UNICEF brENgt sCholEN EN kINdErEN IN INdIa dIChtEr bIj Elkaar

lEsmap 2012-2013
© UNICEF +
UNICEF brENgt sCholEN
EN kINdErEN IN INdIa
dIChtEr bIj Elkaar
6 uitdagingen om met uw klas
te ontdekken!

2
www.unicef.be/kids
Een website voor leerlingen, waar ze verschillende landen
kunnen ontdekken en informatie krijgen over kinderrechten
INFo oNtdEk NEEm dEEl
INDIA - HAïtI - INDONESIë - BURUNDI
CONgO - LIBIë - BELgIë
Deze website is gericht op leerlingen van het 3de tot 6de
leerjaar en reikt extra informatie aan waarmee zij verder
kunnen werken. De website is opgevat als een verlengde van
het pedagogisch materiaal en kan door leerkrachten gebruikt
worden om leerlingen de campagne verder te laten ontdekken.
INhoUdstaFEl
INtrodUCtIE 3
Voorwoord 8
1. Hoe deze lesmap gebruiken? 9
2. Wat zijn de doelstellingen van deze lesmap? 7
3. Waaruit bestaat het pedagogisch aanbod van UNICEF? 8
aChtErgroNd-INFormatIE 7
1. Inleiding 8
2. UNICEF: een korte voorstelling 9
3. Recht op onderwijs 8
3.1. In het kinderrechtenverdrag en de millenniumdoelstellingen 8
3.2. Waarom is onderwijs voor UNICEF belangrijk? 10
4. Onderwijs op het platteland 11
4.1. Rechtvaardigheid en onderwijs 8
4.2. Het platteland 8
4.3. Waarom een campagne voor onderwijs op het platteland? 8
4.4. De uitdagingen voor onderwijs op het platteland 8
4.5. Acties van UNICEF 8
5. Hoe is het gesteld met onderwijs op het platteland in India? 15
5.1. De prioriteiten van UNICEF in India 8
5.2. Uitdagingen voor onderwijs op het platteland in India 8
aCtIVItEItEN-FIChEs
hoe de activiteitenfiches gebruiken?
20
Uitdaging 1: De afstand 20
Uitdaging 2: Studeren of werken? 24
Uitdaging 3: Onderwijs in noodsituaties 27
Uitdaging 4: Over kasten en talen: ongelijkheid in de klas 29
Uitdaging 5: Kwaliteit dankzij een kindvriendelijke school 34
Uitdaging 6: Participatie van leerlingen en hun familie 43
Uitdaging 7: Concrete actie met uw klas! 47
bIjlagEN 49
1. Voor de leerlingen: Afbeeldingen kinderrechten 49
INtrodUCtIE
aChtErgroNd
INFormatIE
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

4
© UNICEF/NYHQ2006-1914/Pietrasik
INtrodUCtIE
Voorwoord
Beste leerkracht,
tof dat u onze lesmap aanvroeg! Bedankt voor uw interesse in kinderrechten en in
onze organisatie.
U vindt hierbij concrete activiteitenfiches en achtergrondinformatie, gelinkt aan de
educatieve dvd in bijlage. De inhoudstafel hierboven laat u toe om zelf te kiezen met
welke onderdelen u aan de slag gaat.
De DVD geeft u als leerkracht een eerste introductie in de materie: het recht op
onderwijs op het platteland in India.
Aarzel niet om mij te contacteren voor bijkomende informatie.
Of ik kan u in contact brengen met één van onze educatieve vrijwilligers in uw regio,
voor gratis gastlessen en animaties in uw klas, voor de organisatie van een actie met
uw leerlingen, …
Met vriendelijke groeten en tot binnenkort!
Anneleen Van Kelecom
Scholenwerking Vlaanderen
UNICEF België
Keizerinlaan 66 - 1000 Brussel
tel: 02 230 59 70
avankelecom@unicef.be
5
INtrodUCtIE
aChtErgroNd
INFormatIE
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

1.
hoE dEzE lEsmap gEbrUIkEN?
Het eerste deel van deze lesmap biedt concrete
achtergrondinformatie over het recht op onderwijs
op het platteland, en meer specifiek in India.
In het tweede deel vindt u activiteitenfiches voor
in de klas. Elke activiteitenfiche is gelinkt aan
een uitdaging voor onderwijs op het platteland
in India. En bij elke activiteitenfiche hoort een
fragment uit de DVD in bijlage. Er zijn eveneens
werkblaadjes voor de leerlingen beschikbaar,
in overeenstemming met de activiteitenfiches
voor de leerkracht. Deze 3 instrumenten
6
(activiteitenfiches, DVD en werkblaadjes) kunnen
dus samen gebruikt worden.
• U kunt de werkblaadjes downloaden op onze
website (www.unicef.be/scholen) of aanvragen
via info@unicef.be.
• De activiteitenfiches zijn opgesplitst in
leerdoelen, materiaal (tekst, getuigenis of dvd) en
verloop.
Ons pedagogisch aanbod is gratis en vrijblijvend
verkrijgbaar op aanvraag.
2.
wat zIjN dE doElstEllINgEN
VaN dEzE lEsmap?
Ontwikkelingseducatie
UNICEF België stelt zich tot doel het grote publiek
te informeren over de rechten van het kind.
UNICEF België is geen onbekende in de Belgische
scholen. Reeds meer dan 20 jaar ontwikkelen we
een speciaal aanbod voor scholen en leerkrachten
om de situatie van kinderen wereldwijd onder de
aandacht te brengen.
Met ons programma rond ontwikkelingseducatie
willen we kinderen echte wereldburgers laten
worden, die op verantwoordelijke en actieve wijze
hun omgeving positief mee vormgeven. Kinderen
hebben het recht om te participeren én moeten
daarom mee kunnen werken aan een samenleving die
kinderrechten respecteert en waar nodig verdedigt.
Ontwikkelingseducatie wordt ook door UNICEF op
internationaal niveau meer en meer naar voren
geschoven:
3.
waarUIt bEstaat hEt
pEdagogIsCh aaNbod VaN UNICEF?
Hieronder wordt ons pedagogisch aanbod
uitgebreid besproken: de lesmap met
activiteitenfiches, de educatieve DVD, de
werkblaadjes, de themafiches, de gastlessen, de
website en een concrete actie met uw klas.
“Ontwikkelingseducatie houdt een
reeks activiteiten in die als doel hebben
waarden zoals mondiale solidariteit, vrede,
tolerantie, sociale rechtvaardigheid en
milieubewustzijn bij kinderen en jongeren
te promoten, die hen voldoende kennis
en vaardigheden aanleert om met deze
waarden om te gaan, die aanzetten tot
veranderingen in hun eigen leven en
gemeenschappen en die zowel lokaal als
mondiaal Kinderrechten verdedigen.”
Leerkrachten die hun leerlingen gebruik willen
laten maken van ons aanbod kunnen zich op de
website www.unicef.be/scholen aanmelden als
‘Wereldklas’. Dit is volledig gratis en vrijblijvend
en houdt bijgevolg geen enkele verbintenis in
tegenover UNICEF België. Deze aanmelding
zorgt ervoor dat leerkrachten ons
pedagogisch aanbod toegestuurd krijgen,
dat ze gebruik kunnen maken van gratis
gastlessen en dat ze met hun klas kunnen
deelnemen aan de afsluitende activiteit.
Meer informatie: info@unicef.be
U kunt bij ons ook altijd extra informatie en
materiaal aanvragen over diverse thema’s:
kinderrechten, onderwijs, water, voeding,
kindsoldaten, noodsituaties, …
De instrumenten die UNICEF aanbiedt
om het bewustzijn over kinderrechten te
stimuleren zijn:
• De lesmap stelt in staat het thema in
de klas uit te diepen. Deze lesmap met
activiteitenfiches en achtergrondinformatie,
en een educatieve DVD ondersteunen
de leerkracht die met dit thema werkt.
Hoe deze materialen aan te vragen is
gemakkelijk terug te vinden op onze
website www.unicef.be/scholen of via
info@unicef.be
• Er zijn eveneens werkblaadjes voor de leerlingen
beschikbaar, in overeenstemming
met de activiteitenfiches voor de leerkracht.
U kunt de werkblaadjes downloaden
op onze website (www.unicef.be/scholen)
of aanvragen via info@unicef.be.
• Een website voor leerlingen van het 3de
tot 6de leerjaar reikt extra informatie aan
waarmee zij verder kunnen werken.
De website voor kinderen
(www.unicef.be/kids) is opgevat als een
verlengde van het pedagogisch materiaal
en kan door leerkrachten gebruikt worden
om leerlingen de campagne verder te laten
ontdekken.
• Vier keer per jaar worden er themafiches
uitgebracht die enkele grote thema’s rond
kinderrechten op maat van de leerlingen
uitleggen. Ideaal om te gebruiken voor
spreekbeurten of opsteloefeningen.
De fiches worden automatisch toegestuurd
voor uw leerlingen, als u ingeschreven bent
als wereldklas. U kunt de fiches ook apart
aanvragen.
• Met een concrete actie om kinderen hun
engagement voor een betere toekomst
voor alle kinderen ter wereld te laten
uiten. Wij noemen dit de ‘Dag voor
Verandering’ en doen suggesties, maar u
vult dit samen met uw klas zelf in en u kunt
hiervoor ook beroep doen op één van onze
pedagogische vrijwilligers. Contacteer ons
via info@unicef.be
• UNICEF werkt met een team van educatieve
vrijwilligers. U kunt een beroep doen op
hen voor gastlessen en animaties in uw
klas, voor de organisatie van een actie met
uw leerlingen, ...
Wij zijn nog op zoek naar vrijwilligers
om dit team te versterken. Ben je
zelf geïnteresseerd of ken je de
geknipte persoon in jouw familie of
vriendenkring, aarzel niet om ons
te contacteren of om onderstaande
oproep te verspreiden.
Wil jij de scholenwerking
van UNICEF in jouw regio
ondersteunen?
Sluit je aan bij ons team van
educatieve vrijwilligers, en bepaal
zelf hoeveel tijd je vrijmaakt om
schoolkinderen op een speelse
manier vertrouwd te maken met
kinderrechten.
Contacteer Anneleen Van Kelecom:
02 230 59 70 of
avankelecom@unicef.be.
Website: www.unicef.be > vrijwilligers
> educatieve vrijwilliger worden
Wij zorgen voor de nodige vorming,
ondersteuning, pedagogisch
materiaal en een vergoeding voor
jouw verplaatsing.
© UNICEF België/Etienne Musslin
7
INtrodUCtIE
aChtErgroNd
INFormatIE
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

8
© UNICEF/NYHQ2005-0458/Vitale
aChtErgroNd-
INFormatIE
Elk kind heeft recht op onderwijs. Dit recht moet over de hele wereld
gerespecteerd worden.
Alle kinderen ter wereld worden met dezelfde rechten geboren. De rechten van het
kind staan in het zogenaamde ‘Verdrag inzake de rechten van het kind’. Bijna alle
landen ter wereld, ook België en India, hebben beloofd dit verdrag na te leven. Eén
van de rechten in kwestie is het recht op onderwijs: dit is één van de belangrijkste
kinderrechten! De regeringen hebben bovendien nog een andere overeenkomst
ondertekend, waarin wordt beloofd dat alle kinderen ter wereld tegen eind 2015
naar de lagere school kunnen gaan: dat zijn de millenniumdoelstellingen voor
ontwikkeling.
Op dit moment gaan minstens 67 miljoen kinderen niet naar school. Nietschoolgaande
kinderen leven vaak in landen met zeer lage inkomens. Er zijn
verschillende redenen waarom kinderen niet naar school gaan. armoede is nog altijd
één van de hoofdoorzaken. Voor veel gezinnen blijft het onderwijs te duur.
In de samenleving groeit het besef dat geen enkel kind achter zou mogen blijven. In
de komende jaren zal het ‘equity’-programma van UNICEF zich speciaal inspannen
om vergeten kinderen zowel in rijke als in arme landen meer kansen te bieden.
Investeren in een grotere participatie van kwetsbare kinderen is niet alleen een
plicht volgens het KinderrechtenVerdrag, maar komt ook de ontwikkeling van de
samenleving ten goede.
Het pedagogisch aanbod van het jaar 2011-2012 ging over het recht op onderwijs
in noodsituaties. We hebben u het thema ‘Leren (over)leven’ voorgesteld en onze
pedagogische instrumenten op drie partnerlanden toegespitst: Haïti, Congo en
Burundi.
Wij stellen u hierbij graag het tweede deel van deze campagne voor: recht op
onderwijs op het platteland, en besteden in ons pedagogisch aanbod voor 2012-
2013 aandacht aan het land India. India werd, net als Burundi, de Democratische
Republiek Congo en Haïti uitgekozen als ‘partnerland’ van UNICEF België, om
onderwijsprojecten te steunen in het kader van haar programma 2011-2013.
India is een onmetelijk land met 447 miljoen kinderen! 8 miljoen van hen gaan niet
naar de lagere school, en in de meest afgelegen gebieden hebben kinderen het erg
moeilijk om te leren lezen, schrijven en rekenen… We zullen samen zien hoe UNICEF
stap voor stap de school dichter bij deze kinderen probeert te brengen.
opgElEt: bij deze lesmap hoort een dvd gelinkt aan de activiteitenfiches voor in uw
klas. Neem contact met ons op om deze dvd gratis en vrijblijvend te ontvangen, als
perfecte introductie bij deze lesmap
9
aChtErgroNdINFormatIE
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

