jaarverslag 2006 - AZ Damiaan
28.09.2013 • Views
Share Embed Flag

jaarverslag 2006 - AZ Damiaan

jaarverslag 2006 - AZ Damiaan

jaarverslag 2006 - AZ Damiaan

SHOW MORE
SHOW LESS
ePAPER READ
DOWNLOAD ePAPER
azdamiaan.be

You also want an ePaper? Increase the reach of your titles

YUMPU automatically turns print PDFs into web optimized ePapers that Google loves.

START NOW

JAARVERSLAG <strong>2006</strong>

<strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong><br />

Raad van Bestuur<br />

(per 01.01.2007)<br />

• Mevr. G. Brugmans, voorzitter<br />

• Dhr. B. Peirsegaele, ondervoorzitter<br />

• Dhr. I. Huyghe, secretaris<br />

• Dhr. J. Ackermans<br />

• Dhr. A. Daenekindt<br />

• Dhr. D. Laleman<br />

• Prof. Dr. A. Lerut<br />

• Dhr. W. Michils<br />

• E.H. F. Sonneville<br />

• E.Z. S. Stubbe<br />

• Mevr. M. Van de Walle<br />

• Prof. Dr. Ph. Vandekerckhove<br />

• Dhr. B. Vander Cruyssen<br />

• Dhr. L. Vansteene<br />

• E.Z. B. Vanwildemeersch<br />

• Dhr. A. Venmans<br />

• Dhr. J. Droesbeke, algemeen directeur<br />

• Dhr. P. Verhulst, adjunct-algemeen<br />

directeur<br />

Directiecomité<br />

(per 01.01.2007)<br />

• Dhr. J. Droesbeke, voorzitter<br />

• Prof. Dr. J.P. Baeyens<br />

• Mevr. S. Commeyne<br />

• Mevr. M. De Meester<br />

• Mevr. A. Glorieux<br />

• Dhr. F. Goeminne<br />

• Dhr. P. Henon<br />

• Dhr. P. Lanssens<br />

• Mevr. M. Spileers<br />

• Dhr. S. Van Neste<br />

• Dr. S. Vanthuyne<br />

• Dhr. P. Verhulst<br />

Medische Raad<br />

(per 01.01.2007)<br />

• Dr. J. Van Oyen, voorzitter<br />

• Dr. G. Orbie, secretaris<br />

• Dr. F. Hoogmartens, ondervoorzitter<br />

• Dr. A. Broeders<br />

• Dr. B. Claikens<br />

• Dr. G. Desmet<br />

• Dr. L. Parmentier<br />

• Dr. E. Van Ingelghem<br />

• Dr. P. Van Wettere<br />

Ethisch comité<br />

(per 01.01.2007)<br />

• Dhr. K. Lakiere, secretaris<br />

• Dr. S. Bafort<br />

• E.H. R. Decruyenaere<br />

• Dhr. B. Dejaegher<br />

• Magistraat D. Floren<br />

• E.H. Prof. E. Lagae<br />

• Dr. B. Linden<br />

• Dr. L. Nuytten<br />

• Dr. L. Parmentier<br />

• Dr. B. Rombaut<br />

• Dhr. J. Snoeck<br />

• Dr. Ph. Vandelanoitte<br />

• Dr. G. Van Paemel<br />

Ondernemingsraad<br />

(per 01.01.2007)<br />

• Dhr. J. Droesbeke, voorzitter<br />

• Dhr. N. Coulier, secretaris<br />

• Dhr. J. Snoeck, verantwoordelijke<br />

bedienden<br />

• Dhr. J. Szlanyinka, verantwoordelijke<br />

arbeiders<br />

• Prof. Dr. J.P. Baeyens<br />

• Mevr. S. Commeyne<br />

• Mevr. M. De Meester<br />

• Mevr. A. Glorieux<br />

• Dhr. F. Goeminne<br />

• Dhr. P. Henon<br />

• Dhr. P. Lanssens<br />

• Mevr. M. Spileers<br />

• Dhr. S. Van Neste<br />

• Dr. S. Vanthuyne<br />

• Dhr. P. Verhulst<br />

• Dhr. R. Busschaert<br />

• Dhr. P. De Braekeleer<br />

• Mevr. L. Dendooven<br />

• Dhr. K. De Roo<br />

• Mevr. A. Dewinter<br />

• Dhr. G. Geerseau<br />

• Mevr. M. Vanhooren<br />

• Dhr. R. Vanleenhove<br />

• Mevr. R. Van Vooren<br />

Comité voor preventie en<br />

bescherming op het werk<br />

(per 01.01.2007)<br />

• Dhr. J. Droesbeke, voorzitter<br />

• Dhr. F. Goeminne, secretaris<br />

• Dr. B. de Milliano, arbeidsgeneesheer<br />

• Prof. Dr. J.P. Baeyens<br />

• Mevr. S. Commeyne<br />

• Mevr. M. De Meester<br />

• Mevr. A. Glorieux<br />

• Dhr. P. Henon<br />

• Dhr. P. Lanssens<br />

• Mevr. M. Spileers<br />

• Dhr. S. Van Neste<br />

• Dr. S. Vanthuyne<br />

• Dhr. P. Verhulst<br />

• Dhr. R. Busschaert<br />

• Dhr. T. Compernolle<br />

• Dhr. N. Coulier<br />

• Mevr. A. Dewinter<br />

• Mevr. K. Houck<br />

• Mevr. R. Jonckheere<br />

• Dhr. J. Snoeck<br />

• Dhr. J. Szlanyinka<br />

• Mevr. W. Van Buren<br />

• Mevr. M. Vanhooren<br />

• Dhr. P. Vanhoutte<br />

• Mevr. V. Zanders

INHOUD 3<br />

VOORWOORD 4<br />

ALGEMEEN BELEID 5-7<br />

PATIËNTENZORG 8-16<br />

KWALITEITSZORG 17-18<br />

PATIËNTGERICHTE ADMINISTRATIE 19-20<br />

ZORG IN CIJFERS 21<br />

FINANCIËN 22-25<br />

PERSONEELSBELEID 26-28<br />

MILIEU EN VEILIGHEID 29-30<br />

GENEESHEREN 31<br />

Inhoud<br />

Inhoud | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 3

Voorwoord<br />

<strong>2006</strong> was een boeiend, maar voor velen<br />

onder jullie een niet zo gemakkelijk jaar.<br />

Verpleegkundigen bleven schaars op de<br />

arbeidsmarkt, aanstellingen bleven dan<br />

ook uit en sommige diensten moesten op<br />

minimumbezetting draaien.<br />

Gelukkig bracht de zomer soelaas met veel<br />

nieuwe medewerkers.<br />

We hebben ze met open armen ontvangen<br />

en hopen ze lang in ons midden te houden.<br />

Nieuwe diensten gingen van start zoals<br />

sp-psychogeriatrie, de diabetische voetkliniek,<br />

de overgewicht- en obesitaskliniek, het joint<br />

care programma voor knie- en heupprothese.<br />

Samen met het A.Z. Sint Jan Brugge werd<br />

een associatie opgericht om gezamenlijk een<br />

dienst cardiologie uit te bouwen. Nu nog<br />

duimen voor de erkenning.<br />

Het elektronisch patiëntendossier wordt stap<br />

voor stap een realiteit.<br />

Het solidariteitsprogramma Memisa kreeg<br />

meer vorm en inhoud en het IKG programma<br />

(Interne Klantgerichtheid) werd met succes<br />

heropgestart.<br />

Verder nam de bouw van ons nieuw<br />

ziekenhuis veel vergaderingen in beslag.<br />

Wij hopen in 2007 de eerste steen te leggen.<br />

Zoals elk jaar hebben heel wat mensen ons<br />

verlaten, anderen hebben ons vervoegd.<br />

Aan hen, die ons verlieten zeggen we<br />

oprecht: “Dank U wel”.<br />

Voor zij, die ons vervoegden, dragen we zorg<br />

dat ze zich goed voelen bij ons.<br />

De gezondheidssector is een sector, die<br />

permanent in beweging is.<br />

Wie bij wil blijven moet mee bewegen.<br />

De gezondheidszorg beoogt het verlies aan<br />

gezondheid te herstellen, de gezondheid te<br />

behouden of de gezondheid te verbeteren.<br />

De gezondheidszorg is een dienstverlenende<br />

organisatie.<br />

4 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Voorwoord<br />

Dienstverlenende organisatie verkopen in<br />

de eerste plaats “geen producten” maar wel<br />

“oplossingen” .<br />

Dienstverlening impliceert telkens een relatie<br />

tussen klant en dienstverlener.<br />

Patiënten veranderen. De patiënt van<br />

vandaag is niet meer de patiënt van gisteren.<br />

Terecht zeggen Walter Sermeus en Arthur<br />

Vleugels in hun boekje “Patiëntgestuurde<br />

Organisatie” dat de patiënt evolueert van een<br />

passieve patiënt, die de gezondheidszorg<br />

ondergaat tot een actieve en geïnformeerde<br />

consument van gezondheidszorg.<br />

Hij wil betrokken worden bij keuzen,<br />

medeverantwoordelijkheid opnemen in het<br />

zorgproces en de beslissingen daarover.<br />

De wet op de rechten van de patiënt, het<br />

toenemend aantal gerechtszaken rond de<br />

medische aansprakelijkheid zijn allemaal<br />

uitingen van deze ontwikkeling, waarin de<br />

burger zich steeds nadrukkelijker opstelt als<br />

een kritische consument.<br />

Het is een maatschappelijke ontwikkeling, die<br />

aan het ziekenhuis niet voorbijgaat.<br />

De gezondheidszorg wordt overdonderd door<br />

populaire gezondheidsrubrieken.<br />

Via het internet heeft men onbeperkt<br />

toegang tot bijna alles wat vandaag over de<br />

gezondheid en ziekte bekend is. Patiënten<br />

komen vaak beladen met informatie naar de<br />

consultatie.<br />

Het is heden ten dage dan ook veel beter de<br />

patiënten niet meer als passieve ontvangers<br />

van informatie te beschouwen maar hen als<br />

actieve co-actoren in het behandelings- of<br />

herstelproces te betrekken.<br />

Goede zorg is zorg die een optimaal<br />

antwoord geeft op de zorgbehoefte in de<br />

zorgvraag van de patiënt en die daarbij<br />

rekening houdt met wat de patiënt verwacht<br />

en verkiest.<br />

Kwaliteit in alle aspecten van de zorg vormt<br />

de kern van de nieuwe toekomstgerichte<br />

en in haar essentie patiëntgestuurde<br />

ziekenhuisorganisatie.<br />

Wie het <strong>jaarverslag</strong> leest voelt aan dat in ons<br />

ziekenhuis de patiënt centraal staat.<br />

Daarom ook onze dank aan jullie allen om dit<br />

te helpen realiseren.<br />

G. Brugmans<br />

voorzitter Raad van Bestuur

ALGEMENE VERGADERING<br />

De jaarlijkse algemene vergadering van het<br />

ziekenhuis ging door op 23 mei <strong>2006</strong>. Naast<br />

de goedkeuring van de rekeningen 2005<br />

en het budget <strong>2006</strong> werd het ontslag als lid<br />

aanvaard van de heren D. Salembier en dr. P.<br />

Waterbley.<br />

RAAD VAN BESTUUR<br />

De Raad van Bestuur aanvaarde op 23 mei<br />

<strong>2006</strong> het ontslag van dr. P. Waterbley als lid<br />

van de Raad van Bestuur. Voor de rest waren<br />

er geen wijzigingen in de samenstelling, noch<br />

in de bevoegdheidsverdelingen binnen de<br />

Raad van Bestuur.<br />

De Raad vergaderde tienmaal in de loop van<br />

het jaar.<br />

De belangrijkste items waren het onderzoek<br />

en de bespreking van het personeelsbudget<br />

en het investeringsbudget en het onderzoek<br />

en de bespreking van de balans- en<br />

resultatenrekening van het vorige boekjaar.<br />

De Raad liet zich hierbij adviseren door de<br />

financiële commissie, die bestaat uit drie<br />

experten-afgevaardigden van de Raad van<br />

Bestuur, de administratief-financieel directeur<br />

en de algemeen directeur van het ziekenhuis.<br />

Verder ging uiteraard heel veel aandacht naar<br />

de plannen voor de nieuwbouw van het<br />

ziekenhuis.<br />

Op 13 september bracht mevrouw Vervotte,<br />

Vlaams minister van Volksgezondheid en<br />

Welzijn, een werkbezoek aan het ziekenhuis.<br />

Zij had goed nieuws mee! Dank zij de<br />

wijzigingen aan het VIPA-decreet, kan de<br />

bouw van het nieuwbouwziekenhuis<br />

weldra worden aangevat. Het principieel<br />

akkoord voor project 1 en 2 van het<br />

nieuwbouwziekenhuis werd toegezegd en<br />

de projecten 3, 4 en 5 staan op de rol voor<br />

goedkeuring in 2007.<br />

Ingevolge de wijzigingen aan het VIPAdecreet<br />

worden alle deelprojecten<br />

samengevoegd tot één groot project. Alle<br />

dossiers werden in functie hiervan herwerkt<br />

en ingediend bij de Overheid. Na grondige<br />

analyse en een haalbaarheidsstudie gaf de<br />

Raad op 28 november zijn akkoord over<br />

het financieel plan voor de nieuwbouw,<br />

waardoor het groen licht werd gegeven om<br />

tot realisatie over te gaan.<br />

De werken kunnen dus aangevat worden<br />

medio 2007 en het ééncampusziekenhuis<br />

zal operationeel zijn in 2012, waarmee een<br />

lang gekoesterde droom in vervulling kan<br />

gaan.<br />

Een zeer belangrijk aandachtspunt was de<br />

bespreking van het nieuwe zorgprogramma<br />

cardiologie dat Minister Demotte begin<br />

augustus uitvaardigde. Hierdoor kwamen<br />

de alleenstaande zorgprogramma’s B1<br />

(coronarografie) niet langer voor erkenning in<br />

aanmerking. Deze maatregel was er vooral op<br />

gericht om de wildgroei (zeventien erkende<br />

Algemeen beleid<br />

centra in Wallonië en Brussel) tegen te gaan,<br />

maar trof ook de vier erkende Vlaamse<br />

centra, waaronder in West-Vlaanderen het<br />

cardiologisch centrum van het <strong>AZ</strong> Groeninghe<br />

Kortrijk en van het <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> Oostende.<br />

Wel gaf het nieuwe KB de mogelijkheid om<br />

een associatie te vormen met een erkend<br />

volledig hartcentrum in eigen of aanpalende<br />

zorgregio. Hierdoor worden alle activiteiten<br />

ondergebracht in één gemeenschappelijke<br />

dienst. Het <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> sloot met het <strong>AZ</strong> St<br />

