Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Informele activiteiten in Delfshaven
of slechts gedeeltelijk doorgeven aan de uitkeringsinstantie. Verder is men
werkzaam in de sectoren ‘handel en detailhandel’ en ‘persoonlijke dienstverlening’.
Daarbij gaat het om thuiswerkers die enveloppen insteken en plastic
bloemen maken, een colporteur, een ondernemer, een winkelbediende en een
krantenverkoper. In de sector (persoonlijke) dienstverlening gaat het om respondenten
die als muzikant optredens verzorgen, koken voor grote groepen,
op kinderen passen, als tolk werkzaamheden verrichten, de boekhouding
voor anderen verzorgen, honden trimmen, cursussen textiele vaardigheden
aanbieden, haar knippen, handwerken tegen betaling, auto’s repareren, en
tot slot voor 06-lijnen actief zijn. Als we de opsomming van beroepen en activiteiten
nader bekijken, gaat het dus vooral om laag- en ongeschoolde arbeid
in de dienstensector. Slechts een gering deel van de respondenten is
werkzaam in de ‘doe-het-zelf-economie’ of in de industriële sectoren, zoals
bijvoorbeeld de naaiateliers.
Een vraag die zich opdringt is welke rol sociale netwerken spelen binnen de
sfeer van informele arbeid. In dit verband worden vaak twee functies van
netwerken onderscheiden. Ten eerste worden netwerken gebruikt om aan
informele arbeid te komen, bijvoorbeeld via het verwerven van relevante
werkadressen, zowel binnen als buiten de eigen gemeenschap. Dit wordt
vooral zichtbaar bij de Turkse respondenten die via kennissen en koppelbazen
werk hebben gekregen in de schoonmaaksector, in de tuinbouw en in bepaalde
bedrijfjes die door landgenoten gerund worden. Staring (2001) beschrijft
de groei van een informele Turkse economie waarin illegaal en legaal verblijvende
Turken participeren. Deze informele economie is voor een deel gesitueerd
in het Turkse ondernemerschap dat, zoals we in hoofdstuk 2 hebben beschreven,
ook in Delfshaven een belangrijke vlucht heeft genomen. Verschillende
Turkse respondenten werken informeel voor landgenoten die een eigen
bedrijf runnen. Daarnaast zijn er Turkse respondenten die weliswaar op een
autochtoon Nederlands bedrijf werken, bijvoorbeeld in de tuinbouw, maar
waarbij hun toeleiding naar dit bedrijf, de dagelijkse logistiek, de begeleiding
en uitbetaling in handen van Turkse koppelbazen ligt.
Ten tweede kunnen netwerken fungeren als potentiële afzetmarkt en klantenkring.
Het zijn vooral allochtone respondenten die hun sociale netwerk als
afzetmarkt inzetten en voor hun inkomsten daarvan afhankelijk zijn. Een
voorbeeld zijn de Turkse vrouwen die actief zijn in de verkoop van verschillende
producten die door Nederlandse bedrijven worden aangeleverd. De
verkoop van deze producten vindt uitsluitend plaats in de besloten kring van
landgenoten. Deze vrouwen benaderen familieleden, vrienden en bekenden
en organiseren bij hen thuis een voorlichtings- en verkoopavond waarbij de
69