1.
UNICEF:
EEN kortE VoorstEllINg
UNICEF, het Kinderfonds van de Verenigde Naties,
zag het daglicht in 1946. UNICEF is op dit moment
aanwezig in 156 landen en gebieden om kinderen
en hun rechten te verdedigen. Leidraad bij het
werk van UNICEF is het VN-Verdrag inzake de
Rechten van het Kind. UNICEF wordt volledig
gefinancierd door vrijwillige bijdragen van
particulieren, bedrijven, stichtingen en overheden.
UNICEF België vertegenwoordigt UNICEF in België.
Het is één van de 36 Nationale Comités voor
UNICEF. UNICEF België is een stichting van openbaar
nut en is actief in de drie gemeenschappen in
België. De stichting heeft een raad van bestuur
en beschikt over een eigen budget, waardoor de
organisatie autonoom kan functioneren binnen de
grenzen van het erkenningsakkoord dat werd
afgesloten met UNICEF.
oNzE VIsIE?
Een wereld geschikt voor alle
kinderen en respectvol voor
hun rechten.
oNzE mIssIE?
Aandacht en financiële steun
stimuleren bij het grote publiek, de
bedrijven en de overheden in België
voor kinderen en hun rechten en
voor de programma’s van UNICEF.
Om zijn missie te vervullen:
• Informeert UNICEF België het brede publiek
over de situatie van vrouwen en kinderen in
ontwikkelingslanden en over de acties van
UNICEF.
• Doet UNICEF België aan pleidooiwerk voor
de kinderrechten in België en in de wereld bij
politieke leiders en het grote publiek.
• Werft UNICEF België fondsen (via mailings,
legaten, speciale evenementen, partnerschappen
met bedrijven, enz.).
© UNICEF/INDA2011-00010/Halle’n
2.
rECht op oNdErwIjs
Meer algemene informatie over het recht
op onderwijs in het Kinderrechtenverdrag
en in de Millenniumdoelstellingen, en over
onderwijs in de programma’s van UNICEF,
kan u aanvragen via info@unicef.be. Nu
spitsen wij ons toe op het recht op onderwijs
op het platteland.
2.1. IN hEt kINdErrEChtEN-
VErdrag EN dE
mIllENIUmdoElstEllINgEN
Recht op onderwijs…
… in het kinderrechtenverdrag
Wat zegt het Kinderrechtenverdrag
over het recht op onderwijs? Artikel
28 en 29 handelen rechtstreeks over
het recht op onderwijs. Doorheen
het Kinderrechtenverdrag zijn er nog
verwijzingen naar educatie en het recht op
onderwijs terug te vinden. Bijvoorbeeld in
artikel 2 wordt er duidelijk aangehaald dat
de rechten gelden voor alle kinderen en
dus dat onderwijs ook toegankelijk moet
zijn voor iedereen los van geloof, etnische
afkomst,…! Artikel 3 benadrukt dat bij alle
maatregelen voor kinderen het belang van
het kind altijd de eerste overweging dient te
zijn. Dus ook met betrekking tot onderwijs
is het noodzakelijk dat bij alle aspecten
het belang van het kind vooropgesteld
wordt. Het belang van onderwijs voor de
ontwikkeling van een kind is voldoende
aangetoond. In artikel 6 wordt erop gewezen
dat ondertekenaars van het Verdrag de
ontwikkeling van een kind optimaal moeten
waarborgen.
Ook voor België is er nog werk aan de
winkel. Voor de Vlaamse, Franse en Duitse
gemeenschap is onderwijs de grootste
overheidsuitgave. Hoewel België één van de
beste onderwijssystemen ter wereld heeft,
zijn er toch nog enkele grote uitdagingen.
Vlaamse jongeren voelen zich matig goed
op school (hoewel het onderzoek enkel
werd afgenomen in Vlaanderen, zijn er geen
tekenen dat de situatie in andere delen van
België beter zou zijn). Slechts 15 à 20%
geeft aan echt graag naar school te gaan.
Onderzoek heeft ook aangetoond dat er een
duidelijke link is tussen het welbevinden
op school en probleemgedrag, spijbelen
en uitval. Het economische, sociale en
culturele kapitaal van een bepaald gezin
bepaalt in erg grote mate de opleiding
van de kinderen. Van de start van hun
schoolcarrière tot aan de arbeidsmarkt
profiteren leerlingen uit kansarmere milieus
minder van het kwaliteitsvolle onderwijs.
Meer informatie over het werk van UNICEF
België hieromtrent vindt u op het einde van
de activiteitenfiche 6.
kinderrechtenverdrag
artikel 28:
Ieder kind heeft recht op kwaliteitsvol
gratis onderwijs. Kinderen moeten
aangemoedigd worden om hun
studies verder te zetten volgens hun
capaciteiten.
artikel 29:
Onderwijs moet kinderen de
mogelijkheid geven hun talenten te
ontwikkelen en moet kinderen leren
opgroeien in vrede, milieubewust en
met respect voor de ander.
… in de Millenniumontwikkelingsdoelen
In de 8 millenniumontwikkelingsdoelen
(MOD’s) kan er een duidelijke link getrokken
worden met onderwijs.
MOD 2 en 3 gaan expliciet over de toegang
tot onderwijs voor jongens én meisjes.
toegang tot basisonderwijs…
dat spreekt voor zich
Op 10 jaar tijd gingen 37 miljoen
kinderen meer naar de lagere
school. toch is het nu meer dan ooit
belangrijk nog meer aandacht te besteden
aan het verzekeren van de toegang tot lager
onderwijs, vermits de economische en
financiële crisissen deze evolutie tot een
10 11
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs aChtErgroNdINFormatIE

halt zouden kunnen brengen. 67 miljoen kinderen
gaan nog steeds niet naar school en velen vallen
voor het einde van de lagere school uit zonder
voldoende vaardigheden. Ongelijkheden te wijten
aan armoede, gender, etniciteit, taal en plaats
zijn nog steeds de grootste obstakels voor een
universele toegang tot basisonderwijs. De toename
van het aantal kinderen in de lagere school loopt
spijtig genoeg ook niet altijd gelijk met de kwaliteit
van het onderwijs. De andere MOD’s hebben ook
een een duidelijke link met onderwijs.
Educatie is het beste middel tegen
armoede en honger!
Onderwijs voorziet mensen van de kennis
en vaardigheden die ze nodig hebben om
een beter leven op te bouwen. Het verhoogt
de productiviteit en opent deuren naar jobs
en kredietverstrekking.
Onderwijs ondersteunt gendergelijkheid
en de emancipatie van vrouwen
Jonge vrouwen hebben nog steeds minder
toegang tot onderwijs. Hierdoor zijn ze vatbaarder
voor uitbuiting. Onderwijs heeft
een impact op het inkomen van de vrouw, op het
aantal kinderen dat ze krijgt en de onderwijsloopbaan
van die kinderen.
Rechtstreeks verband tussen scholingsgraad
en kindersterfte
Kinderen van moeders die secundair onderwijs
gevolgd hebben, hebben dubbel
zoveel overlevingskansen voor hun 5de
verjaardag, als kinderen van moeders die geen onderwijs
genoten hebben. Kinderen wiens moeder
onderwijs genoten heeft, zijn vaker gevaccineerd
en hebben minder risico op ondervoeding.
© UNICEF/INDA2009-00439/Sampson
Onderwijs bevordert moedergezondheid
Vrouwen die onderwijs genoten hebben,
zullen langer wachten met het baren van
kinderen en sneller professionele medische
hulp zoeken.
Onderwijs doet het aantal HIV/ Aids,
malaria en andere levensbedreigende
ziektes afnemen:
Onderwijs zorgt voor een grotere toegang
tot behandelingen, sensibiliseert en
vermindert taboes en stigma’s. 90% van
de met HIV besmette kinderen overlijdt voor ze
de schoolleeftijd bereikt hebben, indien ze geen
antiretrovirale behandeling krijgen. HIV/Aids is
verantwoordelijk voor 77% van het lerarentekort in
landen getroffen door hoge hiv besmettingen.
Educatie ondersteunt het belang van
duurzame ontwikkeling:
Onderwijs stelt mensen in staat geïnformeerde
beslissingen te nemen die op
lange termijn minder schade opleveren.
Onderwijs over duurzame ontwikkeling is noodzakelijk
om de nodige veranderingen in waarden en
attitudes te bereiken. De gevolgen van de klimaatverandering
zorgen in heel wat landen voor een
beperkte toegang tot onderwijs. Meisjes spenderen
15 uur per week aan het halen van water voor
het gezin. Voor velen is er daardoor geen tijd meer
om naar school te gaan. Wanneer inkomens dalen
door klimaatveranderingen, zullen kinderen meer
moeten werken om voor het gezin te zorgen.
Onderwijs is nodig om een globale samen-
werking voor ontwikkeling te bereiken
Hoewel de focus in de eerste 7 doelen ligt
bij lage inkomens landen, is doel 8 specifiek
gericht op de rijke landen om voldoende aandacht
te blijven hebben voor hun aandeel in ontwikkeling
door een bijdrage aan onderwijs in het Zuiden.
2.2. waarom Is oNdErwIjs
Voor UNICEF bElaNgrIjk?
Onderwijs staat sinds de jaren 60
centraal in de werking van UNICEF.
Het is wereldwijd het tweede
belangrijkste programma in termen
van investeringen op het terrein
door UNICEF. De programma’s
zijn gelinkt aan programma’s rond
gezondheidszorg; water, hygiëne
en sanitatie (WaSH); aidspreventie,
bescherming en kinderrechteducatie.
Onderwijs is immers essentieel in
de aanpak van andere problemen
en deze beïnvloeden op zich de
onderwijskansen.
In het algemeen is er sprake van 4 grote
aandachtspunten voor UNICEF:
1. Voorschoolse opvoeding is essentieel
voor de latere ontwikkeling van een
kind. Kinderen die voorschoolse
opvoeding hebben genoten hebben
10 tot 20% meer kans om de lagere
school succesvol te beëindigen.
Het is efficiënter om achterstelling
te voorkomen in plaats van deze
recht te trekken. Investeringen in
voorschoolse opvoeding hebben de
hoogste economische return in een
samenleving.
2. Onderwijs is essentieel voor de
ontwikkeling van een samenleving.
Zonder onderwijs kan de vicieuze
cirkel van onwetendheid en armoede
niet doorbroken worden.
3. Kinderen haken vroegtijdig af indien
het onderwijs niet kwaliteitsvol is.
Kwaliteit is nodig om een blijvende
impact te hebben op ontwikkeling
en verbeterde levenskansen van
kinderen. Het levert eveneens een
hoger economische return.
4. Kinderen lopen tijdens crisissituaties
best geen leerachterstand op omdat
deze bijna nooit meer kan ingehaald
worden (meer info zie onderdeel
onderwijs in noodsituaties). bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs aChtErgroNdINFormatIE
12 13
© UNICEF/INDA2010-00062/Crouch

3.
oNdErwIjs op
hEt plattElaNd
3.1. rEChtVaardIghEId EN oNdErwIjs
Momenteel zijn 67 miljoen kinderen uitgesloten
van onderwijs , drie vierde van hen leeft in
Sub-Sahara Afrika en in Zuid- en West-Azië.
De belangrijkste redenen van die uitsluiting zijn
armoede, gender, handicap, HIV, minderheidstaal,
inheemse afkomst, woonplaats (platteland,
sloppenwijken, conflict- of rampgebied).
De jongste tien jaar is er snelle vooruitgang geboekt
in de richting van universeel basisonderwijs (terwijl
er in 2000 nog 106 miljoen kinderen niet naar school
gingen, zijn er dat nu 67 miljoen). Sommige van
de armste landen ter wereld zijn er spectaculair op
vooruitgegaan. toch zijn er nog steeds miljoenen
kinderen die niet naar school gaan en daarnaast nog
miljoenen kinderen die hun basisschool niet afmaken.
Armoede verklaart niet alles, er zijn ook andere
belemmeringen, in verband met het geslacht van
de kinderen, de groep waartoe ze behoren (etnische
of taalkundige minderheid, inheemse groep, lagere
kaste), hun woonplaats (sloppenwijken, afgelegen
plattelands- of conflict- of rampgebied). Handicap
en aids verhogen voorts de marginalisatie in het
onderwijs.
Bovendien wijzen internationale evaluaties
nadrukkelijk op hardnekkige problemen in verband
met de onderwijskwaliteit die sterk verschilt volgens
land en streek. In veel ontwikkelingslanden vertonen
de onderwijssystemen grote verschillen tussen
de scholen onderling, wat betreft de omvang van
de klassen, het beschikbare materiaal, de kwaliteit
van de leerkrachten en de schoolgebouwnormen.
De ongelijkheid tussen de scholen staat in
wisselwerking met andere aspecten zoals inkomen
en onderwijsniveau van de ouders, de taal die thuis
gesproken wordt en de toegang tot voorschools
onderwijs. Als er een nauwe band is tussen het
‘statuut’ van kinderen en hun prestaties, volstaat
het niet dat de kwaliteit van het onderwijs verbeterd
wordt. In die specifieke gevallen zijn er doelgerichte
programma’s nodig om het leerproces te verbeteren
voor kinderen die aan hun lot overgelaten zijn.
3.2. hEt plattElaNd
14 © UNICEF/NYHQ2011-1461/Friedman-Rudovsky © UNICEF/NYHQ2010-0432/Cullen
Het platteland bestaat meestal uit dunbevolkte
gebieden en ruimtes die vooral bestaan uit
bos, gebergte, land- of bosbouwbedrijven,
waterlopen of woestijn. Meestal wonen hier
vooral landbouwers, nomaden, herders of
vissers. Deze bevolkingsgroepen houden zich
doorgaans bezig met veeteelt, verwerking
en commercialisering van producten en alle
diensten in verband met landbouw en visteelt.
De plattelandsbevolking is echter niet
homogeen. Er zijn grote verschillen op
het gebied van cultuur, hulpbronnen en
sociale organisatie. De plattelandsbevolking
heeft weinig economische middelen en de
werkgelegenheid is beperkt. De toegang tot
basisdiensten (gezondheid, onderwijs) is
eveneens beperkt. De plattelandsbevolking
heeft weinig inspraak op het vlak van politiek
- vooral arme bevolkingsgroepen - zelfs al
vormen ze in sommige ontwikkelingslanden
de meerderheid en spelen ze een vitale
rol in de milieubescherming en de
voedselzekerheid.
3.3. waarom EEN CampagNE Voor
oNdErwIjs op hEt plattElaNd?
De bevolking op het platteland maakt
bijna 3/4de uit van de armen op onze
planeet. In 2011 vertegenwoordigde de
plattelandsbevolking 71% van de bevolking
van de minst ontwikkelde landen (waaronder
Burkina Faso, Laos, Haïti, …) en 55% van de
bevolking van minder ontwikkelde regio’s
(bijvoorbeeld West-Afrika) tegenover
25% in ontwikkelde regio’s. Ondanks
alle wereldwijde inspanningen heeft de
plattelandsbevolking een grote achterstand
in scholingsgraad. Het lage onderwijsniveau
is tegelijk oorzaak en gevolg van de
plattelandsarmoede.
Plattelandskinderen, vooral in afgelegen
gebieden, lopen veel kans om nooit naar
school te gaan. Doordat die gebieden
dunbevolkt zijn, moeten de kinderen lange
afstanden afleggen om naar school te gaan.
tal van plattelandskinderen zijn nog nooit in
een school geweest. Dat geldt des te meer als
ze arm zijn en van het vrouwelijke geslacht,
als ze tot een etnische of taalkundige
15
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs aChtErgroNdINFormatIE

