Samen kan het! Nederlands op de Werkvloer? - Klare taal rendeert
Samen kan het! Nederlands op de Werkvloer? - Klare taal rendeert
Samen kan het! Nederlands op de Werkvloer? - Klare taal rendeert
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>?<br />
<strong>Samen</strong> <strong>kan</strong> <strong>het</strong>!<br />
DIVERSITEITSCONSULENTEN
Inhoud<br />
Voorwoord 3<br />
Deel 1 Als <strong>het</strong> water te diep is: <strong>taal</strong> en beperkingen<br />
1.1. Wie heeft wat aan <strong>de</strong>ze brochure? 4<br />
1.2. Waarover gaat <strong>de</strong>ze brochure? 4<br />
1.3. Als <strong>taal</strong> een hin<strong>de</strong>rpaal is 5<br />
1.4. <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> en wij 6<br />
Deel 2 Koudwatervrees overwinnen: wie doet wat?<br />
2.1. Wie stapt er in <strong>het</strong> <strong>taal</strong>bad? 7<br />
2.2. Wie is <strong>de</strong> badmeester? 7<br />
2.3. De eerste schoolslag 9<br />
2.4. De zwemmers 9<br />
2.5. Gratis <strong>taal</strong>bad? Vier soorten kosten en vier mogelijke inkomsten 3<br />
2.6. En in <strong>de</strong> KMO’s? 7<br />
Deel 3 Startschot!<br />
3.1. Voorberei<strong>de</strong>n: staat ie<strong>de</strong>reen klaar? 8<br />
3.2. In <strong>het</strong> water!<br />
3.3. Evalueren: wie beoor<strong>de</strong>elt wat?<br />
3.4. Ie<strong>de</strong>reen naar huis? Nazorg<br />
0<br />
3.5. Twee praktijkgevallen 3<br />
Umac Midwest - Hoboken 3<br />
Colruyt - Halle 4<br />
Deel 4 Wie <strong>kan</strong> je helpen?<br />
4.1. ABVV centrales en gewesten 7<br />
4.2. Websites 9<br />
4.3. Sectorfondsen 30<br />
4.4. Bronnen 34<br />
4.5. Dankwoord 35
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>:<br />
een syndicale <strong>op</strong>dracht<br />
‘Bijna 25 000 werkzoeken<strong>de</strong>n in Vlaan<strong>de</strong>ren spreken nauwelijks <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>.’ Een<br />
dagelijks groeiend probleem samengevat in een krantenk<strong>op</strong> en een cijfer: vijfentwintigduizend,<br />
een grote Vlaamse gemeente.<br />
‘Ruim 10 procent van <strong>de</strong> werkzoeken<strong>de</strong>n in Vlaan<strong>de</strong>ren spreekt nauwelijks <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>.<br />
Dat blijkt uit een studie van <strong>de</strong> Vlaamse Dienst voor Arbeidsbemid<strong>de</strong>ling en<br />
Beroeps<strong>op</strong>leiding (VDAB). De kennis van <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> bij <strong>de</strong> werkzoeken<strong>de</strong>n is er <strong>de</strong><br />
jongste jaren <strong>op</strong> achteruitgegaan. In 1998 kampte 7,2 procent van <strong>de</strong> werkzoeken<strong>de</strong>n<br />
met een <strong>taal</strong>achterstand, in 2003 is dat <strong>op</strong>gel<strong>op</strong>en tot 10,3 procent. Driekwart van<br />
die werkzoeken<strong>de</strong>n zijn allochtonen, <strong>de</strong> rest zijn Franstalige Belgen. De VDAB wijst<br />
er<strong>op</strong> dat werkzoeken<strong>de</strong>n die onvoldoen<strong>de</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> kennen, geen job vin<strong>de</strong>n <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
Vlaamse arbeidsmarkt.’*<br />
Naast <strong>de</strong>ze werkzoeken<strong>de</strong>n met een ernstig <strong>taal</strong>probleem zijn er talloze werknemers<br />
die zich dagelijks behelpen met een tussen<strong>taal</strong>, met gebaren<strong>taal</strong> en vooral met veel<br />
goe<strong>de</strong> wil (van alle betrokkenen). Dat is mooi, maar syndicaal gesproken onvoldoen<strong>de</strong>.<br />
De geschikte <strong>op</strong>lossing is in veel gevallen een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>.<br />
Als vakbond vragen wij een <strong>op</strong>leidingsbeleid dat alle werknemers ten goe<strong>de</strong> komt.<br />
Delegees die in hun bedrijf aan <strong>op</strong>leiding willen werken, kunnen rekenen <strong>op</strong> ons.<br />
In <strong>de</strong> eerste plaats <strong>op</strong> <strong>de</strong> ABVV beroepscentrales en ver<strong>de</strong>r <strong>op</strong> <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning van<br />
een ABVV diversiteitsconsulent.<br />
Deze brochure is geschreven voor ie<strong>de</strong>reen die in zijn of haar werk te maken heeft met<br />
werknemers die <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> onvoldoen<strong>de</strong> beheersen.<br />
Deze brochure geeft een overzicht van situaties waar een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> een mogelijjkheid <strong>kan</strong> bie<strong>de</strong>n maar ze is vooral een handleiding als je<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> syndicale agenda wil zetten.<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>? <strong>Samen</strong> <strong>kan</strong> <strong>het</strong>!<br />
M/V<br />
Voorwoord<br />
Kameraadschappelijk,<br />
Caroline COPERS<br />
Algemeen secretaris<br />
Vlaams ABVV<br />
Uiteraard verwijzen namen en functies zoals diversiteitsconsulent, militant en secretaris<br />
in <strong>de</strong>ze publicatie naar vrouwen zowel als naar mannen.<br />
* VDAB, ‘Arbeidsmarkt T<strong>op</strong>ic’, oktober 2005.
U<br />
1. Als <strong>het</strong> water te diep is:<br />
<strong>taal</strong> en beperkingen<br />
1.1. Wie heeft wat aan <strong>de</strong>ze brochure?<br />
Taal en communicatie zijn onmisbaar in alle soorten relaties, zeker in werkrelaties.<br />
Als werknemers elkaar maar half begrijpen is <strong>de</strong> <strong>kan</strong>s <strong>op</strong> moeilijkhe<strong>de</strong>n<br />
groot: overleg en werkorganisatie vragen extra tijd, er ontstaan misverstan<strong>de</strong>n,<br />
sommige situaties zijn onbedoeld maar onnodig gevaarlijk, <strong>de</strong> sociale contacten<br />
zijn minimaal, <strong>de</strong> verstandhouding is soms gespannen en <strong>de</strong> syndicale werking<br />
lo<strong>op</strong>t spaak.<br />
Goed en juist gebruik van <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> versoepelt <strong>de</strong> communicatie <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer,<br />
<strong>het</strong> maakt <strong>de</strong> sprekers zelfstandiger en zelfzeker<strong>de</strong>r en daardoor sterker.<br />
‘<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>’ is een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> die plaatsvindt in <strong>het</strong><br />
bedrijf tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkuren of met een compensatieregeling (verlof, premie) indien<br />
<strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding buiten <strong>de</strong> werkuren valt.<br />
Geen twee bedrijven zijn gelijk en daarom is <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding maatwerk: ze is afgestemd<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> behoeften van <strong>de</strong> werknemers en vertrekt van <strong>de</strong> <strong>taal</strong>gebruiksituaties<br />
in <strong>het</strong> bedrijf. Die zijn overal verschillend en evolueren samen met <strong>de</strong> veran<strong>de</strong>ren<strong>de</strong><br />
technologie en <strong>de</strong> werkorganisatie. Centraal in <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding staat <strong>de</strong> communicatie<br />
met collega’s, klanten en leidinggeven<strong>de</strong>n.<br />
Syndicaal gesproken: <strong>de</strong>ze brochure beweert niet dat je met een <strong>op</strong>leiding alle mogelijke<br />
problemen voor eens en voor altijd zal <strong>op</strong>lossen. Als syndicalist weet je dat maar<br />
al te goed.<br />
1.2. Waarover gaat <strong>de</strong>ze brochure?<br />
Deze brochure is een instrument voor ie<strong>de</strong>reen die in zijn bedrijf merkt dat een<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>e <strong>taal</strong><strong>op</strong>leiding nodig is. Ze informeert je in vier hoofdstukken over <strong>de</strong><br />
voorbereiding, <strong>de</strong> organisatie en <strong>de</strong> evaluatie van een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Werkvloer</strong> en wat je daar als syndicalist <strong>kan</strong> voor doen.<br />
In dit <strong>de</strong>el sommen we een aantal situaties <strong>op</strong> waarin je misschien jouw bedrijf<br />
herkent. De ro<strong>de</strong> draad is uiteraard <strong>taal</strong> en communicatie, of eer<strong>de</strong>r <strong>de</strong> gebrekkige<br />
kwaliteit ervan, waardoor problemen ontstaan of zelfs verergeren. Daarna volgt een<br />
eerste aanzet tot actie.
Hoe je een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> succesvol <strong>kan</strong> aanpakken vind<br />
je in <strong>de</strong> <strong>de</strong>len 2 en 3: van <strong>de</strong> <strong>op</strong>richting van een syndicale werkgroep en een<br />
begeleidingsgroep, over <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding zelf, tot <strong>de</strong> evaluatie en enkele praktijkvoorbeel<strong>de</strong>n.<br />
In <strong>de</strong>el 4 vind je <strong>de</strong> gegevens (namen, adressen en websites) van personen of<br />
instellingen die je ver<strong>de</strong>r kunnen helpen alsook een korte bibliografie.<br />
1.3. Als <strong>taal</strong> een hin<strong>de</strong>rpaal is<br />
De tijd dat werknemers met een minimum aan <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>e <strong>taal</strong>vaardigheid aan<br />
<strong>de</strong> slag kon<strong>de</strong>n blijven is <strong>de</strong>finitief voorbij in steeds meer sectoren en functies.<br />
Werkoverleg, procedures en voorschriften: ze eisen van <strong>de</strong> werknemer meer dan<br />
een minimale <strong>taal</strong>beheersing. Het is een feit dat sommige werknemers niet over<br />
<strong>de</strong> minimale <strong>taal</strong>vaardigheid beschikken om vlot mee te gaan in al <strong>de</strong>ze evoluties.<br />
Ze krijgen <strong>de</strong> <strong>kan</strong>s niet om <strong>op</strong>leidingen te volgen en naar promotie kunnen ze<br />
fluiten. Kortom, ze vormen <strong>de</strong> ‘zwakke schakel’ in <strong>het</strong> proces en zijn daardoor <strong>de</strong><br />
eerste slachtoffers bij reorganisaties en herstructureringen.<br />
Deze ‘zwakke schakels’ zijn tweemaal <strong>het</strong> kind van <strong>de</strong> rekening: an<strong>de</strong>rstalige werknemers<br />
zijn oververtegenwoordigd in sectoren zoals schoonmaak, land- en tuinbouw,<br />
horeca, … Daarnaast zijn ze on<strong>de</strong>rvertegenwoordigd of (liefst) onzichtbaar<br />
in beter be<strong>taal</strong><strong>de</strong> sectoren zoals <strong>het</strong> <strong>op</strong>enbaar bestuur, on<strong>de</strong>rwijs, chemie of ICT.<br />
Is dit toeval, vrije keuze of iets an<strong>de</strong>rs?<br />
1.3.1. Herken je jouw bedrijf in een van<br />
<strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> situaties?<br />
n Je merkt dat een collega <strong>de</strong> veiligheidsvoorschriften maar ten halve toepast. Je<br />
legt uit hoe er veiliger <strong>kan</strong> gewerkt wor<strong>de</strong>n maar merkt dat <strong>het</strong> heel moeilijk is<br />
om abstracte woor<strong>de</strong>n begrijpelijk te maken.<br />
n In een an<strong>de</strong>r bedrijf is er een arbeidsongeval met blijven<strong>de</strong> letsels gebeurd. De<br />
persoon die <strong>de</strong> machine bedien<strong>de</strong>, begreep <strong>de</strong> instructies die <strong>op</strong> <strong>de</strong> machine<br />
gekleefd zijn niet.<br />
n Een bedrijf wil een Eur<strong>op</strong>ees kwaliteitscertificaat halen (genre ISO 9000) en<br />
organiseert een verplichte <strong>op</strong>leiding over <strong>de</strong> strengere hygiënevoorschriften.<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> vorming hierover blijkt dat <strong>de</strong> an<strong>de</strong>rstalige collega’s moeite hebben<br />
om te volgen omdat ze heel wat technische begrippen niet kennen.<br />
n Tussen <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> <strong>taal</strong>groepen in <strong>het</strong> bedrijf zijn er we<strong>de</strong>rzijds hoge<br />
persoonlijke en sociale drempels. De an<strong>de</strong>rstalig werknemers vormen aparte<br />
groepen: ze praten vooral met elkaar en dan uitsluitend in hun moe<strong>de</strong>r<strong>taal</strong>.<br />
Bij sociale activiteiten, tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> pauze, in <strong>de</strong> refter, … wor<strong>de</strong>n an<strong>de</strong>rstaligen<br />
5
niet betrokken. Het gevoel heerst dat men niet in elkaar geïnteresseerd is en<br />
niemand doet nog moeite om daar iets aan te doen. Er is achterdocht en terugkeren<strong>de</strong><br />
wrevel over <strong>de</strong> minste kleinigheid.<br />
n Een bedrijf zal een af<strong>de</strong>ling sluiten en biedt heroriëntering aan aan haar werknemers.<br />
An<strong>de</strong>rstalige collega’s reageren niet <strong>op</strong> <strong>het</strong> rondschrijven van <strong>de</strong> werkgever<br />
die ten onrechte besluit dat ze niet geïnteresseerd zijn.<br />
1.3.2. Opleidingen en hun voor<strong>de</strong>len<br />
In al <strong>de</strong>ze voorbeel<strong>de</strong>n is een gebrekkige <strong>taal</strong>beheersing een remmen<strong>de</strong> factor,<br />
en is een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> een <strong>op</strong>lossing. Dat er een rechtstreeks<br />
verband is tussen veilig werken en een goe<strong>de</strong> <strong>taal</strong>beheersing ligt voor <strong>de</strong><br />
hand. Maar, naast <strong>het</strong> feit dat <strong>de</strong> werkomgeving veiliger wordt en dat er betere<br />
communicatie is, zijn er an<strong>de</strong>re voor<strong>de</strong>len. Iemand die veiliger werkt, voelt zich<br />
zelfzeker<strong>de</strong>r in zijn job en voelt zich daardoor ook zelf gewoon beter. En een betere<br />
professionele communicatie zal ook <strong>de</strong> persoonlijke relaties versoepelen.<br />
Daarnaast zijn er blijven<strong>de</strong> voor<strong>de</strong>len. De nieuw verworven <strong>taal</strong>kennis <strong>op</strong>ent <strong>de</strong><br />
<strong>de</strong>ur naar een algemenere kennisverbreding. De an<strong>de</strong>rstalige werknemer maakt<br />
meer <strong>kan</strong>s <strong>op</strong> <strong>op</strong>leiding en promotie en heeft daardoor een betere positie <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
arbeidsmarkt. En omdat werk en inkomen <strong>de</strong> sleutel zijn tot maatschappelijke<br />
integratie, is <strong>het</strong> een win-win situatie.<br />
Soms is <strong>het</strong> nuttig om ook een <strong>op</strong>leiding over omgaan met diversiteit (of verschillen)<br />
te organiseren. Die zal niet alle problemen en spanningen wegnemen maar<br />
wel <strong>de</strong> basis leggen om af te stappen van <strong>het</strong> stereotiepe wit/zwart of wij/zij<br />
-<strong>de</strong>nken.<br />
1.4. <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> en wij<br />
‘Alles goed en wel’ <strong>kan</strong> je <strong>de</strong>nken, ‘maar waarom zou ik daaraan beginnen?’ Het<br />
antwoord is simpel: als syndicalist kom je <strong>op</strong> voor <strong>de</strong> rechten en <strong>de</strong> belangen<br />
van alle werknemers, ook die met een an<strong>de</strong>rstalige achtergrond. Solidariteit tussen<br />
werknemers <strong>kan</strong> vergroten als ze elkaar beter begrijpen. Dat is een syndicale<br />
<strong>op</strong>dracht.<br />
Syndicaal gesproken: een mondiger, zelfzeker<strong>de</strong>r, goed ingelichte en goed <strong>op</strong>gelei<strong>de</strong><br />
U<br />
collega is ook een potentiële aanwinst voor <strong>de</strong> syndicale werking. Met <strong>het</strong> oog <strong>op</strong> meer<br />
diverse <strong>kan</strong>didaten voor <strong>de</strong> sociale verkiezingen is dat zeker een aandachtspunt.
