PM 7 - Het Persmuseum
PM 7 - Het Persmuseum
PM 7 - Het Persmuseum
You also want an ePaper? Increase the reach of your titles
YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.
museum pagina 6<br />
Acht kilometer archief en één miljoen boeken dwingen restauratoren tot keuzes<br />
Lauw water doet wonderen bij oude litho<br />
door Servaas Smulders<br />
’8 km archief, 1 miljoen boeken’.<br />
<strong>Het</strong> A-viertje met deze<br />
twee simpele mededelingen dat<br />
Hans Drieman bij het begin van<br />
het gesprek op tafel legt, spreekt<br />
boekdelen. ,,Voor die klus is op<br />
basis van een gewone werkweek<br />
slechts anderhalve ’man’<br />
beschikbaar’’, zegt Drieman,<br />
restaurator en medewerker collectiebeheer<br />
bij het Internationaal<br />
Instituut voor Sociale<br />
Geschiedenis (IISG) in Amsterdam<br />
erbij. <strong>Het</strong> <strong>Persmuseum</strong><br />
klopt, zodra het om het opknappen<br />
of restaureren van waardevolle<br />
stukken gaat, meestal als<br />
eerste bij Drieman van de buur<br />
IISG aan.<br />
,,De hoeveelheid materiaal is<br />
dus zo omvangrijk, dat we elke<br />
dag keuzes moeten maken.<br />
Keuzes over wat we met waardevolle<br />
boeken of archiefstukken<br />
gaan doen. <strong>Het</strong> gaat dan over het<br />
kiezen tussen actief of passief<br />
conserveren. Bij het passief conserveren,<br />
dat het meeste<br />
gebeurt, brengen we het object<br />
in een goed verantwoorde omgeving.<br />
Vergelijk het maar met een<br />
doos in een doos, in een doos, in<br />
een doos’’, legt Drieman uit.<br />
Bij het passief conserveren gaat<br />
het erom dat het object, neem<br />
een waardevol boek, in een kast<br />
met goede boekensteunen komt<br />
te staan waardoor het boek niet<br />
scheef kan gaan staan. <strong>Het</strong> stofgehalte<br />
in de opslagplaats moet<br />
zo laag mogelijk zijn; er moet<br />
een constante temperatuur en<br />
luchtvochtigheid heersen; de<br />
ruimte moet dus van een airconditioning<br />
zijn voorzien.<br />
Misschien moet het boek worden<br />
ingepakt (doos in een doos).<br />
Drieman: ,,Een boek moet er op<br />
de plank goed bijstaan. Bij een<br />
boek dat niet meer in optimale<br />
conditie is, moet je ervoor zorgen<br />
dat het niet verslechtert.’’<br />
Opdrachtenstroom<br />
De opdrachten voor het restauratie-atelier<br />
bij het IISG komen<br />
via drie ‘aanvoerwegen’: uit de<br />
studiezaal van het IISG; externe<br />
boedels en het ‘langdurig-jarenproject’<br />
van het IISG.<br />
In de studiezaal zijn zo’n miljoen<br />
boeken voorhanden, waar-<br />
‘Geïllustreerd Politie Nieuws’ van 4 oktober 1873<br />
uit zich telkens exemplaren aandienen<br />
waar iets mee moet<br />
gebeuren. Een echte inventarisatie<br />
naar het aantal boeken in de<br />
studiezaal dat aan conserveren<br />
toe is, is volgens Drieman nooit<br />
gedaan. Daarvoor is het aantal te<br />
groot.<br />
De externe boedels worden<br />
beschreven door de afdeling<br />
bibliotheektechniek. Aan de<br />
hand van een aantal criteria<br />
wordt bekeken wat er mee moet<br />
gebeuren. Boeken worden vaak<br />
van een blauwe omslag voorzien<br />
of in een cassette opgeborgen.<br />
De blauwe omslag is een van een<br />
speciaal zuurvrij papier.<br />
<strong>Het</strong> langdurig project omvat de<br />
oude collectie van het IISG. De<br />
kwaliteit is gemiddeld slecht.<br />
Drieman: ,,Die collectie lopen<br />
we door. Zoveel mogelijk stukken<br />
gaan we passief conserveren.<br />
Stukken die te slecht zijn,<br />
worden verfilmd. Daarna worden<br />
de stukken verpakt.<br />
Naast het omvangrijke ’eigen<br />
werk’ zijn er contacten met<br />
Metamorfoze, het landelijke<br />
conserveringsproject voor bibliotheken<br />
en archieven. Via<br />
Metamorfoze worden hele<br />
archieven, geïllustreerde tijdschriften<br />
