brochure herinrichting onderwijs en begeleiding cluster 2 - Kennisnet

De Stichting Siméa behartigt de belangen van instellingen die onderwijs en
diensten verlenen aan leerlingen die doof of slechthorend zijn en/of ernstige
spraaktaalmoeilijkheden hebben. Voor meer informatie: www.simea.nl
Maart 2011
April 2013, tweede druk
Voor meer informatie kunt u contact opnemen met:
De dienst Ambulante Begeleiding in uw regio
of met
het landelijk bureau van Siméa:
telefoon (030) 276 99 02, info@simea.nl
SO/1304 Fotografie: Peter Strating
Herinrichting
onderwijs en begeleiding
cluster 2

Voor meer informatie en adressen van de scholen en diensten ambulante begeleiding,
wordt verwezen naar de website van Siméa: www@simea.nl.
Nieuwsbrief Pasklaar
Regelmatig verschijnt de nieuwsbrief Pasklaar. Hierin staat informatie over het project
Passend Onderwijs in cluster 2. De Nieuwsbrief is te downloaden van de site. Het is
mogelijk de nieuwsbrief persoonlijk te ontvangen door dit kenbaar te maken via
info@simea.nl.
Brochure Onderwijs en Ambulante Dienstverlening in cluster 2
Een beschrijving van de kern van het cluster 2 onderwijs voor auditief en/of communicatief
beperkte leerlingen.
Kadernotitie Afbakening en afstemming landelijk speciaal onderwijs en het
regionaal (speciaal) onderwijs (versie september 2011)
Een richtinggevend document, samengesteld n.a.v. overleg met de sectorraden,
ouderorganisaties en het ministerie van OCW.
In deze notitie maken VIVIS Onderwijs (cluster 1) en Siméa (cluster 2) de kaders inzichtelijk
op welke wijze zij de afbakening en afstemming met het regionaal georganiseerd
onderwijs vorm en inhoud willen geven.
Beleidsnotitie Siméa en passend onderwijs
In deze beleidsnotitie gaat Siméa in op:
­ de bestuurlijke samenwerking
­ het versterken van de kwaliteit van het onderwijs van cluster 2
­ het belang van preventieve zorg
­ het ontwikkelen, borgen en uitwisselen van expertise
­ de nieuwe wijze van toelaten en het denken in onderwijsarrangementen
­ het versterken van de betrokkenheid en zeggenschap van de ouders
Landelijk speciaal onderwijs auditief en/
of communicatief beperkte leerlingen
Sinds 2008 werken de besturen van cluster 2 samen in de Stichting Siméa. Zij werken aan
de herinrichting van het onderwijs aan auditief en/of communicatief beperkte leerlingen.
De relatief kleine doelgroep maakt landelijke bundeling van expertise noodzakelijk voor
behoud van de kwaliteit van het onderwijs aan en de begeleiding van dove, doofblinde
en slechthorende leerlingen en leerlingen met ernstige spraaktaalmoeilijkheden.
Cluster 2 heeft hiervoor een project opgezet met als belangrijkste pijlers:
• toelating
• onderwijsarrangementen
• kwaliteit
• communicatie en informatie
Ouderorganisaties zijn nauw betrokken bij het project. Daarnaast is er overleg met de
sectororganisaties 1 en het ministerie van OCW. Dit overleg heeft geresulteerd in een
Kadernotitie waarin cluster 1 en 2 aangeven hoe het landelijk speciaal onderwijs de
afstemming en afbakening met het regionaal (speciaal) onderwijs regelt.
De herinrichting van cluster 2 is nog niet afgerond. Tussen nu en augustus 2014 moeten
er nog veel zaken verder worden uitgewerkt. Deze brochure geeft een schets van de
kadernotitie op hoofdlijnen weer. Op deze manier wil Siméa medewerkers binnen het
regulier onderwijs, van MBO instellingen en AOC’s alvast meenemen in de veranderingen
die er binnen cluster 2 op stapel staan.
In de brochure wordt aangegeven wat het verschil is tussen de huidige regelgeving
en bekostiging voor cluster 2, 3 en 4 en zoals het voor cluster 2 wordt na invoering van
passend onderwijs.
Veel leerlingen van cluster 2 krijgen ondersteuning in het regulier onderwijs. Dat is nu
zo en in de toekomst zal dat ook zo blijven. Cluster 2 beoogt bij de uitwerking van de
herinrichting te borgen dat er sprake is en blijft van een goede afstemming met het
reguliere onderwijs, de samenwerkingsverbanden PO en VO en de MBO instellingen 2 .
