Kom, 'n taartje Tam-tam - Origo

"Don Rua" – vroeger en nu blz. 1 Nr. 3 – oktober 2006
Kom, 'n taartje
Commentaar: liever wat te zoet, dan te zuur of te
bitter. Woorden kunnen hard aankomen, ook al
zijn ze niet onvriendelijk bedoeld. Maar dat is altijd
nog beter dan helemaal geen teken van leven. Deze
nieuwsbrief wil genoegen doen, niet kwetsen.
In het september-nummer van het Don Rua Nieuws
meldt het bestuur: "Helaas is Ton Overtoom zijn
eigen blad begonnen en missen wij zijn Carmina
Ruana." Om met het laatste te beginnen: dat was
een rubriek in Don Bosco Binnen-kort van 2004.
Het "helaas" voel ik niet zo, want "een eigen
blad" was niet mijn bedoeling, integendeel: zes
jaar schreef ik in Don Bosco Binnen-kort, en in
twee afleveringen van het Don Rua Nieuws ging ik
op dezelfde voet verder. Er was geen derde.
De website donruabond. nl leek me voor mijn stukjes
geen goede plaats, DRN te onzeker. Zelf iets
maken en rondsturen leek me een experiment dat
de moeite waard kon zijn, zowel technisch (of en
hoe het werkt) als inhoudelijk (projekten).
Gelukkig zijn er ook reacties van instemming en
waardering, b.v. over het pas afgeronde projekt
'Stijl en Visie', digitalisering van de lestekst Nederlandse
literatuur van Jan Klein, en opname daarvan
(als pdf-bestand) in homepage Origo.
Veel van mijn bijdragen horen ook niet thuis in
DBB-k of DRN, terwijl ze misschien toch voor
menig lezer interessant zijn. Ik hoef me daar nu niet
meer zo druk om te maken: niemand hoeft het te
lezen en opzeggen kan immers ook.
In deze derde aflevering een eerste stukje over 'De
Kiem', huisperiodiek van 's-Heerenberg. Dat is een
bron van informatie, herkenning en vermaak. Op de
website zullen daar stukjes uit verschijnen. Kijk
onder de link archief (die de link pdf vervangt).
Cila Lausberg, keramiek
Op Origo de tekst van
een werkstuk kerkelijk
recht (codex-ajm.pdf),
geschreven in 1963 in
Oud-Heverlee, en een
thema-artikel (Kerk en
macht), waarin ik mijzelf
rekenschap geef
van mijn tegenwoordige
mening daarover. Die is
niet bepaald orthodoxrooms,
maar hopelijk
wel katholiek-christelijk.
Don Rua, Ugchelen (oliedruk)
Tam-tam
berichten
Op 29 augustus bezocht ik de website van de
Don Rua Bond (www.donruabond.nl) en postte
in de rubriek forum het volgende berichtje:
"Dat Antoon van Wiggen overleden was hoorde
ik, twee weken daarna, toen ik toevallig iemand
belde. Dit soort informatie zou m.i. beter via de
tam-tam, i.c. een emailbericht aan geïnteresseerden,
kunnen worden verspreid, dan op deze website
alleen. Kan de DRB zo'n lijst aanleggen en in
dergelijke gevallen een email sturen? Dat zou
natuurlijk ook meteen door de salesianen gedaan
kunnen worden, zoals Herman Lieberom vroeger
deed. Het gaat om mensen die we heel lang kennen
en van wie we misschien afscheid willen nemen."
Het was een poging, het oplaten van een vlieger
om te zien of er leven in die website zit. Maar nu,
ruim een maand later, heb ik er, noch van het
DRB-bestuur noch van de delegatie (die deze site
uiteraard met aandacht volgen) enige reactie op
ontvangen. Als geen van beide het wil doen, dan
ligt een privé-initiatief voor de hand. Nodig zijn
drie dingen: informatie vanwege de delegatie, een
adres-groep in een email-programma en iemand die
overlijdensberichten onmiddellijk verstuurt, ook als
de datum van de uitvaart nog niet vastligt.