2. Koudwatervrees overwinnen:<br />
wie doet wat?<br />
2.1. Wie stapt er in <strong>het</strong> <strong>taal</strong>bad?<br />
n Alle werknemers<br />
Het organiseren en uitvoeren van een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> vereist<br />
dat drie partijen goed overeenkomen: <strong>de</strong> werknemers, <strong>de</strong> werkgever en een<br />
of meer externen. De zaken waarover moet beslist wor<strong>de</strong>n komen hieron<strong>de</strong>r een<br />
voor een aan bod.<br />
Het is belangrijk dat alle werknemers goed en tijdig geïnformeerd zijn, niet alleen<br />
<strong>de</strong> an<strong>de</strong>rstaligen. Deze informatie verhoogt <strong>de</strong> betrokkenheid en daarmee <strong>de</strong><br />
slaag<strong>kan</strong>s van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding.<br />
n Werkgever<br />
Zoals dat geldt voor alle bedrijfs<strong>op</strong>leidingen, is ook voor <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Werkvloer</strong> <strong>de</strong> betrokkenheid en <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werking van <strong>de</strong> werkgever noodzakelijk.<br />
Je zal moeten argumenteren om <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> te organiseren:<br />
veiligheid, kwaliteit van <strong>het</strong> werk en efficiënte communicatie zijn voor <strong>de</strong> hand<br />
liggen<strong>de</strong> re<strong>de</strong>nen.<br />
2.2. Wie is <strong>de</strong> badmeester?<br />
n Lesgever<br />
In <strong>de</strong> voorberei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fase heeft <strong>de</strong> personeelsdienst (of vormingsdienst) contact<br />
gelegd met een aanbie<strong>de</strong>r <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>. Normaal is dat <strong>de</strong> plaatselijke<br />
VDAB (soms Basiseducatie indien <strong>de</strong> cursisten geen <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> kennen of<br />
niet gealfabetiseerd zijn).<br />
De kennismaken<strong>de</strong> gesprekken tussen <strong>de</strong> aanbie<strong>de</strong>r, <strong>de</strong> syndicale werkgroep en<br />
<strong>de</strong> werkgever kunnen apart gebeuren als daar re<strong>de</strong>n voor is, maar <strong>het</strong> getuigt van<br />
efficiëntie als dit meteen in <strong>de</strong> begeleidingsgroep gebeurt.<br />
Met <strong>het</strong> voorberei<strong>de</strong>nd werk van <strong>de</strong> syndicale werkgroep en <strong>de</strong> begeleidingsgroep,<br />
<strong>kan</strong> <strong>de</strong> lesgever (van VDAB of an<strong>de</strong>re instelling) een heel eind <strong>op</strong> weg. Maar die<br />
zal meer willen weten:<br />
• hoe werkt <strong>het</strong> bedrijf? Is een rondleiding mogelijk?
• welke praktische regelingen zijn al getroffen?<br />
• is er al dui<strong>de</strong>lijkheid over <strong>de</strong> financiering?<br />
• is er al een lijst met mogelijke <strong>kan</strong>didaten?<br />
• is er al een i<strong>de</strong>e van leerdoelen?<br />
Daarnaast zal <strong>de</strong> lesgever informatie geven en afspraken maken:<br />
• kennismaking met <strong>de</strong> begeleidingsgroep<br />
• met wie en wanneer is een eerste verkennen<strong>de</strong> ron<strong>de</strong> mogelijk?<br />
• is er een (indicatieve) timing?<br />
• wat zijn <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n en beperkingen van een <strong>op</strong>leiding NodW zoals <strong>de</strong><br />
aanbie<strong>de</strong>r dat ziet?<br />
Een goe<strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> <strong>kan</strong> <strong>de</strong> <strong>taal</strong>achterstand van een<br />
aantal mensen verkleinen. Ze leren als <strong>het</strong> ware om zon<strong>de</strong>r angst in <strong>het</strong> diep te<br />
zwemmen. Maar, problemen die met slechte communicatie te maken hebben, wat<br />
doe je daar mee? In <strong>de</strong> voorberei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> werkgroep wordt hierover nagedacht, er<br />
moet tijdig beslist wor<strong>de</strong>n of een (interculturele) communicatietraining nodig is<br />
– en zo ja – voor wie?<br />
Om <strong>de</strong>ze brochure tot één on<strong>de</strong>rwerp te beperken, gaat ze <strong>op</strong> dit aspect niet<br />
dieper in. Het is goed om weten dat <strong>de</strong> meeste aanbie<strong>de</strong>rs <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Werkvloer</strong> ook een communicatietrainer in huis hebben.<br />
n Externen<br />
Er is minstens één externe partner: <strong>de</strong> lesgever is iemand van VDAB (of iemand<br />
van Basiseducatie in <strong>op</strong>dracht van VDAB). Heel wat organisaties zijn professioneel<br />
bezig met <strong>taal</strong> en/of <strong>op</strong>leiding. Achteraan vind je <strong>de</strong> adressen van an<strong>de</strong>re mogelijke<br />
externe partners:<br />
• <strong>de</strong> sectorconsulent<br />
• <strong>het</strong> Huis van <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong><br />
• <strong>het</strong> Centrum voor Taal en Migratie<br />
• Steunpunt Gelijke On<strong>de</strong>rwijs<strong>kan</strong>sen (GOK)<br />
• <strong>het</strong> regionaal of ste<strong>de</strong>lijk integratiecentrum.
U<br />
2.3. De eerste schoolslag<br />
n Beroepscentrale<br />
Zoals je ziet, zijn er bij <strong>het</strong> organiseren en uitvoeren van een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong><br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> heel wat rechtstreeks betrokken partners. Uiteraard wil ook <strong>de</strong><br />
secretaris van je centrale <strong>op</strong> <strong>de</strong> hoogte zijn van <strong>de</strong> plannen om een <strong>op</strong>leiding in<br />
te voeren.<br />
n On<strong>de</strong>rnemingsraad<br />
CAO betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> On<strong>de</strong>rnemingsra<strong>de</strong>n<br />
CAO- art. *: ‘Het on<strong>de</strong>rnemingshoofd zal <strong>de</strong> on<strong>de</strong>rnemingsraad raadplegen<br />
over <strong>de</strong> maatregelen betreffen<strong>de</strong> <strong>de</strong> beroeps<strong>op</strong>leiding en -omscholing.’<br />
De meeste sectoren hebben CAO’s waarin een bepaald percentage van <strong>de</strong> loonmassa<br />
gereserveerd is voor <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding van risicogroepen. De OR controleert<br />
of dat geld effectief daarvoor gebruikt wordt.<br />
Syndicaal gesproken: als <strong>het</strong> over <strong>op</strong>leidingen in <strong>het</strong> bedrijf gaat, is <strong>de</strong> On<strong>de</strong>rnemingsraad<br />
je sterkste troef. De vier volgen<strong>de</strong> <strong>de</strong>eltjes (De Zwemmers) beschrijven stap voor stap<br />
hoe je als <strong>de</strong>legee te werk <strong>kan</strong> gaan om van een plonsbad een zwembad te maken.<br />
n Diversiteitsconsulent<br />
Voor bijkomen<strong>de</strong> on<strong>de</strong>rsteuning <strong>kan</strong> je ook terecht bij <strong>de</strong> ABVV diversiteitsconsulent<br />
van jouw gewest. Zij of hij zal je graag bijstaan met raad en daad. De adressen<br />
staan in <strong>het</strong> laatste <strong>de</strong>el van <strong>de</strong>ze brochure.<br />
2.4. De zwemmers<br />
2.4.1. Syndicale werkgroep<br />
Je start met <strong>het</strong> <strong>op</strong>richten van een syndicale werkgroep. De werkgroep bevraagt<br />
informeel en vrijblijvend <strong>de</strong> collega’s en ontwikkelt met <strong>de</strong> antwoor<strong>de</strong>n een syndicaal<br />
actieplan rond volgen<strong>de</strong> punten:<br />
• hoe is <strong>het</strong> klimaat? Sta je alleen met je i<strong>de</strong>e of zijn er voldoen<strong>de</strong> me<strong>de</strong>stan<strong>de</strong>rs?<br />
• is er een <strong>op</strong>leidingsplan voor werknemers?<br />
• hoe groot is <strong>het</strong> <strong>taal</strong>probleem? Zijn er recente gebeurtenissen die je argumentatie<br />
on<strong>de</strong>rsteunen?<br />
• wie komt er in aanmerking voor een <strong>op</strong>leiding NodW?<br />
• zijn <strong>de</strong> an<strong>de</strong>rstaligen gemotiveerd om een <strong>op</strong>leiding NodW te volgen?<br />
* K.B. van 12 september 1972; B.S. 25 november 1972.