1. Sectororganisaties daaronder worden begrepen: de PO Raad (Primair Onderwijs), de VO Raad (Voortgezet Onderwijs), de MBO Raad
(Middelbaar Beroeps Onderwijs) en AOC Raad (Agrarisch Onderwijs Centrum).
2. Waar in deze brochure gesproken wordt van MBO instellingen is dit met inbegrip van de AOC’s.
3

Stroommodel landelijk speciaal
onderwijs cluster 2
In onderstaand model wordt de nieuwe systematiek zoals beschreven in de kadernotitie
schematisch weergegeven.
Stroommodel landelijk speciaal onderwijs cluster 2
POO
tolk
product onderwijs
= ondersteuning regulieronderwijs
voorlopig (werknaam)
= binnenarrangement
differentiatie op maat
= communicatievoorziening
indien noodzakelijk
Stroommodel landelijk speciaal onderwijs cluster 2
POO
tolk
product onderwijs
= ondersteuning regulieronderwijs
voorlopig (werknaam)
= binnenarrangement
differentiatie op maat
= communicatievoorziening
indien noodzakelijk
aanmeldpunt regio
intensief medium
licht
Informatie / consultatie
advies: wel/niet toelaatbaar;
product
consultatie en advies
tolk tolk tolk arrangement POO
tolk
POO
tolk
POO
POO
onderzoek en diagnostiek
tolk
tolk
POO
tolk
POO
tolk
reguliere school
4 onderwijs arrangement
5
ouders
wel toelaatbaar
onderwijs arrangement
Informatie / consultatie
advies: wel/niet toelaatbaar;
arrangement
commissie van onderzoek:
Besluitvormend en adviserend over uitvoering
Arrangement
verlengde
diagnostiek
ouders
aanmeldpunt regio
reguliere school ouders
setting (V)SO setting regulier
wel toelaatbaar
commissie van onderzoek:
Besluitvormend en adviserend over uitvoering
Arrangement
verlengde
diagnostiek
niet toelaatbaar
product
consultatie en advies
ouders
onderzoek en diagnostiek
niet toelaatbaar

Instellingen landelijk speciaal onderwijs
auditief en/of communicatief beperkte
leerlingen (cluster 2)
Bij wetgeving wordt bepaald dat de besturen van de huidige cluster 2 scholen
samenwerken in nieuw te vormen instellingen voor landelijk speciaal onderwijs aan
auditief en/of communicatief beperkte leerlingen.
De huidige scholen blijven bestaan als leslocaties van de nieuw te vormen instellingen.
De huidige twaalf schoolbesturen werken aan het vormen van instellingen in oprichting.
De besturen geven uiterlijk in oktober 2013 aan welke instellingen i.o. zich gevormd
hebben en maken onderling afspraken over het werkgebied. Tegen die tijd weten alle
samenwerkingsverbanden en MBO instellingen met welke instelling van cluster 2 zij te
maken krijgen.
De instellingen worden verantwoordelijk voor de bepaling van de toelaatbaarheid, het
onderwijs aan en de begeleiding van leerlingen met een auditieve en/of communicatieve
beperking.
De instellingen zijn verplicht een Commissie van Onderzoek (CvO) in te stel len. De functie
en taken van de Commissie van Onderzoek zijn wettelijk vastgelegd (zie ook blz. 8 en 9).
De instellingen ontvangen een basisbekostiging voor de leerlingen binnen het speciaal
onderwijs en daarnaast een gebudgetteerd ondersteuningsbudget. Dit budget is
gebaseerd op het aantal leerlingen op de teldatum van 1 oktober 2011.
Siméa garandeert dat de samenwerkingsverbanden Passend Onderwijs en de
MBO instellingen weten wie hun partner is als het gaat om leerlingen met een
auditieve en/of communicatieve beperking.
Huidige situatie
Wet op de Expertisecentra
Wetgeving cluster 2 gelijk aan wetgeving
cluster 3 en 4
Scholen en diensten Ambulante
Begeleiding cluster 2 voor dove, doofblinde
en slechthorende leer lingen
en leer lingen met ernstige spraak taalmoeilijkheden
Na invoering Passend Onderwijs
Wetgeving cluster 2 gelijk aan
wetgeving voor cluster 1:
verant woordelijk heden in een
landelijke structuur.
