Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Hoofdstuk 2
toe, zoals een voormalige Delfshavense ons vertelde. De nieuwkomers van nu
verschillen in grote mate van de eerste migranten die zich in Rotterdam vestigden.
In de eerste plaats is er sprake van grotere culturele verschillen ten
opzichte van de autochtone bewoners, waarbij het ontbreken van een gemeenschappelijke
taal contact in de weg kan staan. In de tweede plaats vestigen
zich migranten met een andere achtergrond. De arbeidsmigranten die
in deze wijk kwartier maakten, worden in toenemende mate opgevolgd door
migranten met een andersoortige migratiegeschiedenis: vluchtelingen, afgewezen
asielzoekers, tijdelijke arbeidsmigranten uit de voormalige Oost-
Europese landen en illegaal verblijvende vreemdelingen uit allerlei herkomstlanden.
Een derde verandering betreft de transnationale oriëntatie van migrantengroepen.
Via satelliettelevisie die met behulp van schotelantennes de huiskamers
binnenkomt kan men het nieuws en andere wetenswaardigheden uit
het herkomstland op de voet volgen, door internet en e-mail kan men eenvoudig
contact leggen en de aanwezigheid van belwinkels maakt telefonisch
contact betaalbaar (Staring en Zorlu 2001). Verbeterde en relatief goedkope
transportmogelijkheden maken het bovendien mogelijk om in het weekend
naar bijvoorbeeld Istanbul te vliegen, ter plekke bepaalde zaken te regelen,
om op maandag weer om negen uur op het werk te verschijnen. Deze verbeterde
transport- en communicatiemogelijkheden en de voortdurende migratie
hebben tot gevolg dat migranten betekenisvolle contacten kunnen blijven
onderhouden met familie, vrienden en kennissen in het herkomstland.
Dergelijke loyale contacten over nationale grenzen heen worden in de literatuur
aangeduid in termen van transnationaal. In de West-Europese context is
deze transnationale oriëntatie voor de Turkse groep verreweg het best gedocumenteerd
(Faist 1999, Staring 2001).
Ook voor de Kaapverdianen kunnen we in de literatuur aanwijzingen vinden
voor een sterke transnationale oriëntatie. Zo beschrijft Staring (1999) hoe
het merendeel van de illegale Kaapverdianen in Rotterdam zich met de steun
van legaal verblijvende familieleden in Nederland kunnen vestigen en laat
Engbersen (1999) zien hoe dezelfde Kaapverdische illegalen profiteren van
substantiële ondersteuning tijdens hun illegale verblijf in Nederland. Het ondersteunen
van familieleden in het herkomstland bij hun komst naar Nederland
en hun (eventuele) illegale verblijf worden hierbij als een indicator voor
een transnationale oriëntatie opgevat. Andere indicatoren voor dergelijke
transnationale oriëntaties zijn de financiële investeringen in het herkomstland,
de contacten die men onderhoudt met familieleden en vrienden in het
18