Jan AV Brugge een associatie af inzake het<br />

zorgprogramma B Cardiologie, waardoor een<br />

gemeenschappelijke cardiologische dienst<br />

ontstaat, waarbij zowel het deelprogramma<br />

B1 (coronarografie), B2 (plaatsen van stents<br />

of ballondilatatie) als B3 (cardiochirurgie) op<br />

elk van beide sites kan uitgevoerd worden.<br />

De associatie werd door de Raad van Bestuur<br />

goedgekeurd op 28.11. <strong>2006</strong> en door de<br />

Raad van Bestuur van het A.Z. St Jan AV op<br />

13.12.<strong>2006</strong>.<br />

Door deze associatie ontstaat een<br />

cardiologische dienst die de ganse kustregio<br />

en aanpalend binnenland kan bedienen<br />

onder optimale voorwaarden. Gezien de<br />

Algemeen beleid | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 5

Algemeen beleid<br />

leeftijdspyramide eigen aan onze regio<br />

(procentueel veel meer 60-plussers dan in<br />

de rest van Vlaanderen) en het fenomeen<br />

van het kusttoerisme, is dit uitermate<br />

belangrijk voor een optimale zorgverlening<br />

aan de bevolking van onze zorgregio.<br />

Voor het einde van het jaar 2007 zal nu<br />

Minister Vervotte, Vlaams Minister van<br />

Welzijn, bevoegd voor de erkenning van<br />

zorgprogramma’s, beslissen welke hartcentra<br />

verder kunnen werken. Voorlopig blijven<br />

uiteraard alle huidige activiteiten van het<br />

hartcentrum van <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> behouden.<br />

Teneinde de continuïteit van het beleid te<br />

waarborgen, werd, na positief advies van<br />

de Medische Raad, met ingang van 1 maart<br />

<strong>2006</strong>, dr. Stefaan Vanthuyne aangesteld als<br />

co-hoofdgeneesheer.<br />

Hij oefent deze functie uit in samenwerking<br />

met prof. dr. Jean-Pierre Baeyens die<br />

tot eind augustus 2007 (datum van zijn<br />

oppensioenstelling) de verantwoordelijkheid<br />

over het medisch departement blijft dragen.<br />

Op 17 augustus <strong>2006</strong> werd de heer Peter<br />

Verhulst aangesteld als adjunct-algemeen<br />

directeur met ingang van 18 september <strong>2006</strong>.<br />

Het is de bedoeling dat de heer Verhulst per<br />

1 januari 2008 de heer Jaak Droesbeke zal<br />

opvolgen als algemeen directeur.<br />

6 | | <strong>jaarverslag</strong> <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | voorwoord Algemeen beleid<br />

DR. S. VANTHUYNE<br />

DIRECTIE<br />

P. VERHULST<br />

Het Directiecomité vergaderde<br />

tweewekelijks op dinsdagvoormiddag.<br />

Daarnaast werd één of tweemaal<br />

per maand een extra-directiecomité<br />

georganiseerd, waar ruimte was om<br />

bepaalde onderwerpen meer diepgaand te<br />

bespreken.<br />

De COM (cel operationeel management)<br />

vergaderde wekelijks met als opdracht<br />

lopende zaken snel te kunnen opvolgen en<br />

de agendapunten voor het Directiecomité<br />

voor te bereiden.<br />

Zoals hierboven vermeld, werd het<br />

Directiecomité uitgebreid met de heer Peter<br />

Verhulst, adjunct-algemeen directeur en met<br />

dr. Stefaan Vanthuyne, co-hoofdgeneesheer.<br />

Het Directiecomité is verantwoordelijk voor<br />

het dagelijks beleid in het ziekenhuis.<br />

De ploeg van stafmedewerkers werd<br />

uitgebreid met de aanstelling op 16 januari<br />

van mevrouw Nathalie Vanlerberghe als<br />

stafmedewerker H.R.M., en op 1 augustus<br />

van mevrouw Inge Luts, als zorgcoördinator.<br />

De heer Kurt Verbeke werd per 1.1.2007<br />

benoemd tot adjunct-hoofdapotheker.<br />

Ook in het kaderpersoneel werden een aantal<br />

reorganisaties gerealiseerd. Per 1.1.<strong>2006</strong><br />

werd mevrouw A. De Zutter aangesteld<br />

als diensthoofd schoonmaak en cafetaria.<br />

Mevrouw Hilde Devriendt werd per 1.9.<strong>2006</strong><br />

benoemd tot diensthoofd polikliniek en<br />

onthaal. De kritische diensten ICU, CCU<br />

en HCU werden opgesplitst. De heer Nick<br />

Deblauwe werd op 1.4.<strong>2006</strong> aangesteld als<br />

hoofdverpleegkundige H.C.U. (campus H.<br />

Hart).<br />

Het project I.K.G. (interne klantgerichtheid)<br />

werd heropgestart tijdens een studiedag voor<br />

hoofdverpleegkundigen en diensthoofden op<br />

10.10.<strong>2006</strong>.<br />

De zoektocht naar waardevolle<br />

medewerkers blijft de aandacht vragen<br />

van het Directiecomité. Op voorstel van<br />

de “Werkgroep werving en selectie” werd<br />

de “<strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> Prijs Verpleegkundig<br />

Eindwerk” ingesteld. Hierdoor wordt een<br />

aanmoedigingsprijs van € 250 toegekend,<br />

ter bekroning van het beste eindwerk per<br />

school waarvan de leerlingen verpleegkunde<br />

stage lopen in ons ziekenhuis.<br />

ONDERNEMINGSRAAD<br />

De ondernemingsraad vergaderde<br />

maandelijks, behalve in de maanden juli<br />

en augustus. In een constructieve sfeer<br />

werden hoofdzakelijk de problemen inzake<br />

werkomstandigheden en werkbelasting

Directiesecretariaat<br />

directieassistent<br />

M. Lams<br />

stafmedewerker communicatie<br />

W. Sibiet<br />

cel beleidsinformatie<br />

L. Gilson<br />

ombudsdienst<br />

M. De Meester<br />

MEDISCH DEPARTEMENT<br />

hoofdgeneesheer: Prof. Dr. J.P. Baeyens (*)<br />

cohoofdgeneesheer: Dr. S. Vanthuyne (*)<br />

MED. ORGANISATIE<br />

CMD<br />

M.K.G.<br />

OPNAMEBELEID<br />

ZIEKENHUISDIENSTEN<br />

MED.TECHN. DIENSTEN<br />

FUNCT. ENTITEITEN<br />

(ASSOC.) DIENSTEN<br />

besproken. Zo werd een “werkdrukmeter”<br />

intern ontwikkeld, waardoor de inzet van de<br />

“vlinderequipe” maximaal kan afgestemd<br />

worden op de noden.<br />

ORGANOGRAM<br />

zie hierboven<br />

SOLIDARITEIT<br />

Hulpverlening Sri Lanka<br />

Twee verpleegkundigen, Katelijne Vanacker<br />

en Marnix De Groote, namen deel aan de<br />

missies die door de LBC-NVK en Caritas<br />

Vlaanderen werden opgestart in Sri Lanka<br />

in het kader van de hulpverlening naar<br />

aanleiding van de tsunami. Beiden werkten<br />

zes weken in het project voor gezondheids-<br />

en welzijnszorg.<br />

ALGEMENE DIRECTIE<br />

J. Droesbeke (*)<br />

algemeen directeur<br />

voorzitter directiecomité<br />

P. Verhulst (*)<br />

adjunct-algemeen directeur<br />

DEPARTEMENT NURSING<br />

directeur: A.M. Glorieux (*)<br />

verpl. ziekenhuishygiënist<br />

J. Steenhuyse<br />

ZORGCOÖRDINATIE<br />

K. Lakiere - J. Steeman -<br />

J. Demyttenaere - I. Luts<br />

VERPL. ZORG- & STAFFINGSBELEID<br />

STAGECOÖRDINATIE<br />

VERPLEEGEENHEDEN<br />

OK-STERILISATIE<br />

KRITISCHE DIENSTEN<br />

DEPARTEMENT LOGISTIEK<br />

directeur: P. Lanssens (*)<br />

PATRIMONIUMBEHEER<br />

BOUWWERKEN / VIPA<br />

TECHNISCHE DIENST<br />

ECONOMAAT<br />

CENTRALE AANKOOP<br />

HOTELDIENSTEN & DIEET<br />

PERSONEELSZAKEN<br />

directeur: M. Spileers (*)<br />

VEILIGHEID & MILIEU<br />

directeur: F. Goeminne<br />

APOTHEEK<br />

hoofdapotheker: S. Commeyne<br />

ZORG- EN KWALITEITSBELEID<br />

directeur: M. De Meester<br />

DEPARTEMENT ADM. & FIN.<br />

directeur: S. Van Neste (*)<br />

ADMINISTRATIE<br />

ziekenhuis & polikliniek<br />

BOEKHOUDING<br />

CENTRALE INNING<br />

FINANCIEEL BEHEER<br />

INTERNE AUDIT<br />

Solidariteitsfonds<br />

In <strong>2006</strong> ging de structurele samenwerking<br />

met de NGO Memisa van start in het kader<br />

van het “Ziekenhuis voor Ziekenhuis”project.<br />

Structurele fundraising maakte het<br />

mogelijk om het ziekenhuis van Djuma in<br />

de R.D. Congo te steunen voor de aankoop<br />

van chirurgisch instrumentarium, een<br />

werkvoorraad essentiële medicamenten<br />

en een aanvullende premie voor de<br />

medewerkers van het ziekenhuis. In totaal<br />

kon € 11.000 worden overgemaakt. Een<br />

reserve werd opgebouwd om in 2007 naast<br />

Djuma ook het project Casa de Amizade in<br />

Brazilië en het Centrum Integrale Gezinszorg<br />

‘Ten Anker’ in Oostende te steunen.<br />

De werkgroep zag in <strong>2006</strong> als de<br />

voornaamste opdracht het sensibiliseren van<br />

de medewerkers. Informatievergaderingen<br />

Algemeen beleid<br />

stafmedew. pers. adm.<br />

B. Franco<br />

stafmedew. HRM<br />

N. Vanlerberghe<br />

A. Van Canneyt<br />

K W A L IT<br />

EI<br />

T S-<br />

C O Ö RD<br />

IN<br />

A T IE<br />

inclusief<br />

FON<br />

A BELEID<br />

PERSO<br />

NEELS-<br />

BELEID<br />

P A T I Ë N T E EN<br />

N<br />

BE<br />

GE<br />

L EI<br />

DI<br />

N G<br />

I.C.T.<br />

adjunct-directeur (ICT-manager): P. Henon<br />

I.C.T.<br />

CO<br />

MMUN<br />

IC.<br />

TEC<br />

HNIEK<br />

EN<br />

T<br />

S<br />

N<br />

E<br />

I<br />

D<br />

E<br />

L<br />

A<br />

I<br />

C<br />

O<br />

S<br />

PERSO<br />

NEELS-<br />

ADM.<br />

PREVEN<br />

TIE<br />

ADV<br />

ISEUR<br />

E<br />

L<br />

ST<br />

ORA<br />

DIEN<br />

ST<br />

A<br />

P<br />

ARBEID<br />

S-<br />

GEN<br />

EESK<br />

.<br />

MILIEU<br />

CO<br />

ÖRD<br />

.<br />

S<br />

R<br />

E<br />

G<br />

G<br />

I<br />

L<br />

L<br />

I<br />

G<br />

N<br />

I<br />

K<br />

R<br />

E<br />

VRIJW<br />

W<br />

CO<br />

ÖRD<br />

.<br />

VO<br />

RMIN<br />

G<br />

VEILIG<br />

HEIDS-<br />

CO<br />

ÖRD<br />

.<br />

M<br />

U<br />

I<br />

R<br />

A<br />

U<br />

T<br />

R<br />

O<br />

M<br />

Legende:<br />

= directiecomité<br />

(*) = lid Cel Operationeel Managament<br />

= stafmedewerkers<br />

met een ooggetuigenverslag uit<br />

Djuma en sprekende videobeelden,<br />

een tekenwedstrijd voor kinderen van<br />

medewerkers en fototentoonstellingen<br />

ondersteunden de actie tijdens de Memisaweek<br />

in november.<br />

Algemeen voorwoord beleid | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 7