Wetgeving cluster 3 en 4:
verantwoordelijkheden in regionale
structuren
Instellingen cluster 2 die zorgen voor
onderwijs en ondersteuning aan
auditief en/of communicatief beperkte
leerlingen vanuit leslocaties
Financiering: open eind Financiering: gebudgetteerd
Bekostiging rechtstreeks naar de scholen
voor speciaal onderwijs
Basisbekostiging rechtstreeks naar de
scholen voor speciaal onderwijs.
Ondersteuningsbudget:
Cluster 1 en 2 naar de instellingen.
Cluster 3 en 4 naar de samenwerkingsverbanden.
6 7

Toelaatbaarheidsbepaling cluster 2
Toelaatbaarheidsbepaling
Het traject voor het bepalen van de toelaatbaarheid tot cluster 2 voor leerlingen met
een ernstig vermoeden van cluster 2 problematiek, wordt zo compact mogelijk ingericht
met een efficiënte procedure. Er wordt zoveel mogelijk aangesloten bij al beschikbare
informatie. In het traject wordt gewerkt met eenduidige protocollen.
Trajectbegeleiding
Ouders, reguliere scholen en MBO instellingen kunnen een beroep doen op begeleiding
in het proces van het bepalen van de toelaatbaarheid.
Tijdens de trajectbegeleiding wordt de onderwijsbehoefte vastgesteld. Hierbij wordt
rekening gehouden met de stoornis en de communicatiebehoefte van de leerling en zijn
omgeving.
Doel van de trajectbegeleiding is te komen tot een advies aan de Commissie van
Onderzoek waarbij rekening wordt gehouden met de kennis, de informatie en de wens
van ouders en het reguliere onderwijs.
Commissie van Onderzoek
De Commissie van Onderzoek heeft de taak om de toelaatbaarheid tot cluster 2 te
bepalen. De commissie stelt de onderwijsbehoefte vast en bepaalt het onderwijsarrangement
(eventueel de doventolkvoorziening en het pakket onderwijs ondersteuning).
De termijn van de duur van de toelaatbaarheid van de leerling wordt ook
door de Commissie van Onderzoek vastgesteld. De commissie geeft een advies over het
ontwikkelingsperspectief van de leerling.
In het proces van het bepalen van de toelaatbaarheid van een leerling tot
cluster 2 staat Siméa voor de samenwerking en afstemming tussen de instelling
cluster 2, de ouders en het regulier onderwijs.
Huidige situatie
Wet op de Expertisecentra
De Commissie voor de Indicatiestelling
(CvI) bij het Regionaal Expertise
Centrum (REC) bepaalt de toelaat baarheid
tot cluster 2
Ouders kiezen of speciaal onderwijs of
ambulante begeleiding
Na invoering Passend Onderwijs
De Commissie van Onderzoek (CvO) van
de instelling bepaalt toelaatbaarheid tot
cluster 2
Na overleg met ouders en verwijzers
wordt door de CvO bepaald welk
onderwijs en ondersteuningsaanbod
(“onderwijsarrangement”) aansluit bij de
onderwijsbehoefte van de leerling
Een door de overheid bepaald aanbod Onderwijsarrangement op maat
Er gelden wettelijk bepaalde termijnen
van herindicatie
De Commissie voor de Indicatiestelling
(CvI) werkt volgens een wettelijk
vastgelegde procedure
Het REC is verantwoordelijk voor de
begeleiding van ouders bij aanvraag
De indicatiecriteria zijn landelijk
vastgesteld bij ministeriële regeling
De CvO bepaalt de termijn van
toelaat baarheid (tijdsduur van het
onderwijsarrangement)
De procedure voor toelaatbaarheid wordt
bepaald door de instelling cluster 2. De
instellingen hanteren landelijke afspraken
De instelling is verantwoordelijk voor de
ondersteuning van ouders na aanmelding
door middel van trajectbegeleiding
De instelling cluster 2 stelt de criteria
vast. De instellingen hanteren landelijke
afspraken
8 9

Onderwijsarrangementen cluster 2
Na de herinrichting onderscheidt cluster 2 verschillende vormen van onderwijs en
ondersteuning aan auditief en/of communicatief beperkte leerlingen. Deze vormen heeft
Siméa onderverdeeld in drie hoofdvormen:
­ Intensief: De leerling is ingeschreven bij de cluster 2 instelling en ontvangt onderwijs
in een (V)SO setting of in een groep (met overeenkomstige onderwijsbehoeften) in het
regulier onderwijs.
