Armoede, migranten en informaliteit in Rotterdam-Delfshaven. Tweede

Hoofdstuk 1
bracht. Ook mensen met een prominente positie in de verschillende etnische
gemeenschappen, bleken van groot belang te zijn. Hun inkomen viel dan
weliswaar boven de door ons gehanteerde norm, maar via hun uitgebreide
sociale netwerken, wisten ze ons wel met de doelgroep in contact brengen.
Zij namen ons bijvoorbeeld mee naar informele samenkomsten in het buurthuis
en gaven informatie over wie we waren en wat we kwamen doen. Hun
medewerking droeg bij tot een vermindering van gevoelens van wantrouwen.
Een veel minder succesvolle wervingsmethode was de zogenoemde sneeuwbalmethode,
het werven van respondenten via reeds geïnterviewde respondenten.
Op deze manier hebben we slechts vijf respondenten weten te vinden.
We ervoeren dat respondenten het vaak vervelend vonden om anderen
voor ons te benaderen. Schaamte speelde hierbij wederom een rol. Ook is
het een enkele keer voorgekomen dat een respondent wel pogingen ondernam,
maar dat de mensen die werden benaderd hun medewerking weigerden.
De overige respondenten hebben we geworven door ze direct aan te
spreken. Dit was mede mogelijk wegens het uitgebreide sociale netwerk van
de hoofdonderzoeker in Delfshaven.
De belangrijkste onderzoeksmethode betrof het afnemen van interviews.
Omdat het project Landschappen van armoede in totaal door dertien onderzoekers
en assistenten, verdeeld over vier locaties, is uitgevoerd, hebben we
gewerkt met een gestructureerde vragenlijst. Deze bestaat uit gesloten en
open vragen. De gespreksthema’s betreffen de buurt, arbeid, inkomen, vaste
lasten, rondkomen, contacten met publieke instanties, sociale netwerken en
maatschappelijke participatie. De gesloten vragen worden meestal gevolgd
door de open vraag om een toelichting. Van de interviews zijn geluidsopnamen
gemaakt die vervolgens zo letterlijk mogelijk zijn uitgetypt. Bij de verwerking
van de gegevens is gebruik gemaakt van de computerprogramma’s
Kwalitan en SPSS.
De meeste gesprekken werden na een persoonlijke of telefonische afspraak
bij de mensen thuis gehouden. De gemiddelde duur van de interviews bedroeg
vierenhalf uur. Hieruit blijkt dat, wanneer we mensen eenmaal bereid
hadden gevonden ons te woord te staan, zij uitgebreid de tijd voor ons namen.
De meeste gesprekken verliepen dan ook openhartig en zonder terughoudendheid.
Wel waren er enkele onderwerpen die, begrijpelijkerwijs, in de
taboesfeer lagen, zoals criminaliteit, informele bijverdiensten en het bezit van
onroerende goederen in de landen van herkomst. Sommige respondenten
waren dan ook niet bereid over deze onderwerpen veel informatie te verstrekken.
In een enkel geval kon het interview in één bezoek worden afge-
6