Patiëntenzorg<br />

MEDISCH DEPARTEMENT<br />

Nieuwe artsen<br />

Dr. Mike Cool is voltijds gastro-enterohepatoloog<br />

met specialisatie in de echoendoscopie.<br />

Hij vervoegde de dienst<br />

gastro-entero-hepatologie per 1 december<br />

<strong>2006</strong>. Hij is tevens consulent voor<br />

levertransplantaties aan het UZ Gasthuisberg<br />

Leuven<br />

Consulenten-toegelaten geneesheren<br />

Op de Raad van bestuur d.d. 28.03.<strong>2006</strong><br />

werd dr. L. Staelens benoemd als consulent<br />

radiotherapie.<br />

Op de Raad van Bestuur d.d. 26.09.<strong>2006</strong><br />

werd dr. Olivier Vandamme, neurochirurg <strong>AZ</strong><br />

H. Hart Roeselare, aangesteld als toegelaten<br />

geneesheer.<br />

Medische diensten<br />

In opvolging van dr. R. Vandeputte werd<br />

dr. A. Janssen door het ministerie erkend als<br />

stagemeester heelkunde per 25.11.2005 en<br />

werd per 1.07.<strong>2006</strong> aangesteld als medisch<br />

diensthoofd Algemene Heelkunde.<br />

Dr. M. Backaert werd door de Raad van<br />

Bestuur d.d. 28.03.206 benoemd als<br />

diensthoofd kenletter ‘C’ met ingang van<br />

01.03.<strong>2006</strong>.<br />

Dr. C. Vandenbon werd door de Raad<br />

van Bestuur d.d. 28.03.<strong>2006</strong> benoemd<br />

als medisch diensthoofd van de dienst<br />

psychogeriatrie met ingang van 01.05.<strong>2006</strong>.<br />

Investeringen medisch materiaal<br />

Sentinel node opsporing met de<br />

Neoprobe<br />

In sommige gevallen van borstkanker kan<br />

de okselklieruitruiming vermeden worden<br />

door de techniek van de schildwachtklier.<br />

De schildwachtklier is de eerste klier die<br />

lymfevocht draineert van de borst of<br />

8 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Patiëntenzorg<br />

van het gezwel hierin gelegen. Door de<br />

inspuiting van een radioactieve stof t.h.v.<br />

de plaats van de borstkanker kan deze klier<br />

radioactief gemarkeerd worden. Nadien<br />

wordt hij operatief verwijderd. Hierbij wordt<br />

gebruik gemaakt van de Neoprobe, soort<br />

van dosimeter die radioactiviteit opspoort.<br />

Indien microscopisch onderzoek aantoont<br />

dat deze klier tumorvrij is kan afgezien<br />

worden van ook okselklieruitruiming en<br />

worden zo vervelende nevenwerkingen<br />

zoals lymfoedeem, functiestoornissen en<br />

gevoelsstoornissen vermeden. Indien er toch<br />

kankercellen zouden worden aangetroffen<br />

in deze klier dient er uiteraard wel nog een<br />

okselklierevidement te gebeuren.<br />

Deze techniek kan o.a. ook worden toegepast<br />

bij melanomen, vulvacarcinoma…<br />

Echo-endoscopie<br />

Samenvallend met de komst van dr. M. Cool<br />

werd een echo-endoscoop aangekocht.<br />

Met dit optisch-electronisch toestel wordt<br />

een onderzoek uitgevoerd door middel van<br />

een combinatie van een echografische en<br />

een endoscopische techniek vanuit een<br />

deel van het gastro-enterologisch stelsel.<br />

Op de tip van deze endoscoop is naast een<br />

beeldchip ook een kleine echografiesonde<br />

bevestigd, waarmee de verschillende lagen<br />

van de darmwand evenals organen en<br />

klieren die rond een bepaald deel van het<br />

maag-darmstelsel liggen, kunnen bestudeerd<br />

worden.<br />

Echo-endoscopie is voornamelijk een<br />

diagnostisch onderzoek, dat de voordelen<br />

van het rechtstreeks zicht van de letsels<br />

combineert met een gelijktijdig echografisch<br />

onderzoek van de wand.<br />

Het gebeurt meestal als aanvulling op eerder<br />

uitgevoerde endoscopische of radiologische<br />

onderzoeken, met als doel de uitgebreidheid<br />

van bepaalde letsels na te gaan (T-staging)<br />

en de aanwezigheid van lokoregionale klieren<br />

na te gaan (N-staging).<br />

Een bijkomende meerwaarde is het<br />

aanprikken onder echografisch zicht van<br />

letsels of klieren die vanuit het maagdarmstelsel<br />

goed kunnen bereikt worden<br />

gezien hun proximiteit, de zogenaamde<br />

echo-endoscopisch geleide fijne naald<br />

aspiratie (EUS-FNA). Op deze manier<br />

kunnen bijvoorbeeld mediastinale klieren<br />

worden aangeprikt vanuit de slokdarm<br />

of pancreasletsels vanuit de maag of het<br />

duodenum.<br />

Echo-endoscopie heeft dus vooral zijn<br />

toepassing in de oncologie: staging<br />

van slokdarmtumoren, maagtumoren,<br />

submucosale tumoren, pancreastumoren,<br />

longtumoren, bijniergezwellen,<br />

galwegtumoren, rectumtumoren en anaal<br />

kanaaltumoren.<br />

Echo-endoscopie vanuit het duodenum<br />

is eveneens nuttig om zeer kleine<br />

galwegstenen of galblaasstenen op te sporen<br />

(hoge resolutie gezien proximiteit).<br />

Tot slot biedt echo-endoscopie een<br />

meerwaarde bij de evaluatie van goedaardige<br />

anale problemen zoals de anale fistel of<br />

anale incontinentie (evaluatie van de anale<br />

sfincters).<br />

Pijnbehandeling<br />

Van oudsher zijn pijn en andere ongemakken<br />

verbonden aan heelkundige ingrepen.<br />

Dankzij het van nabij en georganiseerd<br />

opvolgen van deze postoperatieve<br />

ongemakken kunnen de anesthesisten deze<br />

tot een strikt minimum beperken. In <strong>2006</strong><br />

werd een verpleegkundige, gespecialiseerd<br />

in deze problematiek, hiervoor aangesteld.<br />

Voor de operatie worden de verschillende<br />

mogelijkheden van postoperatieve<br />

pijnbestrijding duidelijk uiteengezet. In<br />

samenwerking met het verpleegkundig team

van de afdeling volgt de ‘pijnverpleegkundige’<br />

de postoperatieve patiënten nauwgezet op.<br />

Zij rapporteert naar de verantwoordelijke<br />

anesthesist. Het herstel verloopt sneller als<br />

de patiënt erover is ingelicht dat hij slechts<br />

een minimaal dyscomfort zal hebben. Tevens<br />

neemt dit veel onzekerheden weg bij de<br />

naaste familie.<br />

Meer en meer is er een bewustzijn gegroeid<br />

dat pijn en lijden niet bij een heelkundige<br />

handeling behoren.<br />

Alhoewel chronische pijntherapie niet direct<br />

helend is, is het wegnemen van dit lijden<br />

een belangrijk aspect in de verhoging van de<br />

levenskwaliteit. De bewering ‘eens chronische<br />

pijnpatiënt, steeds chronische pijnpatiënt’ is<br />

meer en meer achterhaald.<br />

Door een nauwgezet aanpassen van<br />

medicatie, met het oog hebben voor<br />

nevenwerkingen en interacties, kan veel<br />

worden bereikt. Het arsenaal aan minimaal<br />

inactieve technieken om chronische pijn te<br />

blokkeren is de laatste jaren steeds beter<br />

geworden. Hierdoor kunnen veel soorten pijn<br />

efficiënt worden behandeld via een opname<br />

in het dagziekenhuis.<br />

Cardiologie<br />

In <strong>2006</strong> werd een verdere stijging genoteerd<br />

van de activiteiten in het zorgprogramma<br />

cardiologie.<br />

(a): cyclo-ergometrie, defibrillatie,<br />

echocardiografie, Holtermonitoring, exclusief<br />

Coronaire thrombolytische behandelingen<br />

(b): B 1: invasieve diagnostiek linker- en<br />

gecombineerde linker- en rechterhartcatheteri<br />

satie,ventriculografie en coronarografie<br />

(c): B 2: interventionele niet-chirurgische<br />

therapie<br />

(d): E: Electrofysiologisch onderzoek en<br />

ablaties<br />

(e): P: Pacemakertherapie<br />

Patiëntenzorg<br />

Zorgprogramma cardiologie<br />

2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

Deelprogramma A (a) 16.361 17.762 17.927 18.310<br />

Deelprogramma B 984 1.150 1.398 1.657<br />

Onderdeel B 1 (b) 976 1.074 1.142 1.251<br />

Onderdeel B 2 (c) 3 69 249 396<br />

Onderdeel B 3 5 7 7 10<br />

Deelprogramma E (d) 175 170 174 124<br />

Ablatie 62 53 67 43<br />

Elektro- fysiologisch onderzoek 113 117 107 81<br />

Deelprogramma P (e) 771 812 778 887<br />

Geriatrisch dagziekenhuis<br />

Het voorkomen van ziekenhuisopnames<br />

en het streven naar inkorten van de<br />

verblijfsduur liggen aan de basis van de vraag<br />

naar de geriatrische dagziekenhuizen. Het<br />

<strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> werkt al twintig jaar met een<br />

geriatrisch dagziekenhuis, althans voor de<br />

revalidatieaspecten. Om budgettaire redenen<br />

bleef dit echter kleinschalig.<br />

Op 01.01.<strong>2006</strong> heeft het <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong><br />

samen met 46 andere instellingen in België<br />

de erkenning gekregen om een geriatrisch<br />

dagziekenhuis (GDZ) op te starten. Rekening<br />

houdend met het feit dat 23% van de<br />

bevolking van de regio ouder is dan 65 jaar,<br />

is de komst van een geriatrisch dagziekenhuis<br />

een meerwaarde.<br />

De drie grote werkvelden van het<br />

GDZ zijn: assessment, behandeling<br />

en revalidatie. Hiervoor wordt een<br />

multidisciplinair team ingezet bestaande<br />

uit twee geriaters, twee verpleegkundigen,<br />

een kinesitherapeut, psycholoog en<br />

ergotherapeut. Men kan aanvullend beroep<br />

Patiëntenzorg | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 9

Patiëntenzorg<br />

doen op een maatschappelijk assistent, een<br />

voedingsdeskundige, logopedist en een<br />

pastoraal werker.<br />

Het multidisciplinair overleg gebeurt<br />

op de wekelijkse intra- en extramurale<br />

teamvergadering. Een huisarts werd<br />

afgevaardigd van uit de Koninklijke<br />

Geneesherenvereniging Oostende en diverse<br />

thuiszorgdiensten zijn eveneens aanwezig.<br />

Het GDZ richt zich onder meer naar de<br />

patiënten:<br />

• die meerdere onderzoeken<br />

nodig hebben.<br />

• die bloedtransfusie,<br />

aderlating, of intra-veneuze<br />

therapie nodig hebben.<br />

• voor cognitieve evaluatie.<br />

• met gangstoornissen of<br />

recidiverend vallen.<br />

• die verlengde revalidatie<br />

nodig hebben.<br />

• met voedingsproblemen<br />

In <strong>2006</strong> waren er 354 patiënten- contacten<br />

en 84 opnames. De gemiddelde leeftijd van<br />

de patiënten was 78 jaar.<br />

Psychogeriatrie<br />

OP 15 mei <strong>2006</strong> ging de afdeling<br />

psychogeriatrie van start onder de medische<br />

leiding van dr. C. Vandenbon, geriater, en dr.<br />

A. Minderhout, psychiater. Zij begeleiden een<br />

multidisciplinair team van gespecialiseerde<br />

verpleegkundigen en paramedici.<br />

Tijdens de eerste zes maanden werking<br />

10 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Patiëntenzorg<br />

werden 69 patiënten opgenomen met een<br />

gemiddelde leeftijd van 76,8 jaren. Er waren<br />

34 vrouwen en 27 mannen.<br />

De gemiddelde verblijfsduur bedroeg 45,6<br />

dagen met een minimum van 2 dagen en<br />

een maximum verblijf van 182 dagen.<br />

De patiënten worden in principe niet<br />

rechtstreeks op de dienst psychogeriatrie<br />

opgenomen, maar op doorverwijzing van<br />

andere afdeling.<br />

Herkomst van de patiënten:<br />

Verwijzende afdeling<br />

Geriatrische afdelingen 55 %<br />

PA<strong>AZ</strong>-afdelingen en<br />

neurologie<br />

Andere<br />

verpleegafdelingen<br />

Psychiatrische ziektebeelden<br />

% opnames<br />

psychogeriatrie<br />

25 %<br />

10 %<br />

Externe verwijzing 10 %<br />

Ziektebeeld<br />

Cognitieve stoornis,<br />

mentale achteruitgang<br />

Aanwezig<br />

bij % van de<br />

patiënten<br />

72 %<br />

Depressieve stoornis 31 %<br />

Ernstige<br />

gedragsproblemen<br />

(onrust, agitatie, wanen,<br />

dwangmatigheid,<br />

paranoia, obsessie)<br />

52 %<br />

Ethylmisbruik 14 %<br />

Medicatiemisbruik 4 %<br />

Bipolaire stoornis 7 %<br />

Naast de psychiatrische ziektebeelden<br />

is de comorbiditeit van somatische en<br />

psychiatrische ziekten en de gekende<br />

polypathologie van de geriatrische patiënt<br />

een belangrijke factor.<br />

Na de eerste zes maanden werking heeft het<br />

architecturaal concept van de afdeling zeker<br />

zijn waarde bewezen. Het ruime restaurant<br />

met zitruimtes, het onderscheid van het<br />

activiteitengedeelte t.o.v. het verblijfsgedeelte<br />

en het werken met onderscheiden kleuren<br />

per deel zijn een meerwaarde in de<br />

dagelijkse zorg en behandeling van de<br />

patiënten. Er is een vrij grote interactie met<br />

de patiënten en psycho-educatie is in volle<br />

ontwikkeling.<br />

Obesitas platform<br />

Binnen het ziekenhuis werd in mei<br />

<strong>2006</strong> een overgewicht- en obesitaskliniek<br />

opgericht. Een geïntegreerde aanpak met<br />

een multidisciplinair team vormt de basis.<br />

Een samenwerkingsovereenkomst met<br />

de onafhankelijke ziekenfondsen werd<br />

ondertekend, op vlak van behandeling van<br />

patiënten met obesitas. Tevens werd een<br />

klinisch pad rond obesitas ontwikkeld.

Oncologie<br />

Terugbetaling Herceptin<br />

Herceptin is een geneesmiddel dat al<br />

geregistreerd is voor de behandeling<br />

van gemetastaseerde HER2-positieve<br />

borstkanker. Na bekendmaking van de<br />

resultaten van de HERA-studie waarin de<br />

doeltreffendheid van Herceptin bevestigd<br />

werd bij niet gemetastaseerde HER2positieve<br />

borstkankerpatiënten, besliste<br />

het Ministerie van Volksgezondheid om<br />

Herceptin, vóór de offi ciële terugbetaling,<br />

onder bepaalde voorwaarden beschikbaar<br />

te stellen aan patiënten met HER2-positieve<br />

borstkanker in een vroegtijdig stadium. Er<br />

werd vastgelegd dat de terugbetaling enkel<br />

gebeurt in centra, die in 2004 of 2005 op<br />

jaarbasis bij minstens 100 patiënten bij wie<br />

voor het eerst borstkanker gediagnosticeerd<br />

werd (alle stadia) een chirurgische ingreep<br />

hebben uitgevoerd.<br />

De oncologische dienst haalt deze cijfers<br />

en kreeg de toelating om bij voornoemde<br />

patiëntengroep Herceptin tegen terugbetaling<br />

te verstrekken.<br />

Wetenschappelijk<br />

Door het Bio-Ethsich Comité werd op<br />

26.01.<strong>2006</strong> een symposium georganiseerd<br />

met als thema “Moet pijn doen lijden?”<br />

Honderdzestig huisartsen, geneesheerspecialisten,<br />

verpleegkundigen en andere<br />

geïnteresseerde gezondheidswerkers<br />

woonden de avond bij.<br />

De dienst oncologie richtte op 22.04.<strong>2006</strong><br />

een symposium in over recente<br />

ontwikkelingen in de oncologie. De<br />

werkgroep oncologie o.l.v. dr. R. D’Hondt<br />

bracht een dvd uit over oncologische<br />

revalidatie. De dvd “Kanker … ik leef!”<br />

behandelt de verschillende aspecten van<br />

gezond bewegen en gezonde voeding en<br />

vormt een aanvulling op de oncologische<br />

revalidatie die in ons ziekenhuis wordt<br />

gegeven. Op het symposium werd de dvd<br />

voorgesteld.<br />

In samenwerking met de Koninklijke<br />

Geneesherenvereniging Oostende werden<br />

twee wetenschappelijke avonden ingericht.<br />

Hierbij werd o.a. de multidisciplinaire<br />

diabetesvoetkliniek voorgesteld.<br />

Ten einde de diverse klinische studies, op<br />

het vlak van oncologische en inwendige<br />

geneeskunde, optimaal te kunnen begeleiden<br />

werd vanaf 01.07.<strong>2006</strong> een verpleegkundige<br />

vrijgesteld als wetenschappelijk medewerker.<br />

ZORGORGANISATIE<br />

Opstart prenatale consultatie<br />

Op 6 januari werden de prenatale<br />

consultaties door de vroedvrouwen opgestart.<br />

Dit initiatief heeft als doel de zwangere en de<br />

partner te informeren omtrent het verloop<br />

van de zwangerschap en de bevalling. Elke<br />

Patiëntenzorg<br />

zwangere krijgt twee informatiesessies<br />

aangeboden en een consultatie omtrent<br />

de 12de week en tegen het einde van de<br />

zwangerschap. Deze individuele sessies zijn<br />

complementair aan de groepsessies die<br />

worden aangeboden door Kind & Gezin.<br />

Agressieprotocol <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong><br />

