Lees hier het artikel - Lieneke van der Fluit

dubbel
gevoel
70 Quest Psychologie — voelen
‘Ik wil weer echt
samenzijn’
Twee geliefden, vrienden of familieleden vertellen
apart van elkaar hoe zij een belangrijke periode
of gebeurtenis in hun leven hebben ervaren.
Frans en Mariëlle over zijn bipolaire stoornis.
TeksT Lieneke van der Fluit
BeeLD eline Hensen
dubbel gevoel
voelen — Quest Psychologie
71

72
dubbel
gevoel
Frans (48)
Kampt vanaf
zijn twintigste
met depressies.
De diagnose
werd zes jaar
geleden gesteld.
‘Ik zou mijn bipolaire stoornis niet willen missen, ik
ben nu zelfs verschrikkelijk dankbaar dat ik het heb.
Ik beleef dingen vaak zo intens, dat kunnen andere
mensen niet. Soms hoor ik een muziekstuk en word ik in
vervoering gebracht. “Luister eens hoe prachtig”, zeg ik
dan tegen mijn vrouw. Als zij dan droogjes zegt, “Hhm,
mooi, ja”, dan kan ik haar wel door elkaar schudden.
“Luister nou eens echt!” Ik beleef het dan zó anders.
Zes jaar geleden werd de diagnose gesteld: ik ben
manisch-depressief. Ik kon de psychiater die met het
nieuws kwam wel zoenen! Ein-de-lijk erkenning. Ik had
me altijd al anders gevoeld, nu kon ik het plaatsen.’
‘Ik kamp vanaf mijn twintigste met jaarlijks terug-
kerende depressies. Ze begonnen altijd aan het einde
van de zomer. Rond Kerst was ik er meestal weer redelijk
bovenop. De depressies
werden met het verstrijken
‘Ik zag het
leven als één
groot feest’
van de jaren steeds heftiger.
Soms stond ik hele periodes
’s ochtends op met mijn
vrouw en onze vier kinderen,
maar dook direct weer terug
in bed als zij de deur uit
waren. Ik trok de stekker van de telefoon eruit, deed
voor niemand open. Zelfs een nachtzoen van één van
de kinderen kon ik niet verdragen. Dat vond ik natuurlijk
vreselijk, maar ik kon het niet verhelpen.’
‘Het jaar voorafgaand aan de diagnose was dramatisch.
Ik verloor in die periode mijn baan en de maanden van
procederen die volgden hebben me leeggezogen. Ik
werd voor het eerst echt manisch, zag het leven als één
groot feest en verloor alle realiteitszin. Ik sliep bijna niet
meer, soms was ik een week lang op. Ik heb in die
periode een huis gekocht als cadeau voor mijn vrouw.
Terwijl ik geen baan meer had en dus helemaal niet de
financiële middelen had om een hypotheek te kunnen
betalen. Ook leaste ik een auto voor 1600 euro per
maand en reed daar ’s nachts met een vaartje van
225 kilometer per uur mee rond. Ik gaf een borrel voor
de hele buurt en kocht de duurste flessen whisky.’
‘Op een avond, vlak voordat we op vakantie zouden
gaan, heb ik alle pillen die ik in de maanden daarvoor
niet had geslikt, in één keer ingenomen. Ik kan me er
helemaal niets meer van herinneren. Toen mijn vrouw
boven kwam, zag ze dat het niet goed met me was en
ik schijn ook iets te hebben gezegd van "bel 112, ik heb
pillen geslikt". Die nacht werd ik door een ambulance
afgevoerd en de volgende dag werd ik wakker op de
intensive care. Aansluitend ben ik vier maanden
opgenomen geweest op de psychiatrische afdeling
van een ziekenhuis.’
‘Het is vreselijk dat dit is gebeurd, ik besef dat ik mijn
vrouw en kinderen langs de afgrond heb gesleurd. Dit
had ook anders kunnen aflopen. Maar het was blijkbaar
nodig om te kunnen zijn waar ik nu sta. Een keerpunt.
Pas na deze manie werd de juiste diagnose gesteld en
kon ik op de juiste medicijnen worden ingesteld. In
eerste instantie lithium, maar na twee keer een lithiumvergiftiging
ben ik overgestapt op Seroquel, een antipsychoticum.
Het gaat nu goed, ik ben vier jaar stabiel
en doe vrijwilligerswerk. Na de zomer hoop ik een
studie op te pakken.’
‘Manisch depressief-zijn is een manier van leven, die ik
steeds beter onder de knie begin te krijgen. Ik heb er
lang tegenaan geschopt, dat doe ik nu niet meer. Ik
accepteer het en ga op tijd op de rem staan. Als ik een
paar drukke dagen heb gehad, doe ik de dag erna even
helemaal niets. Door mijn leven aan te passen ben ik
een leukere partner en vader geworden. Voorheen was
ik een opgejaagd en snel geïrriteerd persoon.
Maar, oh, die depressies, als die maar wegblijven.
Die manische episode is traumatisch geweest voor mijn
gezin, maar ik ben veel banger voor de depressies. Ik
raak dan zo ver van mezelf en de realiteit verwijderd,
dat is niet vol te houden. De grootste angst is dat ik
zo ver wegzak, dat ik niet meer voor mezelf insta.’ ‹
Mariëlle
(47)
Is getrouwd
met Frans.
