Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Informele activiteiten in Delfshaven
is, richt zich sterk op de Nederlandse overheid die in hun ogen niet in staat is
geweest hen een volwaardige plaats op de reguliere arbeidsmarkt en in de
Nederlandse samenleving te geven.
Gevoelens van ressentiment bieden een interpretatiekader voor de welwillende
houding jegens informele nevenverdiensten. Samen met de financiële perikelen
die veel respondenten hebben met het maandelijkse rondkomen en de
onzekerheden die gepaard gaan met de beperkte mogelijkheden op de formele
arbeidsmarkt, werkt deze negatieve houding een positieve opstelling
ten opzichte van informele activiteiten in de hand. Dat impliceert overigens
niet dat alles geoorloofd is. Eerder al constateerden we dat specifieke samenwoonconstructies
de goedkeuring van slechts weinigen kunnen verdragen
en dat respondenten ook grenzen stellen aan de hoogte van de informele bijverdiensten.
Bovendien is het belangrijk erop te wijzen dat de meeste respondenten
ook een scherpe grens trekken bij neveninkomsten uit criminele
activiteiten. 17
Binnen de gestelde morele grenzen worden echter nauwelijks principiële argumenten
tegen informele neveninkomsten naar voren gebracht. De norm
lijkt veeleer dat informeel bijverdienen in het kader van rondkomen acceptabel,
vaak noodzakelijk en soms zelfs vanzelfsprekend is. Toch gaat niet iedereen
hiertoe over. Een belangrijk motief om niet tot informele activiteiten over
te gaan, is de angst verraden te worden of tegen de lamp te lopen en de
hieruit voorvloeiende sancties van uitkerende instanties. Vooral autochtone
Nederlanders geven aan wel informeel te willen bijverdienen, maar niet over
de juiste contacten te beschikken of verkeren niet in de situatie om zwart te
kunnen werken. Angst voor mogelijke repercussies, een gebrek aan relevante
contacten of de (lichamelijke) onmogelijkheid om zwart te werken, vormen
de belangrijkste redenen om niet informeel actief te zijn.
Het is echter niet altijd mogelijk om zwart werk af te wijzen op grond van deze
redenen. Dit geldt bijvoorbeeld in de Turkse gemeenschap, waar de noodzaak
en de norm tot informaliteit algemeen gedeeld wordt. Dit komt mooi tot
uitdrukking in de volgende woordenwisseling tussen een Turkse man en zijn
vrouw. De man (M), die na zeventien jaar als productiemedewerker te hebben
gewerkt, zijn ontslag kreeg, ontvangt inmiddels een WW-vervolguitkering
die onder het sociale minimum ligt. Een aanvulling van de sociale dienst heb-
17
75
Vooral bij de Turkse migranten is in het verleden gewezen op het verband tussen
werkloosheid en criminele betrokkenheid in de uitbreidingsfase van de Turkse
drugshandel in Nederland (Bovenkerk en Yeşilgöz 1998: 307-12). Bijna zonder
uitzondering wijzen de Turkse respondenten criminele bijverdiensten, waaronder
ook die uit drugshandel, af.