In <strong>2006</strong> hield een beperkte werkgroep<br />

zich bezig met een voorstel tot opmaak<br />

van het agressieprotocol <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong>. Niet<br />

alleen de gevoeligheid voor agressie binnen<br />

onze maatschappij maar evenzeer de<br />

erkenning van de problematiek binnen de<br />

ziekenhuiswereld en de gezondheidszorg in<br />

het algemeen waren hiertoe de aanleiding.<br />

Het agressiefenomeen is ziekenhuisbreed<br />

herkenbaar. Het betreft hier zowel de<br />

pathologiegebonden agressie als andere<br />

vormen van agressie die vaak hun bron<br />

vinden in opgehoopte frustratie. Het kan<br />

gaan over verbale agressie maar evenzeer<br />

over de meer extreme vormen van geweld.<br />

Het protocol beoogt vanuit een beleidsvisie<br />

een antwoord te bieden op vele vragen en<br />

vaak versnipperde informatie en procedures.<br />

Patiëntenzorg | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 11

Patiëntenzorg<br />

Het protocol is gebaseerd op bestaande<br />

literatuur, een extern vormingsaanbod en het<br />

is getoetst aan bestaande procedures en het<br />

intern rampenplan.<br />

Aan bod komen o.a. de beleidsvisie, het<br />

omgaan met agressie, het herkennen van<br />

soorten geweld, de voorspelbaarheid en de<br />

(therapeutische) grenzen, de meldpunten<br />

voor dringende bijstand, de registratie,<br />

de schademelding, het indienen van<br />

een klacht, de opvang van medewerkers<br />

en medepatiënten, de procedure bij<br />

aanwezigheid en/of dreiging met wapens en<br />

het vormingsaspect.<br />

Aldus wordt het agressieprotocol een snel<br />

toegankelijke en bruikbare tekst die de basis<br />

kan vormen voor verdere stappen.<br />

De defi nitieve versie wordt na goedkeuring<br />

verwacht in 2007<br />

Vlinder-equipe<br />

In managementcursussen wordt dikwijls<br />

gesteld dat medewerkers het grootste<br />

kapitaal van een bedrijf vormen. In een<br />

ziekenhuis maken de verpleegkundigen<br />

ruim deel uit van dat menselijk kapitaal. In<br />

de huidige tijden van personele schaarste<br />

en hoge werkdruk blijft een draaglijk<br />

arbeidsklimaat een bepalend element in de<br />

arbeidstevredenheid.<br />

Inzet van verpleegkundig personeel op basis<br />

van de werkdruk vereist een objectief beeld<br />

van die werkdruk. De verpleegkundige staf<br />

ontwikkelde een werkdrukmeter waardoor<br />

op objectieve wijze personeel ingezet kon<br />

worden op verpleegeenheden waar de<br />

werkdruk piekte. Prospectief werken biedt<br />

echter meer voordelen en zij onderzochten<br />

de mogelijkheden om een werkdrukmeter<br />

te ontwikkelen die de werkdruk voor de<br />

volgende dag kan voorspellen.<br />

12 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Patiëntenzorg<br />

De werkdrukmeter werd gevoed met<br />

gegevens over de patiëntenprofi elen en de<br />

personele inzet van de verpleegeenheden<br />

op basis van de MVG-registratie. Om dit op<br />

een systematische wijze te kunnen doen<br />

werden in samenwerking met de dienst<br />

IT webbased modules uitgewerkt. De<br />

verpleegeenheden, betrokken in fase 1 van<br />

het invoeringstraject, geven via het intranet<br />

de patiëntenprofi elen in en de geplande<br />

personele inzet. De zorgcoördinatoren krijgen<br />

via de beheersmodule een overzicht van de<br />

zorgintensiteit op alle afdelingen.<br />

Na dit meten en weten, werd een systeem<br />

uitgewerkt om gericht ondersteuning te<br />

kunnen geven bij hoge zorgintensiteit.<br />

Een team van drie voltijdse equivalenten<br />

verpleegkundigen, niet verbonden aan<br />

een bepaalde afdeling, bood de beste<br />

oplossing. Men zocht doorwinterde<br />

verpleegkundigen met een fl exibele<br />

ingesteldheid. De vacatures werden<br />

ingevuld door vier verpleegkundigen. Zij<br />

volgden een inscholingsplan op diverse<br />

verpleegeenheden.<br />

Op 1 maart <strong>2006</strong> werd het objectief inzetten<br />

van verpleegkundigen tijdens zorgpieken<br />

een feit! De vlinderequipe was geboren.<br />

Op verschillende verpleegafdelingen<br />

verlichten zij de dagelijkse werkdrukpieken<br />

met de glimlach. Deze multi-inzetbare<br />

verpleegkundigen brengen een belangrijke<br />

meerwaarde voor de patiënten op<br />

verpleegeenheden waar een druk moment<br />

anders noopt tot de strikt noodzakelijke zorg.<br />

In 2007 worden ook de PA<strong>AZ</strong>-afdelingen,<br />

die niet betrokken waren in fase 1, in het<br />

dagelijks scoren betrokken en wordt de<br />

mogelijkheid onderzocht om te differentiëren<br />

volgens cluster.

ZIEKENHUISHYGIËNE<br />

MRSA beheersen in het <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong><br />

anno <strong>2006</strong>: “search and destroy”.<br />

In 2005 werden de MRSA-richtlijnen van<br />

kracht in het <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> herschreven, op<br />

basis van de nieuwe richtlijnen voor de<br />

beheersing en preventie van overdracht van<br />

Methicilline-resistente Staphylococcus aureus<br />

(MRSA) in de Belgische ziekenhuizen (Hoge<br />

Gezondheidsraad van België en GOSPIZ<br />

2003).<br />

Het nieuwe MRSA-beheersplan steunt op 4<br />

Het vroegtijdig opsporen en decontamineren<br />

peilers:<br />

van MRSA- gekoloniseerde en geïnfecteerde<br />

Verhouding nosocomiale/niet patiënten nosocomiale heeft een MRSA drievoudig doel:<br />

1. Standaardvoorzorgsmaatregelen<br />

1. Instroom van MRSA- gekoloniseerde en<br />

ten aanzien van alle patiënten, immers<br />

geïnfecteerde patiënten in kaart brengen.<br />

elke patiënt is potentieel gecontamineerd<br />

2. Snelle decontaminatie (behandeling)<br />

met resistente kiemen.<br />

van de MRSA- gekoloniseerde (MRSA-<br />

2. Detectie gekoloniseerde/geïnfecteerde<br />

80<br />

geïnfecteerde) patiënt, om bijkomende<br />

patiënten door screening (= search).<br />

60<br />

MRSA-infecties te voorkomen bij die<br />

403.<br />

Decontaminatie (= destroy)<br />

patiënt gedurende zijn/haar verblijf in het<br />

20 gekoloniseerde/ geïnfecteerde patiënten<br />

ziekenhuis.<br />

0<br />

+ behandeling eventuele infectie.<br />

2002 2003 2004 3. Snelle decontaminatie 2005 (behandeling) <strong>2006</strong><br />

4. Overdrachtsgebonden isolatiemaatregelen<br />

MRSA nieuw gehospitaliseerd van de MRSA- gekoloniseerde Nosocmiale MRSA (MRSA-<br />

(contactisolatie) voor gekoloniseerde/<br />

Niet-nosocomiale MRSA geïnfecteerde) patiënt, om verspreiding<br />

geïnfecteerde patiënten.<br />

naar andere patiënten en personeelsleden<br />

te voorkomen.<br />

160<br />

140<br />

120<br />

100<br />

31,7%<br />

45<br />

40<br />

35<br />

30<br />

25<br />

20<br />

15<br />

10<br />

5<br />

0<br />

Incidentie nosocomiale MRSA <strong>2006</strong><br />

13<br />

28<br />

68,3%<br />

Klinisch staal<br />

Screening<br />

Evolutie nosocomiale MRSA infecties<br />

2005 <strong>2006</strong><br />

grafiek2<br />

Incidentie nosocmiale MRSA infecties<br />

Patiëntenzorg<br />

grafiek1<br />

Sinds april <strong>2006</strong> worden alle patiënten<br />

afkomstig van RVT-ROB gescreend op MRSA<br />

(neus, keel en perineum wisser) op de<br />

spoedgevallendienst.<br />

In totaal werden er 281 geriatrische patiënten<br />

gescreend op MRSA, waarvan 84 (29,9%)<br />

MRSA positief werden bevonden. 60 van<br />

de 84 patiënten bleken onbekende MRSAdragers<br />

voor de verzorgingsinstellingen en het<br />

ziekenhuis.<br />

Deze opnamescreening op de<br />

spoedgevallendienst resulteerde in een<br />

verhoging van het aantal nieuwe MRSA<br />

gevonden bij gehospitaliseerde patiënten van<br />

98 in 2005 tot 138 in <strong>2006</strong> (zie grafiek 1).<br />

Door de vroege detectie van MRSA op<br />

spoed, zien we een daling van het aantal<br />

nosocomiale MRSA’s (= verworven in het<br />

ziekenhuis) van 66 in 2005 tot 41 in <strong>2006</strong><br />

en een stijging van het van het aantal nietnosocomiale<br />

MRSA’s (m.a.w. aanwezig bij<br />

opname in het ziekenhuis) van 32 in 2005<br />

tot 97 in <strong>2006</strong> (zie grafiek 1).<br />

Bij onderzoek van de 41 patiënten (zie<br />

grafiek 2) met een nosocomiale MRSA<br />

(m.a.w. gevonden na 48 uur opname in<br />

Patiëntenzorg | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 13

Patiëntenzorg<br />

160<br />

140<br />

120<br />

100<br />

80<br />

60<br />

40<br />

20<br />

0<br />

APOTHEEK<br />

het ziekenhuis), werden 28 nosocomiale Incidentie nosocomiale MRSA <strong>2006</strong><br />

MRSA’s (68,3%) gevonden in klinische<br />

stalen (bloed, urine, sputum,….) en<br />

31,7%<br />

13 (31,7%) in screeningsstalen (o.a.<br />

afgenomen bij medepatiënten in zelfde<br />

13<br />

kamer als MRSA-indexpatiënt).<br />

Op 1 juli <strong>2006</strong> werd de forfaitarisatie van<br />

de farmaceutische specialiteiten een feit.<br />

Voor elke gehospitaliseerde Klinisch staal patiënt krijgt<br />

het ziekenhuis (met Screening acuut karakter) per<br />

opname een forfait voor de farmaceutische<br />

In de groep patiënten met nosocomiale<br />

MRSA gevonden in een klinisch staal (n= 28<br />

28) bevonden zich 8 MRSA-dragers en 20<br />

patiënten met een MRSA-infecties (71,4%):<br />

• 19 van de 20 geïnfecteerde patiënten<br />

ouder dan 70 jaar<br />

• 17 van de 20 geïnfecteerde patiënten<br />

ouder dan 80 jaar<br />

specialiteiten. De geneesmiddelenenveloppe<br />

wordt met andere woorden via twee wegen<br />

terugbetaald, nl. 75% onder de vorm van<br />

een 68,3% forfait per opname van de patiënt<br />

en 25% via facturatie van de individuele<br />

medicatie. Een aantal specialiteiten, vnl.<br />

dure geneesmiddelen zoals groeifactoren,<br />

stollingsfactoren, cytostatica ea… worden<br />

buiten dit forfaitair systeem vergoed. Voor<br />

Een trendanalyse van 2005 en <strong>2006</strong> de berekening van het forfait 01/07/07 tem<br />

toont een daling van het aantal MRSA- 30/06/08 heeft men 2003 als referentiejaar<br />

geïnfecteerde patiënten van 41 patiënten in gekozen. Voor 01/07/2008 - 30/06/2009<br />

2005 tot 20 patiënten in <strong>2006</strong><br />

zal men het 2004 als referentiejaar nemen<br />

(zie grafiek 3).<br />

en zo zal men de volgende jaren verder<br />

berekenen.<br />

De toekomst zal uitwijzen of deze daling van In het kader van dit nieuw gegeven, heeft<br />

het aantal nosocomiaal MRSA-geïnfecteerde het Medisch Farmaceutisch Comité (MFC)<br />

patiënten louter toeval is of toe te schrijven de afgelopen zomer alles in het werk gesteld<br />

aan de strategie “search and destroy”. om deze nieuwe principes van terugbetaling<br />

14 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Patiëntenzorg<br />

Verhouding nosocomiale/niet nosocomiale MRSA<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

MRSA nieuw gehospitaliseerd<br />

Niet-nosocomiale MRSA<br />

Nosocmiale MRSA<br />

grafiek3<br />

in het ziekenhuis aan iedereen duidelijk te<br />

maken. Dit gebeurde door het opstellen van<br />

een definitieve nota, waarin verduidelijking<br />

werd gebracht over de forfaitarisatie in het<br />

algemeen en waarin een aantal vuistregels<br />

worden vermeld om dit geheel in goede<br />

banen te leiden. Deze nota en vuistregels<br />

werden via verplichte vormingen aan alle<br />

verpleegkundigen toegelicht.<br />

Door deze forfaitarisering werd het<br />

geneesmiddelenformularium opnieuw<br />

besproken. De impact van sommige<br />

geneesmiddelen zou wel eens zware<br />

financiële gevolgen kunnen hebben voor het<br />

ziekenhuis. Vandaar dat er “aankoopcomités”<br />

per geneesmiddelenklasse werden opgericht.<br />

Via voorbereidende vergaderingen werden<br />

de betrokken artsen geïnformeerd over<br />

de aanpak van dergelijke aankoopcomités<br />

en konden we zo de verschillende<br />

concurrerende farmaceutische firma’s<br />

tegenover elkaar uitspelen en dit met zeer<br />

goede resultaten.<br />

DIGITAAL<br />

EPD<br />

<strong>2006</strong> was voor <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> een zeer actief<br />

jaar inzake bits en bytes. In september 2005<br />

viel de beslissing om in zee te gaan met het<br />

softwarehuis C3 om de ordercommunicatie<br />

naar de apotheek en het verpleegkundig en<br />

paramedisch luik van het patiëntendossier te<br />

informatiseren.<br />

In april <strong>2006</strong> werden de systeemverpleegkundigen<br />

en twee apothekers opgeleid<br />

door de softwarefirma. Zij begonnen aan<br />

de configuratie van Q-Care op maat van de<br />

verschillende pilooteenheden. Hiervoor gingen<br />

ze eerst meewerken op deze verschillende

verpleegeenheden. Op die manier kon<br />

ingeschat worden wat de concrete behoeften<br />

waren van elke verpleegeenheid inzake<br />

planning en rapportage van de patiëntenzorg.<br />

Deze configuratie nam vrij veel tijd in beslag.<br />

Alle handelingen, standaardsjablonen,<br />

standaardvoorschriften en -protocollen<br />

dienden immers van niets opgebouwd te<br />

worden.<br />

In oktober was het dan zover. VE 6 beet<br />

de spits af en na een doorgedreven<br />

opleidingsdag verscheen de eerste<br />

verpleegkundige met de laptop aan bed van<br />

de patiënt. Gedurende vier weken kreeg de<br />

dienst schouder aan schouder begeleiding<br />

van de systeemverpleegkundigen. De<br />

opleiding van alle verpleegkundigen verliep<br />

zeer vlot. In één maand tijd kon elke<br />

verpleegkundige zich ‘expert’ noemen.<br />

Aan de stabiliteit van de software diende<br />

aanvankelijk nog veel gesleuteld te<br />

worden. <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> fungeert immers als<br />