10<br />
U<br />
• wat is hun scholingsniveau? Zijn ze gealfabetiseerd?<br />
• hoe zorgen we voor een maximale betrokkenheid van <strong>de</strong> collega’s?<br />
• wie zal er in <strong>de</strong> begeleidingsgroep zitten?<br />
• is er een beschikbare aanbie<strong>de</strong>r van <strong>taal</strong><strong>op</strong>leidingen in <strong>de</strong> buurt?<br />
• hebben sommige collega’s een (interculturele) communicatietraining nodig?<br />
• wie wordt <strong>de</strong> aanspreekpersoon?<br />
• is <strong>het</strong> praktisch haalbaar: leslokaal, lestij<strong>de</strong>n, on<strong>de</strong>rwerpen voor <strong>de</strong> lessen,<br />
welke perio<strong>de</strong>?<br />
• wat als <strong>de</strong> lessen niet tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkuren zijn? (zie hieron<strong>de</strong>r Syndicaal gesproken)<br />
U<br />
• wat staat er in <strong>de</strong> sectorconvenant? De sector-CAO? De bedrijfs-CAO?<br />
• wat zal <strong>het</strong> kosten en wie be<strong>taal</strong>t dat?<br />
• hoe <strong>kan</strong> <strong>het</strong> productieverlies beperkt blijven? Zijn vervangingen mogelijk?<br />
De werkgroep zal niet <strong>op</strong> haar eentje over al <strong>de</strong>ze zaken beslissen. Het is wel haalbaar<br />
om een on<strong>de</strong>rbouwd voorstel uit te werken. De antwoor<strong>de</strong>n <strong>op</strong> <strong>de</strong>ze vragen<br />
helpen je een heel eind <strong>op</strong> weg om met een sterk en overtuigend dossier naar <strong>de</strong><br />
werkgever te stappen.<br />
Syndicaal gesproken: als <strong>het</strong> over les- en werktij<strong>de</strong>n gaat is ons standpunt dui<strong>de</strong>lijk:<br />
<strong>op</strong>leidingen in <strong>het</strong> bedrijf, in <strong>op</strong>dracht van <strong>de</strong> werkgever zijn tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkuren. De<br />
regeling om <strong>de</strong> helft binnen en <strong>de</strong> helft buiten <strong>de</strong> werkuren te organiseren, is discriminerend.<br />
2.4.2. Aanspreekpersoon<br />
De ervaring leert ons dat <strong>het</strong> aanbevolen is om alle betrokken werknemers goed<br />
in te lichten tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> hele duur van <strong>het</strong> project: voor, tij<strong>de</strong>ns en ook na <strong>de</strong><br />
<strong>op</strong>leiding.<br />
Het is geen goed i<strong>de</strong>e om dit door verschillen<strong>de</strong> mensen te laten doen, dat schept<br />
alleen maar verwarring. Het beste is om een aanspreekpersoon aan te stellen. Hij<br />
of zij kent <strong>het</strong> bedrijf en is van bij <strong>de</strong> start betrokken bij <strong>de</strong> organisatie en uitvoering<br />
van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>.<br />
De aanspreekpersoon is dus zeker niet <strong>de</strong> lesgever! Doorgaans zal <strong>de</strong> begeleidingsgroep<br />
een aanspreekpersoon aanstellen.<br />
2.4.3. Begeleidingsgroep<br />
In een latere fase gaat <strong>de</strong> syndicale werkgroep <strong>op</strong> in <strong>de</strong> begeleidingsgroep. De<br />
begeleidingsgroep volgt <strong>het</strong> hele proces <strong>op</strong>, zoekt <strong>op</strong>lossingen voor problemen, en<br />
zorgt voor bijsturing waar nodig. In die groep zitten vertegenwoordigers van een<br />
zestal groepen:
U<br />
• <strong>de</strong> werkgever<br />
• <strong>de</strong> vakbon<strong>de</strong>n<br />
• <strong>de</strong> ploegbaas (coördinator of verantwoor<strong>de</strong>lijke)<br />
• een vertegenwoordiger van <strong>de</strong> cursisten<br />
• iemand die <strong>de</strong> lesgeven<strong>de</strong> instantie vertegenwoordigt (VDAB Training &<br />
Opleiding, Basiseducatie of an<strong>de</strong>re) en/of<br />
• <strong>de</strong> lesgever.<br />
Omdat er zoveel verschillen<strong>de</strong> betrokken partijen zijn is een verga<strong>de</strong>rkalen<strong>de</strong>r<br />
zeker nuttig.<br />
Syndicaal gesproken: <strong>de</strong> syndicale <strong>de</strong>legatie waakt vanzelfsprekend over <strong>de</strong> belangen<br />
van alle werknemers: cursisten zowel als niet-cursisten moeten zich betrokken voelen<br />
bij <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding. De resultaten van een <strong>op</strong>leiding in <strong>het</strong> bedrijf zijn ook afhankelijk van<br />
<strong>de</strong> betrokkenheid tussen werknemers.<br />
Het gebeurt soms dat werknemers sterker on<strong>de</strong>r druk wor<strong>de</strong>n gezet. Ze krijgen <strong>de</strong><br />
<strong>kan</strong>s om <strong>op</strong>leiding te volgen - na een volledige shift: moe zijn ze en daardoor soms<br />
weinig gemotiveerd om nog les te volgen. Ook gebeurt <strong>het</strong> dat <strong>de</strong> lessen tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong><br />
werkuren zijn maar er moet evenveel gepresteerd wor<strong>de</strong>n in min<strong>de</strong>r tijd. Dit legt<br />
druk <strong>op</strong> <strong>de</strong> cursisten maar ook <strong>op</strong> <strong>de</strong> collega’s die geen les volgen.<br />
Er is geen objectieve re<strong>de</strong>n waarom werknemers die een <strong>op</strong>leiding volgen – of hun<br />
collega’s zich dubbel moeten inspannen. Het is <strong>de</strong> verantwoor<strong>de</strong>lijkheid van <strong>de</strong><br />
werkgever om hier een voor ie<strong>de</strong>reen aanvaardbare regeling te treffen.<br />
Goe<strong>de</strong> afspraken maken goe<strong>de</strong> vrien<strong>de</strong>n. Het is onmogelijk om elke situatie te<br />
voorzien, maar een aantal zaken <strong>kan</strong> je <strong>op</strong> voorhand regelen:<br />
• hoe lang duurt een les?<br />
• hoe lang duurt een reeks lessen?<br />
• wanneer is <strong>het</strong> les?<br />
• wie geeft les als <strong>de</strong> lesgever verhin<strong>de</strong>rd is?<br />
• wat doen we met afhakers?<br />
• wat als <strong>de</strong> groep cursisten heel klein wordt?<br />
• wat is <strong>het</strong> minimaal te behalen doel?<br />
• wie doet <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>valuatie?<br />
• welke vragen komen in <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>valuatie?<br />
• wie verwerkt <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>valuatie?<br />
• wie krijgt <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>valuatie te lezen?<br />
11
12<br />
2.4.4. Informatieverga<strong>de</strong>ring<br />
De eerste informatieverga<strong>de</strong>ring wil <strong>het</strong> personeel:<br />
• informeren<br />
• motiveren en daardoor<br />
• ongerustheid wegnemen.<br />
n Informeren<br />
• De informatieverga<strong>de</strong>ring zal <strong>het</strong> voltallige personeel inlichten over <strong>het</strong> wat, hoe,<br />
wie, waarom, waar en wanneer.<br />
• Indien nodig wordt <strong>de</strong> informatieverga<strong>de</strong>ring herhaald, bij voorbeeld als er in<br />
ploegen wordt gewerkt, zodat ie<strong>de</strong>reen ingelicht is. Daarmee voorkomen we dat<br />
er van in <strong>het</strong> begin verkeer<strong>de</strong> verwachtingen zijn over <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding NodW.<br />
• In een bedrijf met zeer veel werknemers zal <strong>het</strong> moeilijk zijn om ie<strong>de</strong>reen<br />
mon<strong>de</strong>ling <strong>op</strong> <strong>de</strong> hoogte te brengen. Gebruik dan alternatieve info<strong>kan</strong>alen zoals<br />
prikbor<strong>de</strong>n, een nieuwsbrief, intranet en <strong>de</strong>rgelijke. Toch is <strong>de</strong>ze manier van<br />
informeren min<strong>de</strong>r geschikt omdat er geen directe interactie is – zoals dat <strong>het</strong><br />
geval is met een gesprek. Bovendien weet je niet met zekerheid of wel ie<strong>de</strong>reen<br />
bereikt is. Ga daarom na te of minstens <strong>de</strong> potentiële <strong>kan</strong>didaten en hun naaste<br />
collega’s ingelicht zijn.<br />
n Motiveren<br />
De motivatie is <strong>de</strong> eerste stap naar een geslaag<strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding en ze beïnvloedt alle<br />
latere fasen van <strong>het</strong> project. Daarom zal <strong>de</strong> eerste verga<strong>de</strong>ring:<br />
• <strong>de</strong> voorbije en <strong>de</strong> geplan<strong>de</strong> activiteiten voorstellen, <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding in een bre<strong>de</strong>r<br />
ka<strong>de</strong>r plaatsen, verdui<strong>de</strong>lijken wat <strong>de</strong> re<strong>de</strong>n en <strong>het</strong> doel van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding zijn,<br />
• specifieke aandacht schenken aan alle werknemers,<br />
• <strong>de</strong> an<strong>de</strong>rstalige werknemers aanzetten om <strong>de</strong>el te nemen aan <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding en<br />
• <strong>de</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>taligen doen inzien dat ie<strong>de</strong>reen baat heeft bij <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding.<br />
Aan <strong>de</strong> collega’s die niet aan <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding <strong>de</strong>elnemen wordt gevraagd om <strong>de</strong><br />
an<strong>de</strong>rstalige collega’s actief te steunen door ze bij voorbeeld in <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong><br />
aan te spreken in plaats van gemakshalve over te schakelen naar een contact<strong>taal</strong>.<br />
En een beetje trager spreken in een niet te kruidig dialect <strong>kan</strong> ook geen kwaad!<br />
n Ongerustheid wegnemen<br />
Ten slotte zal je zo veel mogelijk ongerustheid wegnemen door <strong>het</strong> <strong>taal</strong>project concreet<br />
voor te stellen en bespreekbaar te maken. Kwestie van inspraak en overleg.<br />
Werknemers <strong>de</strong>nken soms dat er gevolgen zijn voor een werkbeoor<strong>de</strong>ling. Dat<br />
maakt sommigen onzeker: ‘Doe ik mijn werk wel goed?’<br />
Na <strong>de</strong> verga<strong>de</strong>ring moet <strong>het</strong> voor ie<strong>de</strong>reen dui<strong>de</strong>lijk zijn waarover <strong>het</strong> niet gaat:
• er hangt geen ‘beloning’ of ‘straf’ vast aan <strong>het</strong> al dan niet (succesvol) volgen van<br />
<strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding,<br />
• evenmin gaat <strong>het</strong> over een verplichting: niemand moet <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding volgen,<br />
• er is geen voorkeursbehan<strong>de</strong>ling: <strong>taal</strong>les volgen is ook hard werken!<br />
Waarover <strong>het</strong> wel gaat is een objectief gegeven: sommige collega’s hebben een<br />
<strong>taal</strong>achterstand en dat beïnvloedt <strong>het</strong> werk en <strong>de</strong> veiligheid <strong>op</strong> een negatieve<br />
wijze. Daarom wordt er een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> aangebo<strong>de</strong>n.<br />
Voor <strong>de</strong> werknemers is <strong>de</strong> volgen<strong>de</strong> stap in <strong>het</strong> proces <strong>de</strong> intake. Om <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers<br />
te selecteren is <strong>het</strong> nodig om een kleine ‘test’ te doen waarna <strong>de</strong> begeleidingsgroep<br />
zal beslissen wie uitgenodigd wordt voor <strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding<br />
en wie eventueel <strong>op</strong> een wachtlijst terechtkomt.<br />
2.5. Gratis <strong>taal</strong>bad? Vier soorten kosten<br />
en vier mogelijke inkomsten<br />
Het <strong>taal</strong>bad kost geld, maar er zijn mogelijkhe<strong>de</strong>n om <strong>het</strong> voor ie<strong>de</strong>reen aangenaam<br />
te maken: niet te heet of te koud. Er zijn vier soorten kosten te financieren:<br />
• <strong>het</strong> loon of <strong>de</strong> compensatieregeling voor <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers NodW,<br />
• <strong>het</strong> loon van <strong>de</strong> lesgever (inbegrepen <strong>het</strong> vooron<strong>de</strong>rzoek, <strong>de</strong> intakes, <strong>de</strong> lesvoorbereidingen,<br />
<strong>het</strong> lesgeven, <strong>de</strong> extra verga<strong>de</strong>ringen, <strong>de</strong> verplaatsingen)*,<br />
• <strong>de</strong> omka<strong>de</strong>ringskosten (leslokaal, extra verplaatsingen, cursusmateriaal, vrijgestel<strong>de</strong>n),<br />
• <strong>het</strong> productieverlies of <strong>de</strong> kost van vervangingen.<br />
Daar tegenover staat een viertal financieringen. Met een (ge<strong>de</strong>eltelijke of volledige)<br />
financiering is <strong>de</strong> uitvoering van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding al een stuk concreter en <strong>kan</strong><br />
