Flyer Bijeenkomst 2004 - Economische Barometer Breda

Wat is de Bredase Economische Barometer?
Deze Bredase Economische Barometer is de derde algemene
rapportage van een uniek driejarig samenwerkingsverband
tussen de gemeente Breda, Rabobank Breda als lokaal
autonome bank en kennisinstituut Avans Hogeschool
(voorheen Hogeschool Brabant).
De Barometer peilt het economisch klimaat van de stad en
biedt ondernemers en beleidsmakers in een oogopslag de
sterkten, zwakten, kansen en bedreigingen voor Breda.
De Economische Barometer bevat een thermometerstand
en een barometerstand.
Thermometerstand: de situatie nu
De Thermometerstand laat zien hoe de Bredase economie
er nu voor staat op het gebied van:
1. Inkomensniveau Bredase bevolking
2. Werkgelegenheidsfunctie Breda als regionale centrumgemeente
3. Werkloosheidsniveau Breda
4. Bezettingsgraad en beoordeling huidige graad van bedrijfsactiviteiten
Bredase bedrijven
5. Bedrijfsactitiviteit West-Brabant.
Barometerstand: toekomstverwachtingen
De Barometer voorspelt de economische verwachtingen voor
de toekomst. De barometerstand is opgebouwd uit drie
componenten:
1. Macro-economische ontwikkelingen: de invloed van de
landelijke economische ontwikkelingen.
2. Early warners: indicatoren die niet beïnvloedbaar zijn,
maar wel een duidelijke signaalfunctie hebben, zoals
producentenvertrouwen, krapte op de arbeidsmarkt en
de kantorenmarkt.
3. Lokale economische basiscondities, zoals vestigingmogelijkheden,
arbeidsmarktsituatie, economische
structuur, aantrekkelijkheid als vestigingsplaats, het
ondernemingsklimaat en kennisintensiteit bedrijfsleven.
www.economischebarometer.nl: het Bredase klimaat online
Het complete rapport van deze derde Economische Barometer Breda, inclusief een verslag van de
onderzoeken die ten grondslag liggen aan de Barometer, vindt u op www.economischebarometer.nl.
Ook kunt u op deze site onderzoeksgegevens over de lokale en regionale economie, bedrijventerreinen
en woningmarkt opvragen.
U kunt ook uw eigen stem laten horen door te reageren op de stelling, die elk kwartaal wisselt.
Daarnaast kunt u deelnemen aan enquêtes die belangrijk zijn voor de volgende Barometer. Gemeente
Breda, Avans Hogeschool en Rabobank Breda ontmoeten u graag op www.economischebarometer.nl.
Breda, januari 2004. Oplage: 10.000. Tekst: Isabel Timmers. Ontwerp: Grafisch Ontwerpbureau Battery Battery. Fotografie: Emile Wagenaar. Druk: Broese & Peereboom, Breda.
De derde Economische Barometer Breda
Zwaar weer: laten we de economische storm over ons
heenkomen of maken we een sprong vooruit?
Economische
Barometer
Breda
Een gezamenlijk project van Rabobank Breda, Avans Hogeschool en gemeente Breda
www.economischebarometer.nl
Breda Kennisstad?
De Economische Barometer Breda van 2003 wees al in de richting van zwaarder weer. Die voorspelling is uitgekomen, voor Breda en voor de
rest van het land. Vergeleken met andere grote steden presteert Breda nog bovengemiddeld, maar de stad blijft achter bij steden
als Den Bosch, Maastricht, Zwolle, Utrecht en Amsterdam. Kortom, Breda verliest ‘momentum’. De werkgelegenheid blijkt het grootste
struikelblok. Meer aandacht voor de creatieve industrie en innovatie kan leiden tot een hogere economische groei en welvaart.
Doorslaggevend voor het economisch succes van Breda lijkt het aantrekken van hoogwaardige bedrijvigheid die het kennisprofiel van de stedelijke
economie versterkt en die aansluit bij het hoge opleidingsniveau van de Bredase bevolking. De vraag is: laten we de economische storm
over ons heenkomen of grijpen we de slechtere economische omstandigheden aan om een sprong te maken?
Inkomensniveau
8,4
Werkgelegenheids- 7
functie
Thermometercijfer
6,3
9
8
7
6
5
4
3
6,3
Werkloosheidsniveau
Breda heeft voldoende mogelijkheden om aansluiting te vinden met de economische kopgroep
van de grote steden: de gunstige ligging in de Benelux, de ontwikkelingen in het spoorzonegebied
en de komst van de HSL-shuttle kunnen van Breda een belangrijk ontmoetingscentrum
maken. Breda scoort hoog op inkomensniveau en woon- en leefklimaat. Sterke punten zijn verder
een vitale en attractieve binnenstad en een hoogwaardig arbeidspotentieel. Maar die moeten we
nu wel gaan benutten. Niet afwachten, maar de handen ineenslaan.
