Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap ... - KNOV

3.3 Lichamelijke klachten en verschijnselen
Onderzoek naar lichamelijke klachten bij zwangeren met hypertensieve aandoeningen is schaars. Zwangeren
met hypertensie rapporteren meestal geen lichamelijke klachten, maar ook zwangeren met pre-eclampsie
kunnen klachtenvrij zijn 5. Ernstige pre-eclampsie en eclampsie kunnen wel met klachten gepaard gaan, vooral
hoofdpijn en visusklachten. Buikpijn en misselijkheid en braken komen minder vaak voor 21;68. Toch
rapporteert 20-40% van de vrouwen voorafgaand aan een eclamptisch consult geen klachten 9. Het
omgekeerde komt ook voor. Sommige zwangeren rapporteren wel lichamelijke klachten, passend bij een
hypertensieve aandoening zonder dat er bij hen sprake is van hypertensie en/of proteïnurie 69.
De klachten die vrouwen rapporteren zijn terug te voeren op endotheelschade en de gevolgen daarvan (zoals
lever- en nierfunctiestoornissen):
• hoofdpijn (erger wordend, pijnstillers helpen niet);
• pijn in rechter bovenbuik of tussen de schouderbladen;
• misselijkheid en/of braken;
• visusklachten (dubbelzien, sterretjes, flitsen, wazig zien);
• plotseling oedeem in vingers, tenen, gezicht;
• tintelingen in vingers.
Oedeem is geen onderscheidend symptoom. Bij 30% van de normotensieve zwangeren komt oedeem van het
gezicht en de handen voor 48. Van de vrouwen met eclampsie had ongeveer 40% geen oedeem voor de eerste
convulsie 48. Toch stelt de ISSHP-definitie dat bij het plotseling ontstaan van oedeem, vooral in het gezicht,
voorzichtigheid geboden is 2.
Een ander veelvoorkomend verschijnsel is hyperreflexie. Dit treedt op bij ongeveer 80% van de vrouwen die
eclampsie krijgen 70.
Conclusies Studies Niveau
Pre-eclampsie gaat meestal niet gepaard met
lichamelijke klachten.
C Knuist, 19985 3
60% van de vrouwen met (pre-)eclampsie die
in het ziekenhuis worden opgenomen, heeft
hoofdpijn, buikpijn of problemen met zien.
C Zwart, 20089 3
Voorafgaand aan eclampsie komen C Zwart, 2008
lichamelijke klachten en verschijnselen in
wisselende mate voor. Hoofdpijn en
visusklachten zijn de meest voorkomende
klachten.
9,
Matthys, 200468, Chames, 200221 3
Overige overwegingen
Ernstige vormen van pre-eclampsie hebben soms een zeer snel beloop. Lichamelijke klachten kunnen het
eerste signaal zijn, nog voordat u hypertensie hebt vastgesteld. Het is essentieel voor tijdige verwijzing en
behandeling dat de zwangere deze klachten bij zichzelf herkent. Dit kan levensreddend zijn. Geef daarom
duidelijke voorlichting over verschijnselen waarmee een hypertensieve aandoening gepaard kan gaan. Zo kan
voorkomen worden dat zwangeren te laat contact met u opnemen 1;9.
Volgens de leden van de werkgroep geven zwangeren in de praktijk ‘algehele malaise’ of een ‘grieperig gevoel
zonder koorts’ ook als klacht aan bij hypertensieve aandoeningen.
Een verminderde beweeglijkheid van de foetus kan duiden op een slechtere conditie van het kind door
placenta-insufficiëntie bij hypertensieve aandoeningen. ‘Minder leven voelen’ is echter niet per se gerelateerd
25