je <strong>het</strong> financieel tegenargument (‘daar is geen geld voor’) groten<strong>de</strong>els ontkrachten.<br />
De mogelijkhe<strong>de</strong>n zijn:<br />
• sectorfonds (<strong>de</strong>el 2.5.1.)<br />
• Be<strong>taal</strong>d Educatief Verlof (<strong>de</strong>el 2.5.2.)<br />
• diversiteitsplan (<strong>de</strong>el 2.5.3.)<br />
• <strong>op</strong>leidingscheques voor werkgevers (<strong>de</strong>el 2.5.4.)<br />
2.5.1. Sectorfonds<br />
De meeste werkgevers zijn aangesloten bij een sectorfonds. Dat houdt in dat<br />
een klein <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> loonmassa in een fonds voor <strong>op</strong>leidingen wordt gestort.<br />
Doelstelling is dat 1,9% van <strong>de</strong> loonmassa naar <strong>op</strong>leiding gaat, maar lang niet<br />
alle sectoren en bedrijven halen dat doel.<br />
Er zijn veel sectorfondsen, inge<strong>de</strong>eld volgens (sub-) sector en/of Vlaamse regio. De<br />
beroepssecretaris van je centrale weet daar beslist meer over.<br />
* Op <strong>het</strong> ogenblik van publicatie is <strong>de</strong> richtprijs € 75,00 per uur per cursistengroep.<br />
1
1<br />
U<br />
De regeling verschilt per sector. Sommige CAO’s vermel<strong>de</strong>n dat een bepaald<br />
<strong>de</strong>el van <strong>het</strong> fonds voorbehou<strong>de</strong>n wordt voor <strong>kan</strong>sengroepen. In steeds meer<br />
sectoren sluiten <strong>de</strong> sociale partners een sectorconvenant (overeenkomst) af met<br />
<strong>de</strong> overheid. Een overzicht en <strong>de</strong> volledige teksten van alle convenants vind je<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> website van <strong>het</strong> Ministerie van <strong>de</strong> Vlaamse Gemeenschap (Administratie<br />
Werkgelegenheid). Je vindt <strong>het</strong> adres in <strong>het</strong> laatste <strong>de</strong>el van <strong>de</strong> brochure.<br />
Syndicaal gesproken: <strong>de</strong> Vlaamse overheid subsidieert in to<strong>taal</strong> 95 sectorconsulenten<br />
(voltijdse equivalenten) in 25 sectoren. Het is (on<strong>de</strong>r meer) hun taak om <strong>de</strong> werkgever<br />
in te lichten over financieringsmogelijkhe<strong>de</strong>n voor <strong>op</strong>leidingen.<br />
In <strong>de</strong> sectorconvenants* maken <strong>de</strong> sociale partners en <strong>de</strong> Vlaamse Regering<br />
afspraken over vier grote actuele thema’s:<br />
• diversiteit<br />
• aansluiting tussen on<strong>de</strong>rwijs en arbeidsmarkt<br />
• levenslang leren en<br />
• mobiliteit.<br />
Op <strong>de</strong> vernoem<strong>de</strong> website van <strong>de</strong> Vlaamse Gemeenschap vind je een mo<strong>de</strong>lconvenant en<br />
een actieplan. Per sector verschilt <strong>de</strong> invulling nogal. In <strong>de</strong> ka<strong>de</strong>rs hieron<strong>de</strong>r citeren we<br />
enkele afspraken in verband met <strong>op</strong>leidingen ‘<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>’, ‘<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> als<br />
twee<strong>de</strong> <strong>taal</strong>’ of ‘<strong>op</strong>leidingsbeleid’.<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> in <strong>de</strong> bouwsector<br />
‘De sociale partners en <strong>de</strong> Vlaamse Regering on<strong>de</strong>rschrijven <strong>de</strong> noodzaak om<br />
<strong>de</strong> ontwikkeling van basisvaardighe<strong>de</strong>n te bevor<strong>de</strong>ren, in <strong>het</strong> bijzon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> ICTbasisvaardighe<strong>de</strong>n<br />
voor specifieke <strong>kan</strong>sengroepen, <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> als twee<strong>de</strong> <strong>taal</strong>,<br />
(in voorkomend geval geïntegreerd in een technische <strong>op</strong>leiding) en functionele<br />
trajecten voor laaggeletter<strong>de</strong>n.’ (Art. 28 Protocol ‘Bouwsector’ PC 124)<br />
NodW in <strong>de</strong> uitzendsector<br />
‘De sectoren zullen binnen hun sectorfonds(en) <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>,<br />
al dan niet geïntegreerd met een technische <strong>op</strong>leiding, erkennen en financieel<br />
on<strong>de</strong>rsteunen. De sector zal minstens 20 uitzendkrachten een <strong>op</strong>leiding<br />
NODW laten volgen.’ (Hoofdstuk 2 sectoraal actieplan van <strong>de</strong> ‘Uitzendsector’<br />
PC 322)<br />
NodW in <strong>de</strong> vermakelijkheidsbedrijven<br />
‘De sociale partners zullen <strong>het</strong> systeem van <strong>op</strong>leidingen <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Werkvloer</strong> of daarbuiten zoals ze nu sporadisch wor<strong>de</strong>n georganiseerd, aanmoedigen<br />
en meer structureel promoten.’ (Hoofdstuk 2 sectoraal actieplan van <strong>de</strong><br />
sector van <strong>het</strong> ‘Vermakelijkheidsbedrijf’ PC 304)<br />
* Op <strong>het</strong> ogenblik van publicatie l<strong>op</strong>en er convenants met 25 sectoren. Opvallen<strong>de</strong> afwezigen zijn <strong>de</strong> sectoren<br />
verzekeringen en banken; distributie; schoonmaak en wasserijen
Niet alle sectorconvenants nemen een clausule <strong>op</strong> rond <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Werkvloer</strong>. Zo staat er in <strong>het</strong> protocol voor <strong>de</strong> social profit (een groeisector!) enkel<br />
een algemene verwijzing naar ‘<strong>op</strong>leiding’.<br />
Opleiding in <strong>de</strong> Social Profit<br />
‘De sociale partners en <strong>de</strong> Vlaamse Regering on<strong>de</strong>rschrijven <strong>het</strong> beginsel<br />
dat ie<strong>de</strong>reen in <strong>het</strong> bedrijf, ongeacht scholing, geslacht enz., moet kunnen<br />
<strong>de</strong>elnemen aan <strong>op</strong>leiding. Bij <strong>het</strong> uitwerken van <strong>het</strong> <strong>op</strong>leidingsbeleid zal aandacht<br />
gaan naar <strong>het</strong> bereik van specifieke <strong>kan</strong>sengroepen. De sociale partners<br />
engageren zich tot <strong>het</strong> realiseren van evenredige participatie van <strong>kan</strong>sengroepen<br />
aan alle sector<strong>op</strong>leidingen en -begeleidingen.’ (Art. 21 Protocol ‘Social<br />
Profit’)<br />
Toch moeten we realistisch blijven. De effectieve resultaten van <strong>de</strong>ze engagementen<br />
zijn nog niet wat ze beloven. Het ‘Jaarrapport 2004. Sectorconvenants*<br />
analyseert <strong>de</strong> toestand in 25 sectoren. Het hoofdstuk ‘diversiteit’ geeft – voor wat<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> betreft – teleurgesteld toe dat er nog veel uitdagingen<br />
klaarliggen. Zo zou<strong>de</strong>n er te weinig <strong>kan</strong>didaten zijn ondanks <strong>het</strong> feit dat <strong>de</strong><br />
sectoren <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding gratis aanbie<strong>de</strong>n.<br />
Maar er is ook vooruitgang. Sectorconvenants hebben in <strong>de</strong> regel een lo<strong>op</strong>tijd van<br />
twee jaar. Ein<strong>de</strong> 2005 – begin 2006 zijn heel wat convenants in heron<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>ling.<br />
In een aantal convenants krijgen <strong>op</strong>leidingen (waaron<strong>de</strong>r soms <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong><br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>) meer aandacht. Op <strong>het</strong> moment van publicatie waren <strong>de</strong> teksten<br />
nog niet bekend. Voor <strong>het</strong> meest recente overzicht (en <strong>de</strong> volledige teksten) <strong>kan</strong> je<br />
terecht <strong>op</strong> <strong>de</strong> website van <strong>de</strong> Vlaamse regering (zie <strong>de</strong>el 4.2. Websites).<br />
2.5.2. Be<strong>taal</strong>d Educatief Verlof (Wet 22 januari 1985)<br />
De werknemer die van Be<strong>taal</strong>d Educatief Verlof gebruik maakt, heeft <strong>het</strong> recht<br />
om een bepaald aantal uren afwezig te zijn <strong>op</strong> <strong>het</strong> werk, met behoud van loon<br />
(tot een bepaal<strong>de</strong> grens). De wettelijke regeling van <strong>het</strong> BEV on<strong>de</strong>rscheidt twee<br />
soorten <strong>op</strong>leiding: <strong>de</strong> beroeps<strong>op</strong>leiding of <strong>de</strong> algemene <strong>op</strong>leiding. <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong><br />
<strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> is een erken<strong>de</strong> beroeps<strong>op</strong>leiding.<br />
Het gebruik van <strong>het</strong> BEV wordt door <strong>de</strong> On<strong>de</strong>rnemingsraad collectief gepland.<br />
Daarbij wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> individuele aanvragen gecoördineerd zodat rekening<br />
<strong>kan</strong> wor<strong>de</strong>n gehou<strong>de</strong>n met <strong>de</strong> organisatie van <strong>het</strong> werk en met <strong>de</strong> individuele<br />
belangen van <strong>de</strong> werknemers. De collectieve planning (of <strong>de</strong> gel<strong>de</strong>n<strong>de</strong> CAO) heeft<br />
voorrang <strong>op</strong> <strong>de</strong> individuele planning.<br />
Het aantal uren BEV verschilt naargelang <strong>de</strong> soort vorming die men volgt en <strong>de</strong><br />
tijdstippen (binnen of buiten <strong>het</strong> normale uurrooster). Voor een <strong>taal</strong>cursus wor<strong>de</strong>n<br />
* Jaarrapport 2004. Sectorconvenants / Ministerie van <strong>de</strong> Vlaamse Gemeenschap; Administratie Werkgelegenheid<br />
af<strong>de</strong>ling Economie, Werkgelegenheid, Binnenlandse Aangelegenhe<strong>de</strong>n en Landbouw. Maart 2005<br />
15
1<br />
U<br />
80 uur BEV toegestaan, maar als om een van <strong>de</strong> vier volgen<strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n<br />
gaat wor<strong>de</strong>n 120 (algemene <strong>op</strong>leiding) of zelfs 180 uur (beroeps<strong>op</strong>leiding) toegestaan:<br />
• <strong>de</strong> cursustijd valt volledig samen met <strong>de</strong> arbeidstijd<br />
• <strong>het</strong> betreft een knelpuntberoep<br />
• een universitair diploma<br />
• elementaire basisvaardighe<strong>de</strong>n voor laaggeschool<strong>de</strong> werknemers.<br />
2.5.3. Diversiteitsplan<br />
Se<strong>de</strong>rt <strong>het</strong> jaar 2003 subsidieert <strong>de</strong> Vlaamse overheid bedrijven, instellingen en<br />
lokale overhe<strong>de</strong>n die willen werken rond <strong>de</strong> tewerkstelling van <strong>kan</strong>sengroepen. De<br />
projectontwikkelaar van RESOC* of SERR** (vroeger STC***) stelt samen met <strong>de</strong><br />
werkgever een diversiteitsplan <strong>op</strong>. Dat plan (er bestaan ook clusterplannen, instapplannen,<br />
groeiplannen) <strong>kan</strong> een <strong>op</strong>leiding voor werknemers bevatten. De subsidie<br />
varieert, afhankelijk van <strong>het</strong> soort plan, van 2 500 euro tot 10 000 euro.<br />
De reglementering (jaarlijks verschijnt een BVR****) omschrijft dit plan als: “Een<br />
geheel van maatregelen en acties die direct en indirect discrimineren<strong>de</strong> drempels<br />
moeten wegnemen en/of voorzieningen scheppen waardoor <strong>de</strong> verticale en<br />
horizontale mobiliteit van le<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> <strong>kan</strong>sengroepen wor<strong>de</strong>n vergroot en hun<br />
voortijdige uitstroom<strong>kan</strong>sen wor<strong>de</strong>n vermin<strong>de</strong>rd, met <strong>het</strong> oog <strong>op</strong> hun evenredige<br />
en volwaardige participatie in alle af<strong>de</strong>lingen en functies van <strong>de</strong> organisatie. Dit<br />
alles moet evenwel gebeuren zon<strong>de</strong>r <strong>de</strong> relevante functievereisten te verlagen.”<br />
De ABVV diversiteitsconsulent van jouw gewest zal je over <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> soorten<br />
diversiteitsplannen – en vooral <strong>de</strong> syndicale invulling ervan - graag meer inlichtingen<br />
geven.<br />
Syndicaal gesproken: <strong>het</strong> diversiteitsplan in organisaties met meer dan 50 werknemers<br />
wordt begeleid door een interne werkgroep met minstens een vertegenwoordiger van<br />
<strong>de</strong> werknemers. Voor ons is dat vanzelfsprekend een <strong>de</strong>legee. De werkgroep bestaat<br />
ver<strong>de</strong>r uit een vertegenwoordiger van directie en van <strong>de</strong> direct leidinggeven<strong>de</strong>n.<br />
* RESOC = Regionaal Sociaal-economisch Overlegcomité, overleg tussen werknemers, werkgevers en lokale<br />