en kranten op microfilm<br />
gezet en vervolgens zuurvrij<br />
verpakt. Drieman noemt dit<br />
laatste saai werk, ook al moet er<br />
voor het verfilmen soms wel een<br />
en ander met het materiaal<br />
gebeuren. Met een strijkbout<br />
worden vouwen uit bladen<br />
gehaald, soms moeten lichte<br />
restauraties worden uitgevoerd.<br />
Hij laat er voorbeelden van zien:<br />
pagina’s van het Politie Nieuws,<br />
die scheuren vertonen, die in de<br />
tekst doorlopen. Die scheuren<br />
worden met een speciaal plakband<br />
gedicht. Na het opknappen<br />
en verfilmen gaat het ’object’ in<br />
zuurvrij papier.<br />
Herhaling<br />
<strong>Het</strong> gebruik van zuurvrij papier<br />
vraagt om uitleg. Zuur tast<br />
vezels in het papier aan,<br />
waardoor het bros wordt en uit<br />
elkaar valt. Zo vergaan kranten<br />
en boeken na tientallen of honderden<br />
jaren. De kwaliteit van<br />
papier verschilt ook door de<br />
jaren heen. Papier uit de periode<br />
1850-1930 wordt ook wel bros<br />
papier, ’brittle paper’ genoemd.<br />
<strong>Het</strong> papier uit de jaren zeventig<br />
in de vorige eeuw was ook niet<br />
van de beste kwaliteit. Drieman:<br />
”recycling-papier dat op verschillende<br />
manieren was bewerkt. De<br />
provobeweging stencilde er<br />
krantjes op. Dat soort materiaal<br />
bergen we nu op in zuurvrij<br />
papier dat speciaal is getest. Dit<br />
papier neemt het zuur uit het<br />
oude papier op. Dat proces stopt<br />
zodra het zuurvrije papier is verzadigd.<br />
Eigenlijk zou het zuurvrije<br />
papier om de zeven jaar<br />
moeten worden vernieuwd.<br />
Door de gigantische hoeveelheid<br />
werk, die we nauwelijks aan<br />
kunnen, komt dat er niet van.’’<br />
Affiches vragen vanwege hun<br />
afmetingen om een speciale<br />
Uit de pot van giften van<br />
donateurs put de Stichting<br />
Vrienden van het <strong>Persmuseum</strong><br />
jaarlijks gelden voor het laten<br />
opknappen van waardevolle<br />
museumstukken.<br />
Hans Drieman, restaurator en<br />
medewerker collectiebeheer<br />
bij het IISG, de fantastische<br />
buur van het <strong>Persmuseum</strong>, is<br />
meestal de eerste die de<br />
opdrachten bekijkt. En vaak<br />
ook beslissende aanwijzingen<br />
geeft: restaureren of conserveren.<br />
Drieman, een regisseur in<br />
het dagelijkse ’keuzeconcert’.<br />
behandeling. Je kunt ze niet tussen<br />
zuurvrij papier in stapels op<br />
elkaar leggen want zodra je er<br />
eentje tussenuit moet halen,<br />
loop je de kans anderen te<br />
beschadigen. Drieman: ,,We bergen<br />
de affiches in mappen op,<br />
die we op een vernuftige wijze<br />
in kasten ophangen waardoor ze<br />
bereikbaar blijven. <strong>Het</strong> gaat vaak<br />
om slimmigheid.’’<br />
Linnen krant<br />
In het atelier bij Drieman ligt<br />
ook de Delftsche Courant van 18<br />
oktober 1850. Eén pagina op linnen,<br />
tweezijdig bedrukt. Een<br />
fantastisch stuk uit het<br />
<strong>Persmuseum</strong> dat door bemiddeling<br />
van bestuurslid F. P.<br />
Jonkman van de Stichting<br />
Vrienden in het bezit kwam van<br />
het museum. <strong>Het</strong> museumstuk<br />
verdient enige restauratie en<br />
conservering. Drieman: ,,<strong>Het</strong><br />
gaat om een stuk van linnen. Dat<br />
is toch een andere discipline<br />
waarbij we de hulp inroepen van<br />
het Nederlands Textiel Museum<br />
in Tilburg. Daar hebben ze de<br />
expertise in huis voor het<br />
opknappen en behouden van<br />
zulke collectiestukken.’’<br />
De tweezijdig bedrukte pagina<br />
van de Delftsche Courant zou<br />
volgens Drieman in de toekomst<br />
in een passepartout kunnen<br />
worden opgehangen waardoor<br />
de pagina heel goed kan worden<br />
tentoongesteld en aan twee zijden<br />
kan worden gelezen.<br />
Vervolg op pagina 7