referentieziekenhuis en pilootsite voor deze<br />

software. Dit geeft als onmiskenbaar voordeel<br />

dat we een zeer grote inspraak hebben in de<br />

verdere ontwikkeling van het pakket. Langs<br />

de andere kant wordt je als pilootziekenhuis<br />

ook met alle kinderziekten van het systeem<br />

geconfronteerd.<br />

De eerste hindernissen werden nog uit de<br />

weg geruimd toen de tweede pilootdienst<br />

al opstartte. Kortverblijf 1 stond in<br />

november in de startblokken om Q-Care te<br />

implementeren. De ervaringen waren zeer<br />

gelijkaardig met VE 6, ondanks de zeer grote<br />

verscheidenheid tussen de twee diensten<br />

inzake pathologie en verblijfsduur. Op<br />

kortverblijf konden de standaardprotocollen<br />

verder op punt gesteld worden. De planning<br />

op kortverblijf is immers meer voorspelbaar,<br />

maar ook meer geconcentreerd.<br />

In december werd gestart met de<br />

voorbereiding voor de implementatie op<br />

Geriatrie 2 en VE 9. Deze diensten zullen<br />

in 2007 van start gaan. Op die manier<br />

kan Q-Care geëvalueerd worden op<br />

vier verschillende types VE (inwendige,<br />

heelkunde, geriatrie en neurologie). Bij de<br />

laatste twee komt het paramedisch luik en<br />

de multidisciplinaire werking uitdrukkelijk tot<br />

uiting. Hiervoor werd bij de respectievelijke<br />

zorgverleners nagegaan in welke mate<br />

een elektronisch dossier hun planning en<br />

rapportage kan ondersteunen.<br />

In afwachting op een eerste formele<br />

tussenevaluatie komen de eerste ervaringen al<br />

naar boven:<br />

- De opleiding verloopt zeer vlot. Dit wijst<br />

op een zeer enthousiaste en bereidwillige<br />

medewerking van de eindgebruikers,<br />

bekwame systeemverpleegkundigen en een<br />

gebruiksvriendelijk softwarepakket.<br />

- Alle patiëntengegevens kunnen nu<br />

Patiëntenzorg<br />

elektronisch verwerkt worden, zowel het<br />

medicatiegebeuren als de planning en de<br />

rapportage.<br />

- Patiëntengegevens kunnen geconsulteerd<br />

worden door meerdere zorgverleners<br />

(multidisciplinair team) op het zelfde<br />

moment, vanaf eender welke locatie in het<br />

ziekenhuis (of thuis voor de artsen).<br />

- Er zijn bij veranderingen van protocollen,<br />

standaardzorgplannen of –voorschriften zeer<br />

snel wijzigingen mogelijk. Er hoeft bvb. niet<br />

meer gewacht worden op nieuw drukwerk.<br />

- Ordercommunicatie naar de apotheek is<br />

mogelijk. Voorschriften dienen niet meer<br />

nodeloos overgeschreven te worden.<br />

Langs de andere kant worden we ook met<br />

enkele werkpunten geconfronteerd:<br />

- De snelheid: het pakket dient in de<br />

toekomst te evolueren naar een hogere<br />

performantie, zowel door verbetering van<br />

de databasestructuur als door het uitwerken<br />

van enkele functionaliteiten die het geheel<br />

Patiëntenzorg | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 15

Patiëntenzorg<br />

nog gebruiksvriendelijker moeten maken.<br />

- Bepaalde specifieke toepassingen komen<br />

nog niet volledig tot hun recht zoals<br />

bepaalde opvolgschema’s voor medicatie<br />

of bepaalde meetresultaten.<br />

- De koppeling met het apotheekpakket<br />

verliep niet volgens het geplande<br />

tijdsschema en veroorzaakte hierdoor heel<br />

wat overlast voor alle betrokken partijen..<br />

- Gezien de toepassing nog niet<br />

ziekenhuisbreed draait komt het nog<br />

niet ten volle tot zijn recht. Zo moeten<br />

bij transfers de dossiers noch volledig<br />

opgestart worden en blijft een deel van de<br />

opname mogelijks nog op een papieren<br />

dossier staan.<br />

16 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Patiëntenzorg<br />

Een oplossing voor deze zaken wordt in<br />

2007 voorbereid en uitgewerkt in een<br />

zogenaamde “borgingsfase” voor de vier<br />

pilootdiensten. Daarna wordt terug verder<br />

gedaan met de implementatie van de<br />

volgende VE..<br />

VRIJWILLIGERS<br />

Onder impuls van Christine Caron en<br />

Christine Malfait, de coördinatoren, groeide<br />

het vrijwilligerswerk verder uit in het<br />

ziekenhuis. Eind <strong>2006</strong> waren 96 vrijwilligers<br />

actief in het ziekenhuis. We mochten in<br />

<strong>2006</strong> 21 nieuwe vrijwilligers verwelkomen.<br />

De meeste vrijwilligers zijn tussen de 26 en<br />

1800<br />

1600<br />

1400<br />

1200<br />

1000<br />

800<br />

600<br />

400<br />

200<br />

0<br />

de 65 jaar jong. Nieuwe terreinen van<br />

engagement waren o.m. de dienst<br />

Sp-psychogeriatrie en het Joint Care<br />

programma.<br />

In de onderstaande tabel vindt u een<br />

overzicht van het aantal uren engagement<br />

per maand voor het jaar <strong>2006</strong>.<br />

Een puike prestatie!<br />

Opdat het engagement de vooropgestelde<br />

meerwaarde zou betekenen volgden de<br />

vrijwilligers vormingen. Als dank voor hun<br />

inzet mochten ze genieten van enkele felgesmaakte<br />

appreciatiemomenten.<br />

Aantal gepresteerde uren van de vrijwilligers in <strong>2006</strong><br />

Jan Febr Mrt Apr Mei Jun Jul Aug Sept Okt Nov Dec

Het <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> werkt met een<br />

gestructureerd kwaliteitsbeleid in het<br />

kader van het decreet van de Vlaamse<br />

Gemeenschap over ‘de kwaliteit van de<br />

gezondheids- en welzijnsvoorzieningen’. Elke<br />

medewerker is een onmisbare schakel in<br />

het streven naar kwaliteit. Zij zijn niet enkel<br />

de bewakers van kwaliteit, maar ook de<br />

promotors en verbeteraars. In <strong>2006</strong> kregen<br />

klinische paden veel aandacht. Daarnaast<br />

werd ingestapt in het project van het Vlaams<br />

Ziekenhuisnetwerk K.U.Leuven rond de<br />

registratie van specifieke kwaliteitsindicatoren<br />

voor bepaalde pathologieën.<br />

Klinische Paden: nieuwe paden,<br />

nieuwe uitdagingen<br />

In <strong>2006</strong> werden vijf klinische paden<br />

ontwikkeld en opgestart in het ziekenhuis:<br />

twee klinische paden met het joint care<br />

concept, twee klinische paden voor<br />

individuele patiënten, telkens voor patiënten<br />

die een totale heup- resp. knieprothese<br />

nodig hadden. Een vijfde klinisch pad werd<br />

ontwikkeld voor de patiënten die terug een<br />

gezond gewicht willen bereiken.<br />

Wat is een klinisch pad?<br />

Een klinisch pad is een zorgprogramma<br />

waarbij de zorg, geleverd door<br />

verschillende hulpverleners, op zo’n<br />

manier is georganiseerd dat de patiënt<br />

op een efficiënte manier de benodigde<br />

kwalitatieve zorg ontvangt. Het is een<br />

middel om een patiëntgericht programma<br />

op een systematische wijze te plannen<br />

en op te volgen. Om een dergelijk<br />

patiëntenprogramma op te maken wordt<br />

een 30-stappenplan gevolgd. Om te weten<br />

of het programma beantwoordt aan de<br />

vooropgestelde doelen, worden metingen<br />

uitgevoerd, zowel van de resultaten voor<br />

de invoering van het programma als<br />

de resultaten na de invoering van het<br />

programma.<br />

Waartoe dient een klinisch pad? Wat is<br />

de meerwaarde ervan en voor wie?<br />

Een klinisch pad helpt om het zorgprogramma<br />

zowel voor de patiënt als voor de hulpverleners<br />

vlotter te laten verlopen. Onder een vlotter<br />

verloop kunnen we ondermeer verstaan:<br />

kortere wachttijden, zonder onnodige<br />

verplaatsingen, zonder onnodig nuchter<br />

blijven, met een betere medewerking van de<br />

patiënt omdat deze beter geïnformeerd is over<br />

“het wat en het hoe “ van een onderzoek.<br />

Ook wachttijden voor hulpverleners worden<br />

uitgeschakeld, informatie is tijdig beschikbaar<br />

, …<br />

Een klinisch pad heeft ook tal van voordelen<br />

voor de beroepsbeoefenaars. Het overleg<br />

tussen de verschillende teamleden verbetert,<br />

teamleden kennen beter elkaars inbreng in het<br />

zorgproces. Het team voelt een hechtere band.<br />

Een klinisch pad zorgt vaak ook voor een<br />

reductie van het aantal ligdagen, wat een bonus<br />

kan opleveren voor het ziekenhuis. Een kritisch<br />

evalueren van de verschillende zorgen leidt<br />

soms tot het schrappen van routinetaken, het<br />

standaardiseren van werkwijzen, documenten,<br />

gebruikte geneesmiddelen en andere<br />

producten.<br />

De klinische paden voor patiënten die<br />

een nieuwe knie- of heupprothese<br />

krijgen.<br />

Een enthousiast multidisciplinair team<br />

met dr. Backaert en dr. De Loore heeft<br />

de programma’s uitgewerkt. Er werd<br />

gestart met de groepsprogramma’s, de<br />

individuele programma’s zijn daarvan<br />

afgeleid. De groepsprogramma’s gingen<br />

van start in juli <strong>2006</strong>. Nieuwe aspecten<br />

Kwaliteitszorg<br />

in de zorgprogramma’s waren de<br />

inschakeling van de huisartsen en de<br />

hulpverleners van de eerste lijn voor en<br />

na het ziekenhuisverblijf, twee infosessies,<br />

de uitgebreide patiëntendocumentatie en<br />

de groepsrevalidatie. Het ziekenhuisverblijf<br />

kon met enkele dagen worden ingekort.<br />

Naderhand werden deze programma’s<br />

aangepast voor patiënten die niet voor een<br />

groepsrevalidatie (wensen) in aanmerking<br />

(te) komen.<br />

De patiënten waren zeer tevreden omtrent<br />

het programma en het behaalde resultaat.<br />

Dit werd gemeten aan de hand van een<br />

patiëntentevredenheidsenquête van het<br />

Netwerk Klinische Paden.<br />

In <strong>2006</strong> doorliepen vijfenveertig patiënten<br />

het groepsprogramma voor een nieuwe<br />

Totale Heupprothese en dertien patiënten<br />

het groepsprogramma voor een nieuwe<br />

Totale Knieprothese. Om het klinisch pad met<br />

het joint care concept in te voeren, waren<br />

Kwaliteitszorg | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 17

Kwaliteitszorg<br />

verbouwingswerken noodzakelijk. Nabij de<br />

betrokken verpleegeenheid werd een living<br />

uitgebouwd waar de informatiesessies, de<br />

revalidatie en de dagelijkse activiteiten van de<br />

groep patiënten kunnen doorgaan.<br />

Klinische paden en het<br />

SamenwerkingsInitiatief Thuiszorg<br />

( S.I.T. ) regio Oostende.<br />

Door het toenemend belang van<br />

de samenwerking tussen de eerste<br />

lijnsgezondheidszorg en het ziekenhuis in<br />

het kader van klinische paden, werd door<br />

ons ziekenhuis het onderwerp van Klinische<br />

Paden geïntroduceerd binnen het S.I.T. Dit<br />

leidde tot de oprichting van een stuurgroep<br />

Klinische paden en een Kernteam voor<br />

een Klinisch Pad rond complexe thuiszorg.<br />

Vertegenwoordigers van alle betrokken<br />

diensten van de eerste lijn gezondheidszorg<br />

werken actief mee aan de transmurale<br />

uitbouw van zorgtrajecten.<br />

18 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Kwaliteitszorg<br />

Kwaliteitsproject VznKUL<br />

De strategische uitdagingen waar elk<br />

ziekenhuis voor staat, doen de nood<br />

aanvoelen naar een doelmatig aanwenden<br />

van de middelen door de actoren en naar<br />

een verantwoording van de kwaliteit van de<br />

geleverde zorg.<br />

Om een project van continue<br />

kwaliteitsverbetering op te zetten in<br />

de ziekenhuizen moet men kunnen<br />

uitgaan van betrouwbare en gevalideerde<br />

indicatoren. Pathologie-specifieke<br />

indicatoren openen de weg naar<br />

benchmarking. Het uitwerken van die<br />

indicatoren was de opdracht in <strong>2006</strong>.<br />

Vanaf 2007 kan de registratie dan aangevat<br />

worden.<br />

Artsen van <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> namen deel<br />