overhe<strong>de</strong>n.<br />
** SERR = Sociaal-Economische Raad van <strong>de</strong> Regio, overleg tussen werknemers en werkgevers.<br />
*** STC = Subregionaal Tewerkstellingscomité, se<strong>de</strong>rt 2005 vervangen door RESOC of SERR.<br />
**** Besluit van <strong>de</strong> Vlaamse Regering.
U<br />
U<br />
2.5.4. Opleidingscheques voor werkgevers<br />
De Vlaamse overheid subsidieert <strong>op</strong>leidingen in on<strong>de</strong>rnemingen met een premie<br />
van vijftig procent van <strong>de</strong> factuur van <strong>de</strong> aanbie<strong>de</strong>r. Je vindt <strong>het</strong> adres van <strong>de</strong><br />
website achteraan.<br />
Syndicaal gesproken: <strong>op</strong>leidingscheques voor werknemers gel<strong>de</strong>n niet voor <strong>op</strong>leidingen<br />
die gevolgd wor<strong>de</strong>n in <strong>op</strong>dracht van <strong>de</strong> werkgever. Evenmin zijn ze cumuleerbaar<br />
met <strong>de</strong> bestaan<strong>de</strong> <strong>op</strong>leidingscheques voor on<strong>de</strong>rnemingen. Voor meer info <strong>kan</strong> je<br />
terecht <strong>op</strong> <strong>de</strong> website van <strong>de</strong> VDAB (doorklikken naar <strong>op</strong>leidingen).<br />
2.6. En in <strong>de</strong> KMO’s?<br />
In samenwerking met VDAB en KUL stimuleert UNIZO <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong><br />
via een pilootproject. De <strong>op</strong>leiding gaat door <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer – met een minimum<br />
aan werkon<strong>de</strong>rbreking – en richt zich volledig naar <strong>de</strong> taken van <strong>de</strong> werknemer.<br />
Het tarief is 75,00 euro per uur maar er zijn kortingen. Voor KMO’s met tien tot<br />
vijfentwintig werknemers 25% en zelfs 50% voor KMO’s met min<strong>de</strong>r dan tien<br />
werknemers. Je vindt <strong>het</strong> adres achteraan.<br />
Syndicaal gesproken: in vrijwel geen enkel KMO bestaat een overlegorgaan zoals<br />
in <strong>de</strong> grotere bedrijven. Dit belet niet dat je nuttig syndicaal werk <strong>kan</strong> doen, bij<br />
voorbeeld rond <strong>op</strong>leidingen.<br />
1
1<br />
3.1. Voorberei<strong>de</strong>n: staat ie<strong>de</strong>reen klaar?<br />
Als werknemers en werkgever <strong>het</strong> eens zijn over <strong>de</strong> modaliteiten van een <strong>op</strong>leiding<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> is <strong>het</strong> tijd om met <strong>de</strong> lesgever <strong>de</strong> uitvoering te starten.<br />
In <strong>de</strong> voorberei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> fase zal zij:<br />
• <strong>de</strong> behoeften <strong>op</strong>meten: vaststellen wat <strong>de</strong> aard en <strong>de</strong> omvang van <strong>de</strong> vraag is<br />
(<strong>de</strong>el 3.1.1.)<br />
• intake hou<strong>de</strong>n: gesprekken met <strong>kan</strong>didaten voor <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding NodW (<strong>de</strong>el<br />
3.1.2.)<br />
• <strong>op</strong> basis van <strong>de</strong>ze gegevens een vormingsvoorstel maken (<strong>de</strong>el 3.1.3.).<br />
3.1.1. Behoeften <strong>op</strong>meten<br />
De <strong>op</strong>drachtgever is uiteraard <strong>de</strong> werkgever maar <strong>de</strong> behoeften wor<strong>de</strong>n gemeten<br />
bij <strong>de</strong> werknemers / <strong>kan</strong>didaat cursisten. De lesgever start met een behoefte<strong>de</strong>tectie:<br />
hij zal eerst uitmaken wat <strong>de</strong> vraag precies is en zich zo goed mogelijk willen<br />
documenteren.<br />
De lesgever maakt een analyse van <strong>de</strong> <strong>taal</strong>gebruiksituaties door gesprekken met<br />
betrokkenen, door een rondleiding (observatie) en (indien mogelijk) een bespreking<br />
in <strong>de</strong> begeleidingsgroep.<br />
Vervolgens wor<strong>de</strong>n <strong>de</strong> <strong>kan</strong>didaten uitgenodigd voor een gesprek: <strong>de</strong> intake.<br />
3.1.2. Intake<br />
3. Startschot!<br />
Tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> intake wordt:<br />
• nogmaals uitgelegd waarover <strong>het</strong> gaat, en<br />
• <strong>het</strong> <strong>taal</strong>vaardigheidsniveau van <strong>de</strong> <strong>kan</strong>didaten nagegaan, en<br />
• toegelicht wat er ver<strong>de</strong>r zal gebeuren.<br />
Kandidaten vullen een inlichtingenblad in en leggen één of meer<strong>de</strong>re tests af. Dat<br />
<strong>kan</strong> – als er genoeg tijd is – ge<strong>de</strong>eltelijk individueel verl<strong>op</strong>en. Het spreekt voor zich<br />
dat dit in een geschikte omgeving gebeurt, dat wil zeggen met voldoen<strong>de</strong> ruimte,<br />
rust en voorzieningen (tafels, stoelen, schrijfgerief en <strong>de</strong>rgelijke).
U<br />
U<br />
U<br />
De tests bepalen <strong>het</strong> niveau van verstaan, spreken, lezen en schrijven. Er bestaan<br />
daarvoor gestandaardiseer<strong>de</strong> tests, afhankelijk van <strong>de</strong> situatie.<br />
Als iemand <strong>de</strong>elneemt aan een intake is die persoon nog niet geselecteerd voor<br />
<strong>de</strong>elname aan <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding. De groepssamenstelling gebeurt door <strong>de</strong> hele begeleidingsgroep<br />
of door een aantal le<strong>de</strong>n ervan. Vaak zal <strong>de</strong> lesgever <strong>het</strong> laatste woord<br />
hebben: zij is immers specialist!<br />
Bij <strong>de</strong> keuze van <strong>de</strong>elnemers let <strong>de</strong> begeleidingsgroep er<strong>op</strong> dat <strong>het</strong> niveau van<br />
<strong>taal</strong>beheersing van <strong>de</strong> cursisten min of meer gelijk is. Te grote verschillen in <strong>taal</strong>beheersing<br />
tussen <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers on<strong>de</strong>rling maken <strong>het</strong> extra moeilijk voor zowel<br />
<strong>de</strong> lesgever als <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers. Algemeen gesproken geeft men voorrang aan <strong>de</strong><br />
zwakste <strong>taal</strong>gebruikers: zij die <strong>het</strong> meest <strong>de</strong>ugd hebben aan een <strong>taal</strong>bad.<br />
♠<br />
Syndicaal gesproken: <strong>het</strong> <strong>kan</strong> gebeuren dat er meer <strong>kan</strong>didaten zijn dan plaatsen in<br />
<strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding. Zorg ervoor dat <strong>de</strong> niet geselecteer<strong>de</strong> collega’s weten of ze al dan niet<br />
in aanmerking komen voor een latere (of een an<strong>de</strong>re) <strong>op</strong>leiding.<br />
♠<br />
Syndicaal gesproken: wees er zeker van dat <strong>de</strong> individuele resultaten van <strong>de</strong> intake<br />
alleen maar voor <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding NodW wor<strong>de</strong>n gebruikt. Werkbeoor<strong>de</strong>lingen, sancties<br />
en <strong>de</strong>rgelijke zijn niet <strong>de</strong> bedoeling!<br />
3.1.3. Vormingsvoorstel<br />
Intakes en <strong>de</strong>tectie van <strong>de</strong> behoefte <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer zijn achter <strong>de</strong> rug. De <strong>de</strong>elnemers<br />
aan <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding zijn geselecteerd en <strong>op</strong> <strong>de</strong> hoogte gebracht. De lesgever<br />
vormt zich <strong>op</strong> basis daarvan een i<strong>de</strong>e over <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n van een <strong>op</strong>leiding<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> in <strong>het</strong> bedrijf: hij of zij ontwikkelt een concept van<br />
<strong>op</strong>leiding.<br />
Dit concept is een eerste omschrijving van wat er in <strong>de</strong> lessen aan bod <strong>kan</strong> komen.<br />
Het is <strong>de</strong> basis voor <strong>de</strong> lesdoelen.<br />
Lesdoelen moeten specifiek, meetbaar, aantrekkelijk, realistisch en tijdgebon<strong>de</strong>n<br />
zijn (SMART geformuleerd). De slaag<strong>kan</strong>s van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding is afhankelijk van <strong>de</strong><br />
mate waarin ze is afgestemd <strong>op</strong> <strong>de</strong> behoeften en <strong>de</strong> huidige <strong>taal</strong>vaardigheid van<br />
<strong>de</strong> betrokkenen. De lesgever vertrekt met an<strong>de</strong>re woor<strong>de</strong>n van wat <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers<br />
kunnen en <strong>de</strong> gewenste situatie (lees: kennis) zo goed mogelijk omschrijven.<br />
Syndicaal gesproken: stel (jezelf) steeds <strong>de</strong> vraag wat <strong>het</strong> verband is tussen <strong>de</strong> lesdoelen<br />
en <strong>de</strong> taken die <strong>de</strong> collega-cursist uitvoert.<br />
1
20<br />
3.2. In <strong>het</strong> water!<br />
Als werknemers en werkgever en lesgever <strong>het</strong> eens zijn over <strong>het</strong> wat, hoe en wie<br />
van een <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> is <strong>het</strong> tijd om met <strong>de</strong> uitvoering te<br />
starten. In <strong>de</strong> uitvoeren<strong>de</strong> fase zal <strong>de</strong> lesgever:<br />
• <strong>taal</strong>materiaal verzamelen (<strong>de</strong>el 3.2.1.)<br />
• daarmee lesmateriaal samenstellen (<strong>de</strong>el 3.2.2.)<br />
• les geven (<strong>de</strong>el 3.2.3.)<br />
3.2.1. Taalmateriaal<br />
Het verzamel<strong>de</strong> <strong>taal</strong>materiaal verschilt vanzelfsprekend per bedrijf. Het gaat zowel over:<br />
• geschreven, als<br />
• gesproken materiaal.<br />
Geschreven teksten zijn: me<strong>de</strong><strong>de</strong>lingen, brochures, vragenlijsten, handleidingen,<br />
waarschuwingen en <strong>de</strong>rgelijke die <strong>de</strong> werknemers moeten begrijpen en kunnen<br />
toepassen waar en wanneer dat nodig is.<br />
De lesgever verzamelt mon<strong>de</strong>ling materiaal in gesprekken met ploegbazen, collega’s,<br />
administratie en directie.<br />
Communicatie staat altijd centraal bij <strong>het</strong> verzamelen van <strong>taal</strong>materiaal: hoe en<br />
met wie verlo<strong>op</strong>t ze? Welke problemen ervaart men en hoe gaat men daarmee<br />
om? Zo krijgt <strong>de</strong> lesgever een grondig i<strong>de</strong>e van <strong>de</strong> <strong>taal</strong>problemen en <strong>de</strong> mogelijke<br />
aanpak in <strong>de</strong> lessen.<br />
3.2.2. Lesmateriaal<br />
De lesgever zal vervolgens <strong>het</strong> lesmateriaal selecteren. Op basis van <strong>het</strong> concept<br />
van <strong>op</strong>leidingen <strong>het</strong> verzamel<strong>de</strong> materiaal ontwikkelt zij een logische lessenreeks.<br />
De lessen sluiten zo goed mogelijk aan bij <strong>het</strong> startniveau van <strong>de</strong> <strong>de</strong>elnemers en<br />
bouwen stapsgewijs <strong>op</strong> naar een doel dat <strong>de</strong> begeleidingsgroep heeft vastgesteld.<br />
De leson<strong>de</strong>rwerpen wor<strong>de</strong>n <strong>op</strong>gebouwd rond realistische en concrete soorten taken<br />
zoals een korte werk<strong>op</strong>dracht, een wekelijkse briefing, een brigadiersverga<strong>de</strong>ring,<br />
een personeelsverga<strong>de</strong>ring of <strong>de</strong> voorverga<strong>de</strong>ring van een OR.<br />
Sommige soorten taken komen heel weinig voor maar zijn daarom niet min<strong>de</strong>r<br />
belangrijk: <strong>de</strong>nk bijvoorbeeld aan een functioneringsgesprek.<br />
De lesgever beschrijft voor elke les <strong>de</strong> doelstellingen, bijvoorbeeld: ‘<strong>de</strong> cursist<br />
begrijpt (<strong>op</strong> een beschrijven<strong>de</strong> wijze) vragen over een werkproces’ of nog: ‘<strong>de</strong> cursist<br />
<strong>kan</strong> (<strong>op</strong> structureren<strong>de</strong> wijze) vragen van <strong>de</strong> technische dienst beantwoor<strong>de</strong>n’.<br />
De lesgever houdt steeds zo veel mogelijk rekening met bedrijfsspecifieke aandachtspunten.