16
minderheid of tot een lagere kaste behoren, een
handicap hebben of besmet zijn met hiv. Onder de
schoolgaande kinderen zijn er veel die de lagere
school niet afmaken en als ze daar wel in slagen
gebeurt het vaak dat ze toch nog niet kunnen lezen
of schrijven. Plattelandscholen zijn vaak minder
goed uitgerust, de leerkrachten slecht opgeleid en
onderbetaald.
De ouders van kinderen in plattelandsgebieden zijn
bovendien minder ontwikkeld en de traditionele
cultuur staat niet altijd gunstig tegenover
onderwijs. ten slotte vormen plattelandsgebieden
– vooral afgelegen gebieden – zelden een prioriteit
voor de regeringen, die dan ook niet in staat zijn
om in die gebieden nieuwe scholen te bouwen en
goede leerkrachten aan te trekken.
3.4. dE UItdagINgEN Voor oNdErwIjs
op hEt plattElaNd
Hieronder vindt u een algemene beschrijving van
de uitdagingen voor onderwijs op het platteland,
die u kan linken aan de 6 concrete uitdagingen in
de activiteitenfiches.
A. toegang tot onderwijs
Sommige plattelandsgebieden hebben helemaal
geen school. Fysieke afstand is dus een van de
hoofdredenen waarom kinderen verstoken blijven
van onderwijs. In veel plattelandsstreken wonen
de armste gezinnen ook het verst van basisdiensten
(medische consultatiebureaus, ziekenhuizen,
scholen). De grote afstand tussen woonplaats en
school is vaak de doorslaggevende factor waarom
kwetsbare groepen niet naar school gaan.
Indiase kinderen uit stammen in afgelegen streken
behoren in het hele subcontinent tot diegenen die
het verst moeten lopen om op school te geraken.
De afstand is vaak groter in afgelegen gebieden.
Enquêtes in tal van landen wijzen uit dat de afstand
tot de school een doorslaggevende factor is om
meisjes thuis te houden.
Zelfs als er scholen zijn, zijn er andere economische
en sociale uitdagingen waardoor kinderen
niet naar school gaan. Voor gezinnen die de inkomsten
of de hulp van hun kinderen thuis, op het veld
of elders nodig hebben, vormen de schoolkosten
een grote hinderpaal. Er wordt ook gewezen op
gendergebonden uitdagingen. Sommige tradities
staan positiever tegenover onderwijs voor jongens
en onderschatten het belang van onderwijs
voor meisjes. In sommige landen staan juridische
aspecten de toegang tot het onderwijs in de weg
voor kinderen zonder geboortebewijs.
ten slotte kunnen noodsituaties (conflicten en natuurrampen)
in plattelandsgebieden het onderwijssysteem
ontwrichten en het moeilijk maken om
regelmatig naar school te gaan. De twee hoofdoorzaken
waarom kinderen in Sub-Sahara Afrika in de
jaren 1990 niet naar school gingen, waren gewapende
conflicten die vooral in plattelandsgebieden
duizenden mensen uit hun omgeving verdreven,
en hiv/aids, waardoor het aantal leerkrachten
daalde en duizenden kinderen wees werden.
B. De onderwijskwaliteit
de inhoud van het onderwijsprogramma en de
schoolperceptie kunnen een andere belangrijke
reden zijn waarom plattelandskinderen niet naar
school gaan. In de meeste ontwikkelingslanden is
het onderwijsprogramma een eenheidsconcept
waarin soms elementen zitten die ‘strijdig’ zijn met
de plaatselijke gewoontes en plattelandstradities.
Bovendien zien de kinderen en hun ouders niet altijd
het nut in van de school, omdat de leerinhoud
vaak erg ver afstaat van hun levenservaring en hun
behoeften. De taal op school werkt die geringe belangstelling
verder in de hand, zeker als op school
een andere taal gebruikt wordt dan thuis. Ook voor
de plaatselijke leerkrachten is het moeilijk om les
te geven in een taal die ze niet volledig beheersen.
Een andere belangrijke factor van onderwijskwaliteit
is de gezinsomgeving. Heel wat kinderen op
het platteland worden intellectueel niet gestimuleerd
voor ze naar de basisschool gaan (er is heel
weinig of geen toegang tot voorschools onderwijs).
Kinderen uit gemeenschappen die thuis een
andere taal spreken dan de voertaal op school
hebben een bijkomend probleem. Door de lange
afstand tussen school en woonplaats, de karweien
die kinderen buiten school moeten opknappen en
de slechte voeding eist ook vermoeidheid zijn tol,
wat het onderwijs van kinderen op het platteland
extra bemoeilijkt.
de kwaliteit van de leerkrachten, het lesmateriaal
en de uitrusting vormt een ander struikelblok.
Leerkrachten op het platteland zijn vaak laag
opgeleid, krijgen weinig toezicht of ondersteuning
en een laag loon. Vaak tellen de klassen te veel
leerlingen, zijn er grote leeftijdsverschillen tussen
de kinderen en zijn de klassen slecht uitgerust.
Leerkrachten uit stedelijke gebieden voelen er vaak
weinig voor om op het platteland les te geven.
Veel leerkrachten op het platteland zijn bovendien
vaak afwezig, vanwege een slechte gezondheid
en een lage verloning. Een ander probleem is het
aantal aan hiv/aids overleden leerkrachten. Ook het
gebrek aan lesmateriaal (handboeken, potloden,
bord, …) vormt een probleem. ten slotte laten de
voorzieningen in plattelandsscholen vaak
te wensen over wat ventilatie, verlichting,
water en sanitatie (geen aparte toiletten)
betreft en verkeren de gebouwen dikwijls in
slechte staat.
3.5. aCtIEs VaN UNICEF
• De klassen dichter bij achtergestelde kinderen
brengen, en gebruik maken van lokale
multimediacentra en ICt voor afstandsleren.
• Onderwijssteun voor de meest arme en
kwetsbare groepen (beurzen, gratis uniform,
kwijtschelding van schoolkosten,
schoolboeken, …)
• Aanpassing van de scholen aan de plaatselijke
culturele context (analyse van culturele
waarden die een rem zetten op de onderwijsmogelijkheden
voor de meest achtergestelden,
met inschakeling van programma’s
zoals voedselrantsoenen om mee te nemen
naar huis, lokale kinderopvang, …)
© UNICEF/NYHQ2009-0913/Sokol
• Een tweede kans geven aan kinderen die
nooit naar school zijn gegaan (rationalisering
van schoolprogramma’s om ze toe
te spitsen op de belangrijkste prioriteiten,
basisinhoud combineren met lokale knowhow
door communautaire, menselijke of
materiële hulpbronnen aan te boren om
actief leren te bevorderen, ...)
• Leerkrachten aanstellen in afgelegen
gebieden (leerkrachten betere inkomsten of
stimuli aanbieden, vooral in plattelandsgebieden,
en leerkrachten in afgelegen plattelandsgebieden
meer erkenning geven, ...)
• Ontwikkelen van innovatieve ondersteuningssystemen
op school- en gemeenschapsniveau
(scholen die een adequaat
programma aanbieden in talen die rekening
houden met etnische minderheden, scholen
die rekening houden met de cultuur en de
kalender van nomaden, …)
17
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs aChtErgroNdINFormatIE

4.
hoE Is hEt gEstEld mEt oNdErwIjs
op hEt plattElaNd IN INdIa?
18
4.1 dE prIorItEItEN VaN UNICEF IN INdIa
UNICEF werkt rond volgende prioriteiten om alle
kinderen ter wereld te betrekken in een proces van
duurzame ontwikkeling:
1. overleving en ontwikkeling van het kind
2. kleuter-en basisonderwijs en gendergelijkheid
3. bescherming van het kind tegen geweld
4. HIV/aids en kinderen
5. pleidooiwerk en partnerschappen voor kinderrechten
6. noodhulp aan kinderen.
In India ontwikkelt UNICEF deze prioriteiten met volgende
accenten:
• Onhoudbare sociale tweedeling
De Indiase bevolking zit gevangen tussen een
democratische grondwet en een archaïsch sociaal
systeem, tussen een snel groeiende economie en
structurele onderontwikkeling. Het land moet dringend
diegenen die bij het economische wonder uit
de boot zijn gevallen, aan boord hijsen.
• Inclusieve groei
Alleen de elite - 10% van de bevolking – heeft in India geprofiteerd
van de nieuwe rijkdom. De economische groei
moet alle Indiërs ten goede komen. Ze moet de ongelijkheid
helpen uitroeien en de inspanningen voor eerlijke en
duurzame ontwikkeling ondersteunen.
• Nergens ter wereld meer kinderen dan in India
India telt 447 miljoen kinderen, en die moeten centraal
staan in het ontwikkelingsbeleid. Dat is de grote uitdaging
én de sleutel voor de toekomst van dit land, waar
elk jaar 27 miljoen kinderen geboren worden!
• Over mensen en cijfers
UNICEF is het VN-agentschap met het grootst aantal
kantoren in India. Medewerkers en vrijwilligers gaan
er een uitdaging aan op uitzonderlijke schaal, naar
het evenbeeld van dit immense land dat, na China,
het grootste bevolkingsaantal ter wereld heeft en
kampt met de meest schrijnende ongelijkheid.
• Milleniumdoelstellingen in India,
een spiegel voor de wereld
India, met 1/5 van de wereldbevolking op zijn grondgebied,
is de voornaamste indicator voor menselijke ontwikkeling.
De wereld haalt de Milleniumontwikkelingsdoelstellingen
alleen als ook India daar in slaagt.
• Kinderrechten in India
Kinderarbeid, kindhuwelijken en kinderhandel zijn
schendingen van de kinderrechten die in India verboden
zijn of gereglementeerd door de wet. Op het
terrein zijn kinderen door traditionele gebruiken en
vooral door de armoede echter dagelijks het slachtoffer
van uitbuiting en van misbruik.
• Onderwijs
Dankzij de schoolplicht en het gratis basisonderwijs
heeft India een grote sprong voorwaarts gemaakt.
Maar 8 miljoen kinderen tussen 6 en 14 jaar gaan
nog altijd niet naar school. En er haken nog altijd
veel kinderen af door de armoede.
• gendergelijkheid
De grote paradox van dit land: vrouwen kunnen
er eerste minister zijn, maar ze zijn ook het eerste
slachtoffer van discriminatie. Net als aan de lagere
kasten en de traditionele stammen gaat de economische
groei ook aan hen voorbij. terwijl vrouwen een
essentiële hefboom voor ontwikkeling zijn.
• Bescherming
In India ben je maar beter volwassen, rijk en stedeling
als je veilig wilt zijn. Er is dringend nood aan
bescherming voor alle kinderen, ook de meest geisoleerde,
de uitgebuite, de arme en de onzichtbare.
Hun recht op een veilige kindertijd moet gerespecteerd
worden.
• Noodsituaties
Meer dan 80% van het land is risicogebied bij natuurrampen.
In alle noodsituaties zijn kinderen het
eerste slachtoffer. UNICEF bekommert zich om de
preventie, voorbereiding en interventie. UNICEF doet
dit samen met de lokale gemeenschap en gericht op
de meest kwetsbare bevolkingsgroepen.
Als u meer wilt weten over de
UNICEF-programma’s in India,
bestel dan gratis onze brochure
‘Indiase Kinderen: tussen groei En
Onderontwikkeling’ op info@unicef.be
4.2 UItdagINgEN Voor oNdErwIjs op hEt plattElaNd IN INdIa
dE sItUatIE
• Elk jaar haken 8 miljoen kinderen af op school.
• Vooral kinderen uit de stammen en de
lagere kasten, van wie de rechten nog altijd
geschonden worden, haken af.
• Er zijn nog altijd verschillen tussen meisjes en
jongens, tussen steden en het platteland en
tussen de deelstaten.
• De regel is 1 leerkracht per 30 leerlingen; in
de feiten gaat het om 1 leerkracht per 34, en
zelfs 61 in sommige deelstaten zoals Bengalen,
Madhya Pradesh of Jharkhand.
• Aan het einde van de lagere school kunnen en
kennen de kinderen te weinig.
• Leerkrachten willen niet gaan werken in te arme
of ver afgelegen gebieden.
• Migrantenkinderen veranderen te vaak van
school of haken af om te gaan werken.
• Meisjes stoppen vaker dan jongens met school.
• Kinderen die het dialect van hun stam spreken
worden gediscrimineerd in het licht van de
dominante onderwijstaal.
• De alfabetiseringsgraad bij de stammen is de
laagste van het land: 34,8%.
• De kwaliteit van het onderwijs is pover.
• Er is geen enkel beleid om acties voor
kleuteronderwijs te ondersteunen
© UNICEF/INDA2009-00551/Purushotham
hEt aNtwoord VaN UNICEF
• Opleiding van leerkrachten en van hun opleiders
- 66.000 per jaar.
• Een mobilisatiecampagne «Recht op onderwijs,
neem het woord», via de sociale en digitale media.
• Systematische acties voor de minstbedeelde en
afgelegen bevolkingsgroepen en voor meisjes.
• Meertalig onderwijs aanmoedigen door
cursussen te organiseren voor leerlingen en
bijscholingen voor leerkrachten.
• Zorgen voor pedagogische steun voor de
minstbedeelde kinderen.
• Genderongelijkheid bestrijden.
• De toegang tot water, sanitatie en hygiëne in alle
scholen verbeteren.
• Gratis schoolmaaltijden voor alle leerlingen
- 470.000 scholieren genieten nu van deze
aanmoedigingsmaatregel voor de allerarmsten.
• Het nationale beleid versterken en de
hervorming van de lesprogramma’s sturen.
• Het concept van de «Kindvriendelijke scholen»
maximaal uitbreiden - het gaat om 470.000
scholen voor 3.100.000 kinderen.
• Het pleidooi voor een georganiseerd en wettelijk
onderbouwd kleuteronderwijs en voor de
veralgemening van het middelbaar onderwijs
verstevigen.
• Sport als een instrument voor ontwikkeling
stimuleren.
• De kinderen opsporen die nog niet naar school
gaan, ervoor zorgen dat ook zij een plek op de
schoolbanken krijgen en ijveren voor scholen
die aangepast zijn om hen als leerlingen te
verwelkomen.
19
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs aChtErgroNdINFormatIE