Resultaten thermometerstand: nog net een voldoende
• De thermometerstand 2003 voor de Bredase economie komt uit op een 6,3. Dat is een daling
van ruim een half punt ten opzichte van de vorige barometer.
• Het inkomensniveau, waarop Breda al hoog scoorde, steeg iets ten opzichte van de vorige
barometer. Het armoedepercentage in Breda is bovendien relatief laag.
• Het cijfer voor het werkloosheidsniveau is 6,3. Breda telde in 2003 92.500 banen. In één jaar
zijn ruim 2.000 banen verdwenen. De werkloosheid is nu op het niveau van de economische
recessie van begin jaren negentig.
• De bezettingsgraad van het Bredase bedrijfsleven kreeg met een 6,1 nog maar net een
voldoende. Op economische kracht scoort Breda nog wel bovengemiddeld, maar de
groeiprestaties blijven achter bij het gemiddelde van de grote steden in Nederland.
• De bedrijfsactiviteit van het bedrijfsleven in West-Brabant geeft met een score van 3,9 een
forse achteruitgang te zien ten opzichte van vorig jaar. West-Brabant blijft hiermee flink achter
bij de ontwikkelingen in Zuidoost-Brabant, Zuid-Holland en Nederland.
Bedrijfsactiviteit
3,9
Thermometercijfer
Bredase Economie
6,3
6,1 Bezettingsgraad

Macro-economische ontwikkelingen Nederland ondervindt, net als andere Europese landen, de gevolgen van de recessie. In 2003 had
Nederland zelfs de laagste groei van alle Europese landen. Ook in 2004 is dat het geval voorspelt
het CPB. Pas in 2005 komt ons land weer op Europees niveau. De werkloosheid loopt in 2004 op
naar 540.000. Dit bepaalt zeker op korte termijn het economisch beeld in Breda.
Early warners
Resultaten barometerstand: het blijft zwaar weer
Ook de early warners voorspellen een weinig rooskleurig beeld van de Bredase economie in 2004.
Het rapportcijfer voor de bezettingsgraad Bredase Bedrijven daalde van 6,2 naar 6,0. De daling is
het sterkst in de zakelijke dienstverlening. Maar ook in de industrie en groothandel is een lichte
verslechtering zichtbaar. Wel denken Bredase industriële ondernemers iets minder somber over
de productie dan hun landelijke collega’s.
De early warners voor de uitgifte van kantorenlocaties en bedrijventerreinen zijn voor 2004 negatief
gestemd: de leegstand aan kantoren is toegenomen en de uitgifte aan bedrijventerreinen ligt
onder het gemiddelde van de afgelopen jaren. Wel is de vraag/aanbodverhouding meer in evenwicht:
door de groei van de werkloosheid en de daling van het aantal vacatures zijn er nog maar
in een beperkt aantal sectoren problemen met het aantrekken van personeel.
Lokale basiscondities De meeste lokale basiscondities geven een relatief gunstig beeld: het aantal hoogopgeleiden, de
aantrekkelijkheid als woonstad en ontwikkelingen als Via Breda en de komst van de HSL bieden
volop kansen. Van alle grote steden in Nederland heeft Breda de meest gediversifieerde economie,
dus zonder uitgesproken specialisaties. In het verleden bleek dat een pluspunt:
de lokale economie was minder kwetsbaar voor een terugval in bepaalde sectoren.
Daartegenover werd ook minder geprofiteerd van ‘snelle’ groeisectoren. Nu lijkt de diversificatie
juist in het nadeel van Breda te werken. Mogelijk maken het hoge aandeel laagopgeleiden en de
lage kennisintensiteit het Bredase bedrijfsleven extra kwetsbaar, zeker vanwege de permanente
concurrentieslag om de laagste lonen.
Kenniscentrum of woonstad?
Het gemiddelde opleidingsniveau van de inwoners van Breda is hoger dan het landelijk gemiddelde:
37% in Breda ten opzichte van 27% landelijk heeft een HBO of universitaire opleiding. Daaruit zou
je kunnen afleiden dat Breda een kennisstad is. Maar een groot deel van deze kennis gaat iedere
ochtend de stad uit om in de Randstad te werken. De mensen die naar Breda komen om te werken,
hebben vooral een lager opleidingsniveau. Juist deze banen verdwijnen nu het snelst.
Blijkbaar is voor hoogopgeleiden ‘wonen’ de aantrekkelijke kant van Breda in plaats van ‘werken’.
De ideale weg is natuurlijk: kiezen voor activiteiten die de woonfunctie èn de werkfunctie bevorderen.
Het stimuleren van Breda als vestigingsplaats voor creatieve industrie -het verhandelen van
ideeën en niet tastbare producten- kan daarvoor mogelijkheden bieden. Wonen en werken komen
dan dichter bij elkaar te liggen. En dergelijke bedrijven hebben vaak een kennisintensief karakter.
