Beleidsnota Cultuur Bonaire 2010 - Ban Boneiru Bèk

De architectuur uit 1930-1960 kenmerkt zich door nieuwe bouwmaterialen en het moderne
bouwen.
Na 1960 doen nieuwe vormen (hotel- en scholenbouw) hun entree, die het bekende stadsbeeld
verandert.
Bonaire kent een zelfbouwtraditie, architectuur zonder architecten. Ook op andere eilanden in het
Caribisch gebied is dit een veel voorkomend fenomeen. Vooral de woningproductie komt tot
stand door zelfbouw.
In de regel kon een jonge man pas trouwplannen maken als hij een woning gebouwd had. In de
huidige gemeenschap wordt deze regel vaak niet meer gevolgd.
De bewoner zorgt zelf voor onderdak: een eigen huis met een eigen erf, liefst gemarkeerd door
een erfafscheiding. De oorzaken hiervoor zijn voornamelijk economisch van aard. Zo zijn ook
zelfbouwwijken ontstaan (bijvoorbeeld Rincon). Bij zelfbouw heeft de bewoner zelf alle regie in
handen: aankoop van materiaal, inhuren van bouwarbeiders en het sturen van het bouwproces.
Het beschikbare budget bepaalt het verloop van de bouw. De zelfbouwer is opdrachtgever,
ontwerper, aannemer en eigenaar/bewoner.
Ook bestaande huizen werden vaak diverse keren aan de nieuwe inzichten van de bewoners en
aan de nieuwe “mode” aangepast. De verschillende toegepaste bouwstijlen werden soms
dusdanig samengevoegd dat de wijzigingen moeilijk te traceren zijn.
Deze flexibiliteit komt in alle aspecten van de cultuur voor, niet alleen in de architectuur, maar
ook in de taal, de muziek, de literatuur, de kunst.
Spontaniteit en flexibele omgang met verschillende stijlelementen staan echter niet altijd garant
voor een esthetische vormgeving.
Bonaire maakt sinds 2008 een serieuze poging om planmatiger te gaan werken middels een
Voorbereidingsbesluit en sinds 2010 middels een Ruimtelijk Ontwikkelingsplan.
Traditionele architectuur
Architectuur is belangrijk bij het bepalen van de culturele eigenheid van een volk. Met
architectuur kan je het gezicht van een volk laten zien.
Dhr. F. Booi maakt onderscheid in een zevental woningtypes (lezing over Inheemse
Architectuur, 1984):
1. Kas di Bara (knoekhuis of slavenhuis)
2. Kas di Hadrei (galerijhuis)
3. Kas di Kabes (zolderhuis)
4. Kas di Hala (vleugelhuis)
5. Kas di Kaha (dooshuis)
6. Kas di Porchi (portiekhuis)
7. Kas di Hanchi (ganghuis)
Op Bonaire is ondanks de vele bouwontwikkelingen duidelijk onderscheid te maken tussen
verschillende woningtypes:
17