20
Van de 8,1 miljoen kinderen in India tussen
6 en 13 jaar die niet naar school gaan,
komen er 6,7 miljoen van het platteland.
© UNICEF/NYHQ2006-1895/Pietrasik
190 mIljoEN kINdErEN tUssEN 6 EN 14 jaar
gaaN VoortaaN gratIs EN VErplICht Naar
sChool. dIt Is Nog maar EEN bEgIN.
2010 was een historisch jaar voor kinderen in India.
Een nieuwe wet op het gratis en verplicht basisonderwijs
en op deelname aan en voltooiing van het
basisonderwijs zette voor hen de deuren open naar
kennis, alfabetisering en socialisatie. De nationale
overheid is gaan beseffen dat investeren in onderwijs
noodzakelijk is om het land te ontwikkelen en
de armoede te bestrijden. gedaan met zwoegen op
de katoenvelden voor de armsten. gedaan met de
uitbuiting en de misbruiken, de huishoudelijke karweien
en het corvee van water dragen voor meisjes,
en de metallurgiefabrieken voor jongens. gedaan
met bedelen.
Een jaar na de toepassing van de wet is deze droom
nog niet helemaal werkelijkheid, maar de vooruitgang
in het lager onderwijs is indrukwekkend. 190
miljoen kinderen tussen 6 en 14 jaar kunnen voortaan
naar het basisonderwijs. De nationale wetgeving
bevat extra voorzieningen voor uitgesloten
kinderen, kinderen uit minstbedeelde huishoudens,
voormalige kindarbeiders, kinderen met een handicap
of migrantenkinderen. De wet wil ook de kwaliteit
van het onderricht en van het leren verbeteren.
UNICEF heeft een groot aandeel in dit succes, niet in
het minst door de wet en het bijbehorende programma
te ondersteunen dat elke deelstaat verplicht om
strategieën uit te werken om de gezinnen te bereiken
die «sociaal, economisch, cultureel en geografisch,
of omwille van taal, gezondheid, gender of een andere
reden» achtergebleven zijn.
deelde ouders betrekken bij deze comités.
De panchayat raj, een vorm van zelfbestuur
op dorpsniveau, zijn verantwoordelijk voor
onderwijs en worden daarbij ondersteund
door specialisten van UNICEF die ambtenaren
en leerkrachten bijscholen. De populaire
formule «Kindvriendelijke scholen» (zie kader
hieronder) wordt toegepast tot in de verste
uithoeken van het land om ook kinderen uit
de achtergebleven en gemarginaliseerde
bevolkingsgroepen te bereiken. Vele nieuwe
pedagogische initiatieven en succesvolle
pilootprojecten worden herhaald wanneer er
voldoende middelen zijn. Zo is het absenteisme
opmerkelijk gedaald in de pilootscholen
met een actieve en participatieve onderwijsmethode.
Respect voor individuele mogelijkheden,
sociale inclusie, peterschap, een
leertempo op maat van de leeftijd, enthousiaste
leerkrachten en betrokken ouders geven
leerlingen opnieuw vertrouwen.
Dit nationale programma loopt over vijf jaar en legt
ook de nadruk op aanwerving, op het leerproces en
de noodzakelijke pedagogische hervormingen. Meer
dan een miljoen nieuwe en ongeschoolde leerkrachten
moeten opgeleid worden, de bekwaamheid van
de huidige leerkrachten om kindvriendelijk onderwijs
te garanderen moet versterkt worden. Zoals
altijd in India mikt men breed om de ongelijkheden
te overstijgen en het hele sociale, culturele en economische
patchwork dat de Indiase samenleving is,
te bereiken. Dit voornemen werd genomen, ook bij
Zo krijgen ze de smaak van het leren te pak-
de allerhoogste kringen van de macht.
ken. Er zijn ook pilootprojecten in de sloppen-
Maar India is zo groot dat de sensibilisering en de
wijken waar consultants, samen met de ngo’s,
mobilisatie rond dit idee, hoe evident ze ook lijkt,
de overheid en de privésector, programma’s
aChtErgroNdINFormatIE
traag en moeilijk is. Er zijn te weinig financiële mid-
voor «schoolprestaties» uitwerken, en waar
delen en mensen om deze historische wet uit te voe-
scholen, door de bekwaamheid van de leer- tot slot is de investering in het kleuteronderren.
De infrastructuur, de leerkrachten en de leerprokrachten
te versterken en de kwaliteit van wijs als fundament voor het onderwijs een
gramma’s schieten tekort, kwantitatief en kwalitatief;
de leerstof op te krikken, kinderen aantrek- prioriteit in het pleidooi van UNICEF. De veral-
de studieprestaties van de leerlingen zijn middelmaken
die anders gedoemd waren om te gaan gemening van het middelbaar onderwijs is de
tig. Er is een groot verschil tussen scholingsgraad
werken of uitgebuit te worden. tests met de volgende grote uitdaging voor India.
en schoolbezoek: tientallen miljoenen leerlingen
haken af voor ze de basiscyclus hebben afgemaakt.
Het lager onderwijs wordt niet ondersteund door degelijk
kleuteronderwijs, en wordt niet gevolgd door
een degelijke middelbare cyclus. Daardoor krijgt de
onderwijs- en kenniscultuur onvoldoende voet aan
grond bij een bevolking wier eerste zorg is om eten
«Kindvriendelijke scholen»
en een dak boven het hoofd te hebben en niet ziek te
worden.
De «Kindvriendelijke scholen» hebben overal ter
wereld hun nut bewezen op het vlak van onder-
UNICEF grijpt deze wet aan om de bevolking bewust
wijs. Voor UNICEF zijn ze een echte springplank
aCtIVItEItENFIChEs
te maken en te mobiliseren via zijn inclusieve aan-
voor ontwikkeling. «Kindvriendelijke scholen» zijn
pak. Het ontwikkelt strategieën om alle betrokkenen
inclusief, veilig en beschermend. Ze streven naar
op dit immense werkterrein, dat de sleutel is tot ont-
de gelijkheid van meisjes en jongens en naar rechtwikkeling,
mee te krijgen. De wet streeft decentralivaardigheid,
ze bevorderen de gezondheid en de
satie na; het accent van de acties ligt dan ook op de
hygiënische basisregels die leerlingen hun leven
betrokkenheid van gezinnen en gemeenschappen.
lang van pas zullen komen en die ze doorgeven aan
Schoolcomités, samengesteld uit de plaatselijke
hun families. Er zijn waterpompen om de handen
overheid, ouders, leerkrachten en kinderen, moeten
te wassen met zeep en aparte toiletten. Het label
het ontwikkelingsplan activeren, de subsidies voor
«Kindvriendelijke school» staat voor een actieve
de scholen beheren, en hygiëne en sanitatie op
onderwijsmethode, betrokkenheid van de plaatse-
school stimuleren. Het is bekend dat gemeenschaplijke
gemeenschap, voor kwaliteitsvol onderwijs,
pen gemakkelijker de ongelijkheid uit het verleden
voltooiing van de schoolcyclus, hiv-/aidspreventie
achter zich laten als ze 50% vrouwen en minstbe- en een gratis schoolmaaltijd ‘s middags.
bIjlagEN
© UNICEF/NYHQ2009-2164/Pietrasik
verdeling van tablet computers en toegang
tot het internet in scholen op het platteland
zijn veelbelovend. Er worden ook cursussen
voor de officiële talen georganiseerd buiten
de scholen; deze «Tea Gardens» voor kinderen
die op het veld werken, stomen hen klaar om
onderwijs te volgen in een andere taal dan
hun dialect.
UNICEF organiseert ook «zomerkampen
voor onderwijs» om jongeren die afgehaakt
zijn aan te zetten om terug te keren naar de
schoolbanken en jongeren die nog nooit
geweest zijn, de school binnen te loodsen.
Sommigen gaan daarna naar de Kasturba
ghandi Balika Vidyalaya, een programma voor
minstbedeelde meisjes uit de lagere kasten
en stammen die op internaat gratis onderwijs,
een uniform, handboeken, onderdak en voedsel
krijgen. Orthopedagogen begeleiden hen
zodat ze hun leerachterstand kunnen inhalen
en het openbaar examen kunnen afleggen.
Deze jongeren krijgen ook les over hun rechten
en worden geleidelijk geïntegreerd in het
sociale leven. Vaak zijn ze de enigen in hun
familie of in hun gemeenschap die studeren;
iedereen is trots op hen.
21

22
© UNICEF/Buno Brioni
aCtIVItEItEN-
FIChEs
23
aCtIVItEItENFIChEs
bIjlagEN

24
hoE dE aCtIVItEItENFIChEs gEbrUIkEN?
Deze fiches bieden een keuze aan activiteiten voor de leerlingen in de
klas, aansluitend op de educatieve dvd over het recht op onderwijs op het
platteland in India.
Via het menu van de dvd kan men dieper ingaan op de 6 uitdagingen die het
voor kinderen in afgelegen gebieden in India moeilijk maken hun recht op
onderwijs ten volle te benutten. Per uitdaging die in de dvd en in de tekst
besproken wordt, is er achtergrondinformatie voor de leerkracht en een
activiteitenfiche voorzien. De activiteitenfiches zijn opgesplitst in leerdoelen,
materiaal (tekst, getuigenis of dvd) en verloop. Voor de leerlingen kan u
eveneens bijbehorende werkblaadjes aanvragen.
UNICEF België stelt eveneens themafiches ter beschikking als educatieve
ondersteuning voor de leerlingen. Om deze te ontvangen meldt u zich
vrijblijvend aan als ‘Wereldklas’, zonder verdere verplichting of voorwaarden
op www.unicef.be/scholen. De themafiches worden gespreid over het
schooljaar en worden opgestuurd voor het aantal leerlingen in uw klas(sen).
Op het einde van de dvd (laatste keuzemenu) worden leerkrachten en
leerlingen uitgenodigd voor een concrete actie, de zogenaamde ‘Dag voor
Verandering’. U vindt hierover meer informatie in de laatste activiteitenfiche
van dit hoofdstuk en op www.unicef.be/scholen. Of doe voor deze concrete
actie beroep op een educatieve vrijwilliger via UNICEF.
Aarzel niet om ons te contacteren voor gratis gastlessen en animaties in
uw klas. Onze educatieve vrijwilligers begeleiden eveneens een spel over
de uitdagingen voor onderwijs op het platteland, en kunnen helpen om een
concrete actie met uw leerlingen te organiseren, …
Voorbeelden uit India
In de activiteitenfiches maken we regelmatig gebruik van concrete
voorbeelden uit de Staat Odisha in India. Deze staat is zeer kenmerkend voor
de uitdagingen van UNICEF in India.
Voorbeeld:
Het onderwijsprogramma in Odisha
De Indiase staat Odisha telt meer dan 37 miljoen inwoners en
behoort tot de armste staat van het land. Naast de officiële taal,
het Odia, zijn er veel verschillende dialecten, zelfs binnen éénzelfde
district. traditioneel hecht de lokale bevolking weinig belang aan
onderwijs. In de meest afgelegen gebieden zijn schoolgaande
meisjes een uitzondering. 60% van de 600.000 niet-schoolgaande
kinderen in Odisha zijn meisjes en slechts 40 à 50% van de kinderen
maakt de basisschool af.
UItdagINg 1: dE aFstaNd
6 km te voet naar school: een normale
afstand in India.
aChtErgroNd Voor dE lEErkraCht
Het onderwijs en de uitvoering van onderwijsprogramma’s hangt af van de afzonderlijke
Indiase staten. Hoewel er een federale wetgeving is, volgen de Staten elk hun eigen aanpak
en zijn er verschillen in de onderwijsindicatoren. De nationale norm in India voor de afstand
tot aan de school is 1,5 km.
Maar in werkelijkheid is dit vaak anders. UNICEF werkt met verschillende instanties samen
om de school dichter bij elk kind te brengen.
• Op nationaal niveau werkt UNICEF voor haar onderwijsprogramma samen met de regering
om kindvriendelijke beleidslijnen uit te tekenen en een werkkader te creëren dat alle
kinderen van het land ten goede komt.
• UNICEF biedt rechtstreekse ondersteuning aan 15 van de 35 staten en territoria die het
laagst scoren op de ontwikkelingsindicatoren voor de uitvoering van het onderwijsbeleid.
• In samenwerking met de plaatselijke autoriteiten werkt UNICEF aan de verbetering van de
onderwijsprestaties van de scholen en aan een vernieuwende aanpak om het percentage
ingeschreven kinderen en het percentage kinderen die de school afmaken te verhogen en
ook de leerresultaten doeltreffend te verbeteren.
Volgende tabel illustreert de omvang van de uitdaging!
Alfabetiseringsgraad, 2011 (Staten en federale territoria)
79,3
Gujarat
67,1
Rajasthan
Goa 87,4
Jammu 68,7
&Kashmir
Diu (UT) Daman (UT)
87,1
Dadra &
Nagar Haveli
Maharashtra
77,7
82,9
83,8
Himachal
76,7 Pradesh
Punjab 79,6
Uttarakhand
76,6
Haryana
Delhi
Karnataka
75,6
70,6
Madhya
Pradesh
69,7
Uttar Pradesh
67,7
Andhra Pradesh
86,5
Pondicherry
93,9 80,3 (UT)
Kerala Tamil Nadu
INDIA
63,8
Bihar
Sikkim 82,2
67,0
Arunachal
Pradesh
73,2 80,1
Assam Nagaland
Meghalaya
Manipur 79,8
67,6
87,8 Tripura
Jharkhand 77,1
Mizoram 91,6
West Bengal
71,0
Chhattisgarh
73,5
Orissa
Effective Literacy rate
National average : 74,0
Andaman
Islands(UT)
86,3
Nicobar
Islands(UT)
25
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

26
Afstandsleren met digitale technieken is één van de oplossingen van UNICEF.
Voorbeeld: het onderwijsprogramma in Odisha
UNICEF en de regering van de staat Odisha hebben een systeem van regelmatige
opvolging ingevoerd (www.opepa.in) waarmee het aantal niet-schoolgaande kinderen
nauwkeurig kan worden geteld.
Het gaat vaak om kinderen uit kansarme groepen.
De schooldirecties, leerkrachten en plaatselijke gemeenschappen
hebben strategieën ontwikkeld om deze problemen te verhelpen.
In verschillende scholen heeft UNICEF in samenwerking met de
overheid en verschillende partners, clubs opgericht voor onderwijs
voor meisjes. In de Meena Manch-clubs worden activiteiten opgezet
om niet-schoolgaande meisjes en hun ouders te overtuigen van het
nut om naar school te gaan.
Die clubs zijn genoemd naar een erg populair personage, Meena (zie illustratie). Het is
bijvoorbeeld door de inspanningen van de Meena-clubs dat er nu meer aandacht is voor
meisjestoiletten.
© UNICEF België
activiteitenfiche 1:
kINdErrEChtEN
1. lEErdoElEN: De leerlingen kunnen…
• … uitleggen wat (kinder)rechten zijn.
• … verschillende kinderrechten opnoemen.
• … uitleggen waarom het recht op onderwijs belangrijk is.
• … hun mening geven over situaties die verband houden met kinderrechten.
2. matErIaal:
• Bijlage 1: afbeeldingen van kinderrechten voor de leerlingen
• themafiche voor de leerlingen over kinderrechten: verkrijgbaar op aanvraag via info@unicef.be
• Kies in het menu van de dvd het fragment: ‘Rachana moet lang wandelen’.
3. VErloop:
«
• Fase 1: lectuur van de getuigenis: «Mijn kindertijd, mijn recht!»
Mijn kindertijd, mijn recht!
Dorp Hosnabad Diyara, district Mala, deelstaat Bengalen
Enkele honderden mensen zijn samengetroept op het dorpsplein. In het
midden staat Anita, 15 jaar, te schreeuwen en te huilen. twee jongeren
spelen de rol van haar ouders die ruzieën over haar gedwongen
huwelijk. Uiteindelijk moet de politie tussenbeide komen. Die spelt de
stomverbaasde vader van Anita de les: zijn dochter heeft rechten. In het
publiek applaudisseert de echte moeder van Anita luid. Anderhalf jaar
geleden stond zij te ruzieën met Anita’s vader om te vermijden dat haar
dochter gedwongen werd tot een huwelijk met een neef. Ze wilde dat
Anita verder naar school kon gaan. De wet die huwelijken voor meisjes
onder 18 jaar verbiedt, haalt de gewoontes van vele Indiërs onderuit.
toch vrezen ze nauwelijks de dreiging van een boete of zelfs een gevangenisstraf,
want ouders worden zelden vervolgd. Hetzelfde verhaal
voor de bruidsschat, die ook verboden is maar nog altijd gebruikelijk is
in veel regio’s. Als de vertegenwoordiger van het kinderwelzijnscomité de schadelijke gevolgen van
een kindhuwelijk aankaart, beginnen de mensen na te denken. Vooral moeders, die zelf het slachtoffer
zijn van die praktijken en die begrijpen dat onderwijs en emancipatie voor hun dochters de
oplossing zijn. De vaders volgen vooral als ze zien dat hun dochters, die zij ervaren als een financiële
last, ook andere mogelijkheden hebben voor hun toekomst zoals onderwijs, vorming en financiële
zelfstandigheid. De sensibiliseringsgroepen die opgeleid zijn door UNICEF en de theatergroep van
Anita gaan van dorp tot dorp. Daar waar ze geweest zijn, wijzen meer en meer jongeren huwelijksverzoeken
van hun ouders af. Vorig jaar werden 33 kindhuwelijken in het district voorkomen.
© UNICEF/NYHQ1995-0154/Shankar
• Fase 2:
> Bespreek met de leerlingen welke problemen Anita in haar leven ondervindt.
> De leerlingen krijgen de tekeningen over de kinderrechten. (zie bijlage): de leerlingen
mogen bij elke prent, het bijbehorend recht zoeken.
> Bespreek met de leerlingen de kinderrechten waarover het in deze getuigenis gaat.
Verschillende rechten komen in de getuigenis aan bod: het recht op bescherming, op
gelijke kansen, op onderwijs.
> Leg uit hoe UNICEF hierbij helpt.
> De leerlingen worden opgedeeld in drie groepjes om een toneeltje te spelen over één
van de rechten die Anita worden ontzegd, en als oplossing voor te stellen dat ze weer
naar school gaat. Elk groepje komt aan de beurt om het toneeltje op te voeren voor de
andere leerlingen, en er wordt gediscussieerd over het recht op onderwijs.
«
27
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

