Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Hoofdstuk 4
met de sociale dienst waardoor men verwacht langere tijd zonder inkomsten
te zitten. Dit is een voorbeeld van één van de onbedoelde effecten van het
sociale voorzieningenstelsel waarbij mensen vanuit een idee van zekerheid
informele arbeid prefereren boven werk dat weliswaar formeel is, maar waarvan
de duur en de inkomsten onzeker of onduidelijk zijn.
Een derde motief bij veel respondenten, dat nauw samenhangt met de problematiek
van moeizaam kunnen rondkomen, is het gevoel dat zij er alleen
voor staan. Zij voelen zich in de steek gelaten door de overheid en instanties
zoals de sociale dienst. Zij ervaren een kloof in de contacten tussen hen en
uitvoeringsambtenaren van allerlei instanties waarmee zij te maken hebben.
Waar men een bepaalde mate van begrip en ondersteuning bij deze ambtenaren
verwacht, ontmoet men juist wantrouwen, onbegrip, een onnavolgbare
regelgeving en dwarsliggende ambtenaren (zie ook Ypeij, Snel en Engbersen
1999: 123-125, Ypeij en Engbersen 2001). Meer algemeen treffen we dergelijke
gevoelens van ressentiment aan bij respondenten die op enigerlei wijze
zijn gefrustreerd in hun carrière op de arbeidsmarkt. Voor sommigen betekent
een dergelijke carrière jarenlang werken om vervolgens ontslagen te
worden en geen serieuze kans meer op werk te hebben gekregen. Voor anderen,
waaronder ook veel migranten, kan dit betekenen dat men nooit een
stabiele en redelijk betaalde baan heeft kunnen verwerven. Gevraagd naar
wie men nu verantwoordelijk houdt voor hun situatie, wijzen veel respondenten
naar de Nederlandse overheid, die in hun visie tekort is geschoten.
4.5 Het mislukte migratieproject
Waar zowel autochtonen als allochtonen gevoelens van ressentiment naar de
overheid hebben ontwikkeld, zijn de trajecten die hiernaartoe leiden deels
verschillend. Bij de Turkse migranten speelt het falen van hun ‘migratieproject’
een belangrijke rol in de houding ten opzichte van de overheid. Daarin
speelt niet alleen een mislukte arbeidsmarktcarrière een rol, maar ook migrantspecifieke
elementen. De meeste migranten zijn met relatief hoge verwachtingen
naar Nederland gekomen. Bij veel van de eerste generatie gastarbeidermigranten
leken deze verwachtingen te kunnen worden waargemaakt,
totdat men ziek werd en in de WAO belandde of ontslagen werd en
nooit meer aan het werk is gekomen. Daarnaast zijn er de eerste generatie
migranten, die zich in het kader van gezinsvorming in Nederland hebben gevestigd
en vanaf het begin een grote afstand tot de Nederlandse arbeidsmarkt
hebben gekend. Zij hebben feitelijk nooit een decente plek op de ar-
72