Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap ... - KNOV

1 Inleiding
Aanleiding
Ongeveer een op de tien zwangeren krijgt een hypertensieve aandoening. Deze aandoeningen zijn daarmee de
grootste categorie verwijzingen van de eerste naar de tweede lijn tijdens de zwangerschap. De complicaties
van ernstige pre-eclampsie en eclampsie zijn de belangrijkste oorzaak van moedersterfte in Nederland.
Hypertensieve aandoeningen zijn verraderlijk. Zij kunnen zich snel ontwikkelen en zich op verschillende
manieren manifesteren. Goede risicoselectie, adequate diagnostiek en goede voorlichting kunnen voorkomen
dat er ernstige complicaties optreden.
Ten behoeve van deze standaard hebben we een inventarisatie uitgevoerd onder verloskundige kringen in
Nederland. Daaruit blijkt dat er weinig beleid is vastgelegd voor hypertensieve aandoeningen. Er zijn wel
protocollen ontwikkeld op het niveau van het verloskundig samenwerkingsverband (VSV), maar die
verschillen in diagnostiek en beleid voor verwijzing. Daarnaast blijkt uit de rapportage van de Verloskundige
Onderlinge Kwaliteitsspiegel (VOKS) dat verwijscijfers sterk van elkaar kunnen verschillen. Dit wordt
mogelijk veroorzaakt doordat er geen eenduidig beleid bestaat.
In 2008 vindt een audit plaats van 27 zwangeren met ernstige morbiditeit als gevolg van een hypertensieve
aandoening. Daaruit komt naar voren dat vrouwen niet altijd de meest optimale zorg krijgen 1. Zo is
bijvoorbeeld het beleid bij terugverwijzing naar de eerste lijn niet altijd duidelijk 1. De werkgroep voor deze
standaard heeft dit ook al onderkend. Verder blijkt dat zowel in de eerste als de tweede lijn zwangeren niet
goed worden voorgelicht over de lichamelijke waarschuwingssignalen van pre-eclampsie 1.
Doel van deze standaard
Als verloskundige krijgt u duidelijke handvatten voor de opsporing en tijdige verwijzing van vrouwen met
hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap, tijdens de baring en in de kraamperiode. De
aanbevelingen voor verwijzing zijn geheel in lijn met de aanbevelingen in de Verloskundige Indicatielijst van
2012. Daarnaast treft u in deze standaard aanbevelingen aan voor de zorg en voorlichting aan vrouwen zes
weken postpartum en voorafgaand aan de zwangerschap.
Tenslotte krijgt u suggesties voor eenduidig beleid wat betreft de samenwerking met huisarts, gynaecoloog en
kraamverzorgende.
Voor wie?
Deze standaard is geschreven voor verloskundigen die zorg verlenen aan zwangeren met een laag risico op
medische complicaties. De standaard bevat ook bruikbare informatie voor verloskundige zorgverleners in de
tweede lijn.
Afbakening
De standaard richt zich op de risicoselectie van vrouwen die zich melden in de eerstelijns verloskundige
praktijk.
Vrouwen die al voor de zwangerschap hypertensie hebben, die daar medicijnen voor gebruiken of die in het
eerste trimester hypertensie blijken te hebben, worden vroeg in de zwangerschap verwezen naar de tweede
lijn. Daarom wordt chronische hypertensie slechts kort besproken in paragraaf 2.6. De diagnostiek en
behandeling van hypertensieve aandoeningen in de tweede lijn vallen buiten het bereik van deze standaard.
7