Samen hebben
ze vier
kinderen.
‘Ik wéét dat het een ziekte is en dat Frans er zelf ook
niets aan kan doen, maar toch kan ik soms nog zó
kwaad worden. Afgelopen december bijvoorbeeld
ging het weer even niet goed met hem en liet hij zich
een paar dagen opnemen om tot rust te komen. Dat
is het beste, dat weet ik ook wel, maar toch voel ik me
dan in de steek gelaten. “Jij gaat even lekker onder zeil
en ik mag het hier opknappen”, denk ik dan. Dat maakt
me boos.
Het komt altijd weer goed. Daar houd ik me
inmiddels in slechte periodes aan vast. Frans wordt
altijd weer de oude. Vroeger dacht ik weleens: “Dit
gaat helemaal mis en hoe lang houd ik dit nog vol?”
Maar inmiddels weet ik: Frans raapt altijd zijn boeltje
weer bij elkaar en pakt de draad weer op.’
‘Ruim tien jaar geleden kwam ineens van alles boven
water: er kwamen brieven binnen van schuldeisers,
Frans bleek een drank- en een gokprobleem te hebben
en veel te hebben gelogen. Toch wist ik dat hij niet
gok- of drugsverslaafd was en ook geen leugenaar, er
moest iets anders aan dit gedrag ten grondslag liggen.
Maar wat, daar kon ik de vinger niet op leggen.
In die moeilijke jaren voordat de diagnose werd
gesteld heb ik twee keer op het punt gestaan te
scheiden, ook ter bescherming van mijn gezin. Maar
diep in mijn hart wilde ik dat niet. Ik wist dat scheiden
niet de oplossing was en dat Frans een goeie vent is en
geen bedrieger. De diagnose kwam dan ook als een
opluchting, eindelijk wisten we wat er met hem aan
de hand was en konden we er aan gaan werken.’
‘Ik ben vaak zó druk geweest de boel hier draaiende te
houden dat ik soms niet doorhad als het niet goed ging
met Frans. We hebben vier kinderen en voor hen moet
alles doorgaan, ik wilde dat zij zo min mogelijk zouden
merken wat er met hun vader aan de hand was. Daarnaast
moest ik vaak extra werken om rond te komen.
Een buurvrouw of een vriendin wees me er dan op:
“Mariëlle, het gaat niet goed met Frans”. Als partner in
een druk gezin is het soms lastig te signaleren.’
‘Als Frans depressief is, is hij thuis. Hij doet dan helemaal
niets. Ik heb dan grip op de situatie en hoef me
geen zorgen te maken dat hij gekke dingen gaat doen.
Als hij hypomaan (lichte vorm van manie, red.) wordt of
die ene keer dat hij manisch was, heeft alles en iedereen
het gedaan. Hij zoekt het conflict op, vooral met mij en
is niet meer voor rede vatbaar. Gelukkig heeft hij het
steeds beter onder controle en zijn de echte excessen
verleden tijd, maar deze periodes waren voor ons als
gezin het heftigst. Steeds maar die angst wat ons nu
weer boven het hoofd hing.’
‘Zijn pillen
natellen doe
ik niet meer’
‘Ik heb veel met lotgenoten
gepraat en een cursus
psycho-educatie gedaan.
Daar heb ik leren loslaten.
Dat is nodig om ermee te
kunnen leven. Ik kan nu
denken: "jij drinkt te veel?
Prima”. Of: “dan rijd je je maar te pletter”. Dat klinkt
cru, maar ik kan het niet voorkomen. Voorheen
verstopte ik de sleutels of telde zijn pillen na. Dat doe
ik niet meer. Ik wil hem wel helpen, maar ik moet ook
aan mezelf denken. Frans is zelf verantwoordelijk.
Ik fluit hem wel op zijn tijd terug, want bij Frans is
nooit iets gedoseerd. Vorig jaar ging hij met fotografie
aan de slag en daar gaat hij dan helemaal in op. Zodra
hij enthousiast wordt, ben ik al op mijn hoede. Ik moest
10.000 foto’s bekijken en zei op een gegeven moment:
“Goh, Frans, sla je niet een beetje door?" Op dat
moment vindt hij dat niet leuk, maar achteraf gaf
hij toe dat ik gelijk had.’
‘We krijgen er samen grip op. Ik heb de laatste jaren
een veel geruster gevoel. Toch blijft het altijd spannend,
de situatie kan zomaar weer veranderen. We zijn
bezig onze relatie weer gelijkwaardig te krijgen. Ik wil
hem niet controleren, maar weer echt samenzijn. Daar
vecht Frans ook hard voor.’ ‹
Manisch depressieve stoornis
dubbel gevoel
Wat is het?
Bij mensen met een manisch-depressieve stoornis (MDS), ook wel
bipolaire stoornis genoemd, komt de stemming niet overeen met
de realiteit. De werkelijkheid wordt als te somber of te mooi gezien.
Mensen met een manisch-depressieve stoornis voelen zich in een
manische periode overgelukkig en herboren, terwijl ze zich in de
depressieve fase waardeloos voelen en zelfmoordgedachten
(kunnen) hebben.
Quest Psychologie — voelen voelen — Quest Psychologie 73