PM 7 - Het Persmuseum

More documents

Recommendations

Info

museum pagina 6 Acht kilometer archief en één miljoen boeken dwingen restauratoren tot keuzes Lauw water doet wonderen bij oude litho door Servaas Smulders ’8 km archief, 1 miljoen boeken’. Het A-viertje met deze twee simpele mededelingen dat Hans Drieman bij het begin van het gesprek op tafel legt, spreekt boekdelen. ,,Voor die klus is op basis van een gewone werkweek slechts anderhalve ’man’ beschikbaar’’, zegt Drieman, restaurator en medewerker collectiebeheer bij het Internationaal Instituut voor Sociale Geschiedenis (IISG) in Amsterdam erbij. Het Persmuseum klopt, zodra het om het opknappen of restaureren van waardevolle stukken gaat, meestal als eerste bij Drieman van de buur IISG aan. ,,De hoeveelheid materiaal is dus zo omvangrijk, dat we elke dag keuzes moeten maken. Keuzes over wat we met waardevolle boeken of archiefstukken gaan doen. Het gaat dan over het kiezen tussen actief of passief conserveren. Bij het passief conserveren, dat het meeste gebeurt, brengen we het object in een goed verantwoorde omgeving. Vergelijk het maar met een doos in een doos, in een doos, in een doos’’, legt Drieman uit. Bij het passief conserveren gaat het erom dat het object, neem een waardevol boek, in een kast met goede boekensteunen komt te staan waardoor het boek niet scheef kan gaan staan. Het stofgehalte in de opslagplaats moet zo laag mogelijk zijn; er moet een constante temperatuur en luchtvochtigheid heersen; de ruimte moet dus van een airconditioning zijn voorzien. Misschien moet het boek worden ingepakt (doos in een doos). Drieman: ,,Een boek moet er op de plank goed bijstaan. Bij een boek dat niet meer in optimale conditie is, moet je ervoor zorgen dat het niet verslechtert.’’ Opdrachtenstroom De opdrachten voor het restauratie-atelier bij het IISG komen via drie ‘aanvoerwegen’: uit de studiezaal van het IISG; externe boedels en het ‘langdurig-jarenproject’ van het IISG. In de studiezaal zijn zo’n miljoen boeken voorhanden, waar- ‘Geïllustreerd Politie Nieuws’ van 4 oktober 1873 uit zich telkens exemplaren aandienen waar iets mee moet gebeuren. Een echte inventarisatie naar het aantal boeken in de studiezaal dat aan conserveren toe is, is volgens Drieman nooit gedaan. Daarvoor is het aantal te groot. De externe boedels worden beschreven door de afdeling bibliotheektechniek. Aan de hand van een aantal criteria wordt bekeken wat er mee moet gebeuren. Boeken worden vaak van een blauwe omslag voorzien of in een cassette opgeborgen. De blauwe omslag is een van een speciaal zuurvrij papier. Het langdurig project omvat de oude collectie van het IISG. De kwaliteit is gemiddeld slecht. Drieman: ,,Die collectie lopen we door. Zoveel mogelijk stukken gaan we passief conserveren. Stukken die te slecht zijn, worden verfilmd. Daarna worden de stukken verpakt. Naast het omvangrijke ’eigen werk’ zijn er contacten met Metamorfoze, het landelijke conserveringsproject voor bibliotheken en archieven. Via Metamorfoze worden hele archieven, geïllustreerde tijdschriften en kranten op microfilm gezet en vervolgens zuurvrij verpakt. Drieman noemt dit laatste saai werk, ook al moet er voor het verfilmen soms wel een en ander met het materiaal gebeuren. Met een strijkbout worden vouwen uit bladen gehaald, soms moeten lichte restauraties worden uitgevoerd. Hij laat er voorbeelden van zien: pagina’s van het Politie Nieuws, die scheuren vertonen, die in de tekst doorlopen. Die scheuren worden met een speciaal plakband gedicht. Na het opknappen en verfilmen gaat het ’object’ in zuurvrij papier. Herhaling Het gebruik van zuurvrij papier vraagt om uitleg. Zuur tast vezels in het papier aan, waardoor het bros wordt en uit elkaar valt. Zo vergaan kranten en boeken na tientallen of honderden jaren. De kwaliteit van papier verschilt ook door de jaren heen. Papier uit de periode 1850-1930 wordt ook wel bros papier, ’brittle paper’ genoemd. Het papier uit de jaren zeventig in de vorige eeuw was ook niet van de beste kwaliteit. Drieman: ”recycling-papier dat op verschillende manieren was bewerkt. De provobeweging stencilde er krantjes op. Dat soort materiaal bergen we nu op in zuurvrij papier dat speciaal is getest. Dit papier neemt het zuur uit het oude papier op. Dat proces stopt zodra het zuurvrije papier is verzadigd. Eigenlijk zou het zuurvrije papier om de zeven jaar moeten worden vernieuwd. Door de gigantische hoeveelheid werk, die we nauwelijks aan kunnen, komt dat er niet van.’’ Affiches vragen vanwege hun afmetingen om een speciale Uit de pot van giften van donateurs put de Stichting Vrienden van het Persmuseum jaarlijks gelden voor het laten opknappen van waardevolle museumstukken. Hans Drieman, restaurator en medewerker collectiebeheer bij het IISG, de fantastische buur van het Persmuseum, is meestal de eerste die de opdrachten bekijkt. En vaak ook beslissende aanwijzingen geeft: restaureren of conserveren. Drieman, een regisseur in het dagelijkse ’keuzeconcert’. behandeling. Je kunt ze niet tussen zuurvrij papier in stapels op elkaar leggen want zodra je er eentje tussenuit moet halen, loop je de kans anderen te beschadigen. Drieman: ,,We bergen de affiches in mappen op, die we op een vernuftige wijze in kasten ophangen waardoor ze bereikbaar blijven. Het gaat vaak om slimmigheid.’’ Linnen krant In het atelier bij Drieman ligt ook de Delftsche Courant van 18 oktober 1850. Eén pagina op linnen, tweezijdig bedrukt. Een fantastisch stuk uit het Persmuseum dat door bemiddeling van bestuurslid F. P. Jonkman van de Stichting Vrienden in het bezit kwam van het museum. Het museumstuk verdient enige restauratie en conservering. Drieman: ,,Het gaat om een stuk van linnen. Dat is toch een andere discipline waarbij we de hulp inroepen van het Nederlands Textiel Museum in Tilburg. Daar hebben ze de expertise in huis voor het opknappen en behouden van zulke collectiestukken.’’ De tweezijdig bedrukte pagina van de Delftsche Courant zou volgens Drieman in de toekomst in een passepartout kunnen worden opgehangen waardoor de pagina heel goed kan worden tentoongesteld en aan twee zijden kan worden gelezen. Vervolg op pagina 7
museum pagina 7 ‘Delftsche Courant’ van 18 oktober 1850, gedrukt op linnen. Oude litho Vervolg van pagina 6 De kosten van de restauratie en het conserveren worden volgens Drieman geraamd op vijf- tot zeshonderd euro. Een bedrag waarvoor het Persmuseum aanklopt bij de Stichting vrienden. Restaureren kent zijn beperkingen maar heeft ook zijn charmes. Het repareren van scheuren in oude kranten met behulp van een speciaal soort plakband lijkt simpel. De brosheid van het papier maakt het niet makkelijk. Drieman: ,,En wat er van de pagina weg is, is weg. Als er een stukje tekst weg is, kunnen we Aanwinsten Vrouwentijdschriften De tentoonstelling Van Zeep tot Soap draagt er toe bij dat verschillende mensen het Persmuseum verrijken met oude en bijzondere nummers van onder meer Beatrijs, Libelle en Margriet. Op deze wijze kunnen nog enkele hiaten in de collectie worden weggewerkt. De Nederlandse Pravda Onlangs kon de collectie van het Persmuseum worden uitgebreid met een klein archief met betrekking tot de uitgave in 1986 van de Nederlandse Pravda. De Nederlandse Pravda, uitgegeven door Vincent Steinmetz, verscheen enige tijd als weekeditie, maar al na vijf afleveringen werd de uitgave gestaakt en legde de uitgever zich toe op een Duitstalige uitgave. het niet meer terugbrengen. Zo simpel is het.’’ Een ander voorbeeld is een oude litho uit de negentiende eeuw, een dubbel exemplaar uit de collectie. Helemaal vergeeld, verkleurd, met kringen en in twee stukken. Drieman heeft de ene helft opgeknapt: ,,Gewoon gespoeld in lauw water. De vergeling en de kringen zijn weg. Het portret van de afgebeelde man is – voor de helft tenminste – al heel helder. Drukinkt is niet gevoelig voor water en zo doet lauw water wonderen.’’ Website Vrouwentijdschriften Het Persmuseum ontwikkelde naar aanleiding van de expositie ‘Van Zeep tot Soap’ een website over vrouwentijdschriften: www.vrouwentijdschriften.nl. Met deze site brengt het Persmuseum de rijke geschiedenis, het heden en de toekomst van het Nederlandse geïllustreerde vrouwentijdschrift digitaal voor het voetlicht. De ‘webtentoonstelling’ van de site biedt een oogprikkelende kennismaking met het fenomeen vrouwentijdschrift. De ‘collectie online’ biedt een overzicht van Nederlandse vrouwentijdschrif- Satire of smaad? Vervolg van pagina 5 De Völkische Beobachter merkt op: ‘Dat is een duidelijk voorbeeld waartoe de zogenaamde persvrijheid die in Holland heerst, leiden kan.’ Hoofdredacteur Ankersmit van Het Volk wordt voor het gerecht gedaagd. Langdurig juridisch speekspel eindigt in hoger beroep voor het gerechtshof, dat hem vrijspreekt. De procureurgeneraal tekent beroep aan bij de Hoge Raad. De strafkamer daar verklaart uiteindelijk het beroep niet ontvankelijk. De tenlastegelegde belediging (van een bevriend staatshoofd) wordt niet bewezen geacht. Het Volk heeft ‘een rechtens geoorloofde kritiek’ geleverd, zo kunnen we lezen in de Nederlandsche Jurisprudentie 1938. Sommige politici hebben problemen met de uitbeelding. Zien het uitvergroten van hun persoonlijke trekken zelfs als ‘verminking’. Het moet wel een ‘functie’ hebben, die ‘verminking’. Herkenbaarheid bijvoorbeeld, maar dan graag toegespitst ‘gekozen herkenbaarheid’. Wie het gestaalde kapsel van de koningin gebruikt als vertrouwd baken van herkenbaarheid, krijgt mijn zegen en waarschijnlijk ook de zegen van het staatshoofd zelf. Maar als Jos Collignon - zie Politiek in Prent 2003 - de koningin in een variant op De Nieuwe Kleren van de Keizer bijzonder onflatteus afbeeldt, compleet met prangende bilpartij, is hij onnodig grievend bezig. ten uit de collecties van het Persmuseum, IIAV, IISG, en NEHA. Het Persmuseum stimuleert onderzoek naar vrouwentijdschriften. ‘Collectie online’ en ‘onderzoek’ zullen regelmatig worden uitgebreid en geüpdate. Nieuwsflits! online Op 10 juni 2004 introduceerde het Persmuseum en Waag Society het digitale lesprogramma Nieuwsflits!. Nieuwsflits! is bedoeld voor kinderen van groep 7 en 8 van de basisschool. Is alles wat je leest eigenlijk wel waar? Door Nieuwsflits! te spelen, leren jongeren dit soort vragen te stellen en spelenderwijs Maar ik spreek hier niet van smaad, wél van slechte smaak. Ik kan me goed vinden in een commentaar van de grote rechtsgeleerde Langemeyer op het Wetboek van Strafrecht. Ik vat samen: ‘Bij de beoordeling of een karikatuur beledigt, moet je bedenken dat ze niet de pretentie heeft om een geheel juiste voorstelling van de werkelijkheid te geven. Beledigend? De vraag moet zijn of wat de karikatuur als werkelijkheid suggereert, beledigend is.’ Ik voeg eraan toe, overdrijving is het wezen van de politieke prent, een scheve voorstelling van zaken moet. Vooral pompeuze en hypocriete politici komen in aanmerking. Of zoals de beroemde Pat Oliphant van de Washington Star zei: ‘I start with the premise that there’s not a good one in the bunch, they’re all guilty until proven innocent.’ Zijn collega Tony Auth van The Philadelphia Inquirer voegt eraan toe dat een politieke tekenaar over een soort van razernij moet beschikken. ‘Je leest iets en je denkt, dat is onmogelijk, dat mag niet en vervolgens maak je er een tekening van. Satire en smaad. Ze kennen elkaar van dichtbij. Ook in de politieke tekening. Een lat-relatie als het ware. Han Mulder is oud-directeur voorlichting van het ministerie van welzijn, volksgezondheid en cultuur. kritisch naar het nieuws te kijken. Door middel van tekst, beeld en geluid raken de scholieren bekend met de elementen van de media. Het Persmuseum heeft al enige tijd een museumprogramma van Nieuwsflits! voor klassen van de basisschool. Dit programma bestaat uit drie onderdelen: een voorbereidende les, een bezoek aan het Persmuseum en een follow-up programma. Het museumprogramma en de digitale applicatie zijn onafhankelijk van elkaar te spelen. Echter, de programma’s versterken elkaar en zijn dus goed te combineren.
Page 1 and 2: Beatrix in cartoon: satire of smaad
Page 3 and 4: museum pagina 3 Persmuseum krijgt e
Page 5: museum pagina 5 de vorm en het obje

PM 7 - Het Persmuseum

Create successful ePaper yourself

Delete template?

Save as template?