­ Medium: De leerling is ingeschreven bij het regulier onderwijs. Deze tussenvorm is
bedoeld voor die leerlingen voor wie het intensief arrangement binnen een speciale
onderwijssetting niet noodzakelijk is maar die te weinig baat hebben bij de lichte vorm
van ambulante ondersteuning.
­ Licht: De leerling is ingeschreven bij het reguliere onderwijs en ontvangt een vorm van
ambulante ondersteuning afgestemd op zijn onderwijsbehoefte.
Binnen de arrangementen wordt maatwerk geboden, afhankelijk van de mate waarin
de leerling, de leerkracht en de school of de MBO instelling ondersteuning van cluster 2
nodig heeft.
Het onderwijsarrangement wordt gekoppeld aan kwaliteitsindicatoren die door cluster 2
zijn geformuleerd, geborgd en gemonitord op landelijk niveau.
De onderwijsarrangementen worden op hoofdlijnen vastgesteld door cluster 2. Binnen
de landelijk vastgestelde arrangementen heeft de Commissie van Onderzoek ruimte om
de daadwerkelijke inzet van cluster 2 af te stemmen op de onderwijsbehoefte van de
leerling en, daarmee samenhangend, de ondersteuning aan de leerkracht en de reguliere
school of de MBO instelling waar de leerling staat ingeschreven.
Siméa kiest voor het werken met onderwijsarrangementen om meer maatwerk
aan de leerling en zijn school te bieden.
Huidige situatie
Wet op de Expertisecentra
Na de toelaatbaarheidbepaling tot
cluster 2 door de Commissie voor de
Indicatiestelling hebben de ouders
de keus voor of speciaal onderwijs of
ambulante begeleiding
De toedeling van het budget is
afhankelijk van de handicap en de
schoolsoort
Of speciaal onderwijs in een speciale
school óf ambulante begeleiding in de
reguliere school
Na invoering Passend Onderwijs
Na overleg met ouders en verwijzers
wordt een advies opgesteld aan
de Commissie van Onderzoek welk
onderwijsarrangement aansluit bij de
onderwijsbehoefte van de leerling:
Onderwijsarrangement op maat.
De Commissie van Onderzoek bepaalt
de toelaatbaarheid en het onderwijsarrangement
(zie bij toelaatbaar heidsbepaling)
Maatwerk: De zwaarte van de onderwijsbehoefte
is bepalend voor de toedeling
van het budget
Tussenvormen van onderwijssetting en
ondersteuning zijn mogelijk afhankelijk
van de onderwijsbehoefte van de cluster 2
leerling(en)
10 11

Pakket Onderwijs Ondersteuning
Pakket Onderwijs Ondersteuning
Huidige situatie
Wet op de Expertisecentra
De reguliere school voor PO en VO
ontvangt rechtstreeks budget voor
ambulant begeleide leerlingen voor
materiële en personele inzet
De MBO instelling ontvangt budget
voor ambulant begeleide leerling voor
materiële en personele inzet
Het budget reguliere middelen LGF is
niet geoormerkt voor de inzet aan de
leerling met een rugzak
Vastgesteld budget afhankelijk van de
indicatie van de leerling
Na invoering Passend Onderwijs
De reguliere middelen LGF voor cluster 2
leerlingen blijven beschikbaar voor de
inzet in het regulier onderwijs via de
instellingen van cluster 2
Het huidige budget voor materiële en
personele inzet wordt toegevoegd aan de
ondersteuningsmiddelen van het MBO.
Het MBO heeft de wettelijke verplichting
de leerlingen met een beperking te
ondersteunen
Middelen worden gekoppeld aan het
onderwijsarrangement in de vorm van een
Pakket Onderwijs Ondersteuning op maat
Middelen afgestemd op de onderwijsbehoefte
van de leerling, en afgeleid
daarvan, op de behoefte van de leerkracht
en de school
De ondersteuning door cluster 2 in het reguliere onderwijs PO en VO wordt afgestemd op
de behoefte van het reguliere onderwijs voor de betreffende leerling(en) cluster 2.
De ondersteuning kan deel uitmaken van het toegekende onderwijsarrangement.
Siméa garandeert dat de inzet van de reguliere middelen LGF voor cluster 2
leerlingen, ten goede komt aan de ondersteuning van cluster 2 leerlingen in
het reguliere onderwijs.