Is er in Soest niet iemand die dat met liefde op zich
wil nemen? Kleine moeite, grote verdienste.
vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft

"Don Rua" – vroeger en nu blz. 2 Nr. 3 – oktober 2006
Ton Overtoom
Klein-Dicht
dozen
In de kartonnen dozen op zolder vind ik allerlei
uit het salesiaanse verleden, nog steeds niet goed
gearchiveerd en opgeborgen. Behalve periodieke
onzekerheid en bijna-wanhoop levert dat soms
ook verrassingen op. Zo vond ik een geel vel
met daarop gestencild een brief aan een directie,
om een stukje te mogen plaatsen voor het
werven van roepingen, gedateerd 19 maart 1960.
Maar er staat meer op: een tekening van don
Bosco met een jongen, en een van een schip op
zee en drie kolommen. De aankondiging van de
film 'Slag om de V-1 (Hitler's meest geheime
wapen onder de ogen van de Duitsers naar
Londen gesmokkeld)'. En een don Bosco-gedicht
van Jan Klein: Ogen van Don Bosco. In mijn
database probeer ik dat dan terug te vinden.
Zoals u kunt zien in de afdruk hieronder is er
geen programma van het Don Bosco-feest van
1960 in mijn collectie. Wel van 1961, maar dat
blijkt niet meer te zijn dan een gele omslag met
een dubbelgevouwen blaadje erin, dus vier
bladzijden, met alleen maar titels, geen teksten.
Wie heeft die "Gezangen uit de Gemeenschapsmis
t.e.v. Sint Jan Bosco" van Jan Klein?
Ogen van Don Bosco:
klare zonnegloed.
Bleef een hart ooit duister
in die blijde vloed?
Zonde en angsten wijken
voor Uw Christusoog:
alles is vertrouwen,
alles is geloof.
Sluier van de tijden
die nog komen gaan
krijgt Gij weggeschoven
en Gij ziet ons staan:
aan de verste stranden
zoon bij zoon bij zoon.
Alles wordt U helder,
alles wordt gewoon.
Nachtelijke streken
zijt Gij doorgegaan:
langs de weg vol doornen
ons al voorgegaan.
Maar er bloeien rozen
van Gods hemeljeugd.
Alles is daar liefde,
alles is daar vreugd.
Jan Klein
vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft

"Don Rua" – vroeger en nu blz. 3 Nr. 3 – oktober 2006
De Kiem
Frits Winter maakte mij attent op de Kroniek in
het huisblad De Kiem, die hij een tijdlang heeft
verzorgd. Van mijn broer Frans had ik een paar
jaar geleden wat afleveringen van dat blad in
bewaring gekregen. Opzoeken dus. En – zoals
mijn gewoonte nu eenmaal is – inventariseren.
De eerste aflevering verscheen in 1959, bij het
eerste Inspecteursfeest na de verhuizing, met een
omslagtekening van 'JR'. Het hoofdartikel was
een interview met don Hannibale Bortoluzzi.
Het volgende nummer in mijn archief is nr. 4 van
maart 1960, met een omslag van Hans Voet.
Dan vind ik twee hele jaargangen met een
nieuwe gedrukte omslag, de bekende open hand,
eerst op geel, vanaf februari 1962 op oranje papier.
Het blad werd gedrukt op folio (21x33 cm), en dan
dubbelgevouwen en van twee nietjes voorzien. Het
aantal bladzijden bedroeg in het eerste jaar 10, het
tweede jaar 16 en het derde jaar 20 pagina's.
Pater Kool was moderator. In het julinummer
van de tweede jaargang (1960-61) schreef hij, tot
mijn aangename verrassing: "Mhr. Overtoom gaat
ons verlaten [theologie], met een stel lamme
armen van het draaien van de stencilmachine.
Als wij hem niet hadden gehad... Dag Kiem!"
Dank je Dirk, en se non è vero è ben trovato.
De hand regeerde drie jaargangen lang, tot de
voorraad van 5000 oranje exemplaren, bij een
oplage van 450 stuks, na elf nummers op was. In
die jaargangen staan, behalve de al genoemde
Kroniek, heel leuke en interessante bijdragen en
historische gegevens. Daar gaan we iets mee
doen in deze nieuwsbrief.