U<br />
Wanneer <strong>de</strong> lesgever <strong>het</strong> <strong>op</strong>leidingsplan klaar heeft, wordt dit besproken met <strong>de</strong><br />
begeleidingsgroep die verbetervoorstellen <strong>kan</strong> doen of kn<strong>op</strong>en doorhakt als er<br />
problemen zijn waar <strong>de</strong> lesgever alleen niet uit geraakt. Op dat moment is <strong>het</strong><br />
<strong>op</strong>leidingsplan af en <strong>kan</strong> men starten met <strong>de</strong> lessen.<br />
De begeleidingsgroep heeft inmid<strong>de</strong>ls <strong>de</strong> praktische organisatie afgerond en<br />
afspraken gemaakt met alle betrokkenen over <strong>de</strong> lestij<strong>de</strong>n, <strong>het</strong> leslokaal, <strong>het</strong> lesmateriaal,<br />
<strong>de</strong> hulpmid<strong>de</strong>len en <strong>de</strong>rgelijke meer.<br />
Syndicaal gesproken: een steeds weerkerend probleem is <strong>de</strong> combinatie van werken<br />
in ploegsysteem en (vaste) lestij<strong>de</strong>n. Voor een lesgever is dit interne keuken maar voor<br />
een <strong>de</strong>legee niet. Tracht zo goed mogelijk problemen met piekmomenten en ploegwissels<br />
te voorkomen: ergens zal iemand moeten flexibel zijn!<br />
3.2.3. Naar <strong>de</strong> les<br />
Over <strong>de</strong> lessen zelf kunnen we kort zijn. Hoe planmatiger <strong>het</strong> voorberei<strong>de</strong>nd werk<br />
is gebeurd, hoe groter <strong>het</strong> succes van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>.<br />
De lessen verl<strong>op</strong>en praktijkgericht, in een leslokaal, en <strong>op</strong> afgesproken momenten<br />
met praktijk<strong>op</strong>drachten <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer.<br />
Syndicaal gesproken: als je contact houdt met <strong>de</strong> cursisten <strong>kan</strong> je snel ingrijpen als<br />
je merkt dat iets niet naar wens verlo<strong>op</strong>t. Als een <strong>de</strong>legee (of een an<strong>de</strong>re collega)<br />
persoonlijk interesse toont is dat voor <strong>de</strong> cursisten extra stimulerend. Als <strong>de</strong>legee ben<br />
je zeker welkom in een les, je <strong>kan</strong> verslag uitbrengen in <strong>de</strong> militantenkern of in <strong>de</strong><br />
On<strong>de</strong>rnemingsraad. Ga er niet vanuit dat eenmaal <strong>de</strong> lessen gestart zijn alle verantwoor<strong>de</strong>lijkheid<br />
bij <strong>de</strong> lesgever ligt!<br />
3.3. Evalueren: wie beoor<strong>de</strong>elt wat?<br />
Het doel van <strong>de</strong> evaluatie is <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> te beoor<strong>de</strong>len.<br />
Omdat cursisten gemakkelijk <strong>de</strong> lesgever en <strong>de</strong> lessen met elkaar associëren,<br />
is <strong>het</strong> objectiever (en voor allen prettiger) als een onafhankelijk persoon dat doet.<br />
In <strong>de</strong> begeleidingsgroep is er zeker iemand die <strong>de</strong>ze taak <strong>op</strong> zich wil nemen.<br />
De evaluatie vergelijkt <strong>de</strong> minimaal te behalen doelen met <strong>de</strong> behaal<strong>de</strong> resultaten.<br />
Arbeidsintensief maar zeer leerrijk is een permanente evaluatie van <strong>het</strong> leerproces.<br />
Dit houdt in dat niet enkel <strong>het</strong> eindresultaat on<strong>de</strong>r <strong>de</strong> loep wordt genomen,<br />
maar vooral <strong>het</strong> (goe<strong>de</strong>) verlo<strong>op</strong> van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding.<br />
Een goe<strong>de</strong> evaluatie gebruikt twee soorten informatie: kwantitatief en kwalitatief.<br />
Je wilt weten hoeveel mensen hoeveel uren les hebben gevolgd maar ook wat ze<br />
hebben <strong>op</strong>gestoken van die lessen: hebben ze al wat min<strong>de</strong>r koudwatervrees?<br />
21
22<br />
U<br />
Ver<strong>de</strong>r houdt een volledige evaluatie rekening met <strong>de</strong> ervaring van direct en<br />
indirect betrokkenen: dus zowel <strong>de</strong> cursisten als <strong>de</strong> collega’s, <strong>de</strong> lesgever als<br />
<strong>de</strong> begeleidingsgroep. De cursisten leveren een belangrijke inspanning en die<br />
vraagt een maximale interactie met sleutelfiguren in <strong>het</strong> bedrijf: <strong>de</strong> bedrijfsarts,<br />
<strong>de</strong> preventieadviseurs, <strong>de</strong> <strong>de</strong>legees, <strong>de</strong> ploegbazen, kortom <strong>de</strong> ervaring van alle<br />
betrokkenen is leerrijk. Hun bijdrage aan <strong>de</strong> evaluatie zal verdui<strong>de</strong>lijken hoe en in<br />
welke mate <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding allen ten goe<strong>de</strong> komt.<br />
Toch moet je <strong>op</strong>letten voor teveel informatie: niemand vult graag lange, vervelen<strong>de</strong><br />
vragenlijsten in. Ook <strong>de</strong> persoon die <strong>de</strong> antwoor<strong>de</strong>n verwerkt tot bruikbare informatie<br />
heeft baat bij een overzichtelijk werk.<br />
Na aflo<strong>op</strong> van <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding willen ook <strong>de</strong> collega’s graag weten wat <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding<br />
heeft <strong>op</strong>gebracht. Je <strong>kan</strong> een korte samenvatting van <strong>de</strong> evaluatie versprei<strong>de</strong>n of<br />
ter beschikking stellen – al naar gelang <strong>de</strong> mogelijkhe<strong>de</strong>n in jullie bedrijf.<br />
Syndicaal gesproken: let er<strong>op</strong> dat <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding NodW geëvalueerd wordt en niet <strong>de</strong><br />
cursisten of <strong>de</strong> lesgever! Ook is <strong>het</strong> belangrijk dat <strong>de</strong> evaluatie anoniem is. Het is niet<br />
<strong>de</strong> bedoeling dat persoonlijke en individuele inlichtingen over werknemers doorsijpelen<br />
naar <strong>de</strong> directie. Opleiding is geen beoor<strong>de</strong>ling- of promotie-instrument!<br />
3.4. Ie<strong>de</strong>reen naar huis? Nazorg<br />
Het zou al heel vreemd l<strong>op</strong>en als een eenmalige <strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong><br />
<strong>Werkvloer</strong> alle problemen met <strong>taal</strong> en communicatie meteen uit <strong>de</strong> weg ruimt.<br />
We zijn niet naïef en verwachten geen mirakels of <strong>kan</strong>t-en-klare <strong>op</strong>lossingen voor<br />
complexe problemen.<br />
Uit je eigen observaties, gesprekken met betrokkenen en reacties van collega’s<br />
<strong>kan</strong> je – met <strong>de</strong> resultaten van <strong>de</strong> ein<strong>de</strong>valuatie ter on<strong>de</strong>rsteuning – werken aan<br />
<strong>de</strong> nazorg.<br />
De nazorg <strong>kan</strong> <strong>de</strong> ervaringen benutten voor:<br />
• een nieuwe <strong>op</strong>leiding of<br />
• een vervolg<strong>op</strong>leiding<br />
• conclusies en tips voor <strong>de</strong> toekomst.<br />
Niet elk bedrijf zal <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> permanent in haar <strong>op</strong>leidingsplan<br />
<strong>op</strong>nemen. Toch <strong>kan</strong> <strong>het</strong> nodig zijn om een nieuwe <strong>op</strong>leiding aan te bie<strong>de</strong>n: bijvoorbeeld<br />
als uit <strong>de</strong> intakes bleek dat <strong>het</strong> niveauverschil tussen <strong>de</strong> <strong>kan</strong>didaten erg<br />
groot was of omdat er nog <strong>kan</strong>didaten zijn of gewoon als er nieuwe instroom is.<br />
Een twee<strong>de</strong> <strong>op</strong>tie is om een vervolg<strong>op</strong>leiding aan te bie<strong>de</strong>n. Dat wil zeggen dat<br />
met <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> groep cursisten, eventueel uitgebreid met sterkere <strong>kan</strong>didaten, een<br />
<strong>op</strong>leiding <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> van een hoger niveau wordt aangebo<strong>de</strong>n.
U<br />
Tenslotte is <strong>het</strong> zeer goed mogelijk dat <strong>de</strong> ervaring uit <strong>de</strong>ze <strong>op</strong>leiding zaken aan<br />
<strong>het</strong> licht bracht die <strong>de</strong> moeite zijn om <strong>op</strong> <strong>de</strong> syndicale agenda te plaatsen: communicatietraining,<br />
een diversiteitsplan of een <strong>op</strong>leidingsplan of wie weet zelfs <strong>het</strong><br />
personeelsbeleid?<br />
Syndicaal gesproken: mensen zijn geen machines die je zomaar ‘bijstelt’ of ‘programmeert’.<br />
Taal en communicatie zijn dynamische processen: realistisch blijven is <strong>de</strong><br />
boodschap.<br />
3.5. Twee praktijkgevallen<br />
Umac Midwest - Hoboken<br />
We spreken met <strong>de</strong>legee Tony. Hij noemt arbeid en inkomen <strong>de</strong> sleutel tot integratie.<br />
Zijn uitgangspunt is <strong>de</strong> solidariteit tussen alle werknemers: “Als je voor<br />
diversiteit bent, ben je ook voor <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>.” Als syndicaal<br />
afgevaardig<strong>de</strong> is hij <strong>de</strong> spilfiguur die vooral over <strong>de</strong> randvoorwaar<strong>de</strong>n waakt. Een<br />
<strong>op</strong>somming maakt dui<strong>de</strong>lijk dat die even belangrijk zijn als <strong>de</strong> lessen zelf:<br />
• <strong>de</strong> syndicale <strong>de</strong>legatie informeren<br />
• een goed voorstel formuleren<br />
• draagvlak creëren <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer<br />
• <strong>de</strong> omka<strong>de</strong>ring verzorgen<br />
• contact hou<strong>de</strong>n met cursisten – vooral als die <strong>het</strong> niet meer zien zitten<br />
• <strong>de</strong> <strong>op</strong>volging verzorgen.<br />
“Tussen 1935 en 1975 recycleer<strong>de</strong> Umac Midwest ban<strong>de</strong>n. Daarna specialiseert<br />
<strong>het</strong> bedrijf zich in <strong>het</strong> recupereren van synt<strong>het</strong>isch rubberafval. In 1979 neemt<br />
Ravago* <strong>het</strong> bedrijf over. Er werken bij ons veel allochtonen - <strong>de</strong> aard van <strong>het</strong><br />
werk is daar niet vreemd aan. Door slechte communicatie liep <strong>de</strong> spanning <strong>op</strong>,<br />
vermin<strong>de</strong>r<strong>de</strong> <strong>de</strong> productie en kwam <strong>de</strong> veiligheid in <strong>het</strong> gedrang. Toen <strong>het</strong> bedrijf<br />
in 2003 een diversiteitsplan startte was dat voor <strong>de</strong> begelei<strong>de</strong>n<strong>de</strong> werkgroep een<br />
<strong>kan</strong>s om daar wat aan te doen.<br />
Er waren twee concrete aanleidingen om <strong>de</strong> cursus <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong><br />
te organiseren: door <strong>de</strong> beperkte <strong>taal</strong>kennis slagen <strong>de</strong> allochtonen nooit in <strong>de</strong><br />
examens voor heftruckchauffeur, én <strong>de</strong> werkgever wil<strong>de</strong> graag <strong>de</strong> ISO-9001 norm<br />
halen. Daarvoor moeten werknemers strenge procedures volgen voor kwaliteit en<br />
veiligheid. De instructies en voorschriften vereisen een vrij hoge <strong>taal</strong>kennis.<br />
We zou<strong>de</strong>n starten met twee groepen cursisten, uitein<strong>de</strong>lijk zijn <strong>het</strong> er vier gewor<strong>de</strong>n<br />
met in to<strong>taal</strong> negentien cursisten. Er waren twee groepen die les kregen van<br />
* Een multinational met wereldwijd meer dan 70 af<strong>de</strong>lingen (<strong>de</strong> meeste in Eur<strong>op</strong>a).<br />
2
2<br />
VDAB en twee die les kregen van Basiseducatie. Een <strong>op</strong>leiding duur<strong>de</strong> 60 uur,<br />
ver<strong>de</strong>eld over tien weken (driemaal twee uur per week). De helft van <strong>de</strong> lessen was<br />