Doventolkenvoorziening
Huidige situatie
Wet op de Expertisecentra
Tolkvoorziening voor dove leerlingen
in het reguliere onderwijs en de MBO
instelling moet worden aangevraagd
bij UWV
De leerling die is ingeschreven binnen
het speciaal onderwijs kan geen
gebruik maken van de tolkvoorziening
UWV
Huidige budget UWV: open eind
financiering
Na invoering Passend Onderwijs
Tolkvoorziening gekoppeld aan
onderwijsarrangement afgestemd op
onderwijs­/communicatie behoefte van de
leerling
Instellingen cluster 2 kunnen een
totaalarrangement aanbieden afgestemd
op onderwijs­/communicatiebehoefte van
de leerling
Vast budget. Instellingen oormerken
budget
Indien de inzet van een doventolk noodzakelijk is voor de leerling uitgaand van zijn
onderwijs­/communicatie behoefte wordt de doventolkvoorziening gekoppeld aan het
onderwijsarrangement.
Met ouder­ en cliëntenorganisaties wordt overlegd over de inrichting van de doventolkvoorziening.
Het budget voor de doventolkenvoorziening wordt door de instellingen geoormerkt.
De instellingen zijn verantwoordelijk voor het effectief inzetten van de doventolkvoorziening.
Jaarlijks vindt overleg plaats met het ministerie over de financiering.
De invoeringsdatum wordt per ministeriële regeling vastgesteld, een en ander afhankelijk
van het overleg met het ministerie.
Siméa garandeert de ondersteuning van de communicatiebehoefte van dove
leerlingen.
12 13

Wat werkt cluster 2 nog verder uit?
In navolging op de kadernotitie die er nu ligt, wordt de komende anderhalf jaar
stapsgewijs gewerkt aan een verdere uitwerking van o.a. de volgende zaken:
• In samenwerking met de ouderorganisaties werkt Siméa aan een brochure voor ouders
over de herinrichting van cluster 2.
• Cluster 2 zorgt voor duidelijke communicatie over de verschillende arrangementen
van ondewijs en begeleiding, over de procedures van aanmelding en over de
toelatingscriteria.
• De consultatie en adviesfunctie is en blijft tot invoering van passend onderwijs op
afroep beschikbaar. Cluster 2 werkt aan de herinrichting van deze functie na invoering
van passend onderwijs.
• Cluster 2 ontwikkelt een signaleringsinstrument dat door de leerkrachten binnen
het reguliere onderwijs gebruikt kan worden en waarmee cluster 2 gerelateerde
problematiek is te onderkennen.
• In het voorjaar van 2012 zijn de eerder genoemde onderwijsarrangementen
uitgewerkt. Nadat de financiering van deze arrangementen is berekend, geven
de instellingen in oprichting inhoudelijk en organisatorisch vorm aan deze
arrangementen. Hierbij wordt onderling landelijk afgestemd.
• In 2012 start cluster 2 pilottrajecten Toelaten tot handelen in samenwerking met
samenwerkingsverbanden PO en VO. In het voorjaar wordt gestart met twee of drie
kleine pilottrajecten. In het najaar van 2013 worden uitgebreidere pilots uitgevoerd,
verbonden aan de instellingen in oprichting. Doel van de pilots is het proces van de
toelating te stroomlijnen en zorg te dragen voor een goede afstemming met het
reguliere onderwijs/de samenwerkingsverbanden.
• In november 2013 is voor ieder samenwerkingsverband en elke MBO instelling
duidelijk welke instelling cluster 2 in de betreffende regio aanspreekpunt is.
• Cluster 2 werkt aan een nader voorstel van onderwijs ondersteunende pakketten.
Het regulier onderwijs wordt hierbij betrokken. Koppeling vindt plaats met de
onderwijsarrangementen en het overige aanbod van ondersteuning door cluster 2.
De voorstellen worden in overleg met de sectorraden vastgesteld.
Na vaststelling worden de samenwerkingsverbanden op de hoogte gebracht van de
besluitvorming. Naar verwachting is hierover duidelijkheid in het najaar van 2013.
• Cluster 2 is nog in overleg met het ministerie over het totaal beschikbare budget
voor de doventolkvoorziening. Cluster 2 stelt de voorwaarde dat de hoogte van het
budget realisering van de taak ook daadwerkelijk mogelijk maakt. In overleg met
ouderorganisaties en sectororganisaties worden de condities verder uitgewerkt.
Op 1 augustus 2014 is het Landelijk Speciaal Onderwijs voor leerlingen met
een auditieve en/of communicatieve beperking klaar om haar wettelijke taak
uit te voeren om samen met het reguliere onderwijs en de MBO instellingen
passend onderwijs voor leerlingen met een auditieve en/of communicatieve
beperking mogelijk te maken.
14 15