Breda is nog niet sterk in de creatieve industrie, maar bedrijven uit deze sector zijn wel positief over
vestigingsaspecten van Breda. Versterking van de creatieve industrie lijkt dan ook voldoende
kansen te hebben in Breda: er zijn kennisinstituten, de beroepsbevolking heeft relatief een hoge
opleiding en er zijn voldoende instellingen die het innovatief vermogen van organisaties op een
hoger peil willen brengen.
Breda Dienstencentrum: diversiteit en dynamiek
Volgens de nota Breda Dienstencentrum moet aan de ene kant de huidige gediversifieerde
economische structuur van Breda behouden blijven. De diversiteit en de dynamiek van het
plaatselijke bedrijfsleven maakt Breda tot een stad die het zakelijke met het aangename weet te
verenigen. Aan de andere kant moet het beeld van Breda Dienstencentrum, dat voortbouwt op de
al sterke positie van Breda als dienstencentrum in West-Brabant, worden versterkt. Het Bredase
beleid richt zich op de vestiging van arbeidsintensieve vormen van werkgelegenheid, zowel van de
verzorgende dienstverlening als van de stuwende, hoogwaardige en hightech dienstverlening.
Hieronder vallen creatieve en andere kennisintensieve ondernemingen in de zakelijke, logistieke
en financiële dienstverlening. De andere categorie dienstverleners schept de voorwaarden voor
een goed werk- en leefklimaat.
Binnenstad: kwaliteitssprong
De binnenstad is vanuit economisch, sociaal en cultureel oogpunt het kloppend hart van de stad
en bepaalt in belangrijke mate de uitstraling en het karakter van Breda. De bovenregionale markt
wordt steeds belangrijker. Breda moet daardoor met steeds meer steden concurreren. De schaalsprong
vraagt daardoor ook om een kwaliteitssprong. Een goed voorbeeld is de vestiging van De
Bijenkorf in winkelcentrum De Barones, die het kwaliteitsimago van de stad heeft versterkt.
Holland Casino Breda behoort wat betreft bezoekersaantallen tot de top 10 attracties van Noord-
Brabant. De verplaatsing van het casino naar de binnenstad, samen met de uitbreiding van het
Chassé Theater, betekent een verdere versterking van de binnenstad.
De aantrekkelijkheid van Breda voor de toeristische bezoekers wordt (nog) meer dan in de meeste
andere grote steden bepaald door winkelen in combinatie met horecabezoek. Opvallend is dat
Breda er minder dan andere grote steden in slaagt om toeristische bezoekers uit de hogere
sociale klassen naar de stad te trekken. Het aandeel van het toerisme in de totale werkgelegenheid
is in Breda groter dan in Noord-Brabant en Nederland.
Ruimte voor bedrijvigheid: het hart van de Benelux
De bedrijven op de Bredase bedrijventerreinen leverden in 2003 samen een werkgelegenheid op
van ruim 31.000 (34% van de totale werkgelegenheid). In 2002 en 2003 is sprake van een forse
daling van het aantal banen op de bedrijventerreinen met bijna 2.500.
Bij de waardering van ondernemers voor het vestigingsklimaat behoort Breda tot de hoogst scorende
gemeenten van Nederland. Bredase ondernemers noemen vaker dan in het verleden de ligging
en bereikbaarheid van Breda als belangrijke vestigingsplaatsfactor. Breda ligt niet meer aan
de periferie van Nederland, maar in het hart van de Benelux. Een flink aantal internationale bedrijven
koos dan ook voor Breda als locatie voor hun Benelux-vestiging, net als IKEA, De Bijenkorf en
het Holland Casino die zich richten op Zuidwest Nederland.
Voor de toekomst van de stad is het veiligstellen van voldoende kwalitatieve en kwantitatieve
ruimte voor economische ontwikkelingen van het grootste belang. De stad ontwikkelt hoogwaardige,
gedifferentieerde bedrijventerreinen voor arbeidsintensieve vormen van werkgelegenheid.
In regionaal verband wordt overlegd over vestigingsmogelijkheden voor bedrijven die relatief
veel ruimte nodig hebben. De grootste uitdaging voor Breda is om in een inzakkende kantorenmarkt
een positie te krijgen in het topsegment van deze markt. Met het Nieuw Sleutelproject
Via Breda beschikt Breda over een potentiële toplocatie.
West-Brabant: groei blijft ver achter
De groei van het West-Brabantse bedrijfsleven blijft ver achter bij het landelijk gemiddelde en dat
van Zuidoost-Brabant en Zuid-Holland. Ook het herstel loopt achter. Vooral in conjunctuurgevoelige
sectoren als industrie, bouw en handel daalt de werkgelegenheid. Met name voor
administratief personeel, productiepersoneel, leidinggevend personeel en verkooppersoneel is
het aantal werklozen aanzienlijk groter dan het aantal vacatures. Voor isolatie-/ montagepersoneel,
landbouwpersoneel en (para)medisch personeel geldt het omgekeerde. Investeringen in research
en development zijn wel bovengemiddeld, maar de groei ligt onder het landelijk gemiddelde,
waardoor West-Brabant achter dreigt te raken.