tij<strong>de</strong>ns <strong>de</strong> werkuren: in die tijd wer<strong>de</strong>n uitzendkrachten ingezet.<br />
Het was, al bij al, een succes en ie<strong>de</strong>reen was akkoord om een vervolg<strong>op</strong>leiding<br />
te organiseren, on<strong>de</strong>r an<strong>de</strong>r omdat bleek dat die 60 uur eigenlijk niet genoeg is.<br />
Dat liep niet van een leien dakje: we moesten nieuwe subsidies zoeken, <strong>de</strong> lessen<br />
moesten buiten <strong>de</strong> werkuren en wij wil<strong>de</strong>n een globaal <strong>op</strong>leidingsplan afdwingen.<br />
Na enig on<strong>de</strong>rhan<strong>de</strong>len von<strong>de</strong>n we een <strong>op</strong>lossing voor elk probleem: <strong>de</strong> Ravagogroep<br />
kreeg ESF-subsidie*, <strong>de</strong> cursisten kregen extra verlofdagen en <strong>de</strong> werkgever<br />
is bereid om een algemeen <strong>op</strong>leidingsbeleid uit te werken.<br />
Finaal was dit een goe<strong>de</strong> ervaring: <strong>de</strong> werkgever heeft enkele jongeren een stageplaats<br />
gegeven en was ook bereid om <strong>het</strong> <strong>op</strong>leidingsplan uit te werken. De<br />
contacten tussen collega’s verl<strong>op</strong>en vlotter: men doet meer moeite om elkaar te<br />
begrijpen. Een goed voorbeeld van een win-win situatie.”<br />
Colruyt - Halle<br />
Marc begon in 1977 bij Colruyt in Halle, in 1983 werd hij <strong>de</strong>legee en in 1991<br />
hoofd<strong>de</strong>legee. Toen hij daar begon, werkten er vierduizend werknemers. Nu zijn<br />
er in een tweehon<strong>de</strong>rdtal verko<strong>op</strong>punten drieduizend arbei<strong>de</strong>rs en <strong>de</strong>rtienduizend<br />
bedien<strong>de</strong>n. De keten, die oorspronkelijk een groothan<strong>de</strong>l in koloniale waren was,<br />
breidt nog steeds uit maar blijft sterk gehecht aan haar Vlaams profiel. Het<br />
management is hon<strong>de</strong>rd procent <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>talig en wil dat zo hou<strong>de</strong>n. Nieuwe<br />
personeelsle<strong>de</strong>n wor<strong>de</strong>n er bij aanwerving <strong>op</strong> gewezen dat wie wil doorgroeien<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> moet kunnen. Dat geldt zelfs voor functies zoals vorkliftchauffeur,<br />
stockbeheer<strong>de</strong>r of verificateur. Marc legt uit hoe dat komt.<br />
“Door <strong>de</strong> economische bloei en <strong>de</strong> ongeken<strong>de</strong> groei in <strong>de</strong> perio<strong>de</strong> 1998 – 2000<br />
was men genoodzaakt om <strong>de</strong> vacatures te versprei<strong>de</strong>n buiten <strong>de</strong> geken<strong>de</strong> kringen.<br />
Veel Vlamingen von<strong>de</strong>n gemakkelijk werk kort bij huis en waren niet meer bereid<br />
om zich tot Halle te verplaatsen voor een job. Voordien werkten er in Halle uitsluitend<br />
Vlamingen. Op korte tijd <strong>de</strong><strong>de</strong>n heel wat Franstalige Belgen hun intre<strong>de</strong> en<br />
kort daarna ook allochtone Belgen. Opvallend is dat <strong>het</strong> meestal zwarte Afri<strong>kan</strong>en<br />
zijn en veel min<strong>de</strong>r Belgen van Marokkaanse of Turkse oorsprong. Op dit moment<br />
werken er ongeveer driehon<strong>de</strong>rd Franstaligen, meestal arbei<strong>de</strong>rs (waaron<strong>de</strong>r veel<br />
jobstu<strong>de</strong>nten).<br />
In <strong>de</strong> praktijk is <strong>het</strong> bedrijf <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>- en Franstalig. De dagelijkse briefings<br />
gebeuren in twee talen. Ook ons maan<strong>de</strong>lijks syndicaal overleg, waaraan een<br />
twintigtal <strong>de</strong>legees <strong>de</strong>elneemt, is tweetalig. Bijgevolg is eentaligheid bij Colruyt<br />
een probleem. Op dit vlak stel ik vast dat niet ie<strong>de</strong>reen gelijk behan<strong>de</strong>ld wordt.<br />
* ESF = Eur<strong>op</strong>ees Sociaal Fonds
Franstalige me<strong>de</strong>werkers die <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> willen leren, krijgen daarvoor kredieturen,<br />
terwijl Vlamingen die Frans willen leren die mogelijkheid niet krijgen.<br />
Tot nu toe waren er nooit grote sociale conflicten. Dat heeft alles te maken met<br />
<strong>de</strong> zeer uitgekien<strong>de</strong> strategie van Colruyt. Om <strong>de</strong> concurrentie steeds een stap<br />
voor te blijven doet <strong>het</strong> bedrijf zo veel mogelijk zelf en dat <strong>op</strong> haar eigen manier.<br />
Ook <strong>op</strong> <strong>het</strong> vlak van <strong>de</strong> sociale wetgeving is dat zo. Dat maakt ons syndicaal werk<br />
niet gemakkelijk. Er is een uitgewerkt onthaalbeleid met een rondgang, er is een<br />
onthaalbrochure, er is peter- en meterschap voor elke nieuwe me<strong>de</strong>werker, er is<br />
aandacht voor <strong>de</strong> veiligheid van <strong>de</strong> werknemers. Het bedrijf hecht veel belang<br />
aan vormingen en alles is bespreekbaar. Daardoor is <strong>het</strong> aanbod zeer breed, van<br />
cursussen kassa en warenkennis tot PC of assertiviteit. De vormingsdienst, waar<br />
twaalf personen werken, geeft <strong>de</strong> vaste vormingen maar soms wor<strong>de</strong>n externen<br />
ingeschakeld.<br />
Omdat men zo veel belang hecht aan <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>, wor<strong>de</strong>n er se<strong>de</strong>rt 12 jaar<br />
lessen <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> georganiseerd. Tot nu toe volg<strong>de</strong>n ongeveer<br />
500 mensen <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding. Van <strong>de</strong>ze groep mensen werkt nog ongeveer 10% in<br />
<strong>het</strong> bedrijf. Het gaat vaak over schoolverlaters die in afwachting van een job ‘volgens<br />
hun diploma’ tij<strong>de</strong>lijk bij Colruyt werken. De financiering gebeurt ofwel via<br />
een FOREM-project* ofwel uit eigen mid<strong>de</strong>len. Algemeen gesproken merk ik een<br />
mentaliteitsveran<strong>de</strong>ring: meer mensen spreken <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> en <strong>de</strong> communicatie<br />
verlo<strong>op</strong>t vlotter.”<br />
We zetten <strong>het</strong> gesprek ver<strong>de</strong>r met Françoise die van 15 september tot 6 <strong>de</strong>cember<br />
2005 een cursus <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> volg<strong>de</strong> geduren<strong>de</strong> vier uur per<br />
week.<br />
“Ik woon in Deux-Acren en ben vier jaar in dienst bij Colruyt. Omdat ik weinig<br />
contact had met mijn <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>talige collega’s heb ik beslist om me <strong>kan</strong>didaat<br />
te stellen voor <strong>de</strong> <strong>op</strong>leiding.<br />
Er is een <strong>op</strong>leiding tweemaal per jaar: van september tot <strong>de</strong>cember en van februari<br />
tot juni is er een vervolg<strong>op</strong>leiding. De lessen duren vier uur per week en gaan<br />
door in <strong>het</strong> lokaal waar ’s morgens <strong>de</strong> briefings zijn. Omdat we een getuigschrift<br />
krijgen, moeten we verplicht negentig procent van <strong>de</strong> tijd aanwezig zijn. De lessen<br />
zijn buiten <strong>de</strong> werkuren (met BEV) maar men probeert om <strong>de</strong> les- en werktij<strong>de</strong>n<br />
zo goed mogelijk te combineren, bijvoorbeeld tussen <strong>de</strong> shiften van 1 uur en 3<br />
uur. Dat viel best mee, ja.<br />
Na <strong>de</strong> intakes werd <strong>de</strong> groep samengesteld: wij waren met acht. Omdat <strong>het</strong> <strong>taal</strong>niveau<br />
van <strong>de</strong> cursisten nogal verschilt is <strong>de</strong> groep liefst niet groter. De meeste<br />
cursisten zijn zeer gemotiveerd: er zijn er misschien één of twee die <strong>het</strong> voor <strong>de</strong><br />
kredieturen doen – maar dat weet je natuurlijk nooit zeker. Maar <strong>het</strong> staat vast<br />
– en ie<strong>de</strong>reen weet <strong>het</strong> – dat je <strong>kan</strong>sen <strong>op</strong> promotie reëler wor<strong>de</strong>n na een <strong>op</strong>leiding<br />
* Voor tewerkstelling van Franstaligen in Vlaan<strong>de</strong>ren. FOREM = Formation et Emploi, <strong>de</strong> Waalse VDAB.<br />
25
2<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong>. Ik vond <strong>het</strong> over <strong>het</strong> algemeen zeer boeiend. Toch heb<br />
ik gehoord dat er groepen zijn waar <strong>het</strong> niveau lager ligt en er min<strong>de</strong>r goed gewerkt<br />
wordt omdat sommigen niet gemotiveerd zijn.<br />
De on<strong>de</strong>rwerpen zijn zeer breed: over <strong>het</strong> verkeer, of over <strong>het</strong> werk met telkens<br />
veel aandacht voor woor<strong>de</strong>nschat en conversatie. De hele <strong>op</strong>leiding kregen we les<br />
van <strong>de</strong>zelf<strong>de</strong> lesgeefster.<br />
Voor mijn collega’s is <strong>het</strong> ook een beetje aanpassen: ze spreken wat trager en letten<br />
er<strong>op</strong> niet te veel dialect te gebruiken. Ook privé hebben <strong>de</strong> lessen me geholpen: ik<br />
<strong>kan</strong> nu mijn dochtertje helpen bij haar huiswerk <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong>.”
4.1. ABVV centrales en gewesten<br />
Centrales en gewesten staan ten dienste van <strong>de</strong> le<strong>de</strong>n: als je on<strong>de</strong>rsteuning zoekt,<br />
<strong>kan</strong> je terecht bij heel wat gespecialiseerd personeel.<br />
De ABVV centrales<br />
4. Wie <strong>kan</strong> je helpen?<br />
De Algemene Centrale (AC)<br />
Hoogstraat 26-28, 1000 Brussel<br />
02 549 05 49<br />
Algemene Centrale <strong>de</strong>r Openbare Diensten (ACOD)<br />
Fontainasplein 9-11, 1000 Brussel<br />
02 508 58 11<br />
Belgische Transportarbei<strong>de</strong>rsbond (BTB)<br />
Paar<strong>de</strong>nmarkt 66, 2000 Antwerpen<br />
03 224 34 11<br />
Bond <strong>de</strong>r Bedien<strong>de</strong>n, Technici en Ka<strong>de</strong>rs van België (BBTK)<br />
Hoogstraat 42, 1000 Brussel<br />
02 512 52 50<br />
Centrale <strong>de</strong>r Me<strong>taal</strong>industrie van België (CMB)<br />
Jacob Jordaensstraat 17, 1000 Brussel<br />
02 627 74 11<br />
Centrale Voeding-Horeca-Diensten (CVHD)<br />
Cellebroersstraat 18, 1000 Brussel<br />
02 512 97 00<br />
Textiel, Kleding en Diamant (TKD)<br />
Barrièrestraat 13, 8200 Brugge<br />
050 72 95 70<br />
2
2<br />
De ABVV gewesten<br />
Wat betreft <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> <strong>Werkvloer</strong> - en meer algemeen diversiteit - <strong>kan</strong> je in<br />
elk gewest terecht bij <strong>de</strong> diversiteitsconsulent.<br />
ABVV Antwerpen<br />
Ommeganckstraat 35, 2018 Antwerpen<br />
Tel: 03 220 67 90<br />
ABVV Limburg<br />
Koningin Astridlaan 45, 3500 Hasselt<br />
Tel: 011 30 09 79<br />
ABVV Mechelen-Kempen<br />
Zakstraat 16, 2800 Mechelen<br />
Tel: 015 29 90 54<br />
ABVV Schel<strong>de</strong>land en ABVV Zuid-Oost-Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
Vermorgenstraat 9, 9100 Sint-Niklaas<br />
Tel: 03 760 04 06<br />
Tel: 09 265 52 61<br />
ABVV Vlaams-Brabant<br />
Maria Theresiastraat 119, 3000 Leuven<br />
Tel: 016 27 04 92<br />
ABVV West-Vlaan<strong>de</strong>ren<br />
Rijselsestraat 19, 8500 Kortrijk<br />
Tel: 056 24 05 58<br />
ABVV Vlaamse Intergewestelijke<br />
Welkom vzw<br />
Watteeustraat 10, 1000 Brussel<br />
Tel: 02 289 01 63<br />
welkom@vlaams.abvv.be
4.2. Websites<br />
Vlaams ABVV www.vlaamsabvv.be<br />
VDAB www.vdab.be<br />
doorklikken naar werk aanbie<strong>de</strong>n<br />
Sectorconvenants www.vlaan<strong>de</strong>ren.be/werk<br />
Opleidingscheques Vlaamse Overheid http://<strong>op</strong>leidingscheques.vlaan<strong>de</strong>ren.be<br />
Basiseducatie www.basiseducatie.be<br />
Vlaams On<strong>de</strong>rsteuningscentrum<br />
