checklist leidstervaardigheden

CHECKLIST LEIDSTERVAARDIGHEDEN
DE TAALLIJN

CHECKLIST LEIDSTERVAARDIGHEDEN
Binnen de Taallijn staat de deskundigheidsbevordering
van (toekomstige) leidsters centraal. De nadruk in de
scholing ligt dan ook op het aanleren en toepassen
van leidstervaardigheden.
In de volgende checklist komen de leidstervaardigheden
aan de orde die bij de speerpunten van de Taallijn horen.
Enkele vaardigheden zijn bij meerdere speerpunten van
belang en worden daarom vaker genoemd. In het boek
‘Peuters Interactief met Taal’ van het Expertisecentrum
Nederlands (Stoep & Van Elsäcker, 2005) wordt een
toelichting op de vaardigheden gegeven.
Let op: deze checklist is geen toets. De checklist is vooral
om bij te houden of je bepaalde vaardigheden al toepast
en waar je aan wilt of moet werken. Het is de bedoeling
dat je je eigen sterkte/zwakte analyse maakt ten aanzien
van de vijf speerpunten en de algemene vaardigheden die
in de checklist genoemd worden. Geef aan wat volgens
jou goed gaat en regelmatig gebeurt (+), wat redelijk gaat
en af en toe gebeurt (±) en wat niet goed gaat en slechts
af en toe of helemaal niet gebeurt (-).
Kies tot slot twee punten die al heel goed gaan en
minstens twee punten waar je aan wilt werken.

LEIDSTERVAARDIGHEDEN BIJ INTERACTIEF VOORLEZEN
+ = gaat goed, gebeurt regelmatig
± = gaat redelijk, gebeurt af en toe
- = gaat niet goed, gebeurt slechts af en toe
Vaardigheid / activiteit + ± -
Ik bespreek de voorplaat van het boek en de titel
Ik vraag of de kinderen ook wel eens zoiets meegemaakt
hebben als in het verhaal
Ik stel vóór het voorlezen een luistervraag: Wat denken
jullie? Zal ..... Ik kom hier na afl oop op terug
Ik laat peuters voorspellen tijdens het verhaal:
Wat zal er nu gebeuren? Hoe zou dit afl open?
Ik schep ruimte voor inbreng van de peuters;
door stiltes te laten vallen, positief te reageren,
aanmoedigende luistergeluiden te maken
Ik vul opmerkingen aan tot welgevormde
zinnen (herverwoorden)
Ik verduidelijk kernwoorden door een voorwerp of foto te
laten zien, door voor te doen of uit te leggen
Ik geef een samenvatting van het verhaal, of van
een belangrijk deel van het verhaal
Ik stel vragen van verschillende niveaus: gesloten,
open en voorspellend.
Ik leg de peuters nieuwe dingen uit (kennis van de wereld)
en sluit hierbij aan bij wat ze al weten
Ik bespreek het belangrijkste probleem en de oplossing
in het verhaal

LEIDSTERVAARDIGHEDEN BIJ WERKEN AAN WOORDENSCHAT
+ = gaat goed, gebeurt regelmatig
± = gaat redelijk, gebeurt af en toe
- = gaat niet goed, gebeurt slechts af en toe
Vaardigheid / activiteit + ± -
Ik selecteer bij elk thema kernwoorden op minstens
twee niveaus
Ik verduidelijk de betekenis van woorden door deze uit
te beelden (met voorwerpen, foto’s of door voordoen)
Ik verduidelijk de betekenis van woorden door deze uit
te leggen met eenvoudige woorden
Ik verduidelijk de betekenis van woorden door
woorden in verschillende situaties aan te bieden
(verschillende contexten)
Ik bied diverse betekenisvolle activiteiten aan om de
kernwoorden te herhalen en te oefenen
Ik controleer of de kinderen de kernwoorden kennen en
kunnen gebruiken en houd dit bij in een map of schrift

