Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Informele activiteiten in Delfshaven
geval wordt verondersteld dat burgers rationele kosten-batenanalyses maken
en uiteindelijk kiezen voor de optie die voor hen het voordeligst is, namelijk
niet gaan werken. Een morele economie-benadering relativeert in zekere zin
de individuele rationaliteit van menselijk handelen. Niet zozeer vooruitkomen
staat centraal, maar handhaving van de zekerheden die men in de loop der
jaren heeft verworven. Het safety first-principe contrasteert in zekere zin met
het incentive-paradigma dat centraal is komen te staan in de sociale zekerheid,
en waarin verondersteld wordt dat door een juiste toekenning van financiële
prikkels mensen gemotiveerd worden om via arbeid in hun eigen
onderhoud te voorzien. De morele economie-benadering voorspelt in zekere
zin dat het aanbieden van tijdelijke of additionele banen aan bepaalde groepen,
ook al levert het, vooral op lange termijn, in financiële zin meer op, niet
altijd het beoogde effect zal hebben. Een dergelijke benadering relativeert
ook de meer normatieve ‘burgerschapsbenadering’ die uitgaat van de wederkerigheid
van rechten en plichten van burgers (WRR 1990). Die wederkerigheidsrelatie
wordt door veel respondenten niet beleefd. Zij hebben sterke gevoelens
van ressentiment tegenover de politiek en voormalig werkgevers
door wie zij zich in de steek gelaten voelen. Deze gevoelens van ressentiment
worden mede ingezet als rechtvaardiging voor informele activiteiten.
79