28
UNICEF ondersteunt de reïntegratie van kinderen in de klas: een bijdrage voor de schoolkosten en
aanpassing van de school aan de behoeften van de kinderen.
UItdagINg 2: stUdErEN oF wErkEN?
Elk jaar zijn er in India 8 miljoen kinderen die vroegtijdig school
verlaten: de belangrijkste reden is de armoede in hun gezin.
aChtErgroNd Voor dE
lEErkraCht
In India zijn er 28 miljoen kinderen van
8 tot 14 jaar aan het werk
Werken aan een beschermende omgeving waarin
kinderen kunnen opgroeien en zich ontwikkelen
met al hun basisrechten: dat is de doelstelling van
UNICEF en zijn partners. Er bestaan geen officiële
statistieken, maar volgens schattingen zijn 28
miljoen kinderen tussen 5 en 14 jaar aan het werk.
Deze cijfers tonen aan dat de overheden dringend
maatregelen moeten nemen.
India heeft nog altijd geen wettelijke
minimumleeftijd waarop kinderen mogen
beginnen te werken. Er zijn wel enkele wetten en
verordeningen die «gevaarlijk werk» verbieden
voor kinderen jonger dan 14 jaar. De modaliteiten
verschillen van deelstaat tot deelstaat.
In het hele land zijn kinderen actief in de
landbouw, ook als het gevaarlijk werk is. Door
de snelle verstedelijking, met sloppenwijken aan
de rand van grote steden, stijgt de uitbuiting van
kinderen onrustwekkend snel. Kinderarbeid en
kinderhandel brengen wel een inkomen binnen
voor gezinnen, maar dit misbruik ondermijnt de
ontwikkeling van kinderen. 17 deelstaten hebben
nu een wet op de kinderbescherming; de juridische
en politieke kaders worden strenger. Volgens
artikel 32 van het Verdrag voor de Rechten van
het Kind, dat India geratificeerd heeft, heeft
ieder kind recht op bescherming tegen arbeid
en economische uitbuiting. Maar het land talmt
met het aanpassen van zijn eigen wetgeving.
Een uniforme wet die geldt voor het hele land
zou nochtans erg nuttig zijn zolang er zulke grote
verschillen zijn tussen de deelstaten. Zo is volgens
de cijfers in gujarat 32 % van de kinderen aan het
werk, tegenover 3% in Kerala.
© UNICEF België
Kinderarbeid is uiteraard gelinkt aan de
armoede van gezinnen, aan slechte sociale
en economische omstandigheden, aan het
gebrek aan basisonderwijs. Maar ook aan
het feit dat veel volwassenen geen deftige
baan hebben, aan culturele factoren en aan
migratie. Het is dus een heuse mozaïek van
negatieve factoren. Dat maakt de globale
aanpak van UNICEF noodzakelijk. UNICEF wil
onderzoeken wat mensen kwetsbaar maakt,
om zo die groepen te kunnen bereiken en
de sensibilisering te optimaliseren.
UNICEF wil ook effectief kinderen uit het
arbeidscircuit halen.
In samenwerking met het Ministerie voor de
Vrouw en de Ontwikkeling van het Kind, het
Ministerie voor Arbeid en de regering is een
nationale communicatiestrategie uitgewerkt
rond kinderhandel. De toepassing ervan
op gemeenschapsniveau is in handen van
de UNICEF-kantoren. Er zijn handboeken
voor maatschappelijk werkers, rechters
en adviseurs. Er is bijscholing voor de
magistratuur en de ambtenarij, voor de leden
van de kinderwelzijnscomités, de politie
en kinderverzorgers, met het oog op de
hervorming van het jeugdrecht.
Van de katoenvelden naar de schoolbanken
Kinderen zijn gemakkelijke werkkrachten: ze
werken langer (minimum 12 uur), ze worden
minder (of niet) betaald en ze kunnen
nergens terecht met hun klachten.
Ze zijn ook een bron van inkomsten voor
arme ouders, die hen gebruiken om schulden
of medische zorgen te betalen. 20.000 roepie
(500 dollar) voor vier jaar op de katoenvelden
- maar voor deze kinderen is het de hel,
+ info, spelletjes en actie
op www.unicef.be/kids
onder de brandende zon, in de walm van de
pesticiden en met een opzichter met losse
handjes die zijn gezag vaak misbruikt om
hen te mishandelen. Steeds vaker komen
medewerkers van het programma tegen
kinderhandel en kinderarbeid, ondersteund
door UNICEF, tussenbeide bij ouders en bij
de dorpschef en brengen ze de kinderen
weer naar school. Men schat dat er 414.000
kinderen worden uitgebuit op de Indiase
katoenvelden.
Een voorbeeldprogramma
In Uttar Pradesh, waar UNICEF een
aantal dorpen steunt in hun strijd
tegen kinderarbeid, zijn de resultaten
indrukwekkend. Het schoolbezoek is
gestegen met 47%, 24.000 kinderen
zitten opnieuw op de schoolbanken, 120
alternatieve leercentra hebben de deuren
geopend om kinderen die niet naar school
gaan te re-integreren.
Meer dan 1.000 groepen voor sociale
hulp zijn opgericht, zodat arme en
plattelandsfamilies hun schulden kunnen
afbouwen en de positie van vrouwen werd
versterkt. 50% van deze dorpen past nu
praktijken toe die de basisontwikkeling
stimuleren: vaccinatiegraad van 80%,
scholingsgraad van 90%, een hogere
huwelijksleeftijd. Het welzijn van kinderen is
verbeterd in deze dorpen.
29
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

30
activiteitenfiche 2:
armoEdE EN kINdErarbEId
1. lEErdoElEN: De leerlingen kunnen…
• … uitleggen wat er in het Kinderrechten-Verdrag bedoeld wordt met ‘kinderarbeid’.
• … verschillende voorbeelden van kinderarbeid noemen en het onderscheid maken met
hun plicht om thuis een handje te helpen.
• … uitleggen waarom het recht op onderwijs belangrijk is, tegenover kinderarbeid.
• … hun mening geven over kinderrechten en de daarbij horende plichten.
2. matErIaal:
• Educatieve dvd: kies in het menu de film ‘Ashu moet werken’.
• Ontdekkingsspelen op de website www.unicef.be/kids: kies het land ‘India’.
• themafiche voor de leerlingen over kinderarbeid: beschikbaar vanaf januari 2013.
• BIJLAgE 1: voor de leerlingen: afbeeldingen over kinderrechten, bijschriften.
3. VErloop:
• Fase 1: bekijk via het dvd-menu de film ‘Ashu moet werken’, waar werkende kinderen
tijdens de naamafroeping in een Indiase klas op het appel ontbreken.Wat doen de kinderen?
Zien de kinderen die niet op school zitten er gelukkig uit? Waarom?
• Fase 2: lezen van de getuigenis: “Onze kindertijd is belangrijk!”
Onze kindertijd is belangrijk!
«
mukesh, 12 jaar, werkte al jaren 14 uur per dag in de katoenvelden van gujurat. ’s Avonds
kreeg hij een zak bloem om zijn eten klaar te maken – als hij groenten wilde, moest
hij die kopen. Opeengepakt met een tiental andere kinderen in een hangar, waar een
televisie stond te blèren, huilde hij zich vaak in slaap. ’s Ochtends om 4 uur besproeide
hij de gewassen met insecticiden, met een lege maag en zonder masker of andere
beschermingskledij. Het lokale jeugdbeschermingscomité van zijn dorp, Dungapur, is erin
geslaagd om hem op te sporen en terug naar huis te brengen. Mukesh gaat vandaag terug
naar school en is door het dolle heen: «Gedaan met het katoenveld, nu wil ik studeren!»
pargi, 13 jaar, is vrijwillig gaan werken op de katoenvelden. tenminste, dat wilde hij
proberen. De nieuwe kleren en de grote uurwerken waarmee kinderen uit het dorp
pronkten, staken hem de ogen uit. Hij ging dromen van een gsm. Met zijn neef en met
vier andere kinderen is hij in een jeep van kinderhandelaars gestapt. Hij heeft het geluk
gehad dat ze tijdens hun dolle avontuur werden onderschept door een controlepost die
gespecialiseerd is in kinderhandel. Hij werd terug naar huis gebracht en opgevangen door
UNICEF. Hij beseft vandaag dat hij geluk heeft gehad en dat de school meer waard is dan
alle dure uurwerken samen.
«
• Fase 3:
stap 1 – info en getuigenissen
1. In groepjes van twee vergelijken de leerlingen het werk dat in de film door de kinderen
wordt gedaan, met het werk in bovenstaande schriftelijke getuigenis. Welk werk doen kinderen
het meest op het platteland en welk werk doen kinderen het meest in de stad?
2. Bespreek op basis van de dvd het verschil tussen werk of karweitjes die in India door
jongens of door meisjes worden gedaan. geef een aantal voorbeelden.
stap 2 - «enquête»
- Vraag de leerlingen een rondvraag te houden in hun klas of school (een leerling
ondervraagt bijvoorbeeld drie medeleerlingen). Voorbeeldvragen:
> Helpen de andere kinderen thuis een handje? Wat doen ze?
> Hoeveel tijd nemen die huishoudelijke taken in beslag?
> Doen meisjes andere karweitjes dan jongens?
stap 3 - vergelijken en nadenken
> De bevindingen van de leerlingen uit hun rondvraag samenbrengen (stap 1).
> Op basis van de resultaten van de rondvraag en de gelezen getuigenissen discussiëren
over het verschil tussen
1. werk dat kinderen doen om te overleven
2. ‘werk’ dat erin bestaat thuis een handje te helpen na school.
> Bespreken wat UNICEF in India doet om kinderen tegen arbeid te beschermen en om
ze weer naar school te laten gaan, op basis van de achtergrondinformatie voor de
leerkracht.
> Rechten en plichten: neem de afbeeldingen over kinderrechten erbij. ga voor elk recht
na of er voor de leerlingen ook een plicht aan vast zit. Bijvoorbeeld: Recht op onderwijs
gaat samen met de taak van de leerling om bij te dragen aan zijn eigen leerproces: naar
school gaan, huiswerk maken, lessen leren, …
31
© UNICEF België
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

32
UItdagINg 3:
oNdErwIjs IN NoodsItUatIEs
In noodsituaties is het belangrijk om kwetsbare kinderen
via onderwijs een tweede kans te geven.
• Bij rampen blijft het in India een uitdaging om de meest kwetsbare kinderen te bereiken.
• Jaarlijks worden ongeveer 9 miljoen kinderen van jonger dan vijf jaar getroffen door rampen.
• Meer dan 80% van het land is risicogebied!
Bij een ramp is het voor UNICEF prioritair om ervoor te zorgen dat de meest getroffen kinderen weer
naar school gaan, want de school is de plaats bij uitstek om kinderen te beschermen.
aChtErgroNd
Voor
dE lEErkraCht
De capaciteit van overheden en
organisaties wordt versterkt
om de risico’s voor de meest
kwetsbare kinderen en kinderen
in noodsituaties te beperken,
met specifieke aandacht voor
het onderwijs.
UNICEF geeft een tweede kans
aan kinderen die nog nooit naar
school zijn geweest of niet meer
naar school kunnen gaan.
Voorbeeld: het onderwijsprogramma in Odisha
De staat Odisha wordt elk jaar getroffen door overstromingen. In samenwerking met de
overheid zorgt UNICEF ervoor dat de risicogebieden in kaart worden gebracht en dat er
in geval van nood hulp geboden wordt. In 2008 werden 3500 dorpen door hevig onweer
geteisterd.
© UNICEF België
Dankzij een doeltreffende samenwerking tussen de regering, UNICEF en de andere partners
werd er een systeem opgezet om snel te reageren.
Op onderwijsgebied werd uitstekend werk geleverd. De website ‘Odisha Disaster Management
Authority’ biedt een overzicht van de verschillende preventie- en actiemaatregelen in geval
van noodtoestand. Het ‘School Safety Plan’ zit stevig in elkaar. Het schoolpersoneel in
risicogebieden wordt opgeleid en stelt in samenwerking met de autoriteiten noodplannen op
(zie http://www.osdma.org).
activiteitenfiche 3:
oNdErwIjs IN NoodsItUatIEs
IN INdIa
1. lEErdoElEN: De leerlingen kunnen…
• … onderscheid maken tussen verschillende noodsituaties (natuurramp en/of oorlog).
• … uitleggen waarom en hoe noodsituaties een obstakel zijn om naar school te gaan.
• … in hun eigen woorden vertellen waarom onderwijs in noodsituaties belangrijk is.
2. matErIaal:
• Film:
‘Pankaj moet vluchten’ in het menu van de dvd. UNICEF helpt leerlingen die uit
conflictsituaties zijn weggevlucht om weer vertrouwen te krijgen. De leerkrachten zijn
opgeleid in ‘creatieve therapie’, waardoor leerlingen terug zin krijgen in het leven en
gemotiveerd zijn om te leren.
• Website voor de leerlingen www.unicef.be/kids, in de zone ‘Info’ (news-item 2) en in het
spel ‘Ontdek’(de verschillende landen), vind je meer informatie over hoe kinderen na een
ramp terug naar school gaan
• themafiche over ‘kindsoldaten’ voor de leerlingen: op aanvraag gratis verkrijgbaar via
info@unicef.be
• Pedagogisch dossier over het recht op onderwijs in noodsituaties: ‘lErEN oVErlEVEN,
projECt NoodsChool’, downloadbaar op de website www.unicef.be (zie
pedagogische documentatie) of gratis te bestellen via info@unicef.be
3. VErloop:
• Fase 1:
> Bekijk de film in het menu van de dvd of laat de leerlingen individueel de themafiche
over kindsoldaten lezen.
> Bespreek met de klas wat UNICEF doet om kinderen met een oorlogstrauma te helpen.
> Verdeel de leerlingen in groepjes: elk groepje bedenkt een sportactiviteit of een
creatieve activiteit waardoor een getraumatiseerd kind weer zin kan krijgen om te leren
als het opnieuw naar school gaat.
• Fase 2:
Rollenspel: verdeel de klas in twee groepen, afhankelijk van de ideeën die in de kleine
groepjes naar boven zijn gekomen. De ene groep verdedigt het belang van sport om
leerlingen weer zin te geven om naar school te gaan, de andere groep moet aantonen dat
creatieve activiteiten het meest geschikt zijn.
• Fase 3:
Leg de leerlingen tot slot uit waarom onderwijs in noodsituaties belangrijk is op basis van
de volgende krachtlijnen:
> Recht op onderwijs is volgens het Kinderrechten-Verdrag een fundamenteel recht,
ongeacht de omstandigheden.
> Onderwijs biedt het kind individuele hulp (bescherming/geestelijke gezondheid/
cognitieve ontwikkeling/reïntegratie), als de school het kind activiteiten (sport, kunst, …)
aanbiedt om de draad terug op te pakken en zich niet door tegenslagen te laten ontmoedigen
> Onderwijs biedt de gemeenschap hoop en steun: de kinderen leren een beroep voor de
toekomst
33
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

34
UItdagINg 4: oVEr kastEN EN talEN:
oNgElIjkhEId IN dE klas
© UNICEF België
UNICEF bevordert meertalig onderwijs en
leidt leerkrachten hiervoor op
Slechts 1/3de van de kinderen van Indiase
stammen gaat naar school
aChtErgroNd Voor
dE lEErkraCht
De vergeten Indiërs: lagere kasten
en stammen
India is het 119de land op 182 landen
in de ontwikkelingsindex van het
Ontwikkelingsprogramma van de Verenigde
Naties (UNDP): het is een teken dat veel
te veel mensen uit de boot vallen bij het
economische wonder van India.
Het archaïsche kastesysteem - verboden,
maar nog gebruikelijk - en het systeem van de
stammen bestendigen de enorme ongelijkheid
in de inkomens en hinderen de herverdeling
van de rijkdom.
Binnen de kastes, verbonden door een
hogere en een lagere sociale hiërarchie, zijn
de onaanraakbaren het kwetsbaarst. Bij de
stammen is er minder sprake van hiërarchie,
maar wel van identiteit. De criteria van de
kastes zijn welomlijnd en bepalen iemands
plaats op de sociale ladder. In die mate dat
bepaalde groepen die vroeger benadeeld zijn
vandaag schadevergoeding eisen.
De stammen, op hun beurt, omschrijven
zichzelf op basis van verschillende kenmerken
die vaak losstaan van elkaar. grondgebied,
taal, raciale typologie, isolement,
alfabetiseringsgraad, anciënniteit.
Deze «oorspronkelijke bewoners» worden,
net als de onaanraakbaren, te vaak gezien
als «wilden»; ze zijn verworpen en vergeten.
Ondanks de positieve discriminatie die voor
hen in de grondwet werd ingeschreven,
zijn deze bevolkingsgroepen een
sociale onderklasse, zonder toegang tot
basisvoorzieningen en uitgesloten van de
vruchten van de economische groei.
Deze sociale tweedeling is een hinderpaal
voor de ontwikkeling van India.
Onderzoek toont aan dat bepaalde
kasten en stammen in India op alle
onderwijsniveau’s achtergesteld
blijven.
Voorbeeld:
het onderwijsprogramma
in Odisha
UNICEF werkt al lang samen met de
overheid van Odisha zodat alle kinderen
naar school kunnen gaan.
Eén van de grootste uitdagingen voor
het onderwijs in Odisha is tegemoet
komen aan de verscheidenheid in
spreektalen. De leerkrachten zijn
opgeleid in de officiële taal (het Odia)
en alle schoolboeken zijn geschreven in
die taal.
Dit is een obstakel voor kinderen die een
andere lokale taal spreken. Sinds een
paar jaar hebben
UNICEF, de scholen en de overheid
schoolmateriaal ontwikkeld om in de
eerste jaren van het basisonderwijs
de lokale taal te combineren met de
officiële taal.
Er zijn ook programma’s uitgewerkt
waarbij kinderen, ouders en
leerkrachten van verschillende scholen
binnen hun gemeenschap aandacht
vragen voor het belang van onderwijs.
In traditionele gemeenschappen in
Odisha zijn er culturele obstakels
om kinderen en vooral meisjes naar
school te laten gaan. Eén van de
doeltreffendste oplossingen is om
die mensen te ondersteunen die
al overtuigd zijn van het nut van
onderwijs. De hele gemeenschap komt
samen op het dorpsplein, waar de
kinderen toneeltjes opvoeren over het
belang van lezen, schrijven en rekenen.
Daarna wordt er gediscussieerd met
ouders die er weinig voor voelen om
hun dochter(s) naar school te laten
gaan. Dankzij deze aanpak nam het
aantal inschrijvingen toe.
35
© UNICEF België
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

36
activiteitenfiche 4:
4.1. talEN
1. lEErdoElEN: De leerlingen …
• … weten dat Indiase kinderen van hun leeftijd verschillende talen spreken.
• … begrijpen dat de Indiase leerlingen van hun leeftijd geen les volgen in hun moedertaal, maar in een
tweede of zelfs derde taal.
2. matErIaal:
• tekst:
India is een enorm groot land. Het heeft de grootste bevolking (na China) en er zijn enorm veel
culturele en geografische verschillen binnen het land zelf. De nationale taal is het Hindi, en de
administratieve taal het Engels – een overblijfsel van de Britse overheersing in de koloniale tijd. Het
succes van films in het Hindi (Bollywood) heeft bijgedragen tot de verspreiding van het Hindi in de
grote steden. Er zijn ongeveer 22 regionale talen, en nog eens 13 talen die geen statuut hebben, en dan
zijn er nog afgeleide talen van deze talen. Naast die talen zijn er nog een hele reeks dialecten.
«
• getuigenis:
goeiendag, ik heet Ichhabati jhadia. Ik ben 11 jaar oud en woon in een dorpje in Odisha, een staat in
India. Ik behoor tot de Paroja-minderheid. De meesten onder ons spreken alleen het Desia, een taal die
op school niet wordt onderwezen.
«
3. VErloop:
• De leerkracht vormt vier verschillende groepen, waarvan een aantal kleine groepen en een aantal
grote groepen om het verschil aan te tonen tussen officiële talen (die door de meerderheid gesproken
worden) en de talen van minderheidsgroepen.
• Elke groep vindt een eigen taal uit, een ‘Desia’ zoals in de getuigenis, één zin is genoeg (bijvoorbeeld
door de a’s te vervangen door o’s …).
• Een afgevaardigde van elke groep komt zijn zin in de gecodeerde taal uitspreken voor de klas.
• Vervolgens proberen de andere leerlingen te raden wat er gezegd werd. Wie heeft begrepen wat hij
zei? Wie denkt dat hij het heeft begrepen?
• De leerkracht stelt de leerlingen verschillende vragen, om hen te doen beseffen dat de ene groep veel
groter was dan de andere; dat bepaalde talen door meer leerlingen in de klas begrepen werden dan
andere talen. Welke taal werd door de meeste personen begrepen? Als al deze taalgroepen samen in
één klas zitten, in welke taal moet de les dan gegeven worden? De leerlingen overleggen en komen
tot de conclusie dat de kleinere groepen zich moeten aanpassen aan de taal die wordt gesproken
door de meerderheid.
• De leerkracht legt de leerlingen uit dat de situatie in India heel sterk lijkt op de situatie die ze zonet
ervaren hebben. Stel jullie voor dat de kinderen hun eigen taal spreken. Naast die taal zijn er twee
officiële talen (het Hindi en het Engels), die in de klas gesproken worden. De leerkracht spreekt vaak
ook nog een andere taal. Wanneer ze dan naar school gaan, moeten de kinderen zich aanpassen aan
de officiële talen én de taal van de leerkracht.
• Vervolgens stelt de leerkracht de kinderen voor om de situatie in India te vergelijken met die in België,
waar er Nederlands, Frans en Duits gesproken wordt; en waar er ook nog veel dialecten bestaan. Wat
zijn de gelijkenissen en de verschillen tussen België en India?
• Bespreek met de leerlingen hoe moeilijk het soms is om een taal te leren, zoals het Frans of het
Engels. In België heben we het al moeilijk om naast onze moedertaal een andere taal te spreken,
terwijl Indiase kinderen les moeten volgen in drie talen (plus daarnaast vaak nog hun eigen
moedertaal). Er zijn bij ons ook kinderen in de klas die meerder talen spreken of die thuis een andere
taal spreken dan op school. Hoe ervaren zij dit?
EXtRA INFO: Het Vlaams Ministerie van Onderwijs
financierde schoolboeken in lokale taal voor India.
Het was een financiering van 3 jaar van het Ministerie van Onderwijs voor India,
Malawi en Mozambique. De financiering is afgelopen in 2011. Er zijn nu in de staat
Orissa boeken voor het eerste en tweede leerjaar, die zorgen voor de taalkundige
overgang van kinderen uit etnische groepen. De boeken maken gebruik van verhalen
van etnische groepen of legendes in de geschreven taal van de staat. De leerlingen
hier hebben vaak ook leerkrachten die de volkstaal spreken en bijgevolg ook in staat
zijn om hen te helpen. Na de eerste 2 jaar van de lagere school, zijn deze kinderen
beter in staat om te spreken, lezen en schrijven in de officiële taal van de staat (Oryia
in Orissa). Uiteraard is hiermee niet alles opgelost en kost het meer tijd om alles
te veranderen. Maar het proces wordt gestart met een handleiding en vormingen
voor de leerkrachten door UNICEF. De staat Orissa zorgt voor de uitvoering op lange
termijn. UNICEF heeft een kantoor in deze staat en zorgt voor de opvolging.
4.2 dE kastEN
1. lEErdoElEN: De leerlingen …
• … beseffen dat er samenlevingen zijn die anders in elkaar zitten dan onze samenleving
• … kunnen de naam van de kasten verbinden met hun invloed op gelijkheid van kansen
• … begrijpen dat een kind het recht heeft om anders te zijn en respect hebben voor de
verschillen in de klas
2. matErIaal:
• Film:
Kies in het menu van de dvd, de film ‘Vari is niet welkom’. Een Indiase wet bepaalt dat
de basisschool gratis en verplicht is voor alle kinderen. Maar kinderen uit lagere kasten
(bevolkingsgroepen die het vuile werk doen, zoals rattenvangers) worden vaak door hun
medeleerlingen uitgesloten. Net als hier moeten leerlingen een inspanning doen om
andere leerlingen te aanvaarden en te respecteren.
• tekst:
De kasten in India
Volgens het hindoeïsme (de voornaamste godsdienst in India) is de samenleving
opgebouwd uit kasten. Je behoort tot de kaste waarin je bent geboren, en je kan die nooit
meer veranderen. Je kaste toont aan hoe ‘rein’ je bent: hoe hoger de kaste, hoe ‘reiner’
en hoe beter. In welke kaste je geboren wordt hangt volgens de Indiërs af van hoe je je in je
vorig leven gedragen hebt. Als je een goed leven geleid hebt wordt je in een hogere kaste
geboren dan wanneer je een slecht leven geleid hebt. Dat is dan ook de reden waarom
mensen uit de hogere kasten meer respect krijgen en waarom er neergekeken wordt op
mensen uit een lage kaste.
Hoewel het kastensysteem in India officieel in 1950 afgeschaft is, leeft bij de bevolking
zelf nog sterk het idee dat mensen tot een bepaalde kaste behoren. Wettelijk gezien mag
je mensen uit een lagere kaste dus niet discrimineren, maar in de werkelijkheid gaat het er
vaak anders aan toe. Door het kastenstelsel is de situatie van de onaanraakbaren of laagste
kaste heel onrechtvaardig. Ze worden als onrein beschouwd, worden door de hogere
kasten veracht en kunnen niet opklimmen in de maatschappij.
37
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

In het schema kan je zien hoe de kasten zijn ingedeeld:
• De brahmanen (de priesters en de geleerden)
• De kshatriya’s (de krijgers en de heersers)
• De vaishya’s (de handelaars en de boeren)
• De shudra’s (diegenen die de andere kasten bedienen, zoals arbeiders).
tot slot zijn er nog die mensen die tot geen enkele kaste behoren, namelijk de dalits of ‘onaanraakbaren’.
Zij worden als het meest onrein beschouwd en moeten het werk doen dat niemand anders wil doen. Zij
worden dus ook het meest gediscrimineerd.
3. VErloop:
• Fase 1:
Bekijk de dvd. Stel vragen aan de leerlingen:
brahmanen (priesters)
kshatriya’s (heersers)
Vaishya’s (handelaars en boeren)
shudra’s (arbeiders)
dalits
> Wat gebeurde er in de klas? toen het meisje ging zitten in de klas, deinsden alle andere kinderen
achteruit. Het meisje wordt uitgesloten.
> De leerlingen bespreken de houding van de andere leerlingen uit de film: wat gebeurde er in het
begin? Op het einde? Wat kunnen ze daaruit besluiten? Kennen ze zulk gedrag op hun school?
• Fase 2:
Lees de tekst hierboven en leg het verband met het bovengenoemd filmfragment om te bepalen tot
welke kaste het meisje behoort op basis van de informatie hierboven
De leerlingen begrijpen dat het meisje tot geen enkele kaste behoort, maar tot de groep van de
‘onaanraakbaren’ (“je mag ze niet aanraken”), die een achtergestelde plaats in de samenleving hebben,
omdat ze als onrein beschouwd worden. Men noemt ze ook wel paria’s.
• Fase 3:
Mimespel: de leerlingen brengen een beroep in verband met een kaste en beelden dat beroep voor de
andere leerlingen uit. De andere leerlingen moeten raden om welk beroep het gaat, welke kaste hierbij
hoort en uitleggen waarom.
Doelstelling is de leerlingen te doen begrijpen dat de kaste waartoe een persoon behoort geen vrije
keuze is, maar vaststaat bij de geboorte.
De beroepen om uit te beelden:
Priester (brahmaan) – straatveger (onaanraakbare) – rattenvanger (onaanraakbare) – bedelaar
(onaanraakbare) – slager (onaanraakbare) – koning (kshatriya) – leraar (brahmaan) – verkoper (vaishya)
– politieman (kshatriya) – dakwerker (shudra)
De conclusie wordt in de volledige klasgroep besproken: iedereen moet de verschillen in de klas
aanvaarden en zich respectvol gedragen zonder iemand uit te sluiten.
38 39
© UNICEF België
UItdagINg 5: kwalItEIt daNkzIj EEN
kINdVrIENdElIjkE sChool
In sommige staten in India is er één leerkracht voor 60
leerlingen met verschillende niveau’s, en is de infrastructuur
primitief: hoe zit het dan met de kwaliteit?
aChtErgroNd Voor
dE lEErkraCht
In deze moeilijke context ijvert UNICEF om de normen voor ‘Kindvriendelijke scholen’
te integreren in de uitvoering van de wet over de schoolplicht. Alle staten zullen een
werkkader krijgen over kindvriendelijke scholen om kindgericht onderwijs te garanderen.
UNICEF pleit ervoor om in de onderwijsplannen van de staten mechanismen op te nemen
om de meest kwetsbare kinderen te beschermen.
UNICEF leidt per jaar 66.000 leerkrachten op. Doelstelling: lesgeven aan een klas met verschillende
niveau’s en leeftijden in een ‘kindvriendelijke school’
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

40
© UNICEF België
© UNICEF België
© UNICEF België
© UNICEF België
Voorbeeld: het onderwijsprogramma
in Odisha
In 2005 hebben UNICEF en de regering van Odisha
samen beslist om een reeks maatregelen in te voeren
in het district Koraput. UNICEF bezocht de 700
scholen van het district en met de jaren is de situatie
sterk verbeterd. Na een evaluatie werd beslist deze
maatregelen over de hele staat Odisha toe te passen.
Een eerste belangrijke maatregel was de
schoolgebouwen aangenamer te maken voor de
kinderen. De kleine, vaak stoffige klasjes werden
opgefrist. Maar het ging om veel meer dan een nieuw
laagje verf. Iedereen moest mee aan de slag: de
leerkrachten, de pedagogen en zelfs de kinderen. Het
resultaat is kleurrijk en aantrekkelijk.
De leerkrachten hebben verschillende klashoeken,
waar ze rond verschillende thema’s kunnen
werken. Ook het gebouw zelf kan gebruikt worden
als didactisch materiaal. Op deze foto ziet u
bijvoorbeeld hoe een deur wordt gebruikt voor de les
driehoeksmeting.
De kinderen beginnen vaak op een wat oudere
leeftijd aan de school dan voorzien. Wanneer ze
voor het eerst naar school gaan, kunnen ze nog niet
lezen en schrijven en toch komen ze in het eerste
leerjaar terecht. Bovendien hebben veel kinderen
een schoolachterstand doordat ze weinig of geen
ondersteuning krijgen van hun familie (de ouders zijn
vaak analfabeet) of doordat ze in bepaalde periodes
niet naar school gaan (omdat ze voor hun broertjes of
zusjes moeten zorgen, of op het veld moeten helpen).
In samenwerking met de staat en de leerkrachten
heeft UNICEF schoolboeken en methodes ontwikkeld
voor de leerkrachten om met deze leerlingen van
verschillende niveaus in één klas te werken.
In dit wiskundeboek staat boven elke oefening een
dier afgebeeld. Kinderen van een bepaald niveau
mogen de oefeningen maken waar een tijger boven
staat, anderen doen alleen de oefeningen die zijn
aangeduid met een pauw.
De leerkracht heeft een duidelijk beeld van het
niveau van elk kind in zijn klas. Hij kan dus bepalen
welk niveau elk kind tegen het einde van het jaar
moet halen. De ‘klim’ op de dierenladder is voor de
kinderen ook een belangrijke motivatie.
De afgelopen jaren zijn duizend leerkrachten
opgeleid in deze methode. Het blijft een constante
uitdaging om de kennis en vaardigheden van de
leerkrachten te verbeteren.
• getuigenis:
«
Kindvriendelijke scholen in de Indiase staat West-Bengalen
Op de lagere school “Nationale Plaats” begint de dag zoals in de meeste basisscholen in het
West-Bengaalse district Howrah. De kinderen staan in de rij per leeftijd, klas, grootte, jongens en
meisjes apart. De beste leerlingen van het vierde jaar of een leerkracht gaat voorop en leidt de
ochtendgebeden. Daarna lopen de jongens en meisjes zeer gedisciplineerd in de rij naar de klas.
Als er een bezoeker in de klas komt kijken, staren de leerlingen verlegen naar hun handboek. Ze
zijn verlegen om te antwoorden op de gestelde vragen. Op basis van de evaluatie van hun kennis
zal vermoedelijk slechts de helft over de nodige kennis beschikken bij het verlaten van de school.
De leerlingen van het 1e en het 2e jaar van een school die meedoet aan de test-fase van het
Sakriata Bhittik Shikshan-programma (SBS), komen in een heel andere leeromgeving terecht.
Ze beginnen de ochtendactiviteiten in een kring waar ze per twee naar het midden worden
geroepen om de Engelse begroetingen te oefenen, een traditioneel lied te zingen of een gedicht
voor te dragen. In de klas controleren de leerlingen elk voor zich hun portfolio en hun leertraject
om te weten wat ze moeten doen. Ze vormen groepjes per activiteit. Sommigen blijven bij de
leerkracht om iets nieuws te leren. Anderen passen toe wat ze net geleerd hebben met de hulp
van hun leerkracht of hun klasgenoten. Anderen doen apart activiteiten om hun nieuwe kennis te
verbeteren en gaan dan naar de evaluatiegroep, waar geëvalueerd wordt of ze de vaardigheden
beheersen.
In de SBS-benadering leren de kinderen op een actieve en betrokken manier. De kinderen zijn
geen passieve leerlingen aan wie de leerkracht informatie doorgeeft, maar zijn zelf de werkzame
en drijvende kracht achter hun ontdekkingstocht tijdens het leren. Het leren verloopt speelser en
de kennis blijft beter hangen.
De lessen en activiteiten worden op blaadjes uitgewerkt. Die blaadjes worden vakoverschrijdend
samengebracht tot een leertraject, dat op een klein aanplakbiljet wordt weergegeven. Stap voor
stap en stukje bij beetje werkt het kind in groepjes van éénzelfde niveau aan dezelfde materie en
als het kind klaar is voor een volgende stap verandert het van groepje.
Volgens de ouders is het grote verschil tussen SBS en traditioneel onderwijs dat kinderen
al spelend leren. Als ze een paar dagen school missen, hebben ze niet te veel achterstand,
want ze kunnen de draad terug oppakken waar ze gebleven zijn. De ouders beklemtonen
ook dat er in het nieuwe systeem minder schoolverzuim is. Een leerkracht bevestigt dat het
afwezigheidspercentage op een normale dag in een traditionele klas ongeveer 50% is, tegenover
10% in een klas die met de SBS-methode werkt. Sinds de leerlingen deze methode volgen
dringen ze erop aan om naar school te gaan, zelfs als het hard regent. De ouders hebben door
de invoering van gezondheidskaarten ook een verbetering op het vlak van hygiëne vastgesteld
en dit al na twee maanden. Bovendien zijn de kinderen, sinds ze worden aangemoedigd om het
leerproces thuis en in hun gemeenschap verder te zetten, meer geneigd om bij het maken van
hun huistaken hulp te vragen aan hun familie.
Sommige ouders geven aan dat ze geen bijles meer moeten betalen om hun kind te laten slagen,
zoals in het oude systeem wel het geval was. Bovendien helpt de nieuwe methode de kinderen
om een even hoog niveau te halen, maar dan zonder stress. De ouders zijn nauw betrokken bij dit
pilootproject. In minstens één school hebben de leerkrachten vanwege de grote belangstelling
een ruimte ingericht waar ouders en bezoekers de klasactiviteiten kunnen observeren. Sommige
ouders blijven na de schooluren om het leerportfolio van hun kind in te kijken en te zien welke
vorderingen het gemaakt heeft.
«
41
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

42
Boven een traditionele klas, versus
onderaan een klas die werkt met de
SBS-methode in het pilootproject
Een leerling van het tweede leerjaar
en zijn leerkracht gebruiken een
groene SBS-kaart met een konijntje.
Dit betekent dat de leerkracht een
nieuw begrip moet introduceren en
uitleggen aan de leerling.
De leerlingen vullen
samen met de leerkracht
hun persoonlijk dossier
in, terwijl een moeder het
persoonlijk dossier van
haar zoon inkijkt om na te
gaan hoeveel vooruitgang
hij heeft geboekt.
Een leerling voor haar
‘kennisladder’, waarmee ze
haar eigen vooruitgang kan
opvolgen.
Klasgenootjes helpen elkaar om
eenzelfde begrip onder de knie te
krijgen. Deze werkwijze geeft de
leerkracht niet alleen de kans om
zich met elke leerling individueel
bezig te houden, maar bevordert
ook het wederzijds begrip en de
interactie tussen de verschillende
sociale groepen in de klas.
Een leerling van het eerste leerjaar
oefent op zijn individueel krijtbord
de nieuwe woorden. De pijlen op
de SBS-kaart geven hem de juiste
schrijfrichting aan.
activiteitenfiche 5:
pErsooNlIjkE lEErtrajECtEN
1. lEErdoElEN: De leerlingen…
• … kunnen de belangrijke voorwaarden voor een kwaliteitsschool of ‘kindvriendelijke’
school zowel in België als in India, herkennen. (Meer uitleg over de ‘kindvriendelijke
school’ vindt u op het einde van deel II achtergrondinformatie, vlak vóór de
activiteitenfiches)
• … zien het belang in van een persoonlijk leertraject voor kinderen op het Indiase
platteland en ook voor kinderen overal ter de wereld.
2. matErIaal:
• Film:
kies de film ‘Urna geeft les’ in het menu van de dvd:
Leerlingen werken in de klas met individueel materiaal. De leerlingen vormen verschillende
niveaugroepen. UNICEF heeft de leerkracht pedagogisch materiaal gegeven om les te
geven aan een klas met leerlingen van verschillende niveau’s. Elke leerling volgt zijn eigen
‘leertraject’ en elke etappe wordt aangeduid met een dier. Zo kan een leerling die achterstand
heeft omdat hij bijvoorbeeld moest gaan werken, inhaken waar hij gebleven was. Na een
inhaalbeweging van 9 maanden kan hij weer het gewone lesprogramma volgen. Deze
methode heeft zoveel succes dat de Indiase regering haar in het hele land wil toepassen.
«
• getuigenis:
Oma Laura is 87 jaar oud, komt uit Eupen in België, en vertelt…
‘s Ochtends als ik wakker werd, moest ik water halen om ons te wassen en om te koken.
Daarna was ik een uur te voet onderweg naar school. Als er thuis te veel werk was, ging
ik niet naar school. Dan moest ik helpen in het huishouden en voor mijn jongere broertjes
en zusjes zorgen. Soms bleef ik twee of zelfs drie dagen thuis. Op school zat ik samen
met andere kinderen achteraan in de klas omdat we niet konden lezen en schrijven, in
tegenstelling tot de overige klasgenootjes. Dat was niet zo leuk! toen ik 14 was, ben ik
gestopt met school en als huisbediende in een rijke familie gaan werken. Daarna heb ik
een frituur overgenomen.
3. VErloop:
«
• De leerlingen vergelijken de film met de schriftelijke getuigenis en schrijven de
verschillen en gelijkenissen op.
• Er wordt een kolom gemaakt voor de gelijkenissen en één voor de verschillen.
• De leerlingen delen individueel de gelijkenissen en de verschillen in 2 categorieën in:
problemen en oplossingen.
• De leerlingen zoeken oplossingen bij de problemen.
• De resultaten worden samen gebracht in een bordtekening met de sleutelelementen voor
een ‘kindvriendelijke school’. (Meer uitleg over de ‘kindvriendelijke school’ vindt u op het
einde van deel II achtergrondinformatie, vlak vóór de activiteitenfiches)
• De leerlingen verzinnen individueel hun eigen ‘leertraject’ en tekenen het uit (onder
begeleiding van de leerkracht), op basis van wat ze al geleerd hebben en van wat ze nog
moeten leren.
• De leerlingen vergelijken in groepjes van twee hun leertraject en ontdekken mogelijke
manieren om elkaar te helpen.
43
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

44
Plan 1: Oud klaslokaal
Trappen
Plan 2: Verbeterd klaslokaal
Ramp
Bron: Manuel Child Friendly Schools, UNICEF, 2009
Toiletten
basIC VErbEtErINgEN:
• Gemakkelijke uitgang via een tweede deur
• Betere ventilatie door het toevoegen van
ramen en muuropeningen
• Terras voor outdoor-activiteiten
• Tuin
• Aparte toiletten voor jongens en meisjes
• Multifunctioneel klaslokaal
• Veranda voor gedeelde activiteiten
Veranda
Terras
Tuin
Bio-omheining
UItdagINg 6: partICIpatIE
VaN lEErlINgEN EN hUN FamIlIE
De betrokkenheid van leerlingen en hun familie is belangrijk
om de leerlingen voor te bereiden op school en hen op de
schoolbanken te houden. Zowel bij ons als in India is dit een
noodzakelijke voorwaarde voor goed onderwijs.
© UNICEF België
aChtErgroNd Voor
dE lEErkraCht
India heeft het Verdrag voor de Rechten van
het Kind geratificeerd in 1992. Dit eerste
internationale juridische instrument voor
kinderen, met verplichtend karakter, is het
referentiekader voor alle interventies van
UNICEF. Het responsabiliseert de lidstaten
en is de basis voor de strijd tegen discriminatie
en ongelijkheid bij kinderen en de
allerzwaksten. India verbindt zich sinds 1968
ook tot het Verdrag voor de Eliminatie van
alle vormen van Discriminatie. Het heeft nog
verdragen ondertekend - zoals dat tegen
foltering in 1992 - maar de ratificering ervan
blijft aanslepen. De overheden zijn zich
nochtans bewust van de hiaten met betrekking
tot de rechten van kinderen en van de
allerzwaksten. Samen met UNICEF hebben
ze een geïntegreerde overheidsdienst voor
kinderbescherming opgericht, die zich vooral
bezighoudt met de meest kwetsbare kinderen,
namelijk die uit de lagere kasten, de
stammen en de inheemse minderheden.
Deze overheidsdienst heeft een verlengstuk
gekregen in de gemeenschappen en in de
wijken, via de kinderraden die jongeren zelf
hebben opgericht en die zeer actief zijn op
het vlak van collectieve mobilisatie. tot slot
registreert de Nationale Commissie voor
de bescherming van de kinderrechten sinds
2007 elke klacht rond minderjarigen; ze kan
die voor een rechtbank brengen. Kinderen
UNICEF bevordert de
participatie van leerlingen
en bevordert ook
programma’s voor het
beheer van schoolcentra
door de lokale
gemeenschap
kunnen bellen naar een speciale telefoonlijn.
Ondanks de vooruitgang op het vlak van
ontwikkeling moet er nog veel gebeuren om
een beschermende omgeving te creëren
voor kinderen, die bijna een derde van de bevolking
uitmaken en die de toekomst zijn van
dit land. De overheid heeft moeite om alle
uithoeken van dit immense land te bereiken
met haar ontwikkelings- en beschermingsbeleid.
Veel gebieden profiteren niet van
deze veranderingen, waardoor veel achtergestelde
kinderen hun rechten niet kunnen
uitoefenen. India heeft in absolute cijfers
het grootste aantal kinderen dat niet van zijn
rechten gebruik kan maken.
UNICEF India heeft een hele reeks acties uitgewerkt
om de situatie te verbeteren, waaronder
de directe participatie van kinderen:
• Een grote sociale mobilisatie door deelname
aan alle initiatieven voor kinderrechten, via
steun aan organisaties voor kinderrechten
en jongerenplatformen in de verschillende
deelstaten.
• Jongeren moeten hun eisen formuleren en
het woord nemen rond de beleidsmaatregelen
die hen aanbelangen.
• Een jongerenzitting in het nationaal parlement,
met als titel «Kinderen als motor
voor verandering: stemmen uit de lokale
realiteit» was het startsein voor een reeks
initiatieven in het hele land; een parlementair
kinderforum is sindsdien actief.
45
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

46
«
• getuigenis:
de jonge reporters van unicef
Familie
Gemeenschap
Kind
‘Journaliste’ Pausha Madharia, 16 jaar, neemt het woord tijdens de vergadering in de deelstaat Chhattisgarh.
Zij schrijft voor Bal Swaraj (Kinderrepubliek), een tweemaandelijkse uitgave in het kader van het
programma «Jonge Reporters» van UNICEF. «Er worden drankstalletjes geopend naast onze scholen.
Dat veroorzaakt overlast en ik eis dat ze verplaatst worden» pleit ze tegenover de parlementsleden, die
aandachtig luisteren terwijl ze kinderarbeid en discriminatie van jonge meisjes aankaart, en de obstakels
voor kinderen op de weg naar school. «Dronken mannen bedreigen ons» zegt ze. In haar dorp Durg en
in de hele regio heeft de krant veel lezers en dat laat zich voelen; de reportages brachten al dingen in
beweging. Een barhouder vertelt dat hij het zich nu meer aantrekt en dat hij effectief al dronken mannen
heeft weggejaagd. Leerkrachten gebruiken gepubliceerde artikels als lesmateriaal en leerlingen schrijven
artikels. Umashankar Joshi, 14 jaar, schreef over een kindje dat in een open put getuimeld was; het dorpshoofd
heeft daarna beslist om alle putten te laten toedekken. Hij maakte ook een reportage over een kind
dat als acrobaat optrad tijdens een festival, waardoor de jeugdbescherming gealarmeerd werd over dit
geval van kinderarbeid. Pausha zelf heeft geschreven over de gevaarlijke praktijken van een genezer na
de dood van één van zijn jonge patiëntes. Armoede, illegale arbeid, gezondheidsproblemen of problemen
binnen de gemeenschap: geen enkel thema is taboe, in de geest van artikel 12 van het Verdrag van de
Verenigde Naties voor de Rechten van het Kind dat kinderen het recht geeft op vrije meningsuiting. Dit
initiatief van UNICEF, dat jonge reporters rekruteert en opleidt, doet het goed in gebieden waar mensen
zich nog niet erg bewust zijn van de rechten van het kind en van de gemeenschap.
School
Bron: Manuel Child Friendly Schools, UNICEF, 2009
«
© UNICEF België
activiteitenfiche 6:
partICIpatIE, IN INdIa EN bIj oNs!
1. lEErdoElEN: De leerlingen…
• … kunnen hun recht op participatie herkennen als een fundamenteel recht, zowel bij ons
als elders in de wereld
• … begrijpen het belang van hun eigen inzet in een participatieproces, en het doel van die
participatie.
2. matErIaal:
• Film:
Kies in de dvd het fragment ‘Naman is lid van de ouderraad’.
UNICEF heeft ‘kindvriendelijke scholen’ opgericht. De scholen worden samen beheerd
door de leerkracht, de leerlingen en de ouders. De dorpgemeenschap komt samen om
beslissingen te nemen over de school: een huis bouwen voor de leerkracht, het onderhoud
van de waterpomp,… Ze maken van de gelegenheid gebruik om alfabetiseringslessen
te volgen en allerlei weetjes op te doen die nuttig zijn voor de ontwikkeling van hun kind
(gezondheid, hygiëne,…).
De leerlingen vormen zogenaamde ‘brigades’ en elk van die groepjes is verantwoordelijk
voor een specifiek aspect, bijvoorbeeld de speelplaats netjes houden.
«
• getuigenis:
Daar waar ik geboren ben
Om Prakash gurjar
Daar waar ik geboren ben, bestaat het idee van kinderrechten niet. Kinderen werken meestal
op het veld en zorgen voor het vee in plaats van naar school te gaan. Mijn vader heeft geld
geleend van zijn huiseigenaar, en in ruil daarvoor heeft die man ons tot slavernij gedwongen.
toen ik vijf jaar was, werkte ik me te pletter op de boerderij van de eigenaar. Ik zorgde voor
de dieren en de gewassen en ik vroeg me af waarom ik niet naar school kon zoals de andere
kinderen. Op een dag, toen ik acht jaar was, kwam een groep actievoerders van «Save the
Children» langs in het dorp; zij voerden campagne tegen de uitbuiting van kinderen. Zij
zijn ons komen opzoeken, maar mijn ouders en de eigenaar wilden geen woord horen over
kinderrechten. De militanten hebben aangedrongen en zij hebben mij vrij gekregen. Ik ben
dan naar Bal Ashram gegaan, een opvangtehuis voor jongeren in Rajasthan, waar kinderen
die voordien werden uitgebuit nu onderwijs krijgen. Daar heb ik begrepen wat kinderrechten
zijn. Daar heb ik ontdekt dat er wel plekken zijn waar geluisterd wordt naar kinderen, waar hun
mening waardevol is, waar bij beslissingen rekening wordt gehouden met wat zij denken. Een
panchayat (vergadering) van kinderen vertegenwoordigt de belangen en de bezorgdheden
van jongeren tijdens bijeenkomsten met de directie en de leerkrachten. geleidelijk aan heb ik
begrepen dat er wetten zijn om kinderen te beschermen. Het is ieders verantwoordelijkheid om
de normen in het Verdrag voor de Rechten van het Kind toe te passen.
3. VErloop:
• In de film en in de getuigenis staat participatie centraal. Vraag de leerlingen om de
verschillende vormen van participatie te analyseren en in 2 categorieën in te delen:
participatie van de kinderen en participatie van de volwassenen.
• Een debat over de noodzaak van participatie van kinderen én volwassenen bij het beheer
van een school in India. Benadrukken dat het voor de opvoeding van hun kinderen
belangrijk is dat ouders van leerlingen een huis bouwen voor de leerkracht.
• Aan de leerlingen vragen om plaatsen op te sommen waar hun participatie gewenst is:
in hun klas, op hun school, in hun gemeente… Waar of binnen welke domeinen hebben
kinderen ook iets te zeggen? Zoek samen naar voorbeelden.
• Ontdek met de leerlingen het project ‘What Do You think’ hieronder:
«
47
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

48
UNICEF België zet zich in de hele wereld en ook in België in voor kinderrechten.
UNICEF wil kinderen wereldwijd helpen om hun stem te laten horen. Zo ook in België.
Zo heeft UNICEF het jongerenproject ‘What do you think?’ opgestart, dat probeert
om de stem van de kwetsbaarste kinderen en jongeren in onze samenleving te laten
horen. Zijn kinderen allemaal gelijk op school? Belgische scholieren gaven vorig
schooljaar hun mening te kennen in het project ‘What do you think?’.
Het debat over gelijke kansen op school houdt de publieke opinie, onderzoekers en politici sterk bezig.
Paradoxaal genoeg worden kinderen vaak buiten dit debat gehouden, dat hen zo nauw aanbelangt.
UNICEF België wil dit verhelpen. Het project ‘What do you think?’ wil alle kinderen een stem geven en
hun stem tot op het hoogste niveau laten horen. Wij verzamelen hun ideeën, ervaringen en voorstellen
en brengen ze over aan de politieke beleidsmakers van ons land en aan het Comité voor de Rechten van
het Kind, dat moet toezien op de naleving van het Verdrag inzake de rechten van het kind.
De school speelt een belangrijke rol in het leven van jongeren, maar een school kan ook kwetsen en
uitsluiten, al vanaf de jongste leeftijd. Dat geldt specifiek voor kinderen die in armoede en sociale
uitsluiting leven.
Het doel van ons project is kinderen centraal te stellen in de politieke en
maatschappelijke onderwijskeuzes en -debatten, zodat de school voor alle
kinderen een sleutel tot succes wordt.
De standpunten van kinderen die in het schooljaar 2011-2012 verzameld
werden (door groepswerk, postkaartactie, debatten, vragen…) worden
in november 2012 in een rapport gepubliceerd, dat samen met een
video gebruikt zal worden om een constructieve dialoog op te zetten
met de betrokken actoren (minister, vakbonden, netwerken, plaatselijke
overheden, leerkrachten, …).
Ontdek het project:
• Voor leerkrachten op www.unicef.be/nl/project-belgium/what-do-you-think
• Voor leerlingen in de zone Info op de website www.unicef.be/kids
Contacteer ons voor meer informatie! gaëlle Buysschaert -
gbuysschaert@unicef.be - 02 230 59 70
UItdagINg 7: EEN CoNCrEtE
aCtIE mEt Uw klas!
De Dag voor Verandering is een concreet actiemodel waarbij kinderen kunnen nadenken
over een betere toekomst voor alle kinderen ter wereld. Elk schooljaar wordt in de scholen
een actie opgezet om het belang aan te tonen van verandering voor kinderen wereldwijd.
Bekijk het DVD-fragment ‘De Dag voor Verandering’.
Voor het schooljaar 2012-2013 werken de leerlingen rond de toegang tot scholen op het
platteland in India. De resultaten zullen te zien zijn op de website www.unicef.be/kids,
in de zone ‘Neem deel’ onder ‘Dag voor Verandering’.
hoe deelnemen met uw leerlingen?
Organiseer met uw klas of school een actie gelinkt aan het cijfer 6. Rachana uit India moet
elke dag 6 kilometer wandelen naar school. Zo staan de leerlingen stil bij de afstand die
Rachana moet afleggen om naar school te gaan.
Bijvoorbeeld: een stadsrally of wandeling van 6 kilometer. Eventueel met opdrachtjes.
Of 60 minuten sport voor UNICEF (op www.unicef.be/nl/page/sport-unicef). Of 60 meter
zaklopen. Een hindernissenparcours of iets anders, …
Hoe gekker, hoe beter… Schrijf een tekstje over uw actie, neem foto’s of maak een filmpje, en
post dit op www.unicef.be/kids. Elke geposte actie (video, tekst of foto) krijgt een plaats op
onze website. En dan nodigt UNICEF uw klas uit voor een toffe activiteit.
Doe mee met uw klas!
Of doe beroep op één van onze educatieve vrijwilligers om te helpen
bij de organisatie van uw Dag voor Verandering.
+ info, spelletjes en actie
op www.unicef.be/kids
49
bIjlagEN aCtIVItEItENFIChEs

50
© UNICEF/NYHQ2006-1894/Pietrasik
bIjlagEN
51
bIjlagEN

52
1.
Voor dE lEErlINgEN:
aFbEEldINgEN kINdErrEChtEN
Je hebt het
recht om
beschermd
te worden
tegen geweld,
misbruik en
uitbuiting
Je hebt recht
op een eigen
mening
Zie voorzijde: figuren en bijschriften
om uit te knippen.
53
bIjlagEN

54
gehandicapten
hebben recht
op speciale
verzorging en
bescherming
Je hebt het
recht om
beschermd te
worden tegen
kinderarbeid
Je hebt recht
op vrijheid
Zie voorzijde: figuren en bijschriften
om uit te knippen.
55
bIjlagEN

Je hebt recht
op onderwijs
Je hebt het
recht om
te spelen
Je hebt recht
op een eigen
naam en
nationaliteit
Vluchtelingenkinderen
hebben recht
op speciale
bescherming
Je hebt het recht
om beschermd
te worden tegen
oorlog
Je hebt recht
op een plek
om je thuis
te voelen
bIjlagEN

WIJ NODIgEN ALLE WERELDKLASSEN
UIt OP EEN zaNghappENINg
• Waar? In jouw regio
• Wanneer? In mei 2012
• Waarom? Om onze wereldklassen te bedanken voor hun engagement!
• hoe? Schrijf uw klas vrijblijvend in als wereldklas op
www.unicef.be/scholen. Dit is volledig gratis en zorgt ervoor dat
u automatisch ons pedagogisch aanbod toegestuurd krijgt, dat u
gebruik kan maken van gratis gastlessen en kan deelnemen aan de
afsluitende activiteit.
Deze zanghappening
wordt georganiseerd in samenwerking
met de organisatie
“Children of the Street”.
Net zoals UNICEF, wil de organisatie Children of the Street iets doen aan de
situatie van kinderen in de wereld. Children of the Street doet dit door samen
met kinderen in Vlaanderen te zingen voor kinderen in het Zuiden.
Voor dit schooljaar werd er speciaal een liedje geschreven over de educatieve
campagne van UNICEF België, het recht op onderwijs voor kinderen op het
platteland. In februari 2013, ontvangen uw leerlingen een themafiche over de
samenwerking van UNICEF en Children of the Street, met het UNICEF-lied in
bijlage (tekst en CD) en praktische informatie over de zanghappening.
mEEr INFo:
www.unicef.be/scholen of www.childrenofthestreet.eu
Contacteer ons: info@unicef.be
© Children of the Street
© Children of the Street
© Children of the Street
© Children of the Street

kINdErrEChtEN
wErEldwIjd EN
bIj oNs?
gratis gastlessen en
pedagogisch materiaal
thema’s: water, onderwijs,
kinderrechten, voeding,
kindsoldaten, …
Contacteer UNICEF België vrijblijvend
Anneleen Van Kelecom
02 230 59 70 - avankelecom@unicef.be
www.unicef.be/scholen
adVErtENtIE
animatie in jouw klas dVd
kant-en-klaar
voor je leerlingen
sChrIjF Uw klas VrIjblIjVENd IN
als wErEldklas op
www.UNICEF.bE/sCholEN
Dit is volledig gratis en zorgt ervoor dat u automatisch ons pedagogisch
aanbod toegestuurd krijgt, dat u gebruik kan maken van gratis gastlassen
en kan deelnemen aan de afsluitende activiteit.
www.unicef.be/stapnastap
Meer informatie: info@unicef.be
activiteitenfiches
Redactie: Pascale Recht en Anneleen Van Kelecom © UNICEF/2012 D/2012/5606/07
©UNICEF BElgIë/ EtIENNE MUsslIN
Verantwoordelijke uitgever: UNICEF België, Yves Willemot, Keizerinlaan 66, 1000 Brussel