />
Van de Amsterdamse hoogleraar economie Sweder van Wijnbergen is de uitspraak dat een <strong>goede</strong><br />
<strong>toezichthouder</strong> wordt gehaat. Is het werkelijk zo? Dat sluit in ieder geval wel aardig aan bij de hiervoor<br />
genoemde eis dat goed toezicht afschrikwekkend dient te zijn. Dat klinkt voor onder toezicht gestelden niet<br />
om naar uit te zien. Zonder dat het BFT direct Mister Nice Guy behoeft te worden, denk ik dat het in het<br />
belang is van zowel het notariaat <strong>als</strong> de <strong>toezichthouder</strong> dat door beiden constructief wordt samengewerkt.<br />
Met instandhouding van de eis van onafhankelijkheid voor het BFT, moet dat toch mogelijk zijn. Om met<br />
Daalder te spreken: laten we proberen wat vaker normaal te doen.20 Daar zal nog wel wat vallen en opstaan<br />
aan voorafgaan, maar toch lijkt mij dat we zo de meeste kans hebben om te komen tot een bevordering van<br />
integriteit en kwaliteit van het notariaat.<br />
Voetnoten<br />
1. De naam <strong>Bureau</strong> <strong>Financieel</strong> <strong>Toezicht</strong> is thans dan ook te beperkt. Gedacht w ordt aan de naam <strong>Bureau</strong> <strong>Toezicht</strong> Notariaat en
Change language