LEIDSTERVAARDIGHEDEN BIJ GESPREKKEN MET PEUTERS
+ = gaat goed, gebeurt regelmatig
± = gaat redelijk, gebeurt af en toe
- = gaat niet goed, gebeurt slechts af en toe
Vaardigheid / activiteit + ± -
Ik verwoord handelingen (ik zeg voortdurend wat ik aan
het doen ben of wat de peuters doen)
Ik bescherm de beurt van een peuter, zorg voor een veilig
klimaat in de gespreksgroep en laat iedereen zoveel
mogelijk aan bod komen
Ik schep ruimte voor opmerkingen van peuters door zelf
minder vragen te stellen, aanmoedigende luistergeluiden
te maken en stiltes te laten vallen
Ik speel regelmatig beurten door naar andere peuters
in plaats van zelf te reageren
Ik stel zoveel mogelijk open vragen en wissel verschillende
soorten vragen af, zoals:
• aanwijsvragen
• ja/nee-vragen, of/of-vragen, wie/wat/waar-vragen
• waarom-vragen, hoe-vragen
• tegendeel-vragen: “Jij bent toch niet ......”
• vragen naar eigen ervaringen
Ik respecteer de visie van de peuter
Ik doe regelmatig een prikkelende bewering in plaats van
een vraag te stellen: Een krokodil is een leuk huisdier!
Ik stimuleer de kinderen tot nadenken door dieper in te
gaan op de inhoud: Hoe moet de beer nou naar binnen?
Past hij wel door de deur van het huis dat jullie
gemaakt hebben?
Ik onderhandel over de betekenis van wat de kinderen
zeggen door interesse te tonen en door dóór te vragen:
Leg eens uit, wat bedoel je precies?
Ik vul de uiting van de peuter aan tot een goede zin en breid
deze eventueel uit door nieuwe woorden in te brengen

LEIDSTERVAARDIGHEDEN BIJ PEUTERS EN ICT
+ = gaat goed, gebeurt regelmatig
± = gaat redelijk, gebeurt af en toe
- = gaat niet goed, gebeurt slechts af en toe
Vaardigheid / activiteit + ± -
Ik kan omgaan met een digitale camera
Ik kan digitale foto’s op een computer zetten
Ik kan digitale foto’s op de computer presenteren in
een fotoshow
Ik kan digitale prentenboeken maken
Ik gebruik diverse audio-visuele hulpmiddelen in
verschillende situaties, zoals: computer, cd-roms, dvd’s,
tv, videobanden, digitaal schoolbord, cassettebandjes e.d.
Ik begeleid de gesprekken in de kleine kring bij de
computer/televisie
Ik zoek op internet naar geschikte materialen, foto’s,
en software met woordenschat en taalspelletjes
Ik kies televisieprogramma’s die als ondersteuning
dienen bij het thema dat ik centraal stel

LEIDSTERVAARDIGHEDEN BIJ OUDERBETROKKENHEID: HET GEZINSPORTFOLIO
+ = gaat goed, gebeurt regelmatig
± = gaat redelijk, gebeurt af en toe
- = gaat niet goed, gebeurt slechts af en toe
Vaardigheid / activiteit + ± -
Ik betrek ouders zoveel mogelijk bij het thema door ze
op de hoogte te stellen van het nieuwe thema en de
activiteiten hierbij
Ik maak voor elk kind een gezinsportfolio (map of boek)
en zorg voor een opbergsysteem waar de kinderen
zelf bij kunnen
Ik selecteer samen met de kinderen werkjes voor het
portfolio en bespreek de werkjes door hierop met de
kinderen te refl ecteren en te evalueren
Ik geef de gezinsportfolio’s regelmatig mee naar huis
Ik voer gesprekken met de kinderen over de inhoud
van het portfolio
Ik voer gesprekken met de ouders over de inhoud
van het portfolio

LEIDSTERVAARDIGHEDEN ALGEMEEN
+ = gaat goed, gebeurt regelmatig
± = gaat redelijk, gebeurt af en toe
- = gaat niet goed, gebeurt slechts af en toe
Vaardigheid / activiteit + ± -
Ik begin het thema met een sterk aansprekend anker
(introductie)
Ik zoek (en selecteer) geschikte materialen en boeken
bij het thema
Ik kies activiteiten bij het thema die zinvol en betekenisvol
zijn voor de peuters
Ik heb zicht op de taalontwikkeling van de peuters door
regelmatig te observeren en/of te toetsen en de resultaten
vast te leggen in een map of schrift
Ik kan door zelfrefl ectie mijn eigen handelen kritisch
bekijken
Ik kan een planning maken bij een thema waarbij alle vijf
speerpunten aan bod komen
Eindconclusie
Mijn twee sterkste punten zijn:
1.
2.
Twee punten waaraan ik graag zou willen werken, zijn:
1.
2.