Hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap ... - KNOV

2 Hypertensieve aandoeningen in de zwangerschap
2.1 Verschillende vormen en hun definities
Voor eenduidig beleid zijn heldere definities van hypertensieve aandoeningen tijdens de zwangerschap
noodzakelijk. In dit hoofdstuk zetten we de belangrijkste definities op een rij.
Zwangerschapshypertensie (of ‘pregnancy induced hypertension’, PIH)
Er is sprake van zwangerschapshypertensie na 20 weken zwangerschapsduur bij een diastolische bloeddruk ≥
90 mmHg en/of een systolische bloeddruk ≥ 140 mmHg. Deze verhoogde bloeddruk moet u minimaal twee
keer vastgesteld hebben, met de hand gemeten en met een tussenpoos van minimaal 4 uur 2. Meet de
bloeddruk zoals die wordt aanbevolen in paragraaf 3.1 van deze standaard.
Dit is de meest gehanteerde definitie van zwangerschapshypertensie, zoals die is geformuleerd door de
‘International Society for the Study of Hypertension in Pregnancy’ (ISSHP) 2.
Belang van de systolische bloeddruk
Diverse studies onderzoeken de rol van de systolische bloeddruk voorafgaand aan pre-eclampsie of
eclampsie. De uitkomsten zijn niet eenduidig. In sommige onderzoeken is de systolische bloeddruk een betere
voorspeller van pre-eclampsie dan de diastolische bloeddruk 3;4. In andere onderzoeken is de diastolische
bloeddruk een betere voorspeller 5.
Uit een systematische review blijkt dat in een laagrisico populatie de gemiddelde arteriële bloeddruk of mean
arterial pressure (MAP) in het tweede trimester relatief de beste voorspeller is van pre-eclampsie later in de
zwangerschap. U berekent de MAP als volgt: (systolische bloeddruk + 2 x diastolische bloeddruk)/3. Deze
berekening levert vervolgens de gemiddelde bloeddruk op. De MAP is weliswaar een iets betere voorspeller
dan de diastolische of systolische bloeddruk, maar nog steeds geen echt goede voorspeller 6.
Een verhoogde systolische bloeddruk (141-159 mmHg) in combinatie met een normale diastolische
bloeddruk (≤ 90 mmHg) leidt niet per se tot slechtere uitkomsten voor het kind (laag geboortegewicht,
premature geboorte etc.) dan een bloeddruk ≤ 140/90 mmHg 7. Helaas is niet onderzocht of een hoge
systolische of diastolische bloeddruk het risico op (pre-)eclampsie verhoogt. Wel laat het onderzoek zien dat
het regelmatig voorkomt dat de systolische bloeddruk verhoogd is en de diastolische niet. Van de vrouwen
met een systolische bloeddruk ≥ 160 mmHg, had 12% een diastolische bloeddruk ≤ 90 mmHg 7.
Een hoge systolische bloeddruk (≥ 150 mmHg) kan een voorspeller zijn van een hersenbloeding ten gevolge
van pre-eclampsie of eclampsie 8. In een Amerikaans onderzoek is bij alle vrouwen voorafgaand aan een
hersenbloeding de systolische bloeddruk hoger dan 155 mmHg, terwijl de diastolische bloeddruk maar in
12.5% van de gevallen hoger dan 110 mmHg is 8.
Ook in een Nederlands onderzoek bij 222 vrouwen die opgenomen werden in het ziekenhuis op verdenking
van eclampsie, is de gemiddelde systolische bloeddruk 157 mmHg 9. Bij vrouwen die thuis eclampsie krijgen
bedraagt de systolische bloeddruk in dit onderzoek gemiddeld 169 mmHg. De gemiddelde diastolische
bloeddruk is relatief lager, respectievelijk 98 mmHg bij de ziekenhuisopnames en 109 mmHg bij de vrouwen
die thuis eclampsie krijgen 9.
Pre-eclampsie
Pre-eclampsie is een multisysteemaandoening, waarbij hypertensie en proteïnurie veel voorkomende
symptomen zijn. We spreken van proteïnurie bij een eiwitverlies in de urine ≥ 300 mg/24 uur. Bij preeclampsie
ontstaan afwijkingen in verschillende organen, waardoor lichamelijke klachten en klinische
verschijnselen kunnen optreden:
• neurologische afwijkingen: ernstige hoofdpijn, visusstoornissen, hyperreflexie, eclampsie;
11