Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Informele activiteiten in Delfshaven
Het aandeel huishoudens dat informele arbeid verricht, in totaal 23 procent,
ligt hoger dan de uitkomsten van ander onderzoek naar informaliteit onder
arme huishoudens (Snel en Engbersen 1996). Het ligt ook hoger dan het percentage
dat uit een vergelijkbaar onderzoek Een tijd zonder werk (Kroft et al.
1989) onder langdurig werklozen in Amsterdam, Rotterdam en Enschede,
uitgevoerd aan het einde van de jaren tachtig naar voren kwam. Tevens zien
we dat in totaal elf procent van de respondenten bepaalde voordelige arrangementen
ontwikkelt. In Amsterdam-Noord wordt deze vorm van regelovertreding
het vaakst ingezet om de inkomenspositie te verbeteren. Deze bevindingen
zijn wel vergelijkbaar met het onderzoek Een tijd zonder werk waarin
een percentage van negen procent naar voren kwam. 16
In de tweede plaats valt het op dat weliswaar onverwacht veel respondenten
informele inkomsten verwerven, maar dat de opbrengsten daarvan verhoudingsgewijs
gering zijn. Bij zestig procent van de respondenten die informele
arbeid verrichten, blijven de opbrengsten beperkt tot hooguit tweehonderd
gulden per maand. Dit geldt ook voor bijna de helft van degenen die neveninkomsten
uit voordelige arrangementen verwerven. Respondenten gebruiken
deze beperkte bijverdiensten noodzakelijkerwijze vooral om rond te kunnen
komen. Veel respondenten verkeren in een dermate slechte financiële situatie
dat zij zich genoodzaakt zien om bijvoorbeeld op eten te bezuinigen en de
aanschaf van nieuwe kleding uit te stellen, omdat dat meestal het budget te
boven gaat. Gezinnen die kinderbijslag ontvangen, kunnen deze financiële
steun veelal niet exclusief voor de kinderen gebruiken, maar hebben het nodig
om het einde van de maand te halen. Informele bijverdiensten worden
dan ook door respondenten vooral ingezet om op een enigszins normale manier
te kunnen leven, om wèl iets extra’s (voor de kinderen) te kunnen doen
of om openstaande (in)formele schulden binnen de perken te houden. Bovendien
komt naar voren dat vooral migranten hun informele inkomsten aan
doelen besteden, waar een beduidend hoger prijskaartje aan hangt dan aan
een nieuw paar schoenen. Het bekostigen van een huwelijk van één van de
kinderen, het afkopen van de militaire dienstplicht in het herkomstland en de
aanschaf van onroerend goed in hun herkomstland zijn voorbeelden van dergelijke
omvangrijke investeringen, die voor respondenten een aanleiding
kunnen vormen om tot informaliteit (veelal gecombineerd met lenen) over te
gaan.
16
67
Onze bevindingen verschillen echter sterk met die van grootschalig onderzoek op
basis van dossiers van bijstandscliënten. Stal et al. (1993) onderzochten de dossiers
van 2600 bijstandscliënten en constateerden dat in zeven procent van de
gevallen sprake was van onregelmatigheden. Het ging hier overigens zowel om
onregelmatigheden die betrekking hebben op de leefvorm als het verzwijgen van
allerlei vormen van inkomsten (uit arbeid, van de partner, uit kamerhuur, etc).