aan de verschillende werkgroepen<br />

klinische indicatoren van het Vlaams<br />

Ziekenhuisnetwerk KU Leuven:<br />

• pneumologie: dr. G. Alliet en<br />

dr. P. Van Wettere<br />

• gastro-enterologie: dr. G. Alliet en<br />

dr. P. Van Wettere<br />

• orthopedie: dr. M. Backaert,<br />

dr. B. Claikens, dr. G. De Loore,<br />

dr. W. Vermeir<br />

• neurologie: prof. dr. Jean-Pierre Baeyens,<br />

dr. A. Broeders, dr. D. Robbrecht,<br />

dr. E. Van Ingelghem<br />

• cardiologie: dr. A. Broeders, dr. G. Holvoet,<br />

dr. W. Vermeir<br />

• urologie: dr. A. Broeders, dr. P. Mattelaer<br />

• gynaecologie: dr. B. Rombaut,<br />

dr. P. Van Wettere, dr. Ph. Vandelanoitte<br />

In 2007 wordt gestart met de prospectieve<br />

registratie van de pathologie-specifieke<br />

indicatoren voor:<br />

• CVA<br />

• Acuut myocardinfarct<br />

• Community acquired pneumonie<br />

• Appendectomie<br />

• Herstel hernia inguinalis<br />

• Urolithiasis

Reorganisatie administratief circuit<br />

polikliniek<br />

Het administratief circuit met betrekking<br />

tot de poliklinische patiënten werd grondig<br />

geanalyseerd en herwerkt.<br />

Deze reorganisatie maakte het mogelijk<br />

om alle administratieve taken in één<br />

contactmoment uit te voeren. Voorheen<br />

dienden de patiënten zich nog tweemaal aan<br />

de poliklinische loketten aan te bieden.<br />

De drie grote doelstellingen van de<br />

reorganisatie werden gerealiseerd:<br />

- het beperken van de wachttijden voor de<br />

patiënten;<br />

- een betere inzet van de beschikbare<br />

personele middelen mogelijk maken;<br />

- snellere responstijden realiseren met<br />

betrekking tot het binnenkomend<br />

telefoonverkeer voor poliklinische<br />

afspraken.<br />

Het nieuwe administratieve circuit<br />

voorziet in een éénduidige, duidelijke<br />

signaalprocedure, wanneer zich dubieuze<br />

debiteuren aan het loket aanbieden. De<br />

betrokken patiënten kunnen hierover sneller<br />

Patiëntgerichte administratie<br />

worden aangesproken, waardoor onnodige<br />

invorderingskosten ten laste van de patiënt<br />

kunnen worden vermeden.<br />

Debiteurenstatus gelinkt tussen<br />

boekhoudpakket en Z.I.S.<br />

Samen met de dienst informatica werd sinds<br />

het najaar <strong>2006</strong> de procedure uitgewerkt<br />

waarbij de meest actuele debiteurenstatus<br />

wekelijks wordt overgedragen vanuit<br />

het boekhoudpakket naar het huidige<br />

Z.I.S. (Ziekenhuis Informatie Systeem).<br />

Het Z.I.S. geeft aldus altijd een actuele<br />

debiteurentoestand van de patiënt<br />

weer. De sociale dienst kan patiënten<br />

met openstaande rekeningen efficiënter<br />

aanspreken, waardoor mogelijks onnodige<br />

invorderingskosten t.l.v. de patiënten kunnen<br />

worden vermeden.<br />

Geldcircuits opname- en kassadiensten<br />

De kascontroles uitgevoerd in het kader<br />

van de interne auditopdrachten toonden<br />

aan dat een aantal geldcircuits niet volledig<br />

sluitend waren. Het probleem stelde zich<br />

in hoofdzaak bij de geldoverdracht van de<br />

diensten inschrijvingen en polikliniek naar de<br />

centrale hoofdkas. Het circuit werd opnieuw<br />

sluitend gemaakt door de inzet van twee<br />

“inwerpkluizen”, gecombineerd met een<br />

aangepaste procedure en de individuele<br />

toewijzing van de beschikbare kluisruimtes.<br />

Carenet fase 2<br />

In het voorjaar <strong>2006</strong> werden de nodige<br />

proeffacturaties met betrekking tot ‘Carenet<br />

fase 2’ door het Intermutualistisch College<br />

aanvaard. In de praktijk houdt ‘Carenet fase 2’<br />

in dat er geen magneetbanden meer dienen<br />

te worden opgestuurd naar de mutualiteiten.<br />

Deze gegevens worden nu doorgestuurd<br />

via een internetlink. Het behalen van de<br />

voorwaarden voor ‘Carenet fase 2’ is de<br />

aanzet naar ‘Carenet fase 3’. In deze fase zal<br />

de effectieve afschaffing van de papieren<br />

mutualiteitsfactuur worden verwezenlijkt.<br />

Deze afschaffing zal het ziekenhuis een<br />

grote besparing inzake verzendingswerk en<br />

verzendingskosten opleveren. In 2007 wordt<br />

de aanvraag tot toetreding tot ‘Carenet fase<br />

3’ voorzien. Belangrijkste voorwaarde die<br />

hiervoor zal moeten worden gerealiseerd, is<br />

de beperking van de nagekomen facturaties.<br />

Opmaak lastenboek Z.I.S.<br />

Over het jaar <strong>2006</strong> werd het volledige<br />

lastenboek ter vervanging van het bestaande<br />

Z.I.S. (Ziekenhuis Informatie Systeem)<br />

opgemaakt. Dit gebeurde in zeven<br />

werkgroepen, in nauw overleg met de<br />

dienst ICT. Dit lastenboek vormt de basis<br />

waarop de aangeschreven kandidaten voor<br />

het aanleveren van het nieuwe Z.I.S. zullen<br />

worden geëvalueerd.<br />

Interne auditopdrachten<br />

Naast de routinematige controles, zoals<br />

stockcontroles en voorraadtellingen, werden<br />

in <strong>2006</strong> een tweetal specifieke opdrachten<br />

inzake interne audit uitgevoerd.<br />

Ten eerste werd de facturatiecyclus van de<br />

dienst anatomo-pathologie onder de loep<br />

genomen. Dit hield in dat voor een volledige<br />

range van opeenvolgende onderzoeken<br />

werd nagegaan of deze uiteindelijk allemaal<br />

getarifeerd, gefactureerd en boekhoudkundig<br />

werden verwerkt. Bedoeling is dezelfde<br />

opdracht de komende jaren ook uit te voeren<br />

op de andere medisch-technische diensten,<br />

zoals medische beeldvorming en labo<br />

klinische biologie.<br />

Patiëntgerichte administratie| <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 19

Patiëntgerichte administratie<br />

Ten tweede werd ook steekproefsgewijs<br />

de administratieve kwaliteit van de dienst<br />

opname/administratie nagezien. Op een<br />

steekproef van 200 dossiers werd o.m.<br />

nagegaan in welke mate de hospitalisatieovereenkomst<br />

en de bijhorende checklist<br />

effectief werd ondertekend, en als de<br />

prijssimulator effectief werd aangewend bij<br />

geplande opnames, e.d. … Bedoeling is om<br />

deze oefening jaarlijks te herhalen.<br />

Ook de administratieve registraties op de<br />

dienst spoedgevallen werden sinds <strong>2006</strong> aan<br />

een auditcontrole onderworpen. Zo wordt<br />

door de MKG-cel maandelijks het aantal<br />

verkeerde registraties doorgegeven. Deze<br />

worden door de betrokkenen gecorrigeerd en<br />

tevens wordt nagegaan hoe in de toekomst<br />

dergelijke fouten vermeden kunnen worden.<br />

Op deze wijze werd het aantal verkeerde<br />

registraties gedurende de laatste maanden<br />

van <strong>2006</strong> tot een minimum beperkt.<br />

Dezelfde methodologie werd ondertussen<br />

ingevoerd om het aantal verkeerde<br />

inschrijvingen en inschrijvingen met<br />

verouderde adresgegevens tot een minimum<br />

te herleiden.<br />

Opleiding en stageplaats<br />

Binnen het administratief-fi nancieel<br />

departement worden jaarlijks ook een aantal<br />

studenten opgeleid. Zo was het administratieffi<br />

nancieel departement over het jaar <strong>2006</strong> de<br />

stageplaats van volgende studenten:<br />

- twee stagiairs zesde jaar Onthaal en PR A2;<br />

- twee stagiairs eerste jaar Onthaal en PR<br />

Hostess;<br />

- twee stagiairs derde jaar medisch<br />

secretariaat A1;<br />

- twee stagiairs zesde jaar kantoor;<br />

- één stagiair vijfde jaar kantoor;<br />

- één stagiair zesde jaar boekhouding en<br />

informatica A2;<br />

- één stagiair derde jaar boekhouding A1.<br />

20 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Patiëntgerichte administratie

Verpleegdagen<br />

Het aantal verpleegdagen m.b.t. het<br />

boekjaar <strong>2006</strong> ligt volledig in de lijn met het<br />

voorgaande boekjaar.<br />

De daling van de ligdagen die zich in 2003<br />

t.o.v. de voorgaande jaren had voorgedaan<br />

is sinds 2004 gestagneerd. In totaal werden<br />

er in <strong>2006</strong> 141.314 ligdagen gerealiseerd<br />

t.o.v. 142.251 ligdagen in 2005 en 143.266<br />

ligdagen in boekjaar 2004.<br />

Poortopnames en dagziekenhuisactiviteiten<br />

Inzake poortopnames (het aantal patiënten<br />

dat voor een verblijf van meerdere dagen<br />

opgenomen worden in het ziekenhuis)<br />

stellen we vast dat de dalende trend van<br />

voorgaande jaren zich in <strong>2006</strong> ombuigt.<br />

Het aantal poortopnames voor <strong>2006</strong><br />

bedraagt 15.264 eenheden. In 2005 werden<br />

14.837 poortopnames gerealiseerd. In<br />

2004 werden er 15.193 poortopnames<br />

gerealiseerd. Het aantal opnames dat een<br />

dagziekenhuisforfait genereert (maxi, A, B,<br />

C, D of chirurgisch dagziekenhuisforfait),<br />

bedroeg 9.824 eenheden in 2004, 9.837<br />

eenheden over 2005 en 9.713 eenheden<br />

over <strong>2006</strong>. Hier wordt dus een stagnatie<br />

sinds 2004 vastgesteld.<br />

Poliklinische aanmeldingen<br />

Op het vlak van het aantal poliklinische<br />

aanmeldingen werd in <strong>2006</strong> opnieuw een<br />

groei gerealiseerd. Het aantal consultaties<br />

bedroeg 113.410 eenheden t.o.v. 110.293<br />

eenheden in 2005 en 110.558 eenheden in<br />

2004.<br />

Aanmeldingen spoedgevallendienst<br />

Het aantal aanmeldingen op de dienst<br />

spoedgevallen bedroeg per einde <strong>2006</strong><br />

21.352 eenheden. Dit is een stijging t.o.v.<br />

2005 met 1.312 eenheden. Het aantal<br />

aanmeldingen in 2004 bedroeg 19.896<br />

eenheden.<br />

Herkomst patiënten <strong>2006</strong> – klassieke<br />

opname<br />

De patiënten van ons ziekenhuis komen voor<br />

94,5 % uit West-Vlaanderen. Het grootste deel<br />

daarvan komt uit de kuststrook gaande van De<br />

Haan tot De Panne en het directe hinterland.<br />

Zorg in cijfers<br />

Herkomst patiënten<br />

Zorg in cijfers | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 21

Financiën<br />

A.Z. DAMIAAN - OOSTENDE JAARREKENING <strong>2006</strong><br />

IN DUIZENDEN €<br />

1A. BALANS KODES PER 31.12.05 PER 31.12.06 MUTATIE<br />

ACTIVA VASTE ACTIVA 20/28 28.943,00 28.478,00 -465,00<br />

I. OPRICHTINGSKOSTEN 20 359,00 338,00 -21,00<br />

II. IMMATERIËLE VASTE ACTIVA 21 1.051,00 1.299,00 248,00<br />

III. MATERIËLE VASTE ACTIVA 22/27 27.522,00 26.834,00 -688,00<br />

IV. FINANCIËLE VASTE ACTIVA 28 11,00 7,00 -4,00<br />

V. VORDERINGEN OP MEER DAN<br />

22 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> |Financiën<br />

VLOTTENDE ACTIVA 29/58 53.836,00 58.642,00 4.806,00<br />

EEN JAAR<br />

VI. VOORRADEN EN<br />

BESTELLINGEN IN UITVOERING<br />

VII. VORDERINGEN OP TEN<br />

HOOGSTE EEN JAAR<br />

A. VORDERINGEN VOOR<br />

PRESTATIES<br />

29 164,00 211,00 47,00<br />

3 1.720,00 1.732,00 12,00<br />

40/41 39.088,00 43.208,00 4.120,00<br />

400/409 24.198,00 27.933,00 3.735,00<br />

B. OVERIGE VORDERINGEN 41 14.890,00 15.275,00 385,00<br />

VIII. GELDBELEGGINGEN 51/53 11.209,00 12.046,00 837,00<br />

IX. LIQUIDE MIDDELEN 54/58 1.337,00 1.089,00 -248,00<br />

X. OVERLOPENDE REKENINGEN 490/1 318,00 356,00 38,00<br />

TOTAAL ACTIVA 20/58 82.779,00 87.120,00 4.341,00<br />

1B. BALANS KODES PER 31.12.05 PER 31.12.06 MUTATIE<br />

PASSIVA EIGEN VERMOGEN 10/15-18 21.554,00 22.949,00 1.395,00<br />

I DOTATIES, INBRENG EN<br />

GIFTEN IN KAPITAAL<br />

II. HERWAARDERINGSMEERWA<br />

ARDEN<br />

10 723,00 723,00 0,00<br />

12 0,00 0,00 0,00<br />

III. RESERVES 13 0,00 0,00 0,00<br />

IV. OVERGEDRAGEN RESULTAAT 14 15.491,00 17.475,00 1.984,00<br />

V. INVESTERINGSSUBSIDIES 15 1.941,00 1.626,00 -315,00<br />

VI. SLUITINGSPREMIES 18 0,00 0,00 0,00<br />

VII. VOORZIENINGEN VOOR<br />

RISICO’S EN KOSTEN<br />

VIII. SCHULDEN OP MEER DAN<br />

16 3.399,00 3.125,00 -274,00<br />

SCHULDEN 17/49 61.225,00 64.171,00 2.946,00<br />

EEN JAAR<br />

IX. SCHULDEN OP TEN HOOGSTE<br />

EEN JAAR<br />

17 18.026,00 19.428,00 1.402,00<br />

42/48 42.407,00 44.394,00 1.987,00<br />

X. OVERLOPENDE REKENINGEN 492/3 792,00 349,00 -443,00<br />

TOTAAL PASSIVA 10/49 82.779,00 87.120,00 4.341,00

2. RESULTAAT<br />

REKENING<br />

Financiën<br />

KODES PER 31.12.05 PER 31.12.06 MUTATIE<br />

I. BEDRIJFSOPBRENGSTEN 70/74 107.540,00 111.488,00 3.948,00<br />

A. OMZET 70 87.075,00 90.432,00 3.357,00<br />

B. GEACTIVEERDE INTERNE<br />

PRODUKTIE<br />

C. OVERIGE<br />

BEDRIJFSOPBRENGSTEN<br />

72 74,00 82,00 8,00<br />

74 20.391,00 20.974,00 583,00<br />

II. BEDRIJFSKOSTEN 60/64 105.396,00 109.210,00 3.814,00<br />

A. VOORRADEN EN<br />

LEVERINGEN<br />

B. DIENSTEN EN<br />

BIJKOMENDE LEVERINGEN<br />

C. BEZOLDIGINGEN EN<br />

SOCIALE LASTEN<br />

D. AFSCH. EN<br />

WAARDEVERMINDERINGEN<br />

OP OPRICHTINGSK.<br />

OP IMMATERIELE EN<br />

MATERIELE VASTE AKTIVA<br />

E. WAARDEVERMINDERINGEN<br />

OP VLOTTENDE AKTIVA<br />

(TOEVOEGINGEN +,<br />

TERUGNEMINGEN -)<br />

F. VOORZIENINGEN VOOR<br />

RISICO’S EN KOSTEN<br />

(TOEVOEGINGEN +,<br />

TERUGNEMINGEN -)<br />

G. OVERIGE<br />

BEDRIJFSKOSTEN<br />

60 18.297,00 19.719,00 1.422,00<br />

61 39.879,00 40.880,00 1.001,00<br />

62 40.341,00 43.097,00 2.756,00<br />

630 5.100,00 5.374,00 274,00<br />

631/4 -21,00 182,00 203,00<br />

635/7 1.439,00 -274,00 -1.713,00<br />

640/8 361,00 232,00 -129,00<br />

III. BEDRIJFSWINST- OF VERLIES 64/70 2.144,00 2.278,00 134,00<br />

IV. FINANCIELE OPBRENGSTEN 75 557,00 835,00 278,00<br />

V. FINANCIELE KOSTEN 65 1.199,00 1.330,00 131,00<br />

VI. WINST OF VERLIES VOOR<br />

UITZONDERLIJKE K/O<br />

VII. UITZONDERLIJKE<br />

OPBRENGSTEN<br />

65/70 1.502,00 1.783,00 281,00<br />

76 802,00 1.090,00 288,00<br />

VIII. UITZONDERLIJKE KOSTEN 66 529,00 888,00 359,00<br />

IX. WINST (+) OF VERLIES (-)<br />

VAN HET BOEKJAAR<br />

66/70 1.775,00 1.985,00 210,00<br />

Financiën | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 23

Financiën<br />

RATIO-ANALYSE<br />

10,00<br />

8,00<br />

6,00<br />

4,00<br />

2,00<br />

0,00<br />

-2,00<br />

-4,00<br />

-6,00<br />

1,40<br />

1,20<br />

1,00<br />

0,80<br />

0,00<br />

0,40<br />

0,20<br />

0,00<br />

3 0 , 0 0<br />

2 5 , 0 0<br />

30,00<br />

2 0 , 0 0<br />

25,00<br />

1 5 , 0 0<br />

20,00<br />

1 0 , 0 0<br />

15,00<br />

5 , 0 0<br />

10,00<br />

0 , 0 0<br />

5,00<br />

0,00<br />

-3,53<br />

24 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Financiën<br />

Netto redabiliteit van het eigen vermogen<br />

8,25 8,18 8,24<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

1,01<br />

1,08<br />

Liquiditeit in de enge zin<br />

1,12<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

19,01<br />

19,01<br />

21,75<br />

21,75<br />

Solvabiliteit<br />

Solvabiliteit<br />

23,61<br />

23,61<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

1,20<br />

26,04<br />

26,04<br />

8,65<br />

1,27<br />

26,34<br />

26,34<br />

1. Rentabiliteit<br />

De rentabiliteit geeft de verhouding van<br />

de winst weer t.o.v. het geïnvesteerd eigen<br />

vermogen. We stellen vast dat, sinds boekjaar<br />

2003, de rentabiliteit jaarlijks constant rond<br />

de 8% bedraagt.<br />

2. Liquiditeit in enge zin<br />

De liquiditeit geeft weer in welke mate de<br />

vereniging zijn financiële verplichtingen op<br />

korte termijn kan voldoen. Hiervoor dient<br />

deze ratio groter dan één te zijn. <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong><br />

haalt sinds 2002 deze minimumnorm. De<br />

liquiditeit is sinds 2002 jaarlijks toegenomen.<br />

3. Solvabiliteit<br />

De solvabiliteitsratio geeft aan in welke mate<br />

de vereniging de werkingsmiddelen via<br />

eigen of vreemd kapitaal financiert. Voor <strong>AZ</strong><br />

<strong>Damiaan</strong> geeft de ratio aan, dat ongeveer<br />

26% van de werkingsmiddelen via eigen<br />

middelen gefinancierd worden. Ongeveer<br />

74% wordt ontleend. <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> is<br />

doorheen de jaren meer solvabel geworden.<br />

Hoofdreden hiervoor is dat de voorgaande<br />

jaren met winst werden afgesloten.