In de vijfde jaargang kwam er, behalve een ander
uiterlijk, ook een nieuwe redactie en was er
sprake van 'heraktualisering' van het blad. Meer
dan twee nummers daarvan heb ik niet, dus ik weet
niet hoe lang het blad nog is verschenen. Wie oude
Kiem-bladen heeft en ze kwijt wil: breng maar mee
naar de reünie, er is altijd wel belangstelling voor.
vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft

"Don Rua" – vroeger en nu blz. 4 Nr. 3 – oktober 2006
Ton Overtoom
Ruimte t'Over
een eigen plaats
Op zoek naar stof voor deze vijfde aflevering,
liep (scrollde) ik door de agendagedichten die ik
heb overgetypt uit de schriften van Henk
Hendriks (zijn werk verdient een periodieke
commemoratie). Zo kwam ik terecht bij donderdag
2 februari 1989, zo maar een midwinterse dag.
Wat ik vind, dat vind ik.
Vraag me nooit waarom.
't Labyrint der Vinding
krult van ouderdom.
Niet 'maken', maar 'vinden' is wat de mens voor
verstarring behoedt, en dat leert men door open te
staan, zich niet af te sluiten voor het onbekende. Dat
vinden is geen fundament voor gelijk hebben, maar
wel voor wijsheid. En die wijsheid verdient respect,
geen wijsneuzig tegenargument.
Met minder hoofdhaar dan de rest
leeft de oude knar zich uit
in heel een tors vol twijgenpest:
een pels, een berehuid.
De monstereik kweekt, onder 't haar,
een last van bult aan bult
en ('t is een echte bultenaar)
zijn eek-ris krijgt de schuld.
De ouder wordende mens, vaak sedentair, is als
een oude eik, vol warrigheid en bulten. De groei
in glad verband is eruit, maar er woekert nog van
alles. Het kan de mens niet meer zoveel schelen
hoe hij eruit ziet, wat men van hem denkt. 't Is
hoogstens de schuld van z'n gade.
I
Iedere boom verweert zijn wezen
tegen Machten van zijn Plek.
Uit die Machten zelf verrezen
staat hij standaard voor zijn Stek.
Dat is het paradoxale van het menselijk bestaan
op deze aarde: van de ene kant zijn we wat we
zijn bij de gratie van de krachten die onze fysieke
verschijning mogelijk maken en beheersen, maar
van de andere kant moeten wij ons daar, in ons
diepste wezen, schrap tegen zetten.
Een extra probleem hierbij is dat we met velen
zijn in een beperkte ruimte, lichamelijk zowel als
geestelijk. We zijn sociale dieren, maar ook zeer
individualistisch aangelegd. Daar een evenwicht
in te vinden is een taak die ons een leven lang
bezig houdt. Ieder zijn eigen plaats.
II
Er zijn teveel bomen.
't Is net als met mensen:
Wie kan in elk komen
zo als hij zou wensen?
Pater Jan zit niet vast aan een enkel beeld: het
verschuift moeiteloos van groot naar klein, van
een grote boom naar 't kleinste mos. Maar overal
ziet hij het leven in, en ook dat weer van kleinste
'ik' naar alomvattende natuur. Elkaar ontzien, dat
is het geheim van deze schoonheid.
Mos is mooi en mos is kwetsbaar:
hou je voet eraf!
Eén vertreding en je hebt daar
louter vieze draf.
Van staan naar gaan, een stapje verder vandaag,
en ook hier dilemma's: welke route neem je, ga je
langs gebaande paden of zoek je – door bos en
beemd – je eigen weg? Hebben je voorgangers
de beste route gekozen, of zijn zij zelf vastgelopen
in dicht en duister struikgewas?
Wie enkel langs de paden gaat
raakt in een overladen staat
en meent: Alleen waar' t Mensdom voet
gezet heeft, is 't zo 't moet.
Zo'n landkaart is een fraude:
niet goed gedetailleerd.
Wie daarop inzicht bouwen
zijn gemanipuleerd.
Dat is wat ik weten wilde: hoe Jan Klein zich op
z'n oude dag ontwikkeld heeft. Het is duidelijk
dat hij tot inzichten kwam die botsten met de
gehoorzaamheidscultuur van blinde volgzaamheid.
Zelf zoeken, openstaan voor het numineuze, vertrouwend
op het eigen gevoel.
Per C kon 'k zo wel gaan
– die D-weg achterom – ...
't Is (A) een modderbaan.
Mijn speurtijd (B) is om.
