Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Delfshaven: een blijvende migrantenwijk
op smalle kavels tussen de sloten goedkope woningen te bouwen om de migranten
uit Zeeland, Brabant, Groningen en Duitsland te kunnen huisvesten
(Vermeer en Rebel 1994: 127). In grote lijnen heeft de deelgemeente Delfshaven
tussen 1870 en 1920 haar huidige vorm gekregen. Kenmerkend voor
deze Rotterdamse wijk - dat het Duitse bombardement tijdens de tweede
wereldoorlog vrijwel ongeschonden heeft doorstaan - zijn brede lanen als de
Mathenesselaan met aan weerszijden oude lindebomen en de Heemraadssingel
met het vele groen, de parkjes en de speelgelegenheden voor kinderen.
Grote herenhuizen, oorspronkelijk gebouwd voor de gegoede middenklasse,
met gevels van Jugendstil en Art Nouveau, deftige brede deuren en overdadige
glas-in-loodversieringen, bepalen het aangezicht van deze straten. Net als
een eeuw geleden bieden deze woningen, die met gemak voor een miljoen
gulden van eigenaar verwisselen, momenteel huisvesting aan de rijkere middenklassen,
zoals tweeverdieners, en in toenemende mate ook aan gezondheidspraktijken,
makelaars of onderzoeksbureaus, die er slechts kantoor
houden.
Delfshaven is een wijk van contrasten. De tegenstellingen tussen de brede,
ruim opgezette, chique lanen en de tussen deze lanen ingeklemde buurten
met hun compacte, sobere woningen, is groot. Destijds gebouwd om de
toenmalige migranten te kunnen herbergen die emplooi vonden in de snel
groeiende haveneconomie, worden ze tegenwoordig gebruikt door nieuwe
generaties migranten uit andere landen en werelddelen (Burgers 1999,
2001). Een deel van het compacte karakter van deze tussenbuurten is met de
stadsvernieuwing verdwenen. Complete huizenblokken zijn hierbij gesloopt
en hebben plaats gemaakt voor nieuwbouw. Soms heeft de vrijgekomen
ruimte zijn oorspronkelijke woonfunctie verloren en heeft het stadsbestuur
het laten inrichten tot speeltuin en ontmoetingsplaats, zoals bijvoorbeeld tegenover
de ingang van het voormalige joodse ziekenhuis aan het Branco van
Dantzigpark in de buurt Middelland.
In zekere zin kunnen we constateren dat de bewoning van de diverse locaties
in de deelgemeente Delfshaven door een zekere continuïteit wordt gekenmerkt.
De herenhuizen van Delfshaven worden nog steeds bewoond door de
rijkere middenklasse en de oorspronkelijke arbeiderswoningen bieden nog
steeds huisvesting aan de meer recente arbeidsmigranten en hun nakomelingen.
Ook de armoede die sinds het ontstaan van deze buurten aanwezig is
geweest, heeft zich door de decennia heen gecontinueerd. Deze constateringen
betekenen echter niet dat er niets is veranderd. De wijk is op allerlei manieren
anders. Van het koperen deurbeslag dat niet meer glanzend mooi
wordt gepoetst, de chique winkels die zijn verdwenen, tot de bewoners aan
17