10.000<br />

9.000<br />

8.000<br />

7.000<br />

6.000<br />

5.000<br />

4.000<br />

3.000<br />

2.000<br />

1.000<br />

0<br />

3.000<br />

2.500<br />

2.000<br />

1.500<br />

1.000<br />

500<br />

0<br />

-500<br />

-1.000<br />

-1.500<br />

4.835<br />

4.898<br />

Cash flow - kortetermijnschuld<br />

7.501<br />

7.925<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

573<br />

1,689<br />

-1.116<br />

8.522<br />

4.321 4.281 4.462 4.572<br />

Cash flow KT schulden<br />

Bedrijfsresultaat (cf. VIPA-norm)<br />

2.103<br />

1.755<br />

348<br />

2.092<br />

1.790<br />

303<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

2.144<br />

1.851<br />

293<br />

2.279<br />

1.942<br />

omzet vpdp bedrijfswinst marge<br />

RATIO’ S 2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

1. NETTO RENDABILITEIT<br />

VAN HET EIGEN VERMOGEN<br />

-3,53 8,25 8,18 8,24 8,65<br />

2. LIQUIDITEIT IN ENGE ZIN 1,01 1,08 1,12 1,20 1,27<br />

3. SOLVABILITEIT 19,01 21,75 23,61 26,04 26,34<br />

4 CASH FLOW 4.834.657,44 7.500.763,55 7.924.515,28 8.522.021,82 7.950.240,20<br />

KT SCHULDEN 4.897.549,44 4.320.672,17 4.280.666,26 4.461.652,37 4.571.721,00<br />

SALDO: CASH FLOW MIN<br />

KORTE TERMIJNSCHULDEN<br />

5. AANTAL DAGEN<br />

KLANTENKREDIET<br />

6. AANTAL DAGEN<br />

LEVERANCIERSKREDIET<br />

7. ROTATIE VAN DE<br />

VOORRADEN<br />

8. VIPA NORM (5%<br />

BEDRIJFSWINST OP OMZET<br />

VPDP)<br />

-62.892,00 3.180.091,38 3.643.849,02 4.060.369,45 3.378.519,20<br />

111,29 109,92 114,31 96,49 108,05<br />

104,11 103,77 107,38 96,06 106,00<br />

106,87 101,96 94,03 100,22 112,60<br />

OMZET VPDP 1.689.012,30 1.754.721,28 1.789.725,45 1.851.355,69 1.941.949,59<br />

BEDRIJFSWINST 573.121,75 2.102.779,81 2.092.499,69 2.144.192,37 2.278.810,03<br />

MARGE -1.115.890,55 348.058,53 302.774,24 292.836,68 336.860,44<br />

337<br />

7.950<br />

NETTO<br />

RENDABILITEIT<br />

VAN HET EIGEN<br />

VERMOGEN<br />

LIQUIDITEIT IN<br />

ENGE ZIN<br />

4. Cashflow ratio<br />

Financiën<br />

De cashflow geeft aan welke de effectieve<br />

geldhoeveelheid is, die over het voorbije<br />

boekjaar gegenereerd werd (= de winst +<br />

alle niet-kas kosten). Met de cashflow dienen<br />

de aflossingen, die binnen het jaar vervallen,<br />

terugbetaald te worden. De cashflow dient<br />

dus in principe groter te zijn dan de af te<br />

lossen bedragen voor investeringskredieten<br />

binnen het jaar. Voor <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> wordt<br />

vastgesteld dat de gegenereerde cashflow<br />

de af te lossen bedragen ruimschoots<br />

overschrijdt.<br />

5. VIPA-Norm<br />

De VIPA-norm voor criterium “financieel<br />

gezond ziekenhuis” stelt dat het<br />

bedrijfsresultaat hoger moet liggen dan<br />

5% op de omzet verpleegdagprijs. Voor <strong>AZ</strong><br />

<strong>Damiaan</strong> wordt vastgesteld dat deze VIPAnorm<br />

sinds 2003 telkens behaald wordt. De<br />

marge bedraagt sinds 2003 jaarlijks meer<br />

dan 300.000 €.<br />

Grafieken<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

-3,53 8,25 8,18 8,24 8,65<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

1,01 1,08 1,12 1,20 1,27<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

SOLVABILITEIT 19,01 21,75 23,61 26,04 26,34<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

CASH FLOW 4.835 7.501 7.925 8.522 7.950<br />

KT SCHULDEN 4.898 4.321 4.281 4.462 4.572<br />

SALDO -63 3.180 3.644 4.060 3.379<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

OMZET VPDP 1.689 1.755 1.790 1.851 1.942<br />

BEDRIJFSWINST 573 2.103 2.092 2.144 2.279<br />

MARGE -1.116 348 303 293 337<br />

Financiën | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 25

8<br />

>60j<br />

Personeelsbeleid<br />

Cijfers personeelsbeleid<br />

Op 31 december <strong>2006</strong> waren 1215 personen in dienst. Hiervan werkten 457 personen deeltijds en 758 voltijds.<br />

Aangaande de arbeidsovereenkomsten hadden 1100 personen een contract van onbepaalde duur; 99 personen een contract van bepaalde<br />

duur en 16 personen een vervangingscontract.<br />

Leeftijdsverdeling<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

11<br />

120<br />

Anciënniteitsverdeling<br />

350<br />

300<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

167<br />

Leeftijdsverdeling personeel<br />

149<br />

171 171<br />

60j<br />

307<br />

207<br />

230<br />

Anciënniteitsverdeling personeel<br />

132<br />

175<br />

0-5j 6-10j 11-15j 16-20j 21-25j 26-30j >30j<br />

250<br />

200<br />

150<br />

26 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Personeelsbeleid<br />

100<br />

129<br />

Aantal kinderen in opvang Haroen<br />

156<br />

178<br />

32<br />

87<br />

8<br />

350<br />

300<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

307<br />

207<br />

Anciënniteitsverdeling pers<br />

132<br />

175<br />

0-5j 6-10j 11-15j 16-20j 21-<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

Aantal kinderen in opvang<br />

2004 2005<br />

Kinderen<br />

12

167<br />

Vorming<br />

In <strong>2006</strong> werd opnieuw een grote inspanning<br />

geleverd bij de organisatie van de vorming.<br />

Het aantal interne vormingsuren werd meer<br />

dan verdubbeld in vergelijking met 2005.<br />

Dit is grotendeels te verklaren door de<br />

pastoraal-ethische vorming, de brandlessen<br />

en de vorming rond de forfaitarisering van<br />

de medicatie. Daartegenover staat een<br />

daling van het aantal externe vormingsuren.<br />

Deze daling is vooral opmerkelijk binnen de<br />

categorie “betaald educatief verlof”. Aan dit<br />

stelsel alsook aan het project ergonomisch<br />

Leeftijdsverdeling<br />

verantwoord werken<br />

personeel<br />

werd door de overheid<br />

in de loop van <strong>2006</strong> flink 230gesleuteld.<br />

Anderzijds stellen we vast dat de strategische<br />

vorming 171een duidelijk 171 overwicht heeft in het<br />

149<br />

156<br />

geheel van de gevolgde vormingen.<br />

Als we ten slotte de vormingskosten<br />

evalueren, zien we een stijging van de totale<br />

vormingskost in vergelijking met 2005. 32<br />

Deze stijging is te wijten aan de grotere<br />

vormingsinspanningen die binnen een aantal<br />

departementen geleverd zijn.<br />

26-30j 31-35j 36-40j 41-45j 46-50j 51-55j 56-60j >60j<br />

Nieuw op de personeelsdienst<br />

Vormingsuren<br />

Interne vormingen 7639,1<br />

Externe vormingen 2910,85<br />

Ergonomie 376,6<br />

Vormingen in stelsel<br />

BEV<br />

1893<br />

TOTAAL 12819,55<br />

Vorming, training en opleiding vielen vanaf<br />

1 mei <strong>2006</strong> onder de nieuw aangeworven<br />

stafmedewerker HRM, Nathalie Vanlerberghe.<br />

Zij volgt hierin stafmedewerker Anke Van<br />

Canneyt op, die zich dan volledig toelegde op<br />

het project Clinical Leadership.<br />

Projecten<br />

Teneinde de administratieve opdrachten te<br />

optimaliseren werd begin <strong>2006</strong> een nieuw<br />

plannings- en tijdsregistratiesysteem in<br />

gebruik genomen en werd de samenwerking<br />

opgestart met het sociaal secretariaat SD-<br />

Worx.<br />

Kinderopvang Haroen<br />

Sinds 2001 organiseert <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong>, in<br />

samenwerking met CM Oostende en<br />

het Woon- en zorgcentrum Sint Jozef,<br />

kinderopvang “Haroen” in de zomer voor de<br />

kinderen van personeelsleden. Het thema<br />

waarrond 350 de hele zomer van <strong>2006</strong> werd<br />

307<br />

gewerkt, luidde 300 “Haroen in Hollywood”.<br />

In de geschiedenis 250 van Haroen mogen we<br />

207<br />

dit jaar van 200 een topjaar spreken: Haroen<br />

telde het meest 150 aantal inschrijvingen<br />

ooit: 194 100 kinderen! In vergelijking met<br />

vorig jaar steeg 50 het aantal inschrijvingen<br />

8<br />

met 14%. De 0 kinderen behoren tot 119<br />

verschillende gezinnen. Van 99 gezinnen<br />

werkt tenminste één van de ouders in <strong>AZ</strong><br />

<strong>Damiaan</strong>. Alle kinderen zorgden samen<br />

Personeelsbeleid<br />

voor 2146 effectieve opvangdagen. Dit is<br />

een stijging van 27% tegenover vorig jaar.<br />

Aangezien Haroen werd opgericht vanuit<br />

de bekommernis om werk en gezin voor<br />

personeelsleden beter combineerbaar te<br />

maken, hebben de drie werkgevers beslist<br />

om de kinderopvang als extralegaal voordeel<br />

aan te bieden en het grootste deel van de<br />

kosten te dragen. In <strong>2006</strong> bedroeg de totale<br />

bijdrage van de werkgevers 29180,22 euro.<br />

Ten laste van de ouders was er een totaal<br />

bedrag van 11210,00 euro.<br />

Anciënniteitsverdeling personeel<br />

132<br />

IKG<br />

In <strong>2006</strong> kende <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> de heropstart<br />

van het project IKG, Interne Klantgerichtheid.<br />

Dit project werd initieel opgestart in 2000<br />

met als 175doelstelling<br />

een efficiënte 178 werking<br />

van de organisatie 129 te ondersteunen<br />

87<br />

via collegiale samenwerking van de<br />

personeelsleden volgens de idee “de collega<br />

is een interne klant”. In oktober <strong>2006</strong><br />

werd een studiedag voor kaderleden en<br />

directie ingericht waarin het onderwerp<br />

opnieuw belicht en uitgewerkt werd en<br />

0-5j 6-10j 11-15j 16-20j 21-25j 26-30j >30j<br />

250<br />

200<br />

150<br />

100<br />

50<br />

0<br />

Aantal kinderen in opvang Haroen<br />

2004 2005 <strong>2006</strong><br />

Kinderen<br />

Personeelsbeleid | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 27

Personeelsbeleid<br />

waar ook een inleiding tot service level<br />

agreements (SLA) aan bod kwam. De<br />

daaropvolgende maanden werd IKG in alle<br />

afdelingen opgefrist en toegelicht tijdens<br />

dienstvergaderingen. De bedoeling is dat<br />

IKG permanent onder de aandacht blijft van<br />

alle personeelsleden, met het oog op een<br />

klantgerichte attitude van iedere medewerker<br />

in <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong>.<br />

CLP<br />

In 2005 stapte <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> mee in een<br />

project, gestuurd vanuit de UZ Leuven,<br />

Clinical Leadership. Het project is gericht<br />

op het verbeteren van de leidinggevende<br />

vaardigheden van de hoofdverpleegkundigen<br />

via een doorgedreven praktijkgerichte<br />

28 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Personeelsbeleid<br />

training van één jaar. De doelstelling<br />

is via versterkt leiderschap te komen tot<br />

efficiëntere teamwerking wat de kwaliteit<br />

van de patiëntenzorg moet ten goede<br />

komen. In september 2005 startte eerst<br />

de stafmedewerker HRM met de opleiding<br />

tot facilitator CLP, zodat deze in <strong>2006</strong> een<br />

eerste groep hoofdverpleegkundigen kon<br />

begeleiden in dit opleidingstraject. Een<br />

groep van veertien hoofdverpleegkundigen<br />

startte in februari <strong>2006</strong> met het CLP en<br />

beëindigde de opleiding in december<br />

<strong>2006</strong>. Zij volgden vijftien dagen opleiding<br />

en deden gemiddeld vier zorgobservaties en<br />

vier patiëntengesprekken op hun afdeling.<br />

Elke deelnemer besteedde ongeveer<br />

honderddertig uur reële tijd aan de opleiding.<br />

De globale tevredenheid van de deelnemers<br />

ligt vrij hoog: een gemiddelde score van 8,3<br />

wordt gegeven (waarbij 1= zeer ontevreden,<br />

10= zeer tevreden).<br />

Om dit project alle kansen te geven werden<br />

een aantal praktische schikkingen getroffen:<br />

ten eerste werd een tweede stafmedewerker<br />

HRM aangeworven om de overige HR services<br />

te kunnen blijven verzekeren. Ten tweede werd<br />

aan de deelnemers de mogelijkheid geboden<br />

om tijdelijk de arbeidstijd te verhogen in geval<br />

men geen 100% werkte.<br />

De volgende en laatste groep hoofdverpleegkundigen<br />

start in februari 2007 en zal hetzelfde<br />

traject doorlopen.