voor <strong>de</strong> Basiseducatie www.vocb.be/nodw.html<br />
Centrum voor Taal & Migratie &<br />
Steunpunt NT2 www.nt2.be<br />
Steunpunt Gelijke On<strong>de</strong>rwijs<strong>kan</strong>sen (GOK) www.steunpuntgok.be<br />
regionale- en ste<strong>de</strong>lijke integratiecentra www.antiracisme.be<br />
doorklikken naar organisaties<br />
ERSV’s (RESOC / SERR) www.vlaan<strong>de</strong>ren.be/werk<br />
doorklikken naar subregionaal beleid<br />
UNIZO Servicepunt KMO & diversiteit www.unizo.be<br />
Huizen van <strong>het</strong> <strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> www.on<strong>de</strong>rwijs.vlaan<strong>de</strong>ren.be<br />
doorklikken naar leren en dan<br />
permanente vorming<br />
2
0<br />
4.3. Sectorfondsen<br />
De fondsen staan (alfabetisch) <strong>op</strong>gesomd per sector. De twee fondsen die tot<br />
meer<strong>de</strong>re sectoren behoren, vind je onmid<strong>de</strong>llijk hieron<strong>de</strong>r.<br />
Om <strong>het</strong> overzichtelijk te hou<strong>de</strong>n, hebben we hier enkel sectorfondsen met webstek<br />
<strong>op</strong>genomen. Voor meer info <strong>kan</strong> je altijd terecht bij je beroepscentrale.<br />
CEVORA<br />
Opleidingscentrum van <strong>het</strong> aanvullend nationaal paritair comité voor bedien<strong>de</strong>n (ANPCB)<br />
www.cevora.be<br />
STICHTING INTERIM<br />
Preventiedienst voor <strong>de</strong> sector van <strong>de</strong> uitzendarbeid<br />
www.p-i.be<br />
4.3.1. Land- en tuinbouw (primaire sector)<br />
EDUPLUS<br />
Vorming en <strong>op</strong>leiding groensectoren<br />
www.eduplus.be<br />
4.3.2. Industrie (secundaire sector)<br />
ACTA<br />
Antwerps centrum toegepaste automatiseringstechniek<br />
www.acta-vzw.be<br />
COBOT<br />
Het <strong>op</strong>leidingscentrum voor <strong>de</strong> arbei<strong>de</strong>rs en bedien<strong>de</strong>n van <strong>de</strong> textiel- en breigoedsector<br />
http://cobot.skynet.be<br />
EDUCAM<br />
Coördinatiecentrum voor <strong>op</strong>leiding in <strong>de</strong> autosector en <strong>de</strong> sectoren me<strong>taal</strong>han<strong>de</strong>l,<br />
terugwinning van metalen en e<strong>de</strong>le metalen<br />
www.educam.be<br />
FEDICHEM<br />
Fonds voor vorming scheikundige nijverheid<br />
www.fondschem.be<br />
FTMA<br />
Tewerkstelling en <strong>op</strong>leiding arbei<strong>de</strong>rs me<strong>taal</strong>verwerken<strong>de</strong> nijverheid provincie Antwerpen<br />
www.ftma.be
FTML<br />
Tewerkstelling en <strong>op</strong>leiding me<strong>taal</strong>verwerken<strong>de</strong> nijverheid Limburg<br />
www.ftml.be<br />
FVB-FCC<br />
Vak<strong>op</strong>leiding in <strong>de</strong> bouwnijverheid<br />
www.<strong>de</strong>bouw.be<br />
GRAFOC<br />
Grafisch <strong>op</strong>leidingscentrum<br />
www.grafoc.be<br />
INOM<br />
Paritair instituut voor naschoolse <strong>op</strong>leiding van <strong>de</strong> me<strong>taal</strong>verwerken<strong>de</strong> nijverheid<br />
www.inom.be<br />
IPV<br />
Vorming voedingsnijverheid<br />
www.ipv-ifp.be<br />
IVOC<br />
Vorming en <strong>op</strong>leiding in <strong>de</strong> confectie<br />
www.ivoc.be<br />
LIMOB<br />
Limburgs instituut voor <strong>de</strong> me<strong>taal</strong>verwerken<strong>de</strong> nijverheid<br />
www.limob.be<br />
OBMB<br />
Opleidingsinitiatief bedien<strong>de</strong>n me<strong>taal</strong> Brabant<br />
www.obmb.be<br />
OCH<br />
Opleidingscentrum hout<br />
www.och-cfb.be<br />
TOFAM<br />
Tewerkstellings- en <strong>op</strong>leidingsfondsen voor arbei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> me<strong>taal</strong>verwerken<strong>de</strong><br />
nijverheid (Oost- en West-Vlaan<strong>de</strong>ren)<br />
www.tofam.be<br />
VIBAM<br />
Vormingsinitiatief voor bedien<strong>de</strong>n in <strong>de</strong> Antwerpse me<strong>taal</strong>nijverheid<br />
www.vibam.be<br />
VORMELEK<br />
Opleidingsprojecten arbei<strong>de</strong>rs in <strong>de</strong> elektrotechnische sector<br />
www.vormelek.be<br />
VORMETAL<br />
Vormingscentrum bedien<strong>de</strong>n me<strong>taal</strong>verwerken<strong>de</strong> nijverheid (Oost- en West-<br />
Vlaan<strong>de</strong>ren)<br />
www.vormetal.be<br />
1
2<br />
4.3.3. Diensten (tertiaire sector)<br />
FCP 1<br />
Fonds bestaanszekerheid kappers<br />
www.fbz-pc314.be<br />
BESKO<br />
Beroepsvereniging voor bio-este<strong>het</strong>iek en kosmetologie<br />
www.besko.be<br />
COIFFURE<br />
Trefpunt professionele Belgische kappers<br />
www.coiffure.org<br />
DFO<br />
Beroepsvereniging fitness & wellness<br />
http://fitnessorg.combell.net<br />
FCBO<br />
Sociaal fonds bus & car<br />
http://fcbo.at<strong>de</strong>sign.be<br />
FEDIS<br />
Belgische fe<strong>de</strong>ratie van <strong>de</strong> distributieon<strong>de</strong>rnemingen<br />
www.fedis.be<br />
FOPAS<br />
Fonds werk en <strong>op</strong>leiding in <strong>de</strong> verzekeringssector<br />
www.f<strong>op</strong>as.be<br />
HORECA<br />
Vorming en vervolmaking horeca<br />
www.horecanet.be<br />
LOGOS<br />
Vormingsfonds voor <strong>de</strong> bedien<strong>de</strong>n uit <strong>de</strong> internationale han<strong>de</strong>l, <strong>het</strong> vervoer en <strong>de</strong><br />
aanverwante bedrijfstakken<br />
www.logosinform.be<br />
SAV<br />
Koninklijke beroepsorganisatie van <strong>de</strong> Vlaamse goe<strong>de</strong>renvervoer<strong>de</strong>rs en logistieke<br />
dienstverleners<br />
www.sav.be<br />
SFV<br />
Sociaal fonds goe<strong>de</strong>renvervoer<br />
www.sfv.be<br />
SOCIAAL FONDS<br />
Openbare en speciale autobus- en autocardiensten<br />
http://fs.at<strong>de</strong>sign.be/nl/sociaalfonds.php<br />
SVB<br />
Saunavereniging België<br />
www.svb.be
4.3.4. Social-profit, <strong>op</strong>enbaar bestuur, recreatie,<br />
cultuur (quartaire sector)<br />
SFP<br />
Sociaal fonds voor <strong>de</strong> podiumkunsten van <strong>de</strong> Vlaamse Gemeenschap<br />
www.podiumkunsten.be<br />
FE.BI<br />
Vereniging van fe<strong>de</strong>rale en bicommunautaire fondsen van <strong>de</strong> non-profit sector<br />
(gezondheidszorg, <strong>op</strong>voedings- en huisvestingsinstellingen en socio-culturele sector)<br />
www.fe-bi.org<br />
VIVO (social profit)<br />
Vlaams instituut voor <strong>op</strong>leiding en vorming in <strong>de</strong> social-profit<br />
www.vivosocialprofit.org<br />
VSPF<br />
Vlaamse social-profit fondsen<br />
www.vspf.org<br />
VVSG*<br />
Vorming en <strong>op</strong>leiding voor me<strong>de</strong>werkers in lokale besturen (ste<strong>de</strong>n en gemeenten)<br />
www.vvsg.be<br />
VVSG = Vereniging van ste<strong>de</strong>n en gemeenten, is strikt genomen geen sectorfonds. Ze is hier vermeld voor<br />
<strong>de</strong> volledigheid; ze organiseert <strong>op</strong>leidingen voor werknemers in <strong>de</strong> lokale en regionale besturen.
4.4. Bronnen<br />
Leergids voor diversiteit <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer Colourful Worksh<strong>op</strong> (Eur<strong>op</strong>ees samenwerkingsverband<br />
tussen ACV, ABVV en ACLVB voor Vlaan<strong>de</strong>ren & Tiye International en<br />
FNV Vrouwenbond voor Ne<strong>de</strong>rland).- Brussel: ABVV, ACLVB, ACV, 2005.<br />
SAMENVATTING: Een actief non-discriminatiebeleid realiseren binnen arbeidsorganisaties,<br />
zowel binnen als buiten <strong>de</strong> bedrijven, <strong>op</strong> beleidsniveau, met betrokkenheid<br />
van <strong>de</strong> vakbon<strong>de</strong>n.<br />
Vormingspakket voor diversiteit <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer Colourful Worksh<strong>op</strong> (Eur<strong>op</strong>ees<br />
samenwerkingsverband tussen ACV, ABVV en ACLVB voor Vlaan<strong>de</strong>ren & Tiye<br />
International en FNV Vrouwenbond voor Ne<strong>de</strong>rland).- Brussel: ABVV, ACLVB, ACV,<br />
2005.<br />
SAMENVATTING: Met Colourful Worksh<strong>op</strong> wordt gesleuteld aan meer diversiteit<br />
<strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer, <strong>het</strong> actieterrein van <strong>de</strong> <strong>de</strong>legee. Dit vormingspakket is naast<br />
<strong>de</strong> Leergids voor Diversiteit één van <strong>de</strong> instrumenten die werd ontwikkeld voor<br />
militanten, <strong>de</strong>legees en voor ie<strong>de</strong>reen die meer diversiteit in zijn werkomgeving<br />
gerealiseerd wil zien. Drie modules: eigenzijn & an<strong>de</strong>rszijn; interculturele communicatie;<br />
omgaan met verschil <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer.<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer. Een handleiding voor organisatoren en lesgevers<br />
<strong>Ne<strong>de</strong>rlands</strong> <strong>op</strong> <strong>de</strong> werkvloer / A. Lanssens; S. Speybrouck; A. Vanherf.- Leuven,<br />
Apeldoorn: Garant, 2001.- ISBN 90-441-1192-2<br />
SAMENVATTING: Centraal punt is <strong>de</strong> integratie van <strong>taal</strong>- en vak<strong>op</strong>leiding, zowel<br />
<strong>op</strong> organisatorisch als <strong>op</strong> pedagogisch-didactisch vlak. Deel 1: Welke stappen<br />
moeten er concreet wor<strong>de</strong>n gezet? Welke taken moeten <strong>de</strong> verschillen<strong>de</strong> betrokkenen<br />
vervullen? Deel 2: Handleiding bedoeld voor <strong>de</strong> <strong>taal</strong>lesgever (taakgericht<br />
on<strong>de</strong>rwijs). Bestellen via <strong>de</strong> diversiteitsconsulent (€ 9,00).<br />
Voor fol<strong>de</strong>rs, affiches, brochures en info over diversiteit <strong>kan</strong> je terecht bij <strong>de</strong> diversiteitsconsulent<br />
van je gewest of bij Welkom, <strong>de</strong> coördineren<strong>de</strong> vzw.
4.5. Dankwoord<br />
Wie <strong>de</strong> <strong>taal</strong> beheerst is als een vis in <strong>het</strong> water. Wie dat niet doet, zwemt <strong>op</strong> <strong>het</strong> droge.<br />
Deze brochure is er dankzij onze me<strong>de</strong>werkers in een aantal ABVV-diensten. We<br />
<strong>de</strong>nken in <strong>de</strong> eerste plaats aan <strong>de</strong> me<strong>de</strong>werkers van Welkom vzw, <strong>de</strong> collega’s in <strong>de</strong><br />
gewesten en bij ‘Vorming en Actie’.<br />
Ook buiten <strong>het</strong> ABVV von<strong>de</strong>n we <strong>de</strong>skundige hulp, vooral <strong>de</strong> <strong>op</strong>bouwen<strong>de</strong> bemerkingen<br />
van Chris Ron<strong>de</strong>lez (VDAB) waren zeer welkom.<br />
Deze brochure wil een instrument zijn voor mensen die in <strong>de</strong> praktijk staan. Zon<strong>de</strong>r<br />
<strong>de</strong> inbreng van enkele militanten zou ze dat doel niet – of veel min<strong>de</strong>r – waarmaken.<br />
Boven<strong>op</strong> hun engagement in <strong>de</strong> vakbond von<strong>de</strong>n Marc en Françoise van Colruyt en<br />
Tony van Umac Midwest <strong>de</strong> tijd om hun ervaringen met ons te <strong>de</strong>len: een <strong>op</strong>recht<br />
dankwoord is hier <strong>op</strong> zijn plaats. <strong>Samen</strong> <strong>kan</strong> <strong>het</strong>!<br />
© Welkom vzw – 2006<br />
Als je <strong>de</strong> bron dui<strong>de</strong>lijk vermeldt, mag je tekst of illustraties uit <strong>de</strong>ze publicatie volledig of ge<strong>de</strong>eltelijk overnemen.<br />
Layout: Comm’sa, communicatie met zicht <strong>op</strong> <strong>de</strong> samenleving, Gent<br />
Druk: Sint-Joris, Merendree<br />
V.U. Caroline C<strong>op</strong>ers, Hoogstraat 42, 1000 Brussel<br />
3
4<br />
ProjectcoördiNatie<br />
aBVV VlaamSe iNtergeWeStelijke<br />
Welkom VzW<br />
Hoogstraat 42, 1000 Brussel<br />
Tel. 02 289 01 63<br />
Fax 02 289 01 89<br />
E-mail: welkom@vlaams.abvv.be<br />
Website: www.welkom.be<br />
DIVERSITEITSCONSULENTEN