Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Hoofdstuk 2
gen kring. De ondernemers die leiding geven aan Surinaamse videotheken,
Afro-kapsalons, Suri-goud juweliers, Indische modezaken, evenals vele horecagelegenheden
richten zich voor een belangrijk deel op landgenoten. Andere
migrantenondernemingen, zoals Turkse (banket)bakkers, islamitische slagerijen,
belwinkels en verschillende eetgelegenheden bedienen een veel gemêleerder
publiek. Binnen één vierkante kilometer treft men een breed aanbod
aan van verschillende keukens waaronder Turkse kebab en pide salons, Amerikaanse
Kentucky Fried Chicken, Surinaams-Indisch, Chinees, Portugees,
Marokkaans, Italiaanse pizzeria’s die overigens veelal in Turkse handen zijn
en Nederlandse snacks. Voor de beste Hollandse haring kan men terecht bij
een Marokkaanse vishandelaar. Binnen dit ondernemerschap nemen Turkse
migranten een dominante positie in waarbij hun bedrijvigheid ook werkgelegenheid
voor illegaal verblijvende landgenoten met zich meebrengt (Staring
2001).
Sommige ondernemers doen het goed, hebben naam gemaakt en zijn tot de
gevestigde middenstand van Delfshaven gaan behoren. Andere zaken lijken
er patent op te hebben om binnen het jaar van eigenaar en product te wisselen,
waarbij bijvoorbeeld een witgoedzaak wordt omgetoverd in een islamitische
slagerij om vervolgens weer dienst te doen als vishandel. Van de Turkse
zelfstandige ondernemers gaat bijna eenderde na het eerste jaar over de
kop. Turkse ondernemingen doen het daarmee het slechtst onder de allochtone
ondernemers en blijken op de korte termijn het minst levensvatbaar
(Tillaart en Poutsma 1998: 61-62).
Indien een autochtone winkelier met pensioen gaat, wordt de leeggekomen
zaak meestal door een migrantenondernemer ingenomen. In de winkel waar
decennia lang het volkorenbrood over de toonbank van eigenaar verwisselde,
kan men nu een ‘telefoonminuut’ naar de Nederlandse Antillen of Kameroen
kopen. Het grote aanbod van deze zogenoemde belwinkels is kenmerkend
voor multi-etnische wijken als Delfshaven. Hun aanwezigheid is ingegeven
door slimme entrepreneurs die inspelen op de behoeftes van bewoners en tegen
gereduceerde tarieven telefoonverbindingen naar het buitenland aanbieden.
Een snelle blik op de veelal handgeschreven prijslijsten biedt inzicht in
de diversiteit aan herkomstlanden van de bewoners van de buurt. De aanwezigheid
van dergelijke belwinkels maakt ook duidelijk dat mensen niet alleen
lokaal geworteld zijn, maar dat er tevens sterke banden met andere delen
van de wereld op na worden gehouden. Belwinkels symboliseren daarmee
niet alleen de moderne, geavanceerde technologische ontwikkelingen die aan
de basis van processen van mondialisering liggen, tevens zijn het de concrete
locaties waar transnationale relaties worden bevestigd en versterkt.
26