Beleidsnota Cultuur Bonaire 2010 - Ban Boneiru Bèk

In 1816 werd Bonaire een plantage van de Nederlandse Staat. Met de afschaffing van de
slavernij in 1863 bleek de exploitatie van vele zaken niet rendabel meer. In 1868 werd ongeveer
60% van het eiland in enkele grote kavels verkocht. De rest, vooral rond de
bevolkingsconcentraties gelegen, werd domeingrond. Dit betekende dat voormalige slaven grond
konden huren om kleinschalige landbouw te plegen. Dit was het begin van de huidige kunukucultuur
op Bonaire.
Landbouw, veeteelt en visserij
Op Bonaire zijn honderden kunuku’s. Er zijn drie kunuku-gebieden: Rincón, Tra’i Montaña en
het gebied ten oosten van Kralendijk. Samen hebben deze gebieden een grootte van ongeveer
5000 hectare.
Het houden van een kunuku is een traditie en veel kunuku’s zijn al generaties lang in het bezit
van een familie. Er worden geiten en kleinvee als kippen gehouden. Er wordt sorghum, vruchten
en groenten als limoenen, pepers, watermeloen,
pompoen, snijbiet, bonen, okra en spinazie
verbouwd. Op de meeste kunuku’s staat een
houten schuur of een lemen huisje (zie hoofdstuk
architectuur). De kunukero’s vangen het
regenwater op in stuwmeertjes of dammen, in het
droge seizoen wordt dit water gebruikt voor
irrigatie.
Vlak voor de oogst moet de sorghum beschermd
worden tegen vogels. Er worden
vogelverschrikkers geplaatst en allerlei kunstwerken die veel herrie maakten, zoals windmolens
met blikken en kettingen.
De veeteelt op Bonaire bestaat voor het overgrote deel uit geitenhouderij. Er zijn 375
geitenhouders en ruim 30 duizend geiten. (Bron: Dienst LVV Bonaire). Geiten zijn belangrijk
voor Bonaire: het houden van geiten is onderdeel van de cultuur en heeft voor veel mensen een
sociaal en een economisch belang. De kunukero’s laten de geiten grazen op hun kunuku’s of
laten ze vrij grazen op gemeenschappelijke en particuliere gronden. ’s Avonds komen de geiten
terug bij hun eigenaar, waar ze water krijgen en bijgevoerd worden. De geiten veroorzaken
overbegrazing met negatieve effecten op natuur en milieu. (Bron: Natuurbeleidsplan Bonaire)
Naast geiten worden op kleine schaal kippen, schapen, varkens en koeien gehouden.
Er is één grote kippenhouder die het eiland voorziet van eieren.
Bonaire heeft een sterke traditie met betrekking tot de zee. Bonaireanen stonden bekend als
botenbouwers en moedige zeelieden. De vracht- en vissersboten werden gebouwd onder grote
tamarijnbomen langs de kust van Kralendijk door de families Craane, Marchena, Helmund en
Martijn. (Bron: S.E. Felix, Handbook for Bonaire tour guides).
26