Dat is niet altijd even makkelijk, want hoewel je
een bepaalde weg per se zou kunnen nemen, zijn
er wellicht argumenten waarom je dat liever niet
doet, b.v. omdat je er vieze voeten krijgt. Leven
is geen lolletje, maar wel een lot uit de loterij van
het bestaan, met doorkijk:
Bij Jullie. Zo opeens.
Je roept mij veel te vaak
dan dat 'k van m'n bezoek
een plichtenpleging maak.
Het eerste gedicht van deze dag als laatste citaat,
het eeuwige refrein van Jan z'n bestaan: o Drie-ene.
vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft

"Don Rua" – vroeger en nu blz. 5 Nr. 3 – oktober 2006
Don Bosco's Oudste (deel 3)
Toen Don Bosco was gehemeld en half Turijn was voorbijgetrokken aan de baar van de geliefde dode –
de deuren van de Basiliek van Maria Hulp der Christenen waren dicht – knielde Don Rua neer bij het lijk
van zijn Vader, diep bedroefd en alleen en beangst. Tranen kwamen hem in de ogen en hij begon te
bidden en te spreken met Don Bosco, vertrouwelijk, zoals hij duizenden malen had gedaan bij diens leven.
Hij vertelde hem van zijn vrees voor de grote verantwoordelijkheid die hem stond te wachten. Hij zag
Don Bosco weer dat handgebaar maken van de eerste keren dat zij elkaar ontmoetten, toen hij nog een
jongen was, Michelino, en Don Bosco met zijn open rechterhand over zijn linker sneed, en zei: "Pak aan,
Michelino, pak aan...." Maar een plaatje, zoals de andere jongens, dat kreeg Michelino niet. En veel later
had Don Bosco uitgelegd: "Dat betekende, dat Don Bosco half om half met jou zou delen." Nu was die
tijd gekomen, de tijd van de zware erfenis. Don Rua sprak er over met Don Bosco, een hele nacht. Met de
morgen waren zijn zorgen verdwenen: toen hij opstond, voelde hij in zich de kracht om het kruis te
dragen, waarvan Dienaar Gods, Don Rinaldi, Don Bosco's derde opvolger, eens zou zeggen: "Don Rua is
de martelaar geworden van Don Bosco's erfenis."
et moet Don Bosco zijn vergaan als Jezus met die jongeling: van
het eerste ogenblik af, dat hij de nette, beleefde, slanke jongen
van Rua ontmoette, "zag hij hem teder aan". De genegenheid
kwam van twee kanten. Michiel, Rua, geboren 9 juni 1837, was
acht jaar, toen hij zijn vader verloor en Don Bosco voor het
eerst sprak, in dezelfde maand Augustus 1845. Moeder woonde
nog in de wapenfabriek waar vader had gewerkt als controleur,
en zij zag niet graag, dat haar fijngevoelige benjamin sindsdien
zijn vertier ging zoeken bij het "rapalje" van Don Bosco. Maar
evenmin als het "rapalje" was de welopgevoede Michelino bij
Don Bosco weg te slaan en na zijn Eerste Communie – met
negen jaar: vroeg voor die tijd; ook de Pastoor had blijkbaar
veel met Michiel op – gaf Moeder hem dan ook maar verlof om
lid te worden van de Compagnie van de H. Aloysius, in het
Oratorium van Don Bosco. Daar bracht hij al de tijd door die
hij vrij had van de middelbare school bij de Broeders. In heel
het rumoerige en aanhankelijke gezelschap om Don Bosco heen
was Michiel de aanhankelijkste en de stilste, en hij nam dan ook
gretig het aanbod van Don Bosco aan, om Latijn te gaan studeren. Dat was 1850. Zijn repetitor, Reviglio 2),
had even moeite met hem: Michiel was misschien helderder lessen gewend bij de Broeders van de
Christelijke Scholen, en misschien was hij inderdaad wat lui. Maar één aansporing van Don Bosco
volstond: hij werd de eerste van zijn klas en bleef dat tot het eind van zijn studiën: de gymnasiale bij twee
privé-docenten, samen met de jonge adel van Turijn, en de hogere op het Aartsbisschoppelijk Seminarie.
Nog na zijn priesterwijding haalde hij twee buitengewone akten M.O. en bracht een van zijn exarninatoren,
de beroemde Turijnse geleerde Peyron, tot de verklaring: "Als ik zes Don Rua's had, begon ik een
eigen Universiteit." Dit alles als "werkstudent"; vanaf zijn eerste jaren gymnasium maakte Don Bosco
dankbaar gebruik van het prestige dat Michiel genoot om hem de zorg en de leiding van anderen toe te
vertrouwen. Vooral na zijn inkleding in October 1852 kreeg Michiel de handen vol met "bijwerk":
assistentie (d.i. de Salesiaanse surveillantie), lessen, copiëren van manuscripten, leiding van de Conferentie
van St. Vincentius en van de Compagnie van de Onbevlekte, jeugdwerk in het moeilijke Oratorium van
Vanchiglia enz. enz. Don Bosco was van mening, dat dergelijk "bijwerk" de studieijver van de betrokkenen
slechts stimuleerde, en de resultaten gaven hem gelijk, waartoe niet weinig bijdroeg de voorbeeldige
orde en regelmaat, die reeds toen een heel eigen kenmerk van de jonge Rua vormden. Zijn spaarzame tijd
wist hij zo uit te buiten, dat hij nog kans zag zich bijzonder te bekwamen in Grieks en Hebreeuws.
2)Het is de "Reviglio" uit DUIZEND JONGENS EN EEN MAN, door J. Klein.
tekst: Jan Klein – ill.: Wim Saris wordt vervolgd
vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft

"Don Rua" – vroeger en nu blz. 6 Nr. 3 – oktober 2006
Bladel
bezoek
Zoals intussen gewoonte is, hebben Riet en ik
ook dit jaar een bezoekje gebracht aan Wim
Gubbels en zijn vrouw Ger. Zij zijn intussen opa
en oma geworden van een kleinzoon, Chris. Dat
schept nog meer banden dan er al waren.
Riet is met Ger nog even wezen kijken naar een
bouwprojekt waar Ger architektonisch de hand
in heeft. Onze zoon Ton en zijn vrouw zijn
beiden interieurarchitekt en zijn aanleg daarvoor
komt in hoge mate van zijn moeder Riet.
Wim en ik hebben uren zitten praten, want onze
gespreksstof raakt nooit op. Tussen die/dat stof
zitten uiteraard heel veel oude vrienden, die we
telkens met liefde gedenken. Hij wist trouwens
nog niet dat Toon van Wiggen overleden was.
Op 7 november a.s. wordt Wim 94 jaar oud, in
goede gezondheid al wordt hij wat geplaagd door
zijn ogen. Deze foto heb ik die dag (donderdag
14-09-06) in hun ruime tuin van hem gemaakt.
Ze wonen daar fijn op Franse Hoef nummer 17,
5531 PD in Bladel, 0497 - 381 427.
Deze oude vriendschap, eeuwig jong, doet hem
en ons goed. Wim, van harte gefeliciteerd, samen
met Ger en de anderen: ad multos annos...
Toezending
kosten
toezending per email of post gratis
(op papier per post kost me ± € 1 per exemplaar)
vrijwillige bijdragen 454400
op girorekening t.n.v. A. Overtoom
aanmelding/opzegging
per email origo@home.nl
per brief redactie-adres
Bijdragen
De bijdragen gestort op postrekening 454400 zijn
aangegroeid tot € 175. Hartelijk dank!
Redactie
naam A.J.M. Overtoom
straat Hofakkers 6
plaats 9468 EE Annen
telefoon 0592 - 271 586
email origo@home.nl
website http://members.home.nl/ajm.overtoom
sculptuur W. Gubbels
Colofon
De tekst is opgemaakt in twee kolommen, in het
lettertype Garamond 11 pt, koppen (meestal) in
Comic Sans MS 14 pt.
Digitale weergave per aflevering in pdf-formaat,
op de homepage en per email. Gratis lezers zijn:
Acrobat Reader en FoxitReader (kijk voor info en
download op: www.foxitsoftware.com).
Lemma
de waardigheid van een mens is niet afhankelijk
van zijn of haar stand of status, laat staan functie.
vrije nieuwsbrief over Huize 'Don Rua' Ugchelen (1942-59) en 's-Heerenberg (1959-71), en wat ervan voortleeft