Risicoanalyse: resultaten 2002 <strong>2006</strong><br />

Na de opstartjaren van het fusieziekenhuis<br />

werd in 2001 een risicoanalyse met<br />

betrekking tot veiligheid en hygiëne<br />

uitgevoerd. Dit wettelijk verplichte<br />

document diende te leiden tot een<br />

globaal preventieplan (GPP), waardoor het<br />

ziekenhuis over een periode van vijf jaar de<br />

kans kreeg om de vermelde risico’s met een<br />

onaanvaardbare score bij te sturen.<br />

Deze risicoanalyse werd in 2002<br />

geanalyseerd, daarna driemaandelijks<br />

opgevolgd en liep ten einde in <strong>2006</strong>. De<br />

opvolging en uitvoering van de verbeteringen<br />

gebeurde per departement met telkens<br />

een terugkoppeling naar de betrokken<br />

diensten. Zesmaandelijks werd aan de<br />

departementshoofden feedback gevraagd<br />

met betrekking tot de acties en de opvolging<br />

van het GPP.<br />

Alhoewel de cijfers met betrekking tot de<br />

arbeidsongevallen (frequentie- en ernstgraad)<br />

jaar na jaar wijzigen en geen constante<br />

vertonen, kan men globaal gezien stellen dat<br />

de resultaten van de risicoanalyse voor <strong>AZ</strong><br />

<strong>Damiaan</strong> positief zijn.<br />

De voorbereiding van de risicoanalyse voor<br />

de nieuwe periode 2007-2012 is reeds van<br />

start gegaan<br />

Statistische gegevens<br />

arbeidsongevallen<br />

Nationale cijfers NACE-code 85 =<br />

gezondheidszorg – 2003<br />

Fg = 13,12<br />

Eg = 0,19<br />

Milieu<br />

In de loop van <strong>2006</strong> werd door de<br />

milieucoördinator het dossier voor de<br />

milieuvergunning van het nieuw te bouwen<br />

ziekenhuis opgemaakt en overgemaakt aan<br />

de bevoegde provinciale instantie.<br />

Het dossier doorliep alle stadia en de<br />

milieuvergunning voor de nieuwbouw werd<br />

ondertussen ontvangen.<br />

Wat de afval betreft, neemt de hoeveelheid<br />

huishoudelijk afval nog steeds toe. Er is wel<br />

een verschuiving merkbaar van ‘medisch<br />

risicohoudend afval (MRA)’ naar het<br />

huishoudelijk afval. Uit de aankoopresultaten<br />

Milieu en veiligheid<br />

2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

Uren blootstelling 1.410.450 1.346.868 1.363.030 1.361.729 1.398.519<br />

Ongevallen > 24 uur 19 30 14 39 21<br />

Frequentiegraad (Fg) 13,60 22,27 10,27 28,64 15,02<br />

Verloren dagen 447 265 201 632 378<br />

Werkelijke Eg 0,32 0,196 0,15 0,46 0,27<br />

Werk-wegongeval<br />

Aantal 9 15 3 14 9<br />

Aantal verloren dagen 76 88 29 195 188<br />

van wegwerpgoederen blijkt dat er 4 ton<br />

meer werd aangekocht. De stijgende tendens<br />

in het huishoudelijk afval wordt hierdoor ook<br />

bevestigd<br />

De inspanningen die geleverd werden voor<br />

de verzameling van recyclagemateriaal<br />

hebben vruchten afgeworpen, vooral op het<br />

gebied van scheiding van papier en karton.<br />

De cijfers inzake energie en water<br />

bleven vrij stabiel in functie van de<br />

weersomstandigheden en het aantal<br />

ligdagen.<br />

Soort afval (kg) 2002 2003 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

Huishoudelijk (1) * 340.280 341.280 342.260 368.531 383.340<br />

MRA karton (2) 53.220 53.628 57.330 55.187 51.799<br />

MRA wiva (4) 14.847 13.238 18.859 16.020 16.125<br />

vetten 1.080 490 540 1.880 1.220<br />

batterijen 370 276 240 308 245<br />

oud ijzer 1.550 3.810 3.660 1.822 3.763<br />

papier karton (3) 35240 32.162 45.391 45.923 50.380<br />

hout 7.282 3.660 1.100 1.560 0<br />

bont glas 7.360 8.962 4.710 4.788 2.760<br />

grof vuil 4.700 1.460 0 0 9180<br />

fixeer 9.143 12.464 7.131 0 0<br />

ontwikkelaar 6.716 7.631 3.009 0 0<br />

filmen 0 0 0 1230 0<br />

Aantal ligdagen 151.551 144.282 144.694 144.430 142.971<br />

Kg afval/ligdag 2,926982 3,051718 3,205662 3,362605 3,508712<br />

Som van de top-4 443.587 440.308 463.840 485.661 501.644<br />

Milieu en veiligheid | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 29

Milieu en veiligheid<br />

Campus Sint-Jozef 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

Elektriciteit (kWH) 2.828.136 2.920.928 2.922.008<br />

Gas (m³) 382.560 391.316 389.699<br />

Water (m³) 38.992 28.568 29.173<br />

Campus H. Hart 2004 2005 <strong>2006</strong><br />

Elektriciteit (kWH) 3.428.525 3.174.772 3.350.699<br />

Gas (m³) 0 0 0<br />

Water (m³) (**) 32.391 30.994 31.667<br />

(**) meer verbruik van water op campus H. Hart is toe te schrijven aan de nierdialyse en de<br />

spoeling van het oefenbad reva<br />

Verbruik gas, elektriciteit en water<br />

Rookbeleid<br />

Sinds 1 januari <strong>2006</strong> is er voor velen iets<br />

in het rookgedrag veranderd. Voor de nietrokers<br />

werd er een aangenamer atmosfeer<br />

(rookvrije ruimtes) gecreëerd, voor de rokers<br />

werden er strikte maatregelen genomen.<br />

Binnen <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> heeft een werkgroep<br />

30 | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | Milieu en veiligheid<br />

de basis voor het rookbeleid in functie van<br />

zeven stappen vastgelegd. Deze spelregels<br />

werden door het directiecomité aanvaard en<br />

stelselmatig geïmplementeerd.<br />

Ondertussen is het ziekenhuis toegetreden<br />

tot het Belgisch en Europees Netwerk van<br />

Rookvrije Ziekenhuizen. <strong>AZ</strong> <strong>Damiaan</strong> heeft<br />

reeds tweemaal een rookstopsessie voor<br />

het personeel georganiseerd. Deze sessies<br />

worden in 2007 vervolgd.<br />

Ziekenhuiscriminaliteit<br />

De opgestarte registratie van de voorvallen<br />

met betrekking tot ziekenhuiscriminaliteit in<br />

2004-2005 is op kruissnelheid gekomen<br />

en alle betrokkenen binnen het ziekenhuis<br />

kennen de loketfunctie.<br />

De cijfers van <strong>2006</strong> tonen aan dat het aantal<br />

voorvallen van agressie ruimschoots het<br />

aantal diefstallen overstijgt. Dit is een duidelijk<br />

signaal. Teneinde deze voorvallen zoveel<br />

mogelijk te kunnen vermijden, werden reeds<br />

in het verleden een aantal infrastructurele<br />

maatregelen genomen.<br />

Thans wordt ook de opleiding “omgaan met<br />

agressie” een vast item voor de diensten<br />

die frequent aan ziekenhuiscriminaliteit<br />

worden blootgesteld en wordt er gewerkt<br />

aan een agressieprotocol. Tevens worden<br />

er met de behandelende artsen protocollen<br />

afgesproken om zo het risico te verminderen.<br />

Veiligheidscoördinatie<br />

In <strong>2006</strong> werd de veiligheidscoördinatie voor<br />

de dienst Sp-psychogeriatrie afgewerkt en<br />

uitgevoerd.<br />

Het veiligheidscoördinatie-ontwerp voor het<br />

nieuwbouwziekenhuis werd in december<br />

<strong>2006</strong> afgesloten.

Algemene heelkunde<br />

Algemene, endoscopische en bariatrische<br />

heelkunde, proctologie<br />

Dr. F. Olivier<br />

Algemene, thoracale en (endo)vasculaire<br />

heelkunde<br />

Dr. P. Depuydt<br />

Dr. L. Parmentier<br />

Oncologische heelkunde en Senologie<br />

Dr. A. Janssen<br />

Anatomo-pathologie<br />

Dr. K. Hertveldt<br />

Dr. G. Van Parys<br />

Anesthesie en<br />

Kritieke zorgen<br />

Anesthesie<br />

Dr. R. Ameloot<br />

Dr. L. De Vlieger<br />

Dr. F. Hoogmartens<br />

Dr. G. Nackaerts<br />

Dr. L. Nuytten<br />

Dr. C. Pottiez<br />

Dr. J. Tomassen<br />

Dr. D. Vanwulpen<br />

Dr. Ph. Vuylsteke<br />

Intensieve zorgen<br />

Dr. D. Vanwulpen<br />

Dr. G. Nackaerts<br />

Urgentiegeneeskunde<br />

Dr. L. De Vlieger<br />

Dr. L. Nuytten<br />

Dr. J. Tomassen<br />

Pijntherapie – Interventionele<br />

pijntherapie<br />

Dr. C. Pottiez<br />

Fysische Geneeskunde en<br />

Revalidatie<br />

Dr. J. Dekeyzer<br />

Dr. C. Hindryckx<br />

Dr. E. Van Ingelghem<br />

Huidziekten<br />

Dr. L. Bossuyt<br />

Inwendige ziekten<br />

Cardiologie<br />

Dr. G. Dhooghe<br />

Dr. Y. Hagers<br />

Dr. G. Holvoet<br />

Prof. Dr. R. Stroobandt<br />

Cardiale revalidatie<br />

Dr. Y. Hagers<br />

Coronarografie<br />

Dr. M. Detollenaere<br />

Dr. L. De Bruyne<br />

Dr. G. Dhooghe<br />

Dr. Y. Hagers<br />

Dr. G. Holvoet<br />

Diabetologie<br />

Prof. Dr. J.P. Baeyens<br />

Dr. C. Vandenbon<br />

Geriatrie<br />

Prof. Dr. J.P. Baeyens<br />

Dr. C. Vandenbon<br />

Dr. A. Vandenbroucke<br />

Longziekten<br />

Dr. G. Desmet<br />

Dr. R. Devogelaere<br />

Maag-, darm- en leverziekten<br />

Dr. M. Cool<br />

Dr. G. Deboever<br />

Dr. G. Lambrecht<br />

Medische Oncologie<br />

Dr. R. D’hondt<br />

Hematologie<br />

Dr. D. Selleslag (consulent)<br />

Kinderziekten en<br />

kinderpsychiatrie<br />

Kinderziekten<br />

Dr. M. Azou<br />

Dr. M. Depraetere<br />

Dr. K. Keppens<br />

Dr. G. Van Paemel<br />

Dr. S. Van Molhem<br />

Kinderpsychiatrie<br />

Dr. G. Dupont (consulent)<br />

Klinische biologie, bacteriologie<br />

en serologie<br />

Dr. G. Alliët<br />

Dr. D. Robbrecht<br />

Dr. Ph. Vandelanoitte<br />

Dr. W. Vermeir<br />

Medische beeldvorming - NMR<br />

Dr. A. Broeders<br />

Dr. B. Claikens<br />

Dr. G. Delanote<br />

Dr. A. Favril<br />

Dr. G. Jackers<br />

Dr. S. Legrand<br />

Dr. W. Roelandt<br />

Dr. P. Van Wettere<br />

Mond-, kaak- en<br />

aangezichtsheelkunde<br />

Dr. G. Orbie<br />

Nefrologie<br />

Dr. E. Matthys (consulent)<br />

Dr. M. Schurgers (consulent)<br />

Dr. E. Sys (consulent)<br />

Dr. A. Vandermarliere (consulent)<br />

Neurochirurgie<br />

Dr. G. Buyse<br />

Dr. P. Depraetere (consulent)<br />

Dr. M. Deruytter (consulent)<br />

Dr. O. Van Damme (consulent)<br />

Geneesheren (per 01.01.2007)<br />

Neurologie – Psychiatrie<br />

Dr. L. Brouckaert<br />

Dr. G. Fonteyn<br />

Dr. J. Loyens<br />

Dr. A. Minderhout<br />

Dr. E. Van Ingelghem<br />

Neus-, keel- en oorziekten,<br />

Hoofd- en halsheelkunde<br />

Dr. G. Clement<br />

Dr. P. Lambert<br />

Nucleaire geneeskunde<br />

Dr. H. Nollet<br />

Oogheelkunde<br />

Dr. A. Declerck<br />

Dr. B. Pollet<br />

Orthopedie – Traumatologie<br />

Dr. M. Backaert<br />

Dr. G. De Loore<br />

Dr. J. De Vos<br />

Dr. D. Goegebuer<br />

Dr. J. Van Oyen<br />

Plastische, reconstructieve en<br />

esthetische heelkunde<br />

Dr. S.H. Lauw<br />

Reumatologie<br />

Dr. M. Maertens<br />

Urologie – Andrologie<br />

Dr. P. Mattelaer<br />

Dr. D. Ponette<br />

Verloskunde – vrouwenziekten<br />

Dr. S. Bafort<br />

Dr. B. Rombaut<br />

Dr. B. Timmermans<br />

Dr. R. Vercamer<br />

Centrum voor<br />

evenwichtsonderzoek<br />

Dr. E. Van Ingelghem<br />

Centrum voor nek- en<br />

rugchirurgie<br />

Dr. G. Buyse<br />

Dr. G. De Loore<br />

Dr. J. Van Oyen<br />

Centrum voor bijzondere<br />

tandheelkunde<br />

Lth. P. Surmont<br />

Multidisciplinair Oncologisch<br />

centrum<br />

Dr. R. D’hondt<br />

Dr. A. Janssen<br />

Dr. G. Demeestere (consulent)<br />

Dr. L. Staelens (consulent)<br />

Prof. Dr. L. Van Uytsel (consulent)<br />

Geneesheren | <strong>jaarverslag</strong> <strong>2006</strong> | 31

0071<br />

07 ¬<br />

Vzw Algemeen Ziekenhuis <strong>Damiaan</strong> Oostende<br />

Gouwelozestraat 100 - 8400 Oostende<br />

Tel. 059 55 20 00 - www.azdamiaan.be www.kliek.be

logo

products

Resources

Company

Terms of service
Privacy policy
Cookie policy
Cookie settings
Imprint
Change language
Made with love in Switzerland
© 2024 Yumpu.com all rights reserved

Hooray! Your file is uploaded and ready to be published.

Saved